1. Z historii Wydziału - Archives of Mining Sciences

Arch. Min. Sci., Vol. 55 (2010), No 4, p. 715–722
715
Electronic version (in color) of this paper is available: http://mining.archives.pl
MARIAN DOLIPSKI*, PIOTR STRZAŁKOWSKI*
WYDZIAŁ GÓRNICTWA I GEOLOGII POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ
1. Z historii Wydziału
Po zakończeniu II wojny światowej nastąpił okres dynamicznej odbudowy kraju, w tym
przemysłu wydobywczego na Górnym Śląsku. W tamtych latach, bardziej jeszcze niż dziś, węgiel
był potrzebny powstającej z gruzów polskiej gospodarce. Równocześnie wskutek wojny bardzo
odczuwalny był brak kadr technicznych w polskich kopalniach, a jedyna wówczas górnicza wyższa
uczelnia Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, nie była w stanie wykształcić potrzebnej
liczby inżynierów. Wobec takiej sytuacji, na stanowiska dozoru ruchu kopalń awansowano
pracowników, nie posiadających odpowiednich kwalifikacji, bazując wyłącznie na ich doświadczeniu praktycznym. Stan taki nie mógł pozostawać bez wpływu na warunki bezpieczeństwa
pracy w górnictwie i perspektywy jego rozwoju. W związku z tym, ówczesne władze podjęły
decyzję o uruchomieniu studiów górniczych na Politechnice Śląskiej, która powstała w Gliwicach
w 1945 r., bazując na repatriowanej kadrze profesorskiej Politechniki Lwowskiej. Zrozumiałą
rzeczą było, że powołanie Wydziału Górniczego nie mogło odbywać się bez pomocy kadry Akademii Górniczo-Hutniczej. Dlatego pełnomocnikiem Ministra Szkół Wyższych ds. Organizacji
Studiów Górniczych został Prof. Andrzej Bolewski z AGH w Krakowie (Bolewski i Chudek,
1987). Nominację na to stanowisko otrzymał 11 czerwca 1950 r., przy czym postawiono mu
zadanie, aby zajęcia rozpoczęły się 1 października tegoż roku.
Tak krótki termin zorganizowania od podstaw studiów na wydziale pokazuje ogrom wysiłku,
jaki należało podjąć dla realizacji tego zamierzenia. Z wielką pomocą pośpieszyło ówczesne Ministerstwo Górnictwa, tak w zakresie realizacji inwestycji budowlanych, jak też w pozyskiwaniu
nauczycieli akademickich dla nowego wydziału. W dniu 12 lipca 1950 r. nastąpiło podpisanie
Aktu Erekcyjnego Wydziału Górniczego opublikowane 28 sierpnia 1950 r. w Dzienniku Urzędowym jako Rozporządzenie Ministra Szkół Wyższych. Z końcem sierpnia zakończono rekrutację
na I rok studiów inżynierskich o specjalnościach: eksploatacja złóż, przeróbka kopalin stałych,
a także mechanizacja górnictwa oraz elektryfikacja górnictwa.
Pierwszym, pełniącym obowiązki dziekana został Prof. Józef Wąsowski. Kadra naukowa
Wydziału była stopniowo kompletowana, osiągając w roku akademickim 1954/1955 stan pozwalający na jego normalne funkcjonowanie.
*
DZIEKAN I PRODZIEKAN WYDZIAŁU GÓRNICTWA I GEOLOGII POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ, 44-100 GLIWICE,
UL. AKADEMICKA 2, POLSKA
716
Struktura Wydziału przedstawiała się następująco:
• dziekan − Prof. mgr inż. Roman Dykacz.
• prodziekani − mgr inż. Eugenia Kowalska, Prof. dr inż. Oktawian Popowicz, mgr inż.
Kazimierz Szałajko, Prof. nzw. dr inż. Tadeusz Laskowski.
• Katedra Matematyki − kierownik: st. wykł. mgr Kazimierz Szałajko.
• Katedra Chemii Górniczej − kierownik: st. wykł. mgr inż. Eugenia Kowalska.
• Katedra Geologii i Złóż Węgla − kierownik: doc. dr inż. Czesław Poborski.
• Katedra Mineralogii i Petrografii − kierownik: doc. dr Jan Kuhl.
• Katedra Górnictwa Ogólnego − kierownik: doc. mgr inż. Erazm Fryczkowski.
• Katedra Aerologii Górniczej − kierownik: doc. mgr inż. Stefan Barczyk.
• Katedra Górnictwa I (eksploatacja złóż węgla) − kierownik: mgr inż. Witold Parysiewicz,
Prof. mgr inż. Bolesław Krupiński.
• Katedra Górnictwa II (głębienia szybów) − kierownik: Prof. mgr inż. Józef Galanka.
• Katedra Górnictwa III − kierownik: Prof. mgr inż. Roman Dykacz.
• Katedra Maszyn Górniczych − kierownik: Prof. dr inż. Oktawian Popowicz.
• Katedra Mechanizacji Kopalń − kierownik: doc. mgr inż. Wacław Regulski.
• Katedra Miernictwa Górniczego − kierownik: Prof. mgr inż. Mieczysław Mrozowski,
doc. mgr inż. Zygmunt Ochab.
• Katedra Elektrotechniki Ogólnej − kierownik: Prof. dr inż. Józef Wąsowski.
• Katedra Elektryfikacji Kopalń − kierownik: Prof. dr inż. Tadeusz Zarański.
• Katedra Bezpieczeństwa Pracy − kierownik: Prof. dr inż. Wacław Cybulski.
• Katedra Przeróbki Mechanicznej Węgla − kierownik: Prof. dr inż. Tadeusz Laskowski.
Struktura Wydziału ulegała wielokrotnym zmianom, katedry łączyły się ze sobą, często
tworząc instytuty, zgodnie z profilem działalności naukowej. Kierunki działalności uwzględniały
również zmiany jakie zachodziły w przemyśle (Bradecki i Dubiński, 2005). Historie poszczególnych jednostek wewnętrznych opisano szczegółowo w pracach (40-lecie..., 1990; Kronika...,
2000; Wydział..., 2006).
W czasie 60 letniej historii Wydziału funkcję dziekana pełniły następujące osoby:
• Prof. dr inż. Józef Wąsowski, w latach: 1950-1951,
• Prof. inż. Józef Galanka, w latach: 1951-1952,
• Prof. mgr inż. Roman Dykacz, w latach: 1952-1962,
• Prof. dr inż. Tadeusz Zarański, w latach: 1963-1964,
• Doc. mgr inż. Wacław Regulski, w latach: 1964-1965,
• Prof. dr inż. Witold Parysiewicz, w latach: 1965-1967,
• Prof. mgr inż. Tadeusz Lasek, w latach: 1967-1970,
• Prof. dr hab. inż. Mirosław Chudek, w latach: 1970-1975,
• Prof. dr hab. inż. Henryk Gil, w latach: 1975-1981,
• Prof. dr inż. Włodzimierz Sikora, w latach 1981-1982,
• Prof. zw. dr hab. inż. Marian Kozdrój, w latach: 1982-1984,
• Prof. zw. dr hab. inż. Mirosław Chudek, w latach: 1984-1990,
• Prof. dr hab. inż. Bernard Drzęźla, w latach: 1990-1996,
• Prof. dr hab. inż. Marian Dolipski, w latach: 1996-2002,
• Prof. dr hab. inż. Krystian Probierz, w latach: 2002-2008,
• Prof. dr hab. inż. Marian Dolipski, w latach: 2008-nadal.
717
Wydział prowadzi współpracę naukową z wieloma ośrodkami zagranicznymi, wnosząc
istotny wkład w rozwój różnych dyscyplin wiedzy. W wyniku tej współpracy wielu wybitnym
profesorom naszego Wydziału nadano doktoraty honorowe. Niektórzy z nich otrzymali doktoraty
honorowe naszej Uczelni. Wyróżnienie to otrzymały następujące osoby:
• Prof. Oktawian Popowicz − doktor honoris causa Bergakademie Freiberg (Niemcy),
w 1965 r. oraz Politechniki Śląskiej w 1990r.
• Prof. Jerzy Nawrocki − doktor honoris causa Instytutu Elektrotechnicznego w Nowosybirsku (Rosja), w 1978 r.
• Prof. Andrzej Bolewski − doktor honoris causa Politechniki Śląskiej, w 1984 r.
• Prof. Mirosław Chudek − doktor honoris causa Politechniki Donieckiej (Ukraina),
w 1992 r. oraz doktor honoris causa Akademii Górnictwa w Jiaozuo (Chiny), w 1994 r.
• Prof. Walery Szuścik − doktor honoris causa Moskiewskiego Państwowego Uniwersytetu
Górniczego (Rosja), w 1995 r.
• Dr inż. Janusz Steinhoff − doktor honoris causa Uniwersytetu w Ajou (Korea Płd.),
w 1999 r.
• Prof. Bernard Drzęźla − doktor honoris causa Uniwersytetu w Petrosani (Rumunia),
w 1999 r., oraz Chińskiego Uniwersytetu Górnictwa i Technologii w Xuzhou w 2000 r.
Wybitni profesorowie Wydziału, którzy już odeszli, lecz nadal żyją w naszej pamięci, uhonorowani zostali przez swoich uczniów tablicami pamiątkowymi. Tablice poświęcone zostały
następującym osobom:
• Prof. zw. mgr inż. Józef Galanka − (28.04.1905 − 02.08.1962), dziekan Wydziału
Górniczego, założyciel i kierownik Katedry Budownictwa Podziemnego Kopalń,
międzynarodowy ekspert z zakresu budownictwa podziemnego kopalń.
• Prof. dr inż. Witold Parysiewicz − (1907-1967), długoletni kierownik Katedry Eksploatacji Złóż, dziekan Wydziału Górniczego, wybitny specjalista w dziedzinie zwalczania
zagrożeń tąpaniami.
• Prof. zw. dr hab. inż. Wacław Cybulski − (06.10.1901 − 31.03.1973), członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, kierownik Katedry Pyłów i Gazów Kopalnianych, twórca
polskiej szkoły zwalczania wybuchów pyłu węglowego.
• Prof. zw. dr hab. Jan Kuhl − (24.11.1899 − 01.04.1982), kierownik Katedry Mineralogii
i Petrografii, twórca śląskiej szkoły badań surowców mineralnych.
• Prof. zw. dr hab. inż. dr h.c. Bernard Drzęźla − (03.07.1941 − 09.03.2006), twórca szkoły
geofizyki górniczej i ochrony powierzchni, wybitny nauczyciel akademicki, (1989-2006),
dyrektor Instytutu Eksploatacji Złóż, (1990-1996), dziekan Wydziału Górnictwa i Geologii, (2001-2005), senator RP.
Nasi profesorowie i absolwenci zajmowali wiele kierowniczych stanowisk w administracji
państwowej. Wśród nich wymienić można następujące osoby:
• Prof. Marcin Borecki − wiceminister Górnictwa i Energetyki.
• Prof. Jerzy Nawrocki − minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.
• Mgr inż. Eugeniusz Ciszak − podsekretarz stanu w Ministerstwie Górnictwa i Energetyki,
następnie wojewoda katowicki.
• Prof. Zygfryd Nowak − podsekretarz stanu w Ministerstwie Górnictwa i Energetyki.
• Dr inż. Janusz Steinhoff − prezes Wyższego Urzędu Górniczego, a następnie minister
Gospodarki i wicepremier.
718
• Dr inż. Jerzy Markowski − sekretarz stanu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, a następnie wiceminister Gospodarki.
• Mgr inż. Janusz Paczocha − prezes Głównego Urzędu Ceł.
• Prof. Andrzej Karbownik − wiceminister Gospodarki.
Wielu naszych absolwentów zasiadało w ławach Sejmu i Senatu RP, pełniło ważne funkcje
w przedsiębiorstwach państwowych i kierowało zakładami górniczymi.
Profesorowie naszego Wydziału pełnili również ważne funkcje we władzach Uczelni.
Funkcję rektora Politechniki Śląskiej pełnili: Prof. Tadeusz Laskowski i Prof. Jerzy Nawrocki,
a obecnie funkcję tę pełni również absolwent i wieloletni nauczyciel akademicki Wydziału Prof.
Andrzej Karbownik. Wielu profesorów było również prorektorami naszej Uczelni, wymienić tu
można następujące osoby: Prof. Tadeusz Zarański, Prof. Wacław Regulski, Prof. Jerzy Nawrocki,
Prof. Wiesław Gabzdyl, Doc. Jerzy Pakleza, Prof. Jerzy Antoniak, Prof. Józef Sułkowski, Prof.
Włodzimierz Sikora, Prof. Marian Dolipski.
W 1991 r. na mocy uchwały Rady Wydziału i za zgodą Senatu Politechniki Śląskiej nasz
Wydział zmienił nazwę na Wydział Górnictwa i Geologii.
2. Obecna struktura Wydziału i kierunki prowadzonych badań
W kadencji 2008-2012 władze dziekańskie tworzą:
• dziekan – Prof. dr hab. inż. Marian Dolipski
• prodziekan ds. organizacji – dr hab. inż. Marek Pozzi Prof. nzw. w Pol. Śl.
• prodziekan ds. nauki – dr hab. inż. Piotr Strzałkowski Prof. nzw. w Pol. Śl.
• prodziekan ds. studenckich – dr inż. Piotr Sobota
• prodziekan ds. studiów niestacjonarnych – dr inż. Roman Pilorz Doc. w Pol. Śl.
Obecnie na Wydziale Górnictwa i Geologii kształcone są kadry inżynierskie i naukowe
oraz prowadzone są badania naukowe we wszystkich obszarach innowacyjnego górnictwa,
które tworzą:
• właściwe rozpoznawanie złóż kopalin z wykorzystaniem systemu informacji geograficznej,
• ekonomicznie efektywne wydobywanie kopalin z uwzględnieniem zaawansowanych
technologii górniczych i informatycznych,
• zastosowanie energooszczędnych i niezawodnych maszyn górniczych wyposażonych
w automatyczne systemy monitoringu i sterowania,
• zachowanie wszelkich wymogów bezpieczeństwa z wykorzystaniem metod komputerowych (w tym sztucznej inteligencji),
• ochrona środowiska naturalnego w otoczeniu zakładów górniczych z uwzględnieniem
infrastruktury przyrodniczej i budowlanej.
Jednostkami wewnętrznymi Wydziału są następujące instytuty i katedry:
RG1. Katedra Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa, której kierownikiem jest dr hab.
inż. Piotr Gawor Prof. nzw. w Pol. Śl. W Katedrze prowadzone są badania w następujących obszarach: układy napędowe maszyn i urządzeń górniczych, zwalczanie zagrożeń porażeniowych,
racjonalizacja gospodarki energią, układy automatycznego sterowania optymalizujące procesy
wzbogacania węgla, modernizacja systemów telekomunikacyjnych.
719
RG2. Instytut Mechanizacji Górnictwa, którego dyrektorem jest Prof. dr hab. inż. Marian
Dolipski. W skład Instytutu wchodzą:
RG2-1. Zakład Transportu i Trybotechniki, prowadzący badania w następujących
obszarach: transport szybowy, transport taśmowy, badanie zjawisk tribologicznych.
RG2-2. Zakład Maszyn Górniczych i Systemów Technologicznych, prowadzący badania
w następujących obszarach: doświadczalne i komputerowe badanie zjawisk dynamicznych
występujących w maszynach do urabiania, ładowania i transportu ścianowego, tworzenie
założeń konstrukcyjnych maszyn górniczych nowej generacji, matematyczne modelowanie
maszyn górniczych.
RG2-3. Zakład Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn, prowadzący badania w następujących obszarach: komputerowe wspomaganie projektowania maszyn górniczych. Dynamika
przekładni zębatych i sprzęgieł.
RG2-4. Zakład Zastosowań Mechaniki w Górnictwie, prowadzący badania w następujących obszarach: dynamika i tribologia obudów zmechanizowanych i łukowych, systemy
mechanizacyjne.
RG3. Katedra Zarządzania i Inżynierii Bezpieczeństwa, której kierownikiem jest dr hab. inż.
Stanisław Krzemień Prof. nzw. w Pol. Śl. W Katedrze prowadzone są badania w następujących
obszarach: tworzenie optymalnych struktur organizacyjnych i strategii funkcjonowania zakładów górniczych, systemy zarządzania bezpieczeństwem, prognozowanie zagrożeń, ekonomika
górnictwa.
RG4. Katedra Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni, której kierownikiem jest dr hab. inż. Piotr Strzałkowski Prof. nzw. w Pol. Śl.
W Katedrze prowadzone są badania w następujących obszarach: badanie własności fizyko-mechanicznych skał, projektowanie obudów wyrobisk górniczych, badania wytrzymałościowe obudów
i ich elementów, projektowanie eksploatacji górniczej z uwzględnieniem zasad minimalizacji jej
oddziaływania na górotwór, prognozowanie poeksploatacyjnych deformacji górotworu.
RG5. Katedra Przeróbki Kopalin i Utylizacji Odpadów, której kierownikiem jest Prof. dr
hab. inż. Aleksander Lutyński. W Katedrze prowadzone są badania w następujących obszarach:
badania w zakresie nowych technologii wzbogacania, konstruowanie maszyn i urządzeń przeróbczych, zagospodarowanie odpadów.
RG6. Instytut Eksploatacji Złóż. Którego dyrektorem jest Prof. dr hab. inż. Franciszek Plewa.
W skład Instytutu wchodzą:
RG6-1. Zakład Eksploatacji Złóż i Geofizyki Górniczej, prowadzący badania w następujących obszarach: projektowanie eksploatacji górniczej, w tym: w warunkach występowania
zagrożeń naturalnych, pod obiektami budowlanymi. Lokalizacji ognisk wstrząsów, ocena
wpływu wstrząsów na obiekty, prognozowanie zagrożeń tąpaniami.
RG6-2. Zakład Ekologicznych Technik Górniczych, prowadzący badania w następujących obszarach: podsadzanie wyrobisk górniczych, zagospodarowanie i deponowanie
odpadów przemysłowych w górnictwie, podziemne zgazowanie węgla.
RG6-3. Zakład Aerologii i Bezpieczeństwa Górniczego, prowadzący badania w następujących obszarach: przewietrzanie i klimatyzacja kopalń, zwalczanie pożarów, wybuchów
pyłu węglowego i metanu.
RG6-4. Zakład Geodezji i Ochrony Terenów Górniczych, prowadzący badania w następujących obszarach: podstawowe prace geodezyjne, pomiary poeksploatacyjnych de-
720
formacji terenu, prognozowanie oddziaływania eksploatacji górniczej na powierzchnię,
konstruowanie map cyfrowych.
RG7 Instytut Geologii Stosowanej, którego dyrektorem jest Prof. dr hab. inż. Krystian Probierz.
W skład Instytutu wchodzą:
RG7-1. Zakład Geologii i Geofizyki Złóż Węgla, prowadzący badania w następujących obszarach: wszelkie prace geologiczne, rozpoznawanie, dokumentowanie i obliczanie
zasobów i racjonalne ich wykorzystanie, jakość węgla w pokładzie.
RG7-2. Zakład Geologii Środowiska, Hydrogeologii i Gospodarki Wodnej, prowadzący
badania w następujących obszarach: mineralogiczne, petrograficzne i geochemiczne własności odpadów i możliwości ich utylizacji i wykorzystania gospodarczego, badania hydrogeologiczne złóż, zagrożeń wodnych i ochrony wód podziemnych i powierzchniowych.
RG7-3. Zakład Mineralogii, Petrografii i Geochemii Środowiska, prowadzący badania
w następujących obszarach: badania mineralogiczne i petrograficzne oraz geochemiczne
węgli i surowców skalnych.
Wszystkie instytuty i katedry dysponują kadrą wysokiej klasy specjalistów i wyposażone
są w nowoczesne laboratoria badawcze, co umożliwia prowadzenie badań naukowych i prac
utylitarnych dla potrzeb przemysłu wydobywczego. Na naszym Wydziale realizowane są badania
naukowe, których wyniki służą przemysłowi wydobywczemu dla podniesienia stopnia bezpieczeństwa pracy, ochrony środowiska, mechanizacji i automatyzacji prowadzonych robót oraz
rozwoju nowych technologii. Wydział posiada pełne prawa akademickie, a zatem może nadawać
stopnie naukowe w dyscyplinie naukowej górnictwo i geologia inżynierska oraz występować
14
13
13
dr
12
dr hab.
11
10
9
9
8
7
7
7
6
6
4
3
2
2
1
0
0
0
2000
2001
1
1
1
2
1
0
2002
2003
2004
2005
Lata
2006
2007
2008
2009
Rys. 1. Liczba uzyskanych stopni naukowych na Wydziale Górnictwa i Geologii w latach 2000-2009
721
z wnioskiem o nadanie tytułu naukowego. W okresie ostatnich 10 lat (2000-2009) 84 osoby
uzyskały na naszym Wydziale stopień doktora nauk technicznych, a 10 osób stopień naukowy
doktora habilitowanego. Tytuł naukowy profesora nauk technicznych uzyskało 7 pracowników
Wydziału. Na rysunku 1 przedstawiono liczby uzyskanych stopni naukowych w poszczególnych
latach powyższego okresu.
3. Dydaktyka
Wydział Górnictwa i Geologii kształci wprawdzie przede wszystkim specjalistów dla potrzeb
górnictwa podziemnego i odkrywkowego, lecz plany studiów skonstruowano w ten sposób, że
absolwenci są przygotowani do pracy również w innych działach gospodarki narodowej. Wydział
nasz prowadzi studia stacjonarne i niestacjonarne na kierunkach: Górnictwo i Geologia (3245
studentów), Inżynieria Bezpieczeństwa (331 studentów – nowo utworzony kierunek) i Zarządzanie i Inżynieria Produkcji (376 studentów – kierunek wygaszany). W tabeli 1 przedstawiono
specjalności studiowania prowadzone aktualnie na kierunkach studiów: Górnictwo i Geologia
oraz Inżynieria Bezpieczeństwa.
TABELA 1
Specjalności studiowania na Wydziale Górnictwa i Geologii
Kierunki studiów
Górnictwo i Geologia
Inżynieria Bezpieczeństwa
Specjalności studiowania
Automatyka i energoelektryka w górnictwie
Budownictwo podziemne i ochrona powierzchni
Eksploatacja złóż i zagospodarowania odpadów
Geodezja górnicza
Geologia górnicza i poszukiwawcza
Geoturystyka
Kształtowanie środowiska na terenach górniczych
Maszyny górnicze, budowlane i drogowe
Maszyny i urządzenia górnicze i wiertnicze
Organizacja i ekonomika górnictwa
Przeróbka kopalin stałych i marketing
Gospodarka wodna i zagrożenia powodziowe
Inżynieria ochrony i zarządzanie kryzysowe
Technika i organizacja bezpieczeństwa i higieny pracy
Na rys. 2 przedstawiono liczby absolwentów, którzy ukończyli studia na kierunkach: Górnictwo i Geologia oraz Zarządzanie i Inżynieria Produkcji w latach 2000-2009. Absolwentów
na kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa jeszcze nie wykształcono, gdyż studenci ci dopiero
rozpoczęli studia.
Jak widać z przedstawionego wyżej materiału Wydział nasz w ciągu swej 60 letniej historii
dobrze zasłużył się dla gospodarki narodowej, a zwłaszcza polskiego górnictwa. Niech nasza
Patronka Święta Barbara otacza Go swoją opieką przez kolejne, długie lata. Zwłaszcza, że gospodarka narodowa nie może funkcjonować bez górnictwa, a górnictwo bez dobrze wykształconych
inżynierów.
722
500
447
450
GiG
ZIP
408
399
400
362
350
336
355
412
373
326
317
300
250
200
158
150
123
109
131
110
100
50
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Lata
2006
2007
2008
2009
Rys. 2. Liczba absolwentów w poszczególnych latach.
GiG – kierunek studiów Górnictwo i Geologia; ZIP – kierunek studiów Zarządzanie i Inżynieria Produkcji
Opracowano na podstawie:
Bolewski A., Chudek M., 1987. Powstanie, stan obecny i perspektywy rozwoju Wydziału Górniczego Politechniki Śląskiej.
Zeszyty Naukowe Pol. Śl. Seria: Górnictwo, Zeszyt 168, Gliwice.
Bradecki W., Dubiński J., 2005. Effect the restructuring of the Polish coal – mining industry on the level of natural
hazards. Arch. Min. Sci., Vol. 50, No. 1, p. 49-67.
40-lecie Wydziału Górniczego i spis absolwentów. Gliwice 1990.
Kronika Wydziału Górnictwa i Geologii. Gliwice 2000.
Wydział Górnictwa i Geologii 1950-2005. Gliwice 2006.
Received: 02 July 2010