Dziewczynka z naszego podwórka

Dziewczynka z naszego podwórka
T. Tiuryn
„Film” 2001, nr 10
Obszar, na jaki wkracza swoim najnowszym filmem Robert Gliski, nie jest ju od pewnego czasu
kulturow bia plam. Przede wszystkim dziki wysikom reporterów i publicystów, cho równie dziki
takim filmom jak „Poniedziaek”, „Inferno” czy „e ycie ma sens", niewesoy obraz ycia na polskich
blokowiskach na trwae zaistnia w zbiorowej wiadomoci. Ten kontekst powoduje, e ani pesymizm obrazu
„Cze Tereska”, ani problemy, jakie reyser stara si wskazywa - rozpad rodzinnych wizi, brak
autorytetów, ze podwórkowe przyjanie - nie s ju niczym zaskakujcym. Prawd jest oczywicie, e jeli
jaki fakt spoeczny pozostaje niezmienny, a przy tym jest tak dojmujcy jak yciowa ndza wielkich osiedli,
to próby zwracania na publicznej uwagi wci mog mie swoje uzasadnienie. Z drugiej jednak strony
spektakl filmowy rzdzi si wasnymi prawami, a wieo spojrzenia, przeamanie utrzymujcej si tonacji
decyduj czsto o randze dziea.
Nie sposób odmówi filmowi „Cze Tereska” klasy - w filmie Gliskiego wida nie tylko ogromny
wysiek, by wszystkie elementy przedstawionego wiata zagray jak najbardziej wiarygodnie, ale dostrzec
mona w nim równie prób syntezy, literacki szlif, który ma nada opowiadanej historii bardziej ogólne
znaczenie. Nie jest te niczym dziwnym, e tego rodzaju perspektywa- realistyczna i uogólniajca zarazem znalaza uznanie w oczach jurorów z Karlowych Warów. A jednak - kiedy ogldamy „Cze Tereska”, majc
w pamici wszystko, co zostao powiedziane na temat ycia w cieniu bloków - musimy uzna, e
najciekawsze jest w tym filmie to, co znajduje si na jego marginesie, co wydaje si wyjtkiem od reguy.
Takim wanie motywem jest w „Cze Tereska” szansa na ucieczk do lepszego wiata - wtek ten
rozpoczyna film, jest pierwszym rysem charakteryzujcym gówn bohaterk. Jej zdolnoci, zainteresowania
i nie do koca uwiadamiane ambicje ustawiaj j w opozycji do rodowiska, w którym wyrosa. Niestety,
zanim Tereska ma moliwo sta si penowymiarow postaci, kim, kto przeywa wasn, unikaln
histori, wtek zanika, bohaterka staje si jednostkowym przykadem zbiorowego losu.
Tak samo dzieje si z kadym cieplejszym akcentem -film nie jest ich cakowicie pozbawiony, czy to
dziki tragiczno-komicznej postaci ojca w wietnym wykonaniu Krzysztofa Kiersznowskiego, czy to dziki
wtkowi dziwnej przyjani ze stróem inwalid (Zbigniew Zamachowski). Jednak ostatecznie w kadym
wypadku dominuje czer, jakby nad yciem bohaterów zawiso jakie spoeczne fatum. By moe wanie
jednobarwno tej pesymistycznej tonacji kae szuka niejednoznacznoci w finaowej scenie filmu rzucone mimochodem pozdrowienie brzmi w ustach dziecka jak niky promyk nadziei, e by moe nie
wszystkie szanse zostay przegrane, e moe istnieje jeszcze dla Tereski jaka droga wiodca z powrotem
do spoeczestwa.
Jeeli powtarzanie znanych ju skdind spoecznych diagnoz nie spycha filmu Gliskiego w bana,
to zawdzicza to naley przede wszystkim grze szesnastoletniej Oli Gietner - to ona swoj wyciszon,
skupion kreacj uprawdopodabnia ewolucj gównej bohaterki. Jej milczca i troch nieprzenikniona twarz
sprawia, e mamy wiadomo, i Tereska stoi dopiero u progu swojego ycia, jest zupenie
nieuksztatowana-to powoduje, e kady scenariusz jest w jej przypadku moliwy. Moe sta si kim,
zrealizowa drzemicy w niej potencja, ale moe te go cakowicie zaprzepaci, ulec rodowiskowej presji,
a nawet doprowadzi si do cakowitej yciowej klski. Dziki takim atutom, jak gra Oli Gietner, jak równie
dziki wielu zepchnitym na margines wtkom, które nadaj postaci Tereski bardziej indywidualny charakter,
„Cze Tereska” mona uzna za film wzruszajcy, wcigajcy, ciekawy. Tyle e jednoznaczny
i bezwzgldny pesymizm uciekajcy od psychologicznego szczegóu w spoeczne uogólnienie sprawia, e
na plan pierwszy wysuwa si tu bezosobowa „waga tematu”. Std na pewno film jest wany i wart
odnotowania. To duo, ale i mao zarazem.
Re.: Robert Gliski. Scen.: Jacek Wyszomirski, Robert Gliski. Zdj.: Petro Aleksowski.
D
wik: Lech Braski. Wyk.: Ola Gietner, Karolina Sobczak, Zbigniew Zamachowski, Magorzata
Roniatowska, Krzysztof Kiersznowski. 90'. Best Film.
NAJCIEKAWSZE JEST W FILMIE ROBERTA GLISKIEGO TO, CO ZNAJDUJE SI NA JEGO
MARGINESIE, CO WYDAJE SI WYJTKIEM OD REGUY, JAK MOTYW SZANSY NA UCIECZK DO
LEPSZEGO WIATA.
www.filmotekaszkolna.pl