1 Prof. dr hab. Wojciech Dyduch Katowice, 16 września 2015 r

Prof. dr hab. Wojciech Dyduch
Katowice, 16 września 2015 r.
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Katedra Przedsiębiorczości, Wydział Zarządzania
e-mail: [email protected], tel. 32 257 7115
OPINIA
na temat osiągnięcia naukowego, dorobku naukowo-badawczego oraz osiągnięć
dydaktycznych, współpracy naukowej i popularyzacji nauki dr Moniki Golonki,
w związku z Jej postępowaniem habilitacyjnym w dziedzinie nauki ekonomiczne,
dyscyplinie nauki o zarządzaniu
1. Podstawa wykonania recenzji
Formalną podstawą napisania niniejszej opinii jest pismo Rektora Akademii Leona
Koźmińskiego, prof. nzw. dra hab. Witolda T. Bieleckiego z dnia 12 maja 2015 roku
informujące o powołaniu mnie przez Centralną Komisję do Spraw Stopni i Tytułów do
komisji habilitacyjnej w roli recenzenta. Podstawą prawną dla prowadzonego postępowania
habilitacyjnego dr Moniki Golonki jest art. 16, ust. 1 Ustawy z dnia 14.03.2003 r. o stopniach
i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595 ze zm. w
Dz. U. Z 2005 roku, nr 164, poz. 1365) oraz Rozporządzenie MNiSW z dnia 01.09.2011 w
sprawie szczegółowego trybu i warunków przeprowadzania czynności w przewodach
doktorskich, postępowaniu habilitacyjnym oraz w postępowaniu o nadanie tytułu profesora
(Dz. U. nr 204, poz. 1200). Zgodnie z przywołanym artykułem, „do postępowania
habilitacyjnego może zostać dopuszczona osoba, która posiada stopień doktora oraz
osiągnięcia naukowe lub artystyczne, uzyskane po otrzymaniu stopnia doktora, stanowiące
znaczący wkład autora w rozwój określonej dyscypliny naukowej lub artystycznej oraz
wykazuje się istotną aktywnością naukową lub artystyczną (…). Osiągnięcie (…) może
stanowić dzieło opublikowane w całości lub w zasadniczej części, albo jednotematyczny cykl
publikacji (…)”. Wniosek o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego w dziedzinie
nauki ekonomiczne, dyscyplinie nauki o zarządzaniu dr Moniki Golonki wraz z autoreferatem
nt. dorobku i osiągnięć w pracy naukowo-badawczej wskazuje, że podstawą oceny osiągnięć
1
naukowych jest monografia pt. „Zarządzanie z przewagą sztuki”, (Wolters Kluwer SA,
Warszawa 2014, ss. 263), którą Habilitantka wskazała jako główne osiągnięcie naukowe.
Do sporządzenia niniejszej opinii otrzymałem komplet dokumentacji dotyczącej
aktywności naukowej Habilitantki a w szczególności: (a) autoreferat, (b) autoreferat w języku
angielskim (Summary of research interests and accomplishments), (c) wykaz opublikowanych
prac naukowych oraz informację o osiągnięciach dydaktycznych, współpracy naukowej i
popularyzacji nauki, (c) monografię pt. „Zarządzanie z przewagą sztuki” (Wolters Kluwer SA,
Warszawa 2014, ss. 263), (d) kopie dziewiętnastu publikacji naukowych opublikowanych po
uzyskaniu stopnia doktora.
Dostarczona dokumentacja jest kompletna i wystarczająca do napisania zleconej mi
opinii. Dr Monika Golonka spełnia także formalne kryteria wymagane od kandydatów na
stopień doktora habilitowanego. W 2012 roku obroniła rozprawę doktorską pt. „Alians jako
strategia konkurowania w sektorach globalnych na przykładzie branży teleinformatycznej
(ICT)” w Akademii Leona Koźmińskiego, uzyskując stopień doktora nauk ekonomicznych w
dyscyplinie nauki o zarządzaniu. Jednocześnie oświadczam, że nie znam Habilitantki, nie
jestem współautorem Jej artykułów naukowych, nie byłem też recenzentem wydawniczym
bądź anonimowym Jej publikacji.
2. Ocena opracowania wskazanego jako główne osiągnięcie naukowe
Jednym z najważniejszych zadań zarządzania strategicznego jest obecnie poszukiwanie
źródeł sukcesu współczesnych organizacji (Obłój 2000). Sukces, rozumiany jako określony
rezultat działalności organizacji, może być opisywany poprzez zwiększoną wartość dla
interesariuszy (Epstein i Roy 2001), obniżone koszty transakcyjne (Williamson 1981),
uzyskiwanie
wysokiej
efektywności
(DeWaal
2012),
długoterminowe
przetrwanie,
ponadprzeciętny wzrost czy rozwój (Ronda-Pupo i Guerras-Martin 2012). Zarządzanie
strategiczne w szczególności koncentruje się jednak na zdobywaniu i utrzymywaniu przez
organizacje względnie trwałej przewagi konkurencyjnej (Niemczyk 2013). Wskazuje się na
różne źródła tej przewagi (Nogalski i Karpacz 2012) zaś jej osiągnięcie traktowane jest na
równi z sukcesem.
Teoria zarządzania strategicznego dotyczy zmian. Współcześnie można wskazać na
dynamiczny charakter badań teorii zarządzania, wysokie tempo procesów zmian w otoczeniu
biznesowym oraz dużą zmienność źródeł przewagi konkurencyjnej zwłaszcza w sektorach
wysokiej technologii, w których organizacje muszą ze sobą współpracować. W rezultacie
2
obserwowanych zmian w otoczeniu ekonomicznym, podejściu do konkurowania, współpracy
i w mechanizmach wykorzystywanych przez przedsiębiorstwa formułuje się wnioski o
zmierzchu zarządzania strategicznego. W istocie, osiągnęło ono pewien poziom dojrzałości
jeśli chodzi o tworzenie nowych paradygmatów (Romanowska i Krupski 2010, s. 201), jednak
bardziej zasadne jest wskazywanie nowych wyzwań pojawiających się w okresie dojrzałości
teorii. Zarządzanie strategiczne podlega procesom ciągłych zmian, skutkujących wyłanianiem
się nowych paradygmatów i zanikaniem tych bezzasadnych. Z jednej strony złożoność
procesów zmian skłania do upraszczania i porządkowania w celu poszukiwania prawd i reguł,
z drugiej strony niezbywalny dynamizm zachęca do pogłębienia nieuporządkowania poprzez
eksperymentowanie, łączenie nurtów badawczych i przenoszenie założeń teoretycznych i
doświadczeń z innych obszarów nauk (Dyduch, 2013).
W tak nakreślone tło świetnie wpisuje się praca dr Moniki Golonki. Podejmuje ona
udaną próbę integracji koncepcji zarządzania (dotyczących strategii tworzenia więzi,
konkurowania i współpracy) ze sztuką. Jednocześnie na podstawie przeprowadzonych badań
postuluje, że zadaniem współczesnego zarządzania jest sięgnięcie do głębszych i bardziej
pierwotnych źródeł sukcesu organizacyjnego na które składa się odpowiednie podejście i
włączenie do procesów tworzenia strategii kompetencji strategów-artystów a nie wyłącznie
umiejętności rzemieślników celujących w standardowych sposobach zarządzania.
Dr Monika Golonka od czasu przygotowania rozprawy doktorskiej interesuje się
strategiami konkurencji i współpracy przedsiębiorstw działających w branżach o dużym
natężeniu dynamiki zmian, zwłaszcza we współczesnej branży teleinformatycznej w
połączeniu z wynikami przedsiębiorstw. Chcąc zapewne kontynuować interesujące
poznawczo zamierzenie badawcze, Habilitantka zdecydowała się na badania jakościowe
diagnozujące sposób budowania, utrzymywania i koordynowania wielokierunkowych relacji i
aliansów z partnerami z tej samej branży w relacji do uzyskiwanych przez przedsiębiorstwa
wyników i zdolności osiągania sukcesów na rynku. W wyniku szeroko zakrojonych badań, w
których
Habilitantka
dotarła
do
źródeł
informacji
–
naczelnego
kierownictwa
odpowiedzialnego za tworzenie i realizację strategii – wyłonił się ciekawy obraz nawiązujący
do metafory rzemieślników i artystów w zarządzaniu. Otóż – co zapewne nie wywoła
zdziwienia – okazało się, że Ci kierownicy, którzy odnoszą sukcesy i te przedsiębiorstwa,
które osiągają szybki wzrost należą do grona przedstawicieli sztuki. Tak jak artyści, którzy
muszą cierpieć i tęsknić by tworzyć, tak kadra zarządzająca musi poszukiwać niepewności,
odpowiedniej
dawki
ryzyka,
odpowiedniego
natężenia
zmian,
a
także
wdrażać
niestandardowe działania po to, aby osiągać sukces. Ten obraz jaki się wyłonił w wyniku
3
rzetelnie przeprowadzonych badań jakościowych, stał się podstawą do głównego postulatu,
czy też przesłania Habilitantki, zawartego w tytule monografii przedstawionej jako główne
osiągnięcie naukowe, pt. „Zarządzanie z przewagą sztuki”. Habilitantka udowadnia, że
wyłącznie urzędnicze, rzemieślnicze, podręcznikowe, warsztatowe i proceduralne podejście
do zarządzania współcześnie nie wystarcza w działalności przedsiębiorstw w zetknięciu z
potrzebą zarządzania jednocześnie na wielu poziomach, przy konieczności współpracy z
wieloma partnerami. Rodzące się sprzeczności dotyczące zaufania i niepewności, współpracy
i konkurencji, efektywności i społecznej odpowiedzialności, spontaniczności i projektowania
struktur, stawiają kadrę zarządzającą wobec problemów podobnych do sformułowanej przez
szkołę pitagorejską kwadratury koła. Udany sposób tworzenia aliansów, właściwy stosunek
do dawkowania niepewności i budowania odpowiedniego poziomu zaufania, uzyskiwanie i
utrzymywanie strategicznej pozycji orkiestratora w sieci aliansów, przy jednoczesnym
długotrwałym wzroście i ponadprzeciętnych wynikach w krótkim okresie to kompetencje
właściwe dla tych przedsiębiorstw i ich naczelnych kierownictw, które bardziej niż urzędnicy
zarządzania są artystami, czy też menedżerskimi adeptami sztuki potrafiącymi zarządzać w
sposób nieszablonowy. Na tle wielu monografii pojawiających się ostatnio jako dzieła
awansowe, publikacja dr Moniki Golonki wyróżnia się istotnymi zaletami: a) jest poznawczo
interesująca, nie nudna, wciąga czytelnika, czyta się ją z przyjemnością, b) jest dziełem
dojrzałym teoriopoznawczo, metodycznie i warsztatowo, c) zachowując rygor pracy
naukowej zawiera jednocześnie bogaty ładunek poznawczy dla praktyków zarządzania, czy
osób poszukujących publikacji popularnonaukowych.
Monografię przedstawioną przez dr Monikę Golonkę jako główne osiągnięcie naukowe
oceniam wysoko. Habilitantka wychodzi z założeń paradygmatu sieci, a także teorii działania
zbiorowego wskazując, że w niektórych sektorach pojedyncze firmy nie są wstanie w
pojedynkę oferować rozwiązań dostępnych dla sieci/aliansów przedsiębiorstw. W rezultacie
przedsiębiorstwa skazane na współpracę aby przetrwać, muszą utrzymać długotrwałą
zdolność relacyjną, a także korzystać z zasobów sieciowych w celu m. in. wspólnego
tworzenia innowacji. W ten sposób wyłoniona została luka poznawcza, a także główny cel
monografii, za który Habilitantka uważa odpowiedź na pytania badawcze dotyczące
tworzenia przez przedsiębiorstwa portfela aliansów oraz ich odpowiedniej konfiguracji
pozwalającej na tworzenie i przechwytywanie wartości. Odpowiedź na nurtujące kwestie
udzielona została w trakcie wywiadów z naczelnym kierownictwem 26 przedsiębiorstw
branży ICT oraz dwóch firm mających sukcesy w umiędzynarodowieniu działalności. Tak
sformułowane zamierzenie badawcze należy uznać za aktualne, ważne, interesujące i
4
nietuzinkowe.
Dr Monika Golonka nie zdecydowała się na „czyste” postępowanie metodologiczne
oparte o metody jakościowe, lecz na wykorzystanie metod mieszanych. Stąd mimo pytań
badawczych i wyłaniania się obrazu zarządzania w polskim sektorze ICT w procesie badań
poprzez wywiady jest też obecna analiza literatury definiująca podstawowe konstrukty; stąd
też obok wywiadów znalazły się diagnozy ilościowe. Zabieg taki wymaga dojrzałości
naukowej i może być ryzykowny na etapie pracy habilitacyjnej gdyż postrzegane przez wielu
„mieszanie” metod tożsame jest z wigorem metodologicznym zamiast rygoru, czy
wrzucaniem różnych podejść do jednego metodologicznego worka bez podążania za
precyzyjnie określonymi wytycznymi. W mojej ocenie połączenie metod stosowanych w
różnych postępowaniach (jakościowym i ilościowym) udało się Habilitantce, przez co
zamierzenie badawcze zostało przedstawione w monografii w sposób poprawny
metodologicznie bez większych szwanków i znakomicie przesądza o samodzielności
naukowej oraz dojrzałości warsztatowej dr Moniki Golonki.
Bogaty przegląd literatury monografii pokazuje, że Habilitantka sięga do sztuki,
antropologii, literatury pięknej, socjobiologii, socjologii, i pokrewnych dziedzin. W pracy,
która pokazuje potrzebę łączenia perspektyw i sięgania do różnych źródeł w celu stawania się
artystą zarządzania zabieg taki należy uznać za właściwy i naturalny. Jedyne zastrzeżenie
jakie należy w tym miejscu sformułować, dotyczy dokonywania przez dr Monikę Golonkę
zbyt fundamentalnych momentami syntez z dziedzin pokrewnych. Pisząc o podstawowych
konstruktach składających się na zamierzenie badawcze, Habilitantka wychodzi poza
perspektywę nauk o zarzadzaniu, ale tam przytacza ogólnikowe, czasem słownikowe
definicje. Przedstawiając np. więzi sięga do korzeni więzi społecznych. Jest to ciekawe, ale
tego typu syntezy już były przedstawiane i w pracy naukowej tego typu sprawiają wrażenie
podręcznikowego. Podobne wrażenie odniosłem w innych miejscach (np. wyjaśnianie
informacji o kosztach transakcyjnych, przytaczanie podstawowych definicji relacji,
etymologia słowa „współpraca”, itp). Z drugiej strony widoczny jest brak bardziej
rozwiniętego spojrzenia na teorie i podejścia, do których Habilitantka odwołuje się na końcu
pracy (pisząc np. o uzupełnieniu wiedzy na temat teorii zbiorowego działania, podczas, gdy
teorii tej na początku pracy nie poświęcono proporcjonalnej uwagi jako podstawy do
rozważań i formułowania pytań badawczych). Niektóre zmienne kontekstualne w moim
odbiorze zostały potraktowane nieco wąsko, np. opisywanie kultury w większości opiera się
na podejściu Hofstede’owskim.
Należy jednak zdecydowanie wysoko ocenić zorientowanie dr Moniki Golonki w
5
literaturze dyscypliny nauki o zarządzaniu i Jej wiedzę dotyczącą istotnych konstruktów,
które składają się na główną oś zamierzenia badawczego. Wysoko oceniam fragment
dotyczący niepewności w naukach o zarzadzaniu, strategii konkurowania i współpracy, a
także udane połączenie teoretycznych rozważań dotyczących niepewności ze współpracą,
sieciami i zaufaniem.
W swobodnej lekturze monografii przeszkadzają często wstawiane angielskie
odpowiedniki, z których niektóre są wręcz banalne („smartfonów (smartphone)”, s. 31;
„gazele (gazelles)”, s. 40), albo wytłuszczenia charakterystyczne dla podręcznika, czy
publikacji doradczej. Podobne wrażenie dotarcia do czytelnika nieakademickiego odniosłem
przy niektórych rysunkach, mających charakter powierzchownych ilustracji w miejsce
dojrzałych syntez (np. na s. 83).
Wysoko oceniam część empiryczną monografii. Już na wstępie na uznanie zasługuje
decyzja o przeprowadzeniu badań jakościowych, mimo iż przewaga publikacji zagranicznych
preferuje współcześnie metody ilościowe (analiza korelacji, konfirmacyjna analiza
czynnikowa, regresja, itp.). Na podstawie przeprowadzonych przez Habilitantkę wywiadów
rysuje się imponująca impresja z malowniczym tłem i paletą barwnych plam; tradycyjną na
pozór perspektywą, która przy uważnej analizie uwidacznia niestandardowe działania;
wieloma szczegółami drugiego planu, uchwyconymi ulotnymi momentami, ukrytymi
tajemnicami sztuki zarządzania widocznymi dopiero przy dłuższej obserwacji obrazu, a także
pierwszoplanowymi bohaterami uwiecznionymi przez malarza. Dr Golonka w udany sposób
pogrupowała wypowiedzi uzyskane w wywiadach i wyłoniła, zidentyfikowała te, które
stanowią odpowiedzi na zadane pytania badawcze. Niektóre fragmenty są dość szerokie (np.
4.1.) inne nieco skromniejsze (4.4.), stąd może przydałaby się synteza wniosków w tabelach
porządkujących pod koniec każdej części.
Jak już wcześniej wspomniałem, dr Monika Golonka udowadnia, że jest dojrzałym
badaczem. Z pewnością oprócz potrzebnego rzemiosła badawczego, ma znakomity warsztat
artystyczny – w rzetelny sposób przedstawia fakty i rzeczywistość, szczegółowo opisuje,
wyczerpująco analizuje, wyciąga wnioski i przedstawia przekonywujące interpretacje oraz
dojrzałe rekomendacje dla teorii i praktyki zarządzania. Dokonuje udanych podsumowań
swoich badań wraz ilustracjami. Na uwagę zasługuje część piąta monografii mająca charakter
autentycznej i inspirującej dyskusji naukowej (discussion ;) tak ważnej w zagranicznych
publikacjach naukowych, a nie zawsze obdarzonej należytą uwagą na polskim gruncie
piśmienniczym. Można przyjąć, że Habilitantka w krótkim czasie po doktoracie przeszła
drogę intelektualną od przyglądania się paradygmatom zarządzania i rozwiązywania
6
problemów badawczych do przeprowadzania kompleksowych badań, które mogą stanowić
podstawę do tworzenia nowych paradygmatów. Zastanawiam się jedynie, czy przesłanie
zawarte w tytule pracy nie jest przedstawione nieco na wyrost? Czy przedsiębiorstwa sukcesu
zarządzają z przewagą sztuki, czy może tylko z jej odpowiednim dodatkiem? Z wielu
przedstawionych w monografii fragmentów wywiadów wynika, że owszem, firmy wysokiego
wzrostu to podmioty zarządzane w sposób artystyczny, nietuzinkowy, spontaniczny i
improwizujący, jednocześnie jednak twardo zorientowane biznesowo, czasem bezwzględnie
ukierunkowane na efektywność, co wciąż stanowi ich główny kierunek strategiczny. Metafora
sztuki w zarządzaniu (rzemieślnicy-artyści) zaproponowana przez A. Koźmińskiego w
zarzadzaniu jest w monografii wynikiem rozważań i badań dotyczących tworzenia portfela
aliansów, postrzegania otoczenia, niepewności, zaufania i rozwijania zdolności relacyjnych,
który wyłonił się w trakcie przeprowadzonych badań jakościowych i stanowi doskonałą
podstawę do dalszego rozwijania teorii zarządzania w tym kierunku. Zwłaszcza, że trudno to
cenne przesłanie uogólniać wyłącznie na podstawie badań w sektorze ICT, stąd warto
kontynuować w przyszłości badania organizacji łączące różne perspektywy i z punktu
widzenia różnych podejść.
Uważam, że wkład głównego osiągnięcia naukowego dr Moniki Golonki w dyscyplinę
nauki o zarządzaniu jest istotny, znaczący i wyraża się poprzez:
- Identyfikację trzech faktycznych podejść/strategii do współpracy przedsiębiorstw
wyrażanych przez naczelne kierownictwo: unikania współpracy, współpracy dla
konieczności, a także współpracy jako źródła szans szybkiego rozwoju i wejścia na rynki
międzynarodowe;
- Wykazanie istnienia relacji między proaktywnym budowaniem portfela relacji a
ponadprzeciętnym wzrostem przychodów operacyjnych;
- Wyłonienie problematyki subiektywnego postrzegania otoczenia organizacji – Habilitantka
dowodzi, że nie tyle istotne jest samo otoczenie organizacji, co postrzeganie tego otoczenia
w kategoriach szans, zagrożeń, możliwości współpracy, konkurowania, podejmowania
przedsiębiorczych okazji a także proaktywnego kształtowania tego otoczenia;
- Identyfikację skrajnych strategii tworzenia portfela aliansów;
- Wykazanie, że firmy o wysokim potencjale wzrostu tworzą luźne, krótkotrwałe związki,
zaś w wyborach partnerów kierują się aspektami rynkowymi oraz możliwością
wytworzenia bądź przejęcia wartości i uzyskiwania ponadprzeciętnej efektywności;
7
- Analogiczne wykazanie, ze firmy przeciętne współpracują na zasadach relacyjnych, gdzie
wybór partnerów podyktowany jest jedynie możliwościami współpracy i tworzenia silnych
długotrwałych relacji;
- Wskazanie, ze firmy odnoszące sukcesy akceptują niepewność i wykorzystują ją do
tworzenia wartości;
- Zaproponowanie miary wykorzystywania niepewności relacyjnej, a także określenie
czynników składających się na tę miarę: sposób wyszukiwania i wyboru partnerów,
natężenie współpracy z konkurentami, rozwój międzynarodowy, czy pozycja w sieci;
- Skierowanie uwagi na fakt, że w celu uzyskania ponadprzeciętnych wyników istotne jest
zarządzanie nie urzędnicze, warsztatowe, ale twórcze: sięgające po różne perspektywy,
łączące przeciwstawne punkty widzenia, godzące sprzeczności, w wyniku czego menedżer
artysta jest niepoprawnym optymistą, ale nie naiwniakiem, ryzykantem ale nie hazardzistą;
obdarza zaufaniem, ale zorientowany jest biznesowo, poszukującym niepewności jako
źródła twórczości;
- Przeprowadzenie pionierskich badań jakościowych na temat sposobu tworzenia portfela
aliansów. Poprzez polaczenie perspektywy menedżerskiej i strukturalnej z włączeniem
podejścia
interpretatywnego
udało
się
Habilitantce
dokonać
analizy
tworzenia
pojedynczych powiązań z jednoczesnym przyjrzeniem się całemu portfelowi aliansów wraz
z
analizą
charakterystyk
strategii
zarzadzania
aliansami
w
organizacjach
o
ponadprzeciętnym wzroście;
- Uzupełnienie wiedzy na temat tworzenia, rozwijania, utrzymywania i zarządzania
portfelem aliansów strategicznych przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w nowoczesnych
sektorach o wysokim natężeniu technologii;
- Uzupełnienie wiedzy na temat znaczenia kapitału społecznego w budowaniu zaufania i
radzeniu sobie z nie pewnością;
- Przedstawienie bogatego materiału empirycznego, który otwiera możliwości w zakresie
podejmowania nowych zamierzeń badawczych;
- Opisanie czynników, które wpływają na współpracę międzyorganizacyjną oraz
umiędzynarodowienie przedsiębiorstw co przekłada się na ponadprzeciętne wyniki;
- Wskazanie na istotne trendy i zmiany dokonujące się we współczesnym zarzadzaniu, co
może stanowić idealną podstawę pod przyszłe dyskusje na temat wyłaniających się
paradygmatów.
8
3. Ocena pozostałego dorobku naukowego, osiągnięć dydaktycznych, współpracy
naukowej i popularyzacji nauki
Dorobek naukowy dr Moniki Golonki zgromadzony w krótkim, trzyletnim okresie po
uzyskaniu stopnia doktora jest relatywnie imponujący zarówno pod względem ilościowym,
ale przede wszystkim jakościowym. Habilitantka, poza opublikowaniem monografii
naukowej wskazanej jako główne osiągnięcie naukowe, jest autorem dziesięciu i
współautorem trzech artykułów naukowych. Z tej liczby trzy artykuły są uwzględnione w
bazie Journal of Citation Report, cztery zostały opublikowane w zagranicznych czasopismach
naukowych (m. in. European Management Journal, Journal of Business Economics and
Management, Journal of International Business Research, International Journal of Economic
Policy in Emerging Economies), dwa artykuły w polskim czasopiśmie o zasięgu
międzynarodowym (Management and Business Administration: Central Europe), a cztery w
czasopismach o zasięgu ogólnopolskim (Przegląd Organizacji). W momencie przedstawiania
autoreferatu dodatkowo dwa artykuły były w druku, a obecnie są już opublikowane (w tym
jeden z bazy JCR). Ponadto, dr Monika Golonka jest autorem pięciu recenzowanych
rozdziałów w opracowaniach naukowych, z czego dwa zostały opublikowane w języku
angielskim (m. in. Wydawnictwa AGH, Wydawnictwa WSB, PTE, Wolters Kluwer, IISES).
Głównym obszarem podejmowanych przez Habilitantkę rozważań jest kwestia
konkurowania poprzez współpracę, z uwzględnianiem wielu relacji jakie przedsiębiorstwo
tworzy. Badając organizacje w takim nurcie dr Golonka dokonuje ich analizy nie tylko z
perspektywy posiadanych zasobów, ale też zasobów sieciowych będących w dyspozycji
orkiestratora sieci przedsiębiorstw. Analizując przedstawione publikacje widać wyraźnie, że
zainteresowania badawcze Habilitantki są osadzone i skoncentrowane w kilku wiodących
nurtach, które poddaje Ona konsekwentnej eksploatacji. Są to: (a) analiza procesów
konkurowania i współpracy w sektorach o dużym natężeniu dynamiki zmian, wysokich
technologii; (b) wpływ otoczenia instytucjonalnego i charakterystyki kultury narodowej na
działalność przedsiębiorstw, zwłaszcza w kontekście strategii budowania aliansów i
efektywności funkcjonowania; (c) strategie współpracy oraz rozwoju międzynarodowego
małych i średnich przedsiębiorstw, przede wszystkim z punktu widzenia ich zdolności do
wykorzystywania współpracy we wchodzeniu na rynki międzynarodowe w otoczeniu
konkurencyjnym skłaniającym do umiędzynarodowienia, (d) zaufanie i kapitał społeczny w
kształtowaniu współpracy miedzy przedsiębiorstwami; badania dotyczące relacji miedzy
poziomem innowacyjności, zaufaniem, a proaktywnym poszukiwaniem partnerów i
9
kształtowaniem portfela aliansów, (e) ekspansja firm ICT z krajów Azji; (f) niepewność
organizacyjna i badanie stosunku przedsiębiorstw do niepewności. Monografia wskazana jako
główne osiągnięcie naukowe jest dojrzałym zwieńczeniem i oryginalną, profesjonalną syntezą
wymienionych nurtów badawczych podejmowanych przez Habilitantkę w Jej publikacjach.
Należy wysoko ocenić aktualność oraz istotę podejmowanych przez Habilitantkę problemów
badawczych – wpisują się one w najnowsze dociekania przedstawiane na światowych
konferencjach dotyczących zarządzania, zwłaszcza zarządzania strategicznego.
Przekazane mi do oceny artykuły są dojrzale warsztatowo i metodycznie,
charakteryzują się wysokim poziomem merytorycznym i językowym. Habilitantka
udowadnia, ze jest dojrzałym i samodzielnym
badaczem
zjawisk zarządzania. Potrafi
stosować różne podejścia metodologiczne i projektować związane z nimi postępowania
badawcze (badania ilościowe oparte o testowanie hipotez i jakościowe odpowiadające na
pytania badawcze za pomocą studiów przypadków). Posługuje się relatywnie bogatym
wachlarzem metod badawczych (zarówno preferowane w zachodnich czasopismach metody
statystyczne jak i metody jakościowe) i potrafi z powodzeniem popularyzować wyniki swoich
badań w środowiskach międzynarodowych, również w tych wiodących (Academy of
Management). O jakości publikacji Habilitantki świadczy tempo publikowania w
czasopismach o zasięgu międzynarodowym, w których proces recenzyjny jest niełatwy i
długotrwały. Zresztą za swoje publikacje i referaty dr Monika Golonka została
niejednokrotnie nagrodzona. Otrzymała nagrodę International Academy of Management and
Business w konkursie Best Manuscript by Young Scholar za artykuł pt. „Emerging Asian ICT
Global Players: Natural Born Collabolators or Stuck with Aliens?”, a także nagrodę
amerykańskiej Academy of Management w konkursie Fostering publicationsin leading
Organization and Strategy Journals za artykuł „The effect of Alliance Strategy and National
Culture on Leading ICT Firm's Performance”.
Należy podkreślić, ze dr Monika Golonka jest badaczem, który może posłużyć jako
przykład dla innych młodych adeptów nauki przygotowujących się do awansu - publikuje w
rozpoznawalnych czasopismach, w języku angielskim, we współpracy z międzynarodowymi
ośrodkami badawczymi. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że publikacje dr Moniki
Golonki stanowią rezultat realizowanych przez Nią projektów badawczych. Habilitantka jest
głównym wykonawca bądź kierownikiem pięciu projektów, w tym dwóch, które uzyskały
finansowanie w zewnętrznych konkursach (NCN). Obecnie jest wnioskodawcą wraz z
zespołem występującym o finansowanie z partnerską uczelnią z Niemiec w konkursie
10
Beethoven. Uczestniczyła w dziewięciu konferencjach o zasięgu międzynarodowym w tym
pięciu zagranicznych, gdzie prezentowała rezultaty swoich badań.
Dr Monika Golonka ma też osiągnięcia organizacyjne i związane z budowaniem sieci
naukowych. Uczestniczy w pracach zespołów redakcyjnych trzech czasopism zagranicznych,
a także jest ekspertem recenzującym wnioski programu Horizon 2020.
Jest również
anonimowym recenzentem artykułów w dziewięciu czasopismach zagranicznych. Jest
wreszcie członkiem sieci FINT (First International Network on Trust). Habilitantka jest
członkiem Academy for Studies in International Business, International Academy of
Management and Business, Academy of Management oraz macierzystego Kozminski
University Asia Research Center.
Wysoko oceniam pozostałą działalność naukową Habilitantki. Jej dorobek zarówno od
strony ilościowej ale przede wszystkim jakościowej uznaję za spełniający wymagania
stawiane osobom ubiegającym się o stopień doktora habilitowanego w stopniu
ponadprzeciętnym. Dodatkowo, kompleksowa ocena aktywności naukowej dr Moniki
Golonki udowadnia, że jest ona prawdziwym pasjonatem podejmowanych wyzwań
badawczych.
Również dorobek dydaktyczny i związany z kształceniem młodych kadr Habilitantki
oceniam pozytywnie. Habilitantka prowadzi zajęcia w języku polskim i angielskim związane
z
prowadzonymi
badaniami,
dotyczące
przywództwa,
zachowań
organizacyjnych,
umiędzynarodowienia przedsiębiorstw, zarządzania innowacjami, zarządzania w warunkach
niepewności, podstaw zarządzania, zarządzania zmianami. Jej zajęcia są wysoko oceniane
przez studentów. Prowadziła również zajęcia dydaktyczne za granicą w ramach programu
wymiany Erasmus Teaching Mobility - w Okan University i KOC University (Turcja). Jest
promotorem i recenzentem prac na studiach pierwszego i drugiego stopnia, prowadzi
seminaria w języku angielskim, a także jest opiekunem naukowym i opiekunem
pomocniczym doktorantów na studiach trzeciego stopnia.
Biorąc pod uwagę pełnione funkcje i zaangażowanie w wielu gremiach i instytucjach
należy stwierdzić, że dorobek dydaktyczny, popularyzatorski, organizacyjny dr Moniki
Golonki, również w wymiarze międzynarodowym, zasługuje na uznanie. Habilitantka jest nie
tylko ambitnym badaczem, ale ma kompetencje w zakresie współpracy z instytucjami,
tworzenia międzynarodowych gremiów organizacyjnych i sieci badawczych, co przekłada się
na cenne inicjatywy naukowo-badawcze, dydaktyczne i popularyzujące naukę zarówno w
kraju jak i za granicą.
11
4. Ocena końcowa
Biorąc pod uwagę:
a) wysoką ocenę głównego osiągnięcia naukowego – monografii pt. „Zarządzanie z
przewagą sztuki” i znacznego wkładu jaki wnosi ono w dyscyplinę nauki o zarządzaniu,
b) wysoką ocenę pozostałej, istotnej aktywności naukowej Habilitantki, osiągnięć
dydaktycznych, współpracy naukowej i popularyzacji nauki, spełniających wymagania
ustawowe,
w pełni rekomenduję nadanie dr Monice Golonce stopnia doktora habilitowanego
w dziedzinie nauk ekonomicznych, w dyscyplinie nauki o zarządzaniu.
Przywołana literatura:
De Waal A.A.: What Makes a High Performance Organization: Five Factors of Competitive
Advantage that Apply Worldwide. Global Professional Publishing, 2012.
Dyduch W.: Twórcza strategia organizacji. Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach,
Katowice 2012.
Epstein M.J., Roy M.J.: Sustainability in Action: Identifying and Measuring the Key
Performance Drivers. “Long Range Planning” 2001, 34, s. 585–604.
Niemczyk J.: Strategia: Od planu do sieci. Wydawnictwo UE, Wrocław 2013.
Nogalski B., Karpacz J.: Zdolność technologiczna jako źródło przewagi konkurencyjnej
przedsiębiorstw produkcyjnych. Studia ekonomiczne regionu łódzkiego. Konkurencja,
konkurencyjność, przewaga konkurencyjna w rozwoju współczesnych organizacji [bez
numeru], 2012, s. 173-185.
Obłój K.: Strategia sukcesu firmy. PWE, Warszawa 2000.
Romanowska M., Krupski R.: Rozwój i perspektywy nauki zarządzania strategicznego w
Polsce. Przegląd badań i podstawowych publikacji. W: Osiągnięcia i perspektywy nauk o
zarządzaniu. Red. S. Lachiewicz, B. Nogalski, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
Ronda-Pupo G.A., Guerras-Martin L.A.: Dynamics of the evolution of strategy concept 19622008: A co-word analysis. “Strategic Management Journal” 2012, vol. 33, s. 162-188.
Williamson O. E.: The Economics of Organization: The Transaction Cost Approach. “The
American Journal of Sociology” 1981, 87(3), s. 548-577.
12