Jak prawidłowo wykonać wykres

Jak prawidłowo wykonać wykres
1. Wykresy wykonujemy na kartce papieru milimetrowego. Jeżeli wykres nie zajmuje całej
kartki, należy go wyciąć i wkleić do sprawozdania.
2. Wykres wykonujemy dobrze zatemperowanym ołówkiem o twardości HB lub czarnym
cienkopisem. Dopuszczalne jest wykorzystanie kolorowych cienkopisów do oznaczenia na
jednym wykresie różnych serii danych oraz ich linii trendu.
3. W Laboratorium Fizyki wykresy wykonujemy w kartezjańskim układzie współrzędnych.
4. Istotne jest, aby odpowiednia wielkość fizyczna znalazła się na odpowiedniej osi wykresu.
Jeżeli wykres ma przedstawiać zależność Au  , czyli zależność wartości wielkości A od
wartości zmiennej u , to wielkość u odkładamy na osi x , a wielkość A na osi y .
5. Obie osie należy oznaczyć, to znaczy umiejscowić przy każdej z nich symbol wielkości
fizycznej oraz jej jednostkę zapisaną w nawiasie kwadratowym.
6. Zakres każdej z osi dobieramy tak, aby był nieznacznie większy od zakresu punktów
pomiarowych - punkty pomiarowe powinny znajdować się w całym zakresie. Zakres osi nie
musi zaczynać się od zera.
7. Obie osie należy odpowiednio wyskalować, to znaczy umiejscowić na nich znaczniki
jednostek wielkości wykreślanej oraz odpowiadające im wartości. Wszystkie liczby przy
znacznikach na osi zapisujemy z taką samą dokładnością – dotyczy to również zera.
Dokładność ta może być jednak różna dla obu osi. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, na końcu osi
zapisujemy mnożnik w formacie „  10 n ”, gdzie n jest wykładnikiem mnożnika. Nie
umieszczamy na osi ani na wykresie wartości liczbowych punktów pomiarowych.
8. Na osiach pomiędzy znacznikami głównymi można umieścić znaczniki pomocnicze, jednak
nie oznaczamy ich liczbami.
9. Podpisujemy wykres, opisując co on przedstawia.
10. Wyraźnie i możliwie dokładnie zaznaczamy na wykresie wszystkie punkty pomiarowe tak,
aby z wykresu było można odczytać ich przybliżone wartości. Jeżeli na wykresie
przestawiamy kilka serii pomiarowych, to umieszczamy na nim legendę opisującą użyte
symbole.
11. Punktów pomiarowych nie wolno łączyć ze sobą linią łamaną.
a) Jeżeli znamy równanie opisujące zależność pomiędzy przedstawianymi wielkościami
fizycznymi, to za pomocą kalkulatora lub odpowiedniego oprogramowania
komputerowego (np. Excell, Origin) wyznaczamy wartości parametrów
występujących w tym równaniu.
Jeżeli wykreślana zależność na charakter liniowy, to na podstawie wyznaczonego w
oparciu o regresję liniową równania dla dwóch wartości na osi x obliczamy
odpowiadające im wartości na osi y i delikatnie nanosimy wyznaczone punkty na
wykres. Przez tak naniesione punkty wykreślamy linię prostą. Po narysowaniu prostej
dwa zaznaczone punkty nie powinny być widoczne. Na wykres możemy nanieść
wyznaczone w oparciu o regresję liniową równanie, zapisując w miejsce x i y
odpowiadające im wielkości fizyczne.
Jeżeli wykreślana zależność na charakter nieliniowy, to na podstawie wyznaczonego
równania obliczamy wartości y dla kilku wartości na osi x i delikatnie nanosimy je
na wykres. Przez zaznaczone punkty prowadzimy gładką linię trendu.
W przypadku, gdy narysowana prosta lub linia trendu nie pasuje do punktów
doświadczalnych, to w rachunkach lub przy zaznaczaniu punktów popełniliśmy błąd i
czynności te należy powtórzyć, wykonując je poprawnie.
b) Jeżeli nie znamy analitycznej postaci zależności łączącej przedstawione wielkości
fizyczne to na wykresie umieszczamy gładką linię trendu tak, aby punkty były
rozmieszczone równomiernie wokół tej linii. Linia trendu powinna być rysowana przy
użyciu krzywika.
Poniżej pokazano przykłady prawidłowego i nieprawidłowego wykonania wykresu
Wykres wykonany poprawnie
Wykres wykonany niepoprawnie
Na wykresie wykonanym niepoprawnie:
- błędnie wybrano zakres osi odciętych - punkty nie zajmują całego wykresu,
- nie opisano osi odciętych - t [C ] ,
- liczby skalujące oś rzędnych zapisano z niejednakową dokładnością (powinno być 57,0),
- punkty pomiarowe zaznaczono niewyraźnie,
- tym samym symbolem zaznaczono punkty pomiarowe obu serii danych – wykres stanie się
nieczytelny po wydrukowaniu na drukarce monochromatycznej,
- punkty pomiarowe połączono linią łamaną,
- legenda nie wnosi żadnych informacji,
- umieszczono poziome linie zmniejszające czytelność wykresu,
- nie podpisano wykresu.