Czy przeludnienie w celi narusza godność więźnia?

Czy przeludnienie w celi narusza godność więźnia? - Program Spraw Precedensowych
sobota, 24 listopada 2007 17:40
Czy przeludnienie w celi narusza godność więźnia?
22 listopada 2007 r. w Sądzie Apelacyjnym we Wrocławiu odbyła się rozprawa z powództwa
Adama D. przeciwko Okręgowemu Inspektorowi Służby Więziennej (Skarbowi Państwa).
Sprawa ta została przekazana przez Sąd Najwyższy do ponownego rozpoznania oraz
rozstrzygnięcia o kosztach kasacji. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 lutego 2007 r. orzekł,
że podstawą zadośćuczynienia może być bezprawne naruszenie dóbr osobistych powoda (art.
24 i 448 kc), które wynikło z samego faktu osadzenia w przeludnionej celi.
Naruszonym dobrem była przede wszystkim godność, prawo do humanitarnego traktowania
oraz prywatność, które gwarantuje Konstytucja, a także Europejska Konwencja Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności. Z orzecznictwa Trybunału w Strasburgu oraz praktyki
innych krajów wynika, że niewłaściwe warunki wykonania kary pozbawienia wolności stanowią
podstawę naruszenia tych dóbr. Sąd Najwyższy podkreślił też, że ciężar dowodu spoczywa
na pozwanym, w szczególności wykazania zgodności działania z art. 110 § 2 i 248 kkw. Fakt
pobytu Adama D. w przeludnionych celach został wykazany w toku postępowania.
Na rozprawie zostali przesłuchani w charakterze świadka zgłoszonego przez stronę pozwaną
dwaj dyrektorzy zakładów karnych z województwa dolnośląskiego. Pierwszy świadek
przedstawił sytuację bytową więźniów w Zakładzie Karnym na ul. Klęczkowskiej we
Wrocławiu, w której skazany jednak nigdy nie przebywał. Świadek potwierdził fakt
przeludnienia w jego zakładzie i przedstawił, jak dyrekcja radzi sobie z tym problemem (w
pierwszej kolejności poprzez umieszczenie dodatkowego łóżka w celach nieparzystych – 3 i
5-osobowych, co w opinii świadka nie wpływa na ruch osadzonych w celi). Stosując tę
metodę, w zakładzie można umieścić dodatkowo 230 osób ponad pojemność określoną
według standardu 3 m2 na osobę. Świadek oświadczył, że w jego zakładzie nie ma
przyzwolenia na spanie w celach na materacach. Opisał również konstrukcję toalet w celach,
sposób dobierania składu osobowego cel, dostęp więźniów do środków sanitarnych oraz
kwestie przekształcania świetlic na cele. Drugim świadkiem był Z-pca Dyrektora Zakładu
Karnego w Kłodzku, który sprawował tę funkcję także podczas wielokrotnych pobytów w nim
Adama D (od czerwca 2004 r. z kilkumiesięcznymi przerwami do października 2006 r).
Świadek potwierdził, że w latach, w których powód przebywał w zakładzie, nie prowadzona
była ewidencja przypisania skazanych do cel. Średnie przekroczenie minimalnej normy 3 m2
na osobę wynosiło około 20%. Pytania Sądu do świadka dotyczyły przede wszystkim
warunków bytowych, w tym konstrukcji „kącików” (WC) w celach, systemu wentylacyjnego,
temperatury w celach, przydziałów środków czystości, osadzenia osób niepalących,
wykorzystania świetlic na cele. Świadek nie pamiętał, czy powód przebywając w zakładzie
zgłaszał jakiekolwiek skargi na warunki pobytu. Wyraził również przekonanie, że przeludnienie
wpływa negatywnie na pracę funkcjonariuszy, gdyż z jego obserwacji wynika, że więźniowie
się już do tego stanu przyzwyczaili. Na pytanie strony powodowej, czy wystąpiły szczególne
okoliczności uzasadniające umieszczanie osadzonych w mniejszych celach niż 3 m2 na
osobę, świadek podkreślił, że jest organem wykonawczym, który przejmuje do wykonania kary
skazanych przekazanych do jego zakładu przez sędziego penitencjarnego, nie mając wpływu
1/2
Czy przeludnienie w celi narusza godność więźnia? - Program Spraw Precedensowych
sobota, 24 listopada 2007 17:40
na liczbę tych osób. Skład sędziowski zauważył wtedy, że norma 248 kkw odnosi się do
sędziego penitencjarnego. Odpowiedź na to pytanie brzmiała więc, że szczególnymi
okolicznościami odejścia od normy jest, ze zakład musi wykonać karę zgodnie ze
skierowaniami.
W końcowym przemówieniu strona powodowa podtrzymała swoje żądanie opierając się na
wykładni Sądu Najwyższego oraz opinii przyjaciela sądu złożonej przez Program Spraw
Precedensowych. Natomiast strona pozwana zwróciła uwagę Sądu na wątpliwą wiarygodność
powoda. Utrzymała także, że warunki w zakładach, w których przebywał Adam D. były zgodne
z art. 248 § 1 oraz Rozporządzeniem i wynikają z naturalnej uciążliwości związanej z
pozbawieniem wolności. Wyrok w tej sprawie zostanie ogłoszony 6 grudnia 2007 r. o godz. 14.30 w Sali 4.
Przygotowała
Dr Anna Śledzińska-Simon (niezależny obserwator z ramienia HFPC)
Joomla SEF URLs by Artio
2/2