Tłumaczenie z języka angielskiego: Maciek Zabierowski

Przemówienie Aleksandra Kwaśniewskiego podczas sesji podsumowującej 7. Międzynarodową
konferencję na temat edukacji o Holokauście, w Instytucie Yad Vashem (Jerozolima, 13.06 2010)
Jak paostwo wiecie mam pewne doświadczenie z omawianymi tu zagadnieniami. Znany jest
wam bardzo dobrze przypadek Jedwabnego, małej wioski w północno-wschodniej Polsce, gdzie
obywatele polscy dokonali masakry na innych polskich obywatelach, Żydach. Po książce profesora
Grossa, który jako pierwszy poinformował opinię publiczną w moim kraju o tej zbrodni, rozpoczęła się
dramatyczna i bolesna debata. Byłem wtedy prezydentem Polski i postanowiłem upamiętnid to
miejsce oraz powiedzied otwarcie: przebaczcie nam za tą zbrodnię. Mówiłem także o
odpowiedzialności Polaków za nią. Oczywiście nie było to łatwe, mimo to zapytany dziś odpowiem, że
była to dobra lekcja dla Polaków. Był to również istotny moment, aby zrozumied, że każdy kraj
wolałby mied w swojej historii jedynie jasne karty. Taki kraj jednak raczej nie istnieje. Jeśli chcemy
mówid otwarcie o przeszłości, musimy widzied zarówno jasne jak i ciemne strony oraz mied odwagę,
aby o nich rozmawiad. Mamy fakty i powinniśmy o nich wiedzied oraz przekazywad je młodzieży. To
musi byd cała historia – rzeczy dobre i złe – wszystko. Problemem młodych demokracji jest to, że
wiele z naszej historii pozostaje nieznane, jest pewnego rodzaju tabu. Musimy zmierzyd się również z
tymi faktami, które są dla nas niemiłe. Zatem po pierwsze fakty – powinniśmy je znad i przekazywad
opinii publicznej.
Druga sprawa to polityka, która w takich sytuacjach jest bardzo silnym czynnikiem.
Niewątpliwie byłoby lepiej, gdybyśmy mieli w naszych krajach i w moim kraju polityków na tyle
odpowiedzialnych i moralnych, aby rozmawiali o tych kwestiach bezinteresownie i nie w atmosferze
politycznego sporu, sztuczek i wzajemnego prześcigania się. Oczywiście jest to myślenie życzeniowe –
czasem tak bywa, a czasem nie. Pamiętam w Polsce debatę o Jedwabnem. Nie mam odwagi udzielad
porad innym krajom w takich sprawach. Jest ich kwestią wewnętrzną jak radzid sobie z tak
skomplikowanymi problemami.
Ostatnia sprawa to rada dla osób nauczających i polityków, w tym nas. Kiedy mówimy o
dramatycznych epizodach historii i robimy to z pozycji ofiary lub w jej imieniu, powinniśmy mied
świadomośd jak bardzo delikatne są to kwestie, a także mied wystarczająco dużo wrażliwości
rozmawiając z tak zwanym przedstawicielem osób odpowiedzialnych za daną zbrodnię. Nie mówię tu
o Holokauście, są to zagadnienia związane z relacjami polsko-rosyjskimi i polsko-ukraioskimi.
Uważam, że taka wrażliwośd jest materią psychologii. Jest ona niezbędna, gdy rozmawiamy o naszym
zagadnieniu.
Jaki powinien byd kolejny etap po faktach i rozmowie o zbrodni? Pojednanie. Aby ono
nastąpiło konieczne jest nie tylko otwarcie drzwi do rozmowy, ale także otwarcie na nią i na
porozumienie naszych serc. Radzę zatem, aby nawet podczas rozmowy o najciemniejszych kartach
historii danego narodu warunkiem wstępnym dla szczerego, uczciwego i skutecznego dialogu z
partnerami była właśnie wrażliwośd.
W taki sposób powinniśmy rozmawiad z naszą młodzieżą – z wrażliwością. Jest ona niezbędna
dla zrozumienia, a nie zamknięcia oczu i stwierdzenia „to niemożliwe, nie będę o tym rozmawiał, to
zbyt skomplikowane”. Psychologia jest też bardzo ważna.
Zatem wszystkie fakty, nie za wiele polityki i dużo psychologii oraz wrażliwości.
Tłumaczenie z języka angielskiego: Maciek Zabierowski