A. Tomczak - Zespół Historii Kartografii przy IHN PAN

Czáonkowie Zespoáu Historii KartograÞi przy Instytucie Historii Nauki PAN w 2015 r.
97
Andrzej Tomczak
StopieĔ / tytuá; zatrudnienie:
prof. dr hab. (em. pracownik Instytutu
Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikoáaja Kopernika w Toruniu). W Zespole
Historii KartograÞi od 1975 roku.
Zainteresowania naukowe:
historia kartograÞi, kartograÞa, archiwistyka, historia polityczna Polski XVI stulecia, dyplomatyka nowoĪytna, historia
regionalna (gáównie àĊczyckie) oraz edytorstwo Ĩródeá historycznych, geograÞa
historyczna.
ĩyciorys naukowy, z uwzglĊdnieniem osiągniĊü związanych
z historią kartograÞi:
swoją edukacjĊ rozpocząá w szkole podstawowej i Prywatnym Gimnazjum MĊskim A. Zimowskiego w àodzi. NaukĊ w liceum humanistycznym przerwaá wybuch II wojny Ğwiatowej. W 1942 r. uzyskaá maturĊ w warszawskim tajnym Liceum im. ĝw. Stanisáawa. Po maturze uczyá na tajnych kompletach w zakresie
czteroklasowego gimnazjum (m.in.: polskiego, historii, geograÞi). W 1945 r. rozpocząá studia historyczne w àodzi, które kontynuowaá od 1946 na Uniwersytecie
Mikoáaja Kopernika w Toruniu, gdzie prof. Ludwik Kolankowski zaproponowaá
mu stanowisko zastĊpcy asystenta. Podczas studiów zainteresowaá siĊ archiwistyką. W 1947 i 1948 r. odbyá praktykĊ w Archiwum Gáównym Akt Dawnych w Warszawie pod kierunkiem Adama Stebelskiego i Jadwigi KarwasiĔskiej. W 1948 r.
uzyskaá magisterium z ÞlozoÞi w zakresie historii, na podstawie pracy Walenty
DembiĔski, ostatni kanclerz Polski JagielloĔskiej (promotorem byá L. Kolankowski). Po studiach jako máodszy asystent, a póĨniej asystent, kontynuowaá pracĊ
naukową i dydaktyczną na UMK. Na podstawie pracy Walenty DembiĔski i jego
ród uzyskaá w 1950 stopieĔ doktora nauk humanistycznych (jej promotorem byá
prof. L. Kolankowski). W tym samym roku, ze wzglĊdów politycznych, zmuszony
byá do opuszczenia UMK. Przeniósá siĊ do àodzi, gdzie od sierpnia podjąá pracĊ
na stanowisku archiwisty w tamtejszym Wojewódzkim Archiwum PaĔstwowym.
Od 1955 r. byá kustoszem w Wojewódzkim Archiwum PaĔstwowym i kierowaá
Oddziaáem Zbiorów i Kolekcji. W tym okresie zająá siĊ teĪ metodyką archiwalną.
W 1957 r. wróciá na UMK, gdzie objąá stanowisko adiunkta w Katedrze Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii. Rada Wydziaáu Humanistycznego UMK
w 1964, na podstawie rozprawy pt. Kancelaria biskupów wáocáawskich w okresie
98
Czáonkowie Zespoáu Historii KartograÞi przy Instytucie Historii Nauki PAN w 2015 r.
ksiĊgi wpisów (XV–XVIII w.) oraz kolokwium habilitacyjnego, nadaáa mu stopieĔ
doktora habilitowanego w zakresie historii nowoĪytnej i nauk pomocniczych historii. W 1965 r. zostaá docentem w Instytucie Historii UMK, a nastĊpnie kierownikiem Zakáadu Archiwistyki. Od 1973 r. byá zastĊpcą dyrektora Instytutu Historii
i Archiwistyki, a w latach 1973–1990 kierownikiem Studium Podyplomowego
Archiwistyki. DziĊki jego staraniom, w 1969 r. Instytut Historii UMK, jako jedyny w Polsce, zostaá przeksztaácony w Instytut Historii i Archiwistyki. 4 kwietnia
1974 r. uchwaáą Rady PaĔstwa uzyskaá tytuá profesora nadzwyczajnego nauk humanistycznych, a 19 lutego 1981 r. – profesora zwyczajnego. Z jego inicjatywy
doszáo do podpisania umowy o wspóápracy miĊdzy UMK a Naczelną Dyrekcją
Archiwów PaĔstwowych w Warszawie.
Czáonek licznych Rad i StowarzyszeĔ, m.in.: Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, Polskiego Towarzystwa Historycznego; Stowarzyszenia Archiwistów
Polskich; Towarzystwa Naukowego w Toruniu; Rady Archiwalnej przy Naczelnej
Dyrekcji Archiwów PaĔstwowych; Komitetu Redakcyjnego „Archeionu”; Rady
Naukowej Archiwum Polskiej Akademii Nauk; Rady Naukowej Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk; Komitetu Nauk Historycznych Polskiej Akademii
Nauk.
W 2013 roku za wybitne osiągniĊcia w pracy naukowo-badawczej i dziaáalnoĞci dydaktycznej, za zasáugi na rzecz rozwoju nauki zostaá przez prezydenta
Bronisáawa Komorowskiego odznaczony KrzyĪem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, którym udekorowano go 3 maja 2013 r. podczas uroczystoĞci na
Zamku Królewskim z okazji ĝwiĊta Narodowego 3 Maja.
W 2014 roku uhonorowany tytuáem Doktor Honoris Causa Uniwersytetu
SzczeciĔskiego.
W 2015 roku odznaczony KrzyĪem z Mieczami Orderu KrzyĪa NiepodlegáoĞci za wybitne zasáugi poniesione w walce z bronią w rĊku o suwerennoĞü
i niepodlegáoĞü PaĔstwa Polskiego w latach 1939í1956.
Wybrane publikacje
1. Mapy województwa pomorskiego w drugiej poáowie XVI wieku, ToruĔ
1955, 180 s., mapy; wspóáautor: M. Biskup.
2. ħródáa kartograÞczne do dziejów àĊczycy Ğredniowiecznej, w: àĊczyca
wczesnoĞredniowieczna. t. l, Dokumentacja kartograÞczna, 1966, s. 35–60, tabl.
13 z mapami.
3. ħródáa kartograÞczne do dziejów Torunia z przeáomu XVIII i XIX wieku,
„Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia”, 9, 1973, s. 175–198.
4. O najdawniejszych planach miasta Torunia, „Zapiski Historyczne”, t. 45,
1980, z. 3 s. 101í128.
5. ħródáa kartograÞczne do oblĊĪenia przez Szwedów Torunia w 1703 roku,
„Zapiski Historyczne”, t. 47, 1982, z. 4, s. 227í238.
Czáonkowie Zespoáu Historii KartograÞi przy Instytucie Historii Nauki PAN w 2015 r.
99
6. [red.] Miasta, „Z Dziejów KartograÞi”, t. 3, Warszawa 1984, 275 s.; wspóáredaktor: Julian Janczak.
7. [red.] KartograÞa forteczna, „Z Dziejów KartograÞi”, t. 5, 1991, red.
A. Tomczak, 185 s., 40 ryc.
8. Jerzy Fryderyk Wilhelm Rüdiger i jego plany Torunia i Cheámna z drugiej
poáowy XVIII wieku, w: KartograÞa forteczna, „Z Dziejów KartograÞi”, t. 5, red.
A. Tomczak, Warszawa 1991, s. 172 í 180, wspóáautor: Zenon H. Nowak.
9. Julian Janczak – 20 lat Zespoáu Historii KartograÞi Instytutu Historii Nauki PAN, w: Dwudziestolecie Zespoáu Historii KartograÞi przy Instytucie Historii
Nauki PAN, „Z Dziejów KartograÞi”, t. 7, Warszawa 1995, s. 19í28.
10. Studia Historico-Archivistica, ToruĔ 2002, 480 s.