002ef9a6cbcea7e55e1f693425e2f663
Transkrypt
002ef9a6cbcea7e55e1f693425e2f663
Metoda Dobrego Startu wg. Marty Bogdanowicz MDS co to jest? Jedna z metod terapii psychomotorycznej. Metoda Dobrego Startu opiera się na prawie E. Drupe, mówiącym o jedności psychiki i motoryki Celem metody dobrego startu jest usprawnienie i harmonizowanie współdziałania psychiki i motoryki. W metodzie tej usprawniane są funkcje słuchowe, wzrokowe, dotykowo-kinestetyczno-ruchowe oraz wzrasta ich integracja. Jest ona szczególnie przydatna w wyrównywaniu dysharmonii u dzieci ze specyficznymi trudnościami w pisaniu i czytaniu (czyli dysleksją), ponadto efekty zauważono stosując tę terapię na dzieciach z autyzmem. GENEZA METODY DOBREGO STARTU Metoda Dobrego Startu została opracowana przez Martę Bogdanowicz w latach 60tych w oparciu o wzory francuskie. Oryginalna metoda została opracowana w latach 40-tych we Francji przez fizjoterapeutkę Thea Bugnet. Nosi nazwę Le Bon Depart, czyli dobry odjazd, odlot, start. Założenia Metody Dobrego Startu Głównym założeniem MDS jest wspomaganie rozwoju psychomotorycznego dziecka poprzez odpowiednio zorganizowaną zabawę i aktywne wielozmysłowe uczenie symboli graficznych: łatwych wzorów, wzorów literopodobnych, liter i znaków matematycznych. Realizacja tego założenia odbywa się poprzez rozwijanie funkcji, które biorą udział w uczeniu się czytania i pisania (poznawczych: wzrokowo-przestrzennych, słuchowo-językowych i ruchowych) oraz ich współdziałania (integracji percepcyjno-motorycznej). Inne cele to kształtowanie lateralizacji, świadomości schematu ciała (jego części oraz lewej i prawej strony) i przestrzeni. MDS reprezentuje zatem polisensoryczne, aktywne podejście do pracy z dziećmi. Występują w niej trzy elementy: element motoryczny to ćwiczenia ruchowe, ruchowo-słuchowe, a także ruchowo-słuchowo-wzrokowe czyli ruchy zharmonizowane z rytmem piosenki, wykonywane podczas reprodukowania znaków graficznych; element słuchowy to piosenki, wierszyki, zdania, wyrazy; element wzrokowy to znaki graficzne (łatwe wzory, wzory literopodobne, litery i znaki matematyczne). Zastosowanie Metody Dobrego Startu MDS przeznaczona jest dla dzieci od 2 do 10 lat. Ma zastosowanie w profilaktyce niepowodzeń szkolnych, diagnozowaniu ich przyczyn, korekcji zaburzeń i w edukacji. Metoda służy przygotowaniu dzieci do nauki czytania i pisania. Służy także uczeniu liter i cyfr w pierwszej klasie. Dotyczy to zarówno dzieci o prawidłowym rozwoju, jak i dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Trzy wariant MDS I. Łatwe wzory i piosenki lub wierszyki Służą one do wspomagania rozwoju, profilaktyki niepowodzeń szkolnych i edukacji. Są przeznaczone dla: - dzieci najmłodszych (od 2 roku życia), rozwijających się prawidłowo, - dzieci starszych, których rozwój przebiega z opóźnieniem lub nieharmonijnie. II. Wzory literopodobne i piosenki lub wierszyki Służą do wspomagania rozwoju, profilaktyki niepowodzeń szkolnych i edukacji. Są przeznaczone dla: - starszych przedszkolaków przygotowujących się do nauki czytania i pisania, - dzieci z ryzykiem dysleksji lub mało sprawnych ruchowo (z dyspraksją), - starszych dzieci, których rozwój jest opóźniony. III. Litery, znaki matematyczne i piosenki lub wierszyki Służą do uczenia liter, znaków matematycznych oraz do terapii w przypadku niepowodzeń szkolnych. Przeznaczone są dla: - uczniów klasy pierwszej, - uczniów z trudnościami w nauce czytania i pisania (w tym uczniów z ryzykiem dysleksji), - uczniów starszych z dysleksją rozwojową. Struktura zajęć Metody Dobrego Startu Zajęcia prowadzone Metodą Dobrego Startu mają stałą strukturę. Wyróżnia się: - zajęcia wprowadzające- koncentrują uwagę dzieci na rozpoczynających się ćwiczeniach i usprawniają niektóre funkcje psychomotoryczne, głównie funkcje językowe, motoryki oraz orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. - zajęcia właściwe (ćwiczenia ruchowe, ruchowosłuchowe i ruchowo-słuchowo-wzrokowe), - zajęcia końcowe- ćwiczenia relaksacyjne, logopedyczne . Ćwiczenia ruchowe Ćwiczenia ruchowe stanowią pierwszy etap właściwych ćwiczeń w każdym zajęciu prowadzonym MDS. Najczęściej prowadzimy w nich improwizację ruchową, nawiązując do tekstu i melodii piosenki, przewidzianej do utrwalenia wzoru. W trakcie tych ćwiczeń usprawniamy ruchy kończyn, umiejętność utrzymania równowagi i sprawność ruchową całego ciała. Najpierw ćwiczymy ruchy globalne, przechodząc stopniowo do ruchów precyzyjnych (cała dłoń, palce, ręką). W ten sposób kształcimy koordynacje ruchów. Program ćwiczeń ruchowych uwzględnia podstawową zasadę pedagogiki: przechodzenie od ćwiczeń łatwych do trudnych. Wprowadzamy też ćwiczenia o charakterze relaksacyjnym. Ich celem jest zmniejszenie napięcia mięśniowego i uświadomienie dziecku możliwości samodzielnego regulowania poziomu napięcia mięśniowego za pomocą prostych ćwiczeń relaksacji aktywnej. Ćwiczenia ruchowo-słuchowe Zasadnicze ćwiczenia ruchowo-słuchowe polegają na realizacji rytmicznych ćwiczeń pięści, dłoni, palców na instrumentach muzycznych (np. bębenek) czy woreczkach z grochem, wałeczku ulepionym z masy plastycznej, wałeczkach wypełnionych ziarnem, piaskiem. Ćwiczenia te są wykonywane w rytmie piosenki stanowiącej podkład muzyczny do wzoru graficznego. M. Bogdanowicz proponuje, by nie tylko dłoń, pięść i kolejne palce wykonywały ruch w rytmie śpiewanej piosenki, ale i inne części ciała, a wreszcie całe ciało. Używamy tu też takich pomocy jak: sznurki, gumy, wstążki, szarfy, balony, chusteczki i instrumenty muzyczne lub przedmioty, które mogą te instrumenty zastąpić, np. plastikowe butelki, kubki lub zakrętki do słoików. Dzieci najpierw wykonują ćwiczenia według wzoru, a następnie same proponują własne formy ćwiczeń . Koncentrujemy się na motoryce małej, w której dzieci bawiąc się, ćwiczą umiejętność utrzymania równowagi i sprawności ruchowej całego ciała, usprawniając też ruchy kończyn. Najpierw ćwiczymy ruchy globalne, przechodząc stopniowo do ruchów precyzyjnych. W ten sposób kształcimy koordynację ruchów. Układ ćwiczeń jest taki, że najpierw ćwiczy się np. ręka prawa, następnie lewa, potem ćwiczą obie ręce. W ten sposób kształcimy koordynację ruchów i usprawniamy ich precyzję . Ze względu na udział elementu muzycznego i rytmicznego ćwiczenia ruchowosłuchowe rozwijają percepcję słuchową, poczucie rytmu, aktywizują czynność analizatora słuchowego. Ćwiczenia wykonywane z uwzględnieniem kierunków przestrzeni, połączone z nazywaniem stron ciała rozwijają koordynacje słuchowo-ruchową, kształcą orientację w lewej i prawej stronie ciała i w przestrzeni oraz orientację czasowo-przestrzenną. Ćwiczenia ruchowo-wzrokowosłuchowe Tu podstawą są wzory graficzne, figury geometryczne lub litery. Ćwiczenia polegają na odtwarzaniu ruchem (ruch) wzorów graficznych (wzrok) w rytm śpiewanej piosenki (słuch). Ćwiczenia te są zasadniczą częścią MDS i występują podczas każdego zajęcia . Kolejne etapy ćwiczenia są następujące: - demonstracja wzoru i sposobu wykonywania ćwiczenia; - uczenie się polisensoryczne; - reprodukowanie wzoru . Szczegółowy opis kolejnych etapów ćwiczeń: 1. Demonstracja wzoru (figury lub litery) Pokaz i omówienie wzoru, z przedstawieniem sposobu wykonania ćwiczenia. Dokładne omówienie przy udziale dzieci, jak wygląda wzór i jego elementy składowe, jego ułożenie w przestrzeni. 2. Uczenie się polisensoryczne Wodzenie palcem po wzorze w celu utrwalenia jego graficznego obrazu w powiązaniu z piosenką. Dziecko wielozmysłowo (przez wzrok, słuch, dotyk) uczy się obcować z figurą geometryczną i literą z jednoczesnym śpiewaniem piosenki. Wskazane jest by wzór, po którym dziecko wodzi palcem był wykonany z materiałów o różnej fakturze i barwie . 3. Reprodukowanie wzoru (figury lub litery) Odtwarzanie wzorów różnymi technikami. Dzieci śpiewając piosenkę, uczą się jednocześnie rysować litery lub wzory. Zaczynamy ćwiczenia o małej precyzji ruchów (na dużej planszy, w powietrzu, na podłodze) przechodzimy przez umiarkowaną precyzje ruchów (arkusz papieru, węgiel rysunkowy, kreda) dużą (blok rysunkowy, ołówek, pędzel) do bardzo dużej (zeszyt w linie, długopis) . 4. Zajęcia końcowe Zajęcia końcowe dają odpoczynek, relaksację i rozładowują napięcie emocjonalne, powstałe na wskutek zmęczenia serią intensywnych ćwiczeń oraz koniecznością dostosowania się do wymagań nauczyciela i wykonania zadania. Zajęcia można kończyć zabawą z piosenką lub pląsami. Polegają one na ilustrowaniu treści piosenki odpowiednio dobranymi ruchami ciała. Prowadzone w formie zabawy jednocześnie usprawniają motorykę i percepcję słuchową. Na zakończenie stosujemy ćwiczenia wyciszające, ćwiczenia logopedyczne (oddechowe) . Sposób organizowania zajęć • Zajęcia prowadzi się głównie w formie zajęć grupowych , czasami indywidualnie. • Liczebność zespołu – w przedszkolu 15 dzieci, w szkole – cała klasa, w przy-padku dzieci o zaburzonym rozwoju psychomotorycznym 7-8. • Czas trwania zajęć – w przedszkolu raz w tygodniu: z grupą 5-latków 20 minut, z grupą 6latków 30 minut. Powtórnie w formie zajęć utrwalających powinno się je prowadzić z grupą dzieci mających trudności. • Każdemu dziecku potrzebny jest zestaw pomocy. Sposób organizowania zajęć z dziećmi młodszymi i głębiej zaburzonymi: • • • • • • • • • • • • Nad jednym wzorem możemy pracować cały miesiąc, Wskazane jest, by do tego samego wzoru co tydzień zmieniać piosenkę, Zajęcia prowadzone są kilka razy w tygodniu, a nawet codziennie, Czas trwania od 15 do 40 minut, Nie wszystkie ćwiczenia muszą wystąpić podczas jednych zajęć, Zajęcia przebiegają według stałego schematu, cechuje je stabilność i powtarzalność, Zajęcia rozpoczyna ta sama piosenka na powitanie i kończąc znane zabawy z ruchem i śpiewem, Dzieci w różnym stopniu reprodukują piosenkę; niektóre ją śpiewają, inne „mruczą”, powtarzają proste słowa „miau-miau” lub „tup-tup”, dlatego tekst redukuje się początkowo do minimum, Gdy wzór jest trudny, rezygnujemy ze śpiewania lub śpiewają tylko dorośli, Bez śpiewania dzieci rysują wzory w liniaturze, Etap polisensorycznego uczenia się wzoru powinien być powtarzany wiele razy (np. doznania termiczne – rysowanie palcem po szablonie nałożonym na zimne lub ciepłe podłoże), Prace dzieci są eksponowane, co stanowi formę nagrody. Konspekt zajęć ZABAWY Z PIOSENKĄ PT. „DESZCZOWE KROPLE” Formy: wypowiedzi swobodne, śpiewanie piosenek przez dzieci zbiorowo, gra na instrumentach, zabawa ruchowa ze śpiewem, ćwiczenia manualne – usprawnianie motoryki dużej i małej, rysowanie węglem i mazakiem. Formy pracy: zbiorowa i indywidualna Metody: MDS • metody czynne: zadania stawiane do wykonania, ćwiczenia utrwalające, • metody słowne: rozmowa, pochwała, objaśnienia, • metody oglądowe: pokaz ilustracji, własny przykład, • naśladowanie, podpowiadanie. Środki dydaktyczne: 2 woreczki wypełnione ryżem itp., o wymiarach 10x10 cm, instrumenty muzyczne, magnetofon, nagranie deszczu i piosenki „Deszczowe krople”, ilustracja – wzór narysowany flamastrem, wyklejony sznurkiem, tkaniną, papierem, węgiel rysunkowy, mozaiki, karty do ćwiczeń „Piosenki do rysowania”, kredki. Cele: Ogólne: rozwijanie funkcji wzrokowych, słuchowych, dotykowych i motorycznych oraz integracja percepcyjnomotoryczna w zabawach z piosenką „Deszczowe krople”, Szczegółowe: • zapoznanie ze słowami i melodią piosenki „Deszczowe krople”, • kształtowanie schematu ciała oraz orientacji przestrzennej, • zwrócenie uwagi na sposoby ochrony przed deszczem, • wyrabianie umiejętności zespołowego działania, • rozwijanie funkcji językowych. PRZEBIEG ZAJĘĆ : ZAJĘCIA WPROWADZAJĄCE – ceremoniał powitania- piosenka – Nauczyciel prosi dzieci, aby usiadły na podłodze, wysunęły prawą nogę i pomachały, wysunęły lewą nogę i tupnęły. – Nauczyciel prosi dzieci o zajęcie miejsc w pobliżu magnetofonu. – Nauczyciel odtwarza z kasety magnetofonowej nagranie deszczu. Prosi dzieci o nazwanie słuchanych odgłosów. – Nauczyciel włącza magnetofon z nagraniem piosenki „Deszczowe krople” prosi, aby dzieci uważnie słuchały i powiedziały o czym opowiada piosenka. – Nauczyciel demonstruje ilustrację przedstawiającą dzieci pod parasolem i prosi o przypomnienie jak należy ubierać się, kiedy pada deszcz. – Nauczyciel zapoznaje dzieci ze słowami piosenki. – Nauczyciel proponuje dzieciom wykonanie piosenki, pomaga śpiewać. – Nauczyciel rozdaje dzieciom instrumenty muzyczne: trójkąty, marakasy, kołatki, bębenek. Prosi dzieci aby zagrały jak mały deszczyk stuka w szybę, a jak pada duży deszcz – Nauczyciel proponuje, aby podczas wspólnego śpiewania piosenki „Deszczowe krople” dzieci wystukiwały rytm piosenki – padające krople deszczu. ZAJĘCIA WŁAŚCIWE • • • • • • Ćwiczenia ruchowe Nauczyciel proponuje zabawę przy śpiewaniu piosenki: przy słowach „deszczyk kapie” dzieci wyciągają do góry prawą rękę i będą z góry w dół kreśliły w powietrzu linię ukośną; przy słowach „łap kropelki” wyciągają przed siebie obie ręce chwytając deszczowe krople. Nauczyciel demonstruje omawiane gesty. Ćwiczenia ruchowo-słuchowe Nauczyciel prosi dzieci, aby zajęły miejsce przy stoliku. Nauczyciel rozdaje dla każdego dziecka po dwa małe woreczki: jeden dla prawej, drugi dla lewej ręki. Nauczyciel zaprasza dzieci i ich rączki na spacer po deszczu. Prosi, aby dzieci położyły lewą rękę na woreczku z lewej strony, a prawą na woreczku z prawej strony i uderzały otwartą dłonią w woreczki na zmianę raz lewą, raz prawą ręką. Demonstrując czynności dzieciom wspólnie śpiewa piosenkę. Nauczyciel prosi dzieci, aby uderzały w woreczki równocześnie lewą i prawą ręką w rytm śpiewanej piosenki. ZAJĘCIA WŁAŚCIWE Ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe • • • • • • • • Nauczyciel poleca dzieciom zebrać woreczki. Nauczyciel pokazuje dzieciom wzór z narysowanymi ukośnymi kreseczkami – deszczowymi kroplami. i omawia Nauczyciel rozdaje każdemu dziecku kartkę z wzorem namalowanym flamastrem, wyklejonym sznurkiem, materiałem, śpiewa piosenkę. Nauczyciel rozdaje dzieciom czyste kartki z bloku rysunkowego i węgiel, demonstruje rysowanie wzoru, śpiewa piosenkę. Nauczyciel zbiera prace dzieci. Nauczyciel rozdaje karty do ćwiczeń, prosi dzieci, aby powiedziały co one przedstawiają Nauczyciel rozdaje flamastry i demonstruje sposób rysowania wzoru, śpiewa piosenkę. Nauczyciel rozdaje kredki pastelowe. Zajęcia końcowe • Zawieszenie kart pracy na tablicy, Nauczyciel udziela pochwały dzieciom za staranne wykonanie prac. • Nauczyciel prosi dzieci, aby stanęły w kole wiązanym. • Nauczyciel macha do dzieci prawą ręką na pożegnanie. • Ceremoniał zakończenia zajęć- piosenka Bibliografia • • • • • • • Bogdanowicz M., Barańska M., Jakacka E. (2006) Metoda Dobrego Startu. Gdańsk: Wyd. Harmonia. Podręczniki 1. Bogdanowicz M. (1985, wyd. I) Metoda Dobrego Startu w pracy z dzieckiem od 5 do 10 lat. Warszawa: WSiP. Bogdanowicz M. (1999, wyd. I) Metoda Dobrego Startu. Warszawa: WSiP. Bogdanowicz M. (1997) Integracja percepcyjno-motoryczna. Teoria diagnoza - terapia. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej. Bogdanowicz M. (2003) Przytulanki, czyli wierszyki na dziecięce masażyki . Gdańsk: Harmonia Bogdanowicz M. (2004) W co się bawić z dziećmi? Gdańsk: Harmonia. Bogdanowicz M.(2011) Ryzyko dysleksji, dysortografii i dysgrafii. Gdańsk: Wyd. Harmonia