002ef9a6cbcea7e55e1f693425e2f663

Metoda Dobrego Startu wg.
Marty Bogdanowicz
MDS co to jest?
Jedna z metod terapii psychomotorycznej. Metoda
Dobrego Startu opiera się na prawie E. Drupe,
mówiącym
o jedności psychiki i motoryki
Celem metody dobrego startu jest usprawnienie i
harmonizowanie współdziałania psychiki i motoryki. W
metodzie tej usprawniane są funkcje słuchowe,
wzrokowe, dotykowo-kinestetyczno-ruchowe oraz
wzrasta ich integracja. Jest ona szczególnie przydatna
w wyrównywaniu dysharmonii u dzieci ze specyficznymi
trudnościami w pisaniu i czytaniu (czyli dysleksją),
ponadto efekty zauważono stosując tę terapię na
dzieciach z autyzmem.
GENEZA METODY DOBREGO STARTU
Metoda Dobrego Startu została opracowana
przez Martę Bogdanowicz w latach 60tych w oparciu o wzory francuskie.
Oryginalna metoda została opracowana w
latach 40-tych we Francji przez
fizjoterapeutkę Thea Bugnet. Nosi nazwę
Le Bon Depart, czyli dobry odjazd, odlot,
start.
Założenia Metody Dobrego Startu
Głównym założeniem MDS jest wspomaganie rozwoju
psychomotorycznego dziecka poprzez odpowiednio zorganizowaną
zabawę i aktywne wielozmysłowe uczenie symboli graficznych:
łatwych wzorów, wzorów literopodobnych, liter i znaków
matematycznych.
Realizacja tego założenia odbywa się poprzez rozwijanie funkcji, które
biorą udział w uczeniu się czytania i pisania (poznawczych:
wzrokowo-przestrzennych, słuchowo-językowych i ruchowych) oraz
ich współdziałania (integracji percepcyjno-motorycznej). Inne cele to
kształtowanie lateralizacji, świadomości schematu ciała (jego części
oraz lewej i prawej strony) i przestrzeni. MDS reprezentuje zatem
polisensoryczne, aktywne podejście do pracy z dziećmi. Występują
w niej trzy elementy:
element motoryczny to ćwiczenia ruchowe, ruchowo-słuchowe, a
także ruchowo-słuchowo-wzrokowe czyli ruchy zharmonizowane
z rytmem piosenki, wykonywane podczas reprodukowania znaków
graficznych;
element słuchowy to piosenki, wierszyki, zdania, wyrazy;
element wzrokowy to znaki graficzne (łatwe wzory, wzory
literopodobne, litery i znaki matematyczne).
Zastosowanie Metody Dobrego
Startu
MDS przeznaczona jest dla dzieci od 2 do 10 lat.
Ma zastosowanie w profilaktyce niepowodzeń
szkolnych, diagnozowaniu ich przyczyn, korekcji
zaburzeń i w edukacji.
Metoda służy przygotowaniu dzieci do nauki
czytania i pisania.
Służy także uczeniu liter i cyfr w pierwszej klasie.
Dotyczy to zarówno dzieci o prawidłowym
rozwoju, jak i dzieci z różnymi rodzajami
niepełnosprawności.
Trzy wariant MDS
I. Łatwe wzory i piosenki lub wierszyki
Służą one do wspomagania rozwoju, profilaktyki niepowodzeń szkolnych i
edukacji. Są przeznaczone dla:
- dzieci najmłodszych (od 2 roku życia), rozwijających się prawidłowo,
- dzieci starszych, których rozwój przebiega z opóźnieniem lub nieharmonijnie.
II. Wzory literopodobne i piosenki lub wierszyki
Służą do wspomagania rozwoju, profilaktyki niepowodzeń szkolnych i edukacji.
Są przeznaczone dla:
- starszych przedszkolaków przygotowujących się do nauki czytania i pisania,
- dzieci z ryzykiem dysleksji lub mało sprawnych ruchowo (z dyspraksją),
- starszych dzieci, których rozwój jest opóźniony.
III. Litery, znaki matematyczne i piosenki lub wierszyki
Służą do uczenia liter, znaków matematycznych oraz do terapii w przypadku
niepowodzeń szkolnych. Przeznaczone są dla:
- uczniów klasy pierwszej,
- uczniów z trudnościami w nauce czytania i pisania (w tym uczniów z ryzykiem
dysleksji),
- uczniów starszych z dysleksją rozwojową.
Struktura zajęć Metody Dobrego
Startu
Zajęcia prowadzone Metodą Dobrego Startu mają
stałą strukturę. Wyróżnia się:
- zajęcia wprowadzające- koncentrują uwagę
dzieci na rozpoczynających się ćwiczeniach i
usprawniają niektóre funkcje psychomotoryczne,
głównie funkcje językowe, motoryki oraz
orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.
- zajęcia właściwe (ćwiczenia ruchowe, ruchowosłuchowe i ruchowo-słuchowo-wzrokowe),
- zajęcia końcowe- ćwiczenia relaksacyjne,
logopedyczne .
Ćwiczenia ruchowe
Ćwiczenia ruchowe stanowią pierwszy etap właściwych
ćwiczeń w każdym zajęciu prowadzonym MDS.
Najczęściej prowadzimy w nich improwizację ruchową,
nawiązując do tekstu i melodii piosenki, przewidzianej do
utrwalenia wzoru. W trakcie tych ćwiczeń usprawniamy
ruchy kończyn, umiejętność utrzymania równowagi i
sprawność ruchową całego ciała. Najpierw ćwiczymy
ruchy globalne, przechodząc stopniowo do ruchów
precyzyjnych (cała dłoń, palce, ręką). W ten sposób
kształcimy koordynacje ruchów. Program ćwiczeń
ruchowych uwzględnia podstawową zasadę pedagogiki:
przechodzenie od ćwiczeń łatwych do trudnych.
Wprowadzamy też ćwiczenia o charakterze relaksacyjnym.
Ich celem jest zmniejszenie napięcia mięśniowego i
uświadomienie dziecku możliwości samodzielnego
regulowania poziomu napięcia mięśniowego za pomocą
prostych ćwiczeń relaksacji aktywnej.
Ćwiczenia ruchowo-słuchowe
Zasadnicze ćwiczenia ruchowo-słuchowe polegają na realizacji rytmicznych
ćwiczeń pięści, dłoni, palców na instrumentach muzycznych (np. bębenek) czy
woreczkach z grochem, wałeczku ulepionym z masy plastycznej, wałeczkach
wypełnionych ziarnem, piaskiem.
Ćwiczenia te są wykonywane w rytmie piosenki stanowiącej podkład muzyczny do
wzoru graficznego. M. Bogdanowicz proponuje, by nie tylko dłoń, pięść i kolejne
palce wykonywały ruch w rytmie śpiewanej piosenki, ale i inne części ciała, a
wreszcie całe ciało.
Używamy tu też takich pomocy jak: sznurki, gumy, wstążki, szarfy, balony,
chusteczki i instrumenty muzyczne lub przedmioty, które mogą te instrumenty
zastąpić, np. plastikowe butelki, kubki lub zakrętki do słoików. Dzieci najpierw
wykonują ćwiczenia według wzoru, a następnie same proponują własne formy
ćwiczeń .
Koncentrujemy się na motoryce małej, w której dzieci bawiąc się, ćwiczą
umiejętność utrzymania równowagi i sprawności ruchowej całego ciała,
usprawniając też ruchy kończyn. Najpierw ćwiczymy ruchy globalne,
przechodząc stopniowo do ruchów precyzyjnych. W ten sposób kształcimy
koordynację ruchów. Układ ćwiczeń jest taki, że najpierw ćwiczy się np. ręka
prawa, następnie lewa, potem ćwiczą obie ręce. W ten sposób kształcimy
koordynację ruchów i usprawniamy ich precyzję .
Ze względu na udział elementu muzycznego i rytmicznego ćwiczenia ruchowosłuchowe rozwijają percepcję słuchową, poczucie rytmu, aktywizują czynność
analizatora słuchowego. Ćwiczenia wykonywane z uwzględnieniem kierunków
przestrzeni, połączone z nazywaniem stron ciała rozwijają koordynacje
słuchowo-ruchową, kształcą orientację w lewej i prawej stronie ciała i w
przestrzeni oraz orientację czasowo-przestrzenną.
Ćwiczenia ruchowo-wzrokowosłuchowe
Tu podstawą są wzory graficzne, figury
geometryczne lub litery. Ćwiczenia polegają na
odtwarzaniu ruchem (ruch) wzorów graficznych
(wzrok) w rytm śpiewanej piosenki (słuch).
Ćwiczenia te są zasadniczą częścią MDS i
występują podczas każdego zajęcia .
Kolejne etapy ćwiczenia są następujące:
- demonstracja wzoru i sposobu wykonywania
ćwiczenia;
- uczenie się polisensoryczne;
- reprodukowanie wzoru .
Szczegółowy opis kolejnych
etapów ćwiczeń:
1. Demonstracja wzoru (figury lub litery)
Pokaz i omówienie wzoru, z przedstawieniem sposobu wykonania ćwiczenia. Dokładne
omówienie przy udziale dzieci, jak wygląda wzór i jego elementy składowe, jego
ułożenie w przestrzeni.
2. Uczenie się polisensoryczne
Wodzenie palcem po wzorze w celu utrwalenia jego graficznego obrazu w powiązaniu z
piosenką. Dziecko wielozmysłowo (przez wzrok, słuch, dotyk) uczy się obcować z
figurą geometryczną i literą z jednoczesnym śpiewaniem piosenki. Wskazane jest by
wzór, po którym dziecko wodzi palcem był wykonany z materiałów o różnej fakturze i
barwie .
3. Reprodukowanie wzoru (figury lub litery)
Odtwarzanie wzorów różnymi technikami. Dzieci śpiewając piosenkę, uczą się
jednocześnie rysować litery lub wzory. Zaczynamy ćwiczenia o małej precyzji ruchów
(na dużej planszy, w powietrzu, na podłodze) przechodzimy przez umiarkowaną
precyzje ruchów (arkusz papieru, węgiel rysunkowy, kreda) dużą (blok rysunkowy,
ołówek, pędzel) do bardzo dużej (zeszyt w linie, długopis) .
4. Zajęcia końcowe
Zajęcia końcowe dają odpoczynek, relaksację i rozładowują napięcie emocjonalne,
powstałe na wskutek zmęczenia serią intensywnych ćwiczeń oraz koniecznością
dostosowania się do wymagań nauczyciela i wykonania zadania.
Zajęcia można kończyć zabawą z piosenką lub pląsami. Polegają one na ilustrowaniu
treści piosenki odpowiednio dobranymi ruchami ciała. Prowadzone w formie zabawy
jednocześnie usprawniają motorykę i percepcję słuchową. Na zakończenie stosujemy
ćwiczenia wyciszające, ćwiczenia logopedyczne (oddechowe) .
Sposób organizowania zajęć
• Zajęcia prowadzi się głównie w formie zajęć
grupowych , czasami indywidualnie.
• Liczebność zespołu – w przedszkolu 15 dzieci,
w szkole – cała klasa, w przy-padku dzieci o
zaburzonym rozwoju psychomotorycznym 7-8.
• Czas trwania zajęć – w przedszkolu raz w
tygodniu: z grupą 5-latków 20 minut, z grupą 6latków 30 minut. Powtórnie w formie zajęć
utrwalających powinno się je prowadzić z grupą
dzieci mających trudności.
• Każdemu dziecku potrzebny jest zestaw
pomocy.
Sposób organizowania zajęć z
dziećmi młodszymi i głębiej
zaburzonymi:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nad jednym wzorem możemy pracować cały miesiąc,
Wskazane jest, by do tego samego wzoru co tydzień zmieniać piosenkę,
Zajęcia prowadzone są kilka razy w tygodniu, a nawet codziennie,
Czas trwania od 15 do 40 minut,
Nie wszystkie ćwiczenia muszą wystąpić podczas jednych zajęć,
Zajęcia przebiegają według stałego schematu, cechuje je stabilność i
powtarzalność,
Zajęcia rozpoczyna ta sama piosenka na powitanie i kończąc znane
zabawy z ruchem i śpiewem,
Dzieci w różnym stopniu reprodukują piosenkę; niektóre ją śpiewają, inne
„mruczą”, powtarzają proste słowa „miau-miau” lub „tup-tup”, dlatego tekst
redukuje się początkowo do minimum,
Gdy wzór jest trudny, rezygnujemy ze śpiewania lub śpiewają tylko dorośli,
Bez śpiewania dzieci rysują wzory w liniaturze,
Etap polisensorycznego uczenia się wzoru powinien być powtarzany wiele
razy (np. doznania termiczne – rysowanie palcem po szablonie nałożonym
na zimne lub ciepłe podłoże),
Prace dzieci są eksponowane, co stanowi formę nagrody.
Konspekt zajęć
ZABAWY Z PIOSENKĄ PT. „DESZCZOWE
KROPLE”
Formy: wypowiedzi swobodne, śpiewanie piosenek przez dzieci
zbiorowo, gra na instrumentach, zabawa ruchowa ze śpiewem,
ćwiczenia manualne – usprawnianie motoryki dużej i małej,
rysowanie węglem i mazakiem.
Formy pracy: zbiorowa i indywidualna
Metody: MDS
•
metody czynne: zadania stawiane do wykonania, ćwiczenia
utrwalające,
•
metody słowne: rozmowa, pochwała, objaśnienia,
•
metody oglądowe: pokaz ilustracji, własny przykład,
•
naśladowanie, podpowiadanie.
Środki dydaktyczne: 2 woreczki wypełnione ryżem itp., o wymiarach
10x10 cm, instrumenty muzyczne, magnetofon, nagranie deszczu
i piosenki „Deszczowe krople”, ilustracja – wzór narysowany
flamastrem, wyklejony sznurkiem, tkaniną, papierem, węgiel
rysunkowy, mozaiki, karty do ćwiczeń „Piosenki do rysowania”,
kredki.
Cele:
Ogólne: rozwijanie funkcji wzrokowych, słuchowych,
dotykowych i motorycznych oraz integracja percepcyjnomotoryczna w zabawach z piosenką „Deszczowe
krople”,
Szczegółowe:
• zapoznanie ze słowami i melodią piosenki
„Deszczowe krople”,
• kształtowanie schematu ciała oraz orientacji
przestrzennej,
• zwrócenie uwagi na sposoby ochrony przed
deszczem,
• wyrabianie umiejętności zespołowego działania,
• rozwijanie funkcji językowych.
PRZEBIEG ZAJĘĆ :
ZAJĘCIA WPROWADZAJĄCE
– ceremoniał powitania- piosenka
– Nauczyciel prosi dzieci, aby usiadły na podłodze, wysunęły prawą nogę
i pomachały, wysunęły lewą nogę i tupnęły.
– Nauczyciel prosi dzieci o zajęcie miejsc w pobliżu magnetofonu.
– Nauczyciel odtwarza z kasety magnetofonowej nagranie deszczu. Prosi
dzieci o nazwanie słuchanych odgłosów.
– Nauczyciel włącza magnetofon z nagraniem piosenki „Deszczowe
krople” prosi, aby dzieci uważnie słuchały i powiedziały o czym
opowiada piosenka.
– Nauczyciel demonstruje ilustrację przedstawiającą dzieci pod
parasolem i prosi o przypomnienie jak należy ubierać się, kiedy pada
deszcz.
– Nauczyciel zapoznaje dzieci ze słowami piosenki.
– Nauczyciel proponuje dzieciom wykonanie piosenki, pomaga śpiewać.
– Nauczyciel rozdaje dzieciom instrumenty muzyczne: trójkąty, marakasy,
kołatki, bębenek. Prosi dzieci aby zagrały jak mały deszczyk stuka w
szybę, a jak pada duży deszcz
– Nauczyciel proponuje, aby podczas wspólnego śpiewania piosenki
„Deszczowe krople” dzieci wystukiwały rytm piosenki – padające krople
deszczu.
ZAJĘCIA WŁAŚCIWE
•
•
•
•
•
•
Ćwiczenia ruchowe
Nauczyciel proponuje zabawę przy śpiewaniu piosenki: przy
słowach „deszczyk kapie” dzieci wyciągają do góry prawą rękę i
będą z góry w dół kreśliły w powietrzu linię ukośną; przy słowach
„łap kropelki” wyciągają przed siebie obie ręce chwytając
deszczowe krople.
Nauczyciel demonstruje omawiane gesty.
Ćwiczenia ruchowo-słuchowe
Nauczyciel prosi dzieci, aby zajęły miejsce przy stoliku.
Nauczyciel rozdaje dla każdego dziecka po dwa małe woreczki:
jeden dla prawej, drugi dla lewej ręki.
Nauczyciel zaprasza dzieci i ich rączki na spacer po deszczu. Prosi,
aby dzieci położyły lewą rękę na woreczku z lewej strony, a prawą
na woreczku z prawej strony i uderzały otwartą dłonią w woreczki na
zmianę raz lewą, raz prawą ręką. Demonstrując czynności dzieciom
wspólnie śpiewa piosenkę.
Nauczyciel prosi dzieci, aby uderzały w woreczki równocześnie lewą
i prawą ręką w rytm śpiewanej piosenki.
ZAJĘCIA WŁAŚCIWE
Ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe
•
•
•
•
•
•
•
•
Nauczyciel poleca dzieciom zebrać woreczki.
Nauczyciel pokazuje dzieciom wzór z narysowanymi ukośnymi
kreseczkami – deszczowymi kroplami. i omawia
Nauczyciel rozdaje każdemu dziecku kartkę z wzorem
namalowanym flamastrem, wyklejonym sznurkiem, materiałem,
śpiewa piosenkę.
Nauczyciel rozdaje dzieciom czyste kartki z bloku rysunkowego i
węgiel, demonstruje rysowanie wzoru, śpiewa piosenkę.
Nauczyciel zbiera prace dzieci.
Nauczyciel rozdaje karty do ćwiczeń, prosi dzieci, aby powiedziały
co one przedstawiają
Nauczyciel rozdaje flamastry i demonstruje sposób rysowania
wzoru, śpiewa piosenkę.
Nauczyciel rozdaje kredki pastelowe.
Zajęcia końcowe
• Zawieszenie kart pracy na tablicy,
Nauczyciel udziela pochwały dzieciom za
staranne wykonanie prac.
• Nauczyciel prosi dzieci, aby stanęły w kole
wiązanym.
• Nauczyciel macha do dzieci prawą ręką na
pożegnanie.
• Ceremoniał zakończenia zajęć- piosenka
Bibliografia
•
•
•
•
•
•
•
Bogdanowicz M., Barańska M., Jakacka E. (2006) Metoda Dobrego
Startu. Gdańsk: Wyd. Harmonia.
Podręczniki 1. Bogdanowicz M. (1985, wyd. I) Metoda Dobrego
Startu w pracy z dzieckiem od 5 do 10 lat. Warszawa: WSiP.
Bogdanowicz M. (1999, wyd. I) Metoda Dobrego Startu. Warszawa:
WSiP.
Bogdanowicz M. (1997) Integracja percepcyjno-motoryczna. Teoria diagnoza - terapia. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy
Psychologiczno-Pedagogicznej.
Bogdanowicz M. (2003) Przytulanki, czyli wierszyki na dziecięce
masażyki . Gdańsk: Harmonia
Bogdanowicz M. (2004) W co się bawić z dziećmi? Gdańsk:
Harmonia.
Bogdanowicz M.(2011) Ryzyko dysleksji, dysortografii i dysgrafii.
Gdańsk: Wyd. Harmonia