docWst˛ep - Wydawnictwo UMCS
download 
Reklamacja Transkrypt
Wst˛ep - Wydawnictwo UMCS
Wst˛ep Zgodnie z przyj˛etym planem tom 4 Słownika etymologiczno-motywacyjnego słowiańskiej zoonimii ludowej zamyka prezentacj˛e zoonimów, które zostały zebrane głównie droga˛ eksploracji terenowej z obszaru Słowiańszczyzny (z Łużycami włacznie) ˛ w latach 1961–2003 oraz dodatkowo, zwłaszcza w zakresie imion krów, kotów, psów i kur – w latach 2004–2008. Niniejszy tom Słownika, z uwagi na specyficzny charakter zgromadzonego w nim materiału zoonimicznego, obejmujacego ˛ łacznie ˛ 37 różnych gatunków zwierzat, ˛ składa si˛e z dwóch cz˛eści i czterech rozdziałów, a mianowicie: Cz˛eść I Słownika, rozdział A zawiera imiona domowych ssaków. Sa˛ to: koza, królik, muł, nutria, osioł, owca, świnia, tchórzofretka; rozdział B obejmuje imiona domowych ptaków: g˛eś, gołab, ˛ indyk, kaczka, kura. Cz˛eść II, rozdział A prezentuje łacznie ˛ imiona ssaków hodowanych w klatkach i udomowionych osobników dzikich. Sa˛ to: chomik, jeleń, jeż, lis, myszka, niedźwiedź, rybka akwariowa, sarna, szczur, świnka morska, wiewiórka, żółw oraz dodatkowo wa˛ż (1 r.); w rozdziale B zebrano łacznie ˛ imiona hodowanych w klatkach ptaków i udomowionych osobników dzikich, a mianowicie: bażant, jastrzab, ˛ kanarek, kawka, kuropatwa, łabadź, ˛ papuga, perliczka, sikora, szczygieł. Pragn˛e podkreślić, że imiona osobników dzikich, zarówno ssaków, jak i ptaków sa˛ notowane sporadycznie. Wi˛ekszość wyst˛epujacych ˛ w Słowniku imion tych zwierzat ˛ pochodzi z lat 2001–2008. Sa˛ to najcz˛eściej wr˛ecz pojedyncze imiona, np. dla niedźwiedzia czy zajaca. ˛ Podczas dodatkowych badań terenowych i wykorzystaniu najnowszych publikacji w latach 2004–2008 wzbogaciła si˛e znacznie nie tylko liczba zoonimów, zwłaszcza w zakresie nazw krów, kotów i psów oraz zwierzat ˛ hodowanych w klatkach, ale również liczba miejscowości, z których pochodza˛ imiona poszczególnych gatunków zwierzat. ˛ Tak zatem badania dodatkowe spowodowały, że po gruntownej selekcji wcześniej zebranego materiału zoonimicznego, liczacego ˛ w roku 2003 w Kartotece około 90 000 jednostek zoonimicznych, to na koniec roku 2008 liczba ta powi˛ekszyła si˛e do ponad 101 000 jednostek. W zwiazku ˛ z badaniami uzupełniajacymi ˛ znacznie wzrosła również liczba miejscowości (punktów), z których pochodza˛ zoonimy kilku gatunków zwierzat, ˛ zwłaszcza krów, kotów, psów i kur oraz osobników hodowanych w klatkach. Nie wnikajac ˛ w szczegóły, tylko podkreśl˛e, że o ile w tomie 1 Słownika w Wykazie miejscowości (na s. 30–33) mamy 355 zarejestrowanych miejscowości oraz 30 tzw. „obszarów” (rejonów, powiatów, gmin), o tyle z kolei w tomie 3 Słownika liczba ta wynosi 455, w tomie 4 zaś – 465. W tomie 3 do liczby 455, bez wpisania z nazwy do Wykazu miejscowości, dodano 73 wioski, które sa˛ odnotowane w dobrze udokumentowanych materiałach zoonimicznych pochodzacych ˛ z nast˛epujacych ˛ tzw. „obszarów” (por. t. 1, s. 30): gm. Buczek, gm. Debrzno, Ural III S (rejon uralski) oraz w materiałach z terenu Bułgarii w solidnym opracowaniu Wandy Budziszewskiej. 8 Wst˛ep Jak wiadomo, zgromadzone i przeanalizowane w czterech tomach Słownika imiona zwierzat ˛ pochodza˛ z różnych źródeł słowiańskich, oczywiście w olbrzymiej wi˛ekszości zebrane droga˛ bezpośredniej eksploracji terenowej w latach 1980–2008. Niemniej jednak jako całość reprezentuja˛ tzw. synchroniczny materiał zoonimiczny z wieku XX i poczatku ˛ wieku XXI. Z obszaru Polski, Chorwacji, Serbii i Rosji odnotowano też niewielka˛ liczb˛e tzw. tradycyjnych zoonimów z XIX wieku. W sumie, majac ˛ na uwadze wszystkie kraje słowiańskie, liczba miejscowości, z których pochodza˛ zoonimy, jest trudna do określenia – z pewnościa˛ wynosi około 1000. Pragn˛e przypomnieć, że tom 5 obejmie „Frekwencyjny wykaz zoonimów” w tomach od 1 do 4 oraz merytoryczne podsumowanie wyników badań. Errata do tomu 3 W niniejszym tomie Słownika publikujemy ważniejsze dostrzeżone bł˛edy drukarskie, które z przyczyn obiektywnych nie zostały zamieszczone – jak planowano – w tomie 3. Nadmieniam, że w tomie 4 do druku wytypowano również te bł˛edy, które nie zostały wcześniej usuni˛ete ze Wst˛epu do tomu 1. Dotyczy to zwłaszcza Wykazu skrótów (s. 20– 22), Listy miejscowości (s. 30–33) oraz Skrótów literatury i źródeł cytowanych w Słowniku. Tak wi˛ec i te cz˛eści Wst˛epu do tomu 1 wraz z poprawionym i uzupełnionym tekstem sa˛ opublikowane w niniejszym tomie. Tom 3 Strona 7 7 7 7 11 17 19 23 23 27 30 30 40 44 44 44 47 54 63 71 75 79 82 85 89 Wiersz 3 od góry 20 od góry 20 od góry 15 od dołu 1 od góry 9 od góry 26 od góry 9 od góry 24 od dołu 10/9 od dołu 9 od dołu 13 od dołu 15 od dołu 6 od dołu 4 od dołu 16 od dołu 11 od góry 13 od góry 12 od góry 10 od góry 12 od dołu 9 od góry 12 od góry 3 od góry 6 od góry Jest na na wyst˛epujacy ˛ w tej wsi artykułów apelaryw Belogorodščyna (Makarski, zoonomii Gorki Kamjanka (Charkiv) Banjo – Bànjo Banja – Bànja (L’viv) Dulova Hušov Cygan Čorna sie ros: pol: Portnikov kit 1998 ‘ksenia’ ap. Powinno być na wyst˛epuje w tej wsi, która artykułu apelatyw Belogorodščina (Makarske, zoonimii Gor’kij Karpovka (Volgograd) Brnjo – B`` rnjo Brnja – B`` rnja (Drogobyč) Dulová Hrušov Cygaň Corna si˛e ukr: ukr: Porotnikov kit ‘kot’ 2001 ‘Ksenia’ ap. pol. 9 Wst˛ep Strona 100 100 100 101 101 101 103 107 115 122 123 133 138 139 148 154 154 175 175 194 213 231 234 244 260 270 271 274 276 278 282 285 298 299 305 306 306 313 313 318 321 321 342 363 369 373 376 377 391 392 393 395 398 401 Wiersz 19 od góry 6 od góry 6 od dołu 14 od góry 14 od góry 16 od dołu 10 od góry 20 od dołu 2 od dołu 5 od góry 4 od góry 17 od dołu 12 od góry 3 od dołu 3 od góry 8 od dołu 22 od dołu 20 od dołu 15 od dołu 5/4 od dołu 15 od dołu 13 od dołu 2 od dołu 15 od góry 7 od dołu 6 od dołu 9 od dołu 18 od dołu 16 od dołu 5 od dołu 21 od góry 18 od dołu 7 od góry 3 od dołu 8 od dołu 14 od góry 13 od dołu 1 od góry 16 od dołu 12 od góry 12 od góry 17 od góry 17 od dołu 21 od góry 8 od dołu 6 od dołu 12 od góry 4 od dołu 18 od dołu 18 od dołu 8 od góry 20 od góry 9 od dołu 22 od góry Jest kajmanka Marcynia Čerkask mapoderski marudér ap. Sjamjënavka wieczorynki Mruczuniu pot. Mъmorko kurczacy ˛ pocuołowaty Pampula Ryžyj starý Kajmanka (Charkiv) Alfred Alьreda Volograd postać Volograd dod słc: (Zakopane) brs: który (Bukowina Tatrzańska) opowieści słc: słc: Kostros’ 173, 272 Radom (Mazowieckie) Bielsko-Biała (Lublin) ukr: (Čerkas) (pies) szaro-żółtej Górnowicz, Povisle Mr”fi Mška Dabrownica ˛ Riesz Karytynivka „Dobranocka” któy Kozlinskij Toby Auton Atonija Pjatrygi Vovŏk Vratovrъzska Powinno być Kajmanka Marcysia (Černivici) maroderski marodér ap. mart Sjamënavka Wieczorynki Mruczunia por. Mъrmorko kurcz˛ecy pucułowaty Pimpula Ryzy stàr Karpovka (Volgograd) Alьfréd Alьfreda Volgograd postaci Volgograd od pol: (Małopolskie) ros: która (Małopolskie) powieści pol: pol: Kostroś 273, 273 Radonice (Jelenia Góra) D˛ebowiec Osiny (Lublin) pol: (Čerkask) (kot) szarożółtej [Górnowicz, 1973, 42–55] (Powiśle) M”rfi Muška Dabrowica ˛ Rieš Katerynivka Dobranocka który Kozlinovskij Tobi Anton Antónija Pjatragi Vovčok Vratovrъzka 10 Strona 406 408 412 412 412 Wst˛ep Wiersz 6/5 od dołu 3 od góry 19 od góry 24 od góry 3 od dołu Jest Dolova Błażkowo oszukiać oszukiać oszukiać Wykaz skrótów ang. ap. ap. bot. ap. daw. ap. demin. ap. ekspres. ap. folk. ap. gw. ap. mors. ap. rasy ap. onomatop. ap. pieszcz. ap. poet. ap. przest. ap. reg. ap. zool. brs. buł. ch. cz. dem. dł. franc. gł. gm. gr. litew. łac. mac. muz. niem. nazw. ngr. NP NP aktorki film. NP drużyny sport. NP hipok. NP czasop. NP etn. NP film. NP firm. NP geogr. NP gwiazdozbioru NP marki angielski apelatyw apelatyw botaniczny apelatyw dawny apelatyw deminutywny apelatyw ekspresywny apelatyw folklorystyczny apelatyw gwarowy apelatyw morski apelatyw nazwy rasy apelatyw onomatopeiczny apelatyw pieszczotliwy apelaryw poetycki apelaryw przestarzały apelatyw regionalny apelatyw zoologiczny białoruski bułgarski chutor, chorwacki czeski deminutyw dolnołużycki francuski górnołużycki gmina grecki litewski łaciński macedoński muzyczny niemiecki nazwisko nowogrecki nomen proprium nomen proprium aktorki filmowej nomen proprium drużyny sportowej nomen proprium hipokorystyczne nomen proprium czasopisma nomen proprium etniczne nomen proprium filmowe nomen proprium firmowe nomen proprium geograficzne nomen proprium gwiazdozbioru nomen proprium marki Powinno być Dolová Błażkowa oszukiwać oszukiwać oszukiwać Wst˛ep NP napoju NP obiektu kosm. NP piosenkarki NP postaci bajkowej NP postaci film. NP postaci hist. NP postaci kosm. NP postaci lit. NP postaci mit. NP postaci pieśni lud. NP postaci z opery NP postaci z piosenki NP postaci z serialu NP programu telew. NP tradycyjne NP z podr˛ecznika NP z reklamy NP zoonim. NP zorzy porannej p. pejor. plur. pol. pot. pow. psł. ros. rum. rzad. s. słow. słw. srb. tur. ukr. w˛eg. wł. wojsk. zestaw. ap. złoż. ap. żart. żyd. nomen proprium napoju nomen proprium obiektu kosmicznego nomen proprium piosenkarki nomen proprium postaci bajkowej nomen proprium postaci filmowej nomen proprium postaci historycznej nomen proprium postaci kosmicznej nomen proprium postaci literackiej nomen proprium postaci mitycznej nomen proprium postaci z pieśni ludowej nomen proprium postaci z opery nomen proprium postaci z piosenki nomen proprium postaci z serialu nomen proprium postaci z programu telewizyjnego nomen proprium tradycyjne nomen proprium z podr˛ecznika nomen proprium z reklamy nomen proprium zoonimiczne nomen proprium zorzy porannej posëlok pejoratywny pluralis polski potoczny powiat prasłowiański rosyjski rumuński rzadki selo słowacki słoweński serbski turecki ukraiński w˛egierski włoski wojskowy zestawienie apelatywne złożenie apelatywne żartobliwy żydowski 11
