Grupa wysokiego ryzyka. Palenie a pneumokoki.

Grupa wysokiego ryzyka.
Palenie a pneumokoki.
Krzysztof Przewoźniak
Przewoźniak, Witold A.
A Zatoński
Ostatnia aktualizacja: 13.07.2011
Palenie tytoniu w Polsce wg płci w latach 2009-2010
70%
64.3%
Mężczyźni
Kobiety
60%
50%
41.3%
40%
33.5%
30%
21.8%
21.0%
20%
0%
11.3%
10%
3.3%
3.4%
0%
Codziennie
palący
Okazjonalnie Byli palacze
palący
Źródło: Badanie GATS. Polska 2009-2010
Nigdy
niepalący
• 1/3 mężczyzn i
1/5 kobiet pali
codziennie
codziennie,
• ok. 20% żyjących
mężczyzn i ok
ok.
10% kobiet to
byli palacze,
• 50% mężczyzn i
70% kobiet nigdy
nie paliło
codziennie
1
W Polsce CODZIENNIE pali:
33.5% (5.2 mln) dorosłych mężczyzn
21 0% (3
21.0%
(3.5
5 mln) dorosłych kobiet
Łącznie 8.7 mln dorosłych Polaków
2
Codziennie palący wg wieku
50
43.1
41.8
mężczyźni
38.8
40
32.1
%
30
21.0
20
15 6
15.6
10
0
15-19
20-29
Źródło: Badanie GATS. Polska 2009-2010
30-39
40-49
50-59
60+
3
Codziennie palący wg wieku
40
32 3
32.3
33.4
kobiety
30
%
22 4
22.4
22 0
22.0
20
10
8.0
7.6
0
15-19
20-29
Źródło: Badanie GATS. Polska 2009-2010
30-39
40-49
50-59
60+
4
Polacy rozpoczynają codzienne palenie
między
18 a 24 r.ż.
Mężczyźni w 18 rr.ż.
ż
Kobiety w 20 r.ż.
5
Średnia liczba papierosów wypalanych w
ciągu doby:
Mężczyźni – 18 sztuk
Kobiety – 16 sztuk
6
Średnia długość
g
codziennego
g p
palenia:
Mężczyźni – 23.3 roku
Kobiety – 21.7 roku
7
60% codziennych palaczy zapala pierwszego
papierosa w ciągu 30 minut po przebudzeniu,
22.9% w ciągu pierwszych 5 minut.
Co czwarty palacz (23%) budzi się w nocy i pali
papierosa.
24.2% mężczyzn
21.2% kobiet.
8
TOKSYKOLOGIA DYMU TYTONIOWEGO
Zawarty w dymie
papierosowym
kompleks 4000
związków chemicznych,
docierający do
najgłębszych tkanek
organizmu,
o
ga
u, uszkadza
us ad a
wszystkie procesy
życiowe
i wszystkie narządy.
9
NAJWAŻNIEJSZE SUBSTANCJE PNEUMOTOKSYCZNE
substancje smoliste
lotne aldehydy
tlenki azotu
tlenek węgla
ęg
cyjanowodór
10
Dym tytoniowy:
zmniejsza skuteczność systemu obronnego /
immunoodporność
p
zwiększa wydzielanie śluzu w drzewie oskrzelowym
sprzyja
w noso-gardzieli;
p yj kolonizacjij streptokoków
p
g
; jjest
przez to ważnym czynnikiem/prekursorem inwazyjnej
choroby pneumokokowej
11
Istnieje liniowa zależność dawka
dawka-efekt
efekt między ekspozycją
na dym tytoniowy (bierne i czynne palenie) a ryzykiem
inwazyjnej choroby pneumokokowej
AR (atributable risk)
palenie – 51%
palenie bierne – 17%
12
Związek przyczynowo-skutkowy palenia z
chorobami układu oddechowego:
g
przewlekłe zapalenie oskrzeli
rozedma płuc
POChP
astma oskrzelowa
gruźlica p
g
płuc
zapalenie płuc /inwazyjna choroba pneumokokowa
13
Dwukrotnie szybsze „starzenie” się płuc palacza
Wpływ palenia papierosów na wskaźnik FEV1
FEV1 % należnej
100
Ni
Niepalący
l
90
80
70
Palacze
60
Przestali palić
w 45 roku życia
50
40
Inwalidztwo
30
20
Przestali palić w 65 roku życia
Ś i ć
Śmierć
10
0
25
Źródło: Fletcher i J. Peto Br Med. J 1977
50
75
Wiek (lat)
14
Związek między liczbą wypalanych papierosów a
ryzykiem zachorowania na PZP
ponad 25
papierosów
dziennie
7,3
15-24
papierosów
dziennie
5,3
1-14
papierosów
dziennie
Średnie ryzyko
zachorowania
(tzw. iloraz
szans))
2,8
0 papierosów
dziennie
1,0
0
2
4
6
8
Źródło: J.P.Nourti i innn. „Cigarette smoking and invasive pneumococcal disease”, New England Journal of Medicine, 2000,
342:681-689)
15
Związek
Z
i
k pomiędzy
i d długością
dł
ś i k
kontaktu
t kt z d
dymem
papierosowym biernych palaczy a ryzyko zachorowania
na PZP
Kontakt z
dymem
powyżej 4h
dziennie
4,9
Kontakt z
dymem 1h-4h
dziennie
Średnie ryzyko
zachorowania
(tzw. iloraz
szans)
2,0
Brak kontaktu
z dymem
1,0
0
1
2
3
4
5
6
Źródło: J.P.Nourti i innn. „Cigarette smoking and invasive pneumococcal disease”, New England Journal of Medicine, 2000,
342:681-689)
16
Związek pomiędzy liczbą lat niepalenia byłych palaczy a
ryzykiem zachorowania na PZP
Po rzuceniu
palenia w
ciągu 5
ostatnich lat
4,7
Po rzuceniu
palenia 5-9 lat
temu
Średnie ryzyko
zachorowania
(tzw. iloraz
szans)
2,3
Po rzuceniu
palenia ponad
10 lat temu
1,0
0
1
2
3
4
5
Źródło: J.P.Nourti i innn. „Cigarette smoking and invasive pneumococcal disease”, New England Journal of Medicine, 2000,
342:681-689)
17
Rzucanie palenia zmniejsza ryzyko zachorowania
na pneumokokowe zapalenie płuc.
Szacuje się, że zaprzestanie palenia (inhalowania
d
dymu
ttytoniowego)
t i
) zmniejsza
i j
kkażdego
żd
roku
k ryzyko
k
zachorowania o prawie 15%; a ryzyko wraca do
poziomu jak u nigdy nie palących po 10-15 latach
(N ti ett al.
(Nuorti
l NEJM 2000)
18
Rekomendacje / Center for Diseases Control and Prevention (CDC)
Bethesda, USA; Advisory Committee on Immunization Practise (AICP):
wszystkie
y
osoby
y w wieku 65 lat p
powinny
y być
y szczepione
p
23 walentną polisacharydową szczepionką. PPV23 (23 walent
pneumococal polisacharoid vaccin)
szczepienia powinny być także przeprowadzone u młodych
dorosłych (19-64 lat) z grup wysokiego ryzyka z chorobami
np
przewlekłymi lub obniżoną odpornością / immunosupresyjną - np.
infekcja HIV/oraz także astmą
wszyscy palacze (w wieku 19-64 lat; a szczególnie po 65 roku)
powinni być szczepieni PPSU-24 oraz podjęte powinno być
LECZENIE ZUT (leczenie z palenia i uzależnienia)
19
Wiele organizacji i instytucji uważa, że palący
pacjenci, którzy przebywali w szpitalu z powodu
zapalenia płuc (community aquired pneumonia)
POWINNI zostać zaszczepieni
p
PPSU-24
20
Wytyczne w sprawie
leczenia i uzależnienia
zawarte są w wydanym
pr e F
przez
Fundację
ndację „Promocja
Promocja
Zdrowia” we współpracy z
Naczelną Izbą Lekarską
„Konsensusie dotyczącym
rozpoznawania i leczenia
zespołu uzależnienia od
tytoniu”
21
Uniwersalnym poradnikiem dla pacjentów i
przewodnikiem
p
e od
e d
dla
a terapeutów
e apeu ó jes
jest po
poradnik:
ad
„Jak rzucić palenie”
22
UCHWAŁA NR XVIII/357/2007
Rady Miejskiej w Kielcach
z dnia 20 grudnia 2007 r.
w sprawie uchwalenia programu profilaktyki zakażeń pneumokokowych na lata 2008-2012.
Na podstawie art.7 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych
p
y ((Dz. U. z 2004r. Nr 210 p
poz. 2135,, z 2005r Nr 94 p
poz. 788,, Nr 132 p
poz. 1110,, Nr 138 p
poz. 1154,, Nr 157 p
poz. 1314,,
Nr 164 poz. 1366, Nr179 poz. 1485, z 2006r. Nr 75 poz. 519, Nr104 poz. 708, Nr 104 poz. 711, Nr143 poz. 1030, Nr169 poz.
1411, Nr 170 poz. 1217, Nr 191 poz. 1410, Nr 227 poz. 1658, Nr 249 poz. 1824, z 2007r. Nr 64 poz. 427, Nr 82 poz. 559, Nr 115
poz. 793, Nr 133 poz. 922, Nr 166 poz. 1172, Nr 176 poz. 1243) w związku z art. 18 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1591, z 2002r. Nr 23 poz. 220, Nr 62 poz. 558, Nr113 poz. 984, Nr 153 poz.
1271 Nr214 poz
1271,
poz. 1806
1806, z 2003r
2003r. Nr 80 poz
poz. 717
717, Nr 162 poz
poz. 1568
1568, z 2004r
2004r. Nr 102 poz
poz. 1055
1055, Nr 116 poz
poz. 1203
1203, z 2005r
2005r. Nr 172
poz. 1441, Nr 175 poz. 1457, z 2006r. Nr 17 poz. 128, Nr 181 poz. 1337, z 2007r. Nr 48 poz. 327, Nr 138 poz. 974, Nr 173 poz.
1218) Rada Miejska w Kielcach:
§1
Uchwala program profilaktyki zakażeń pneumokokowych.
§2
Program zakłada zaszczepienie dzieci, zamieszkałych na terenie Miasta Kielce trzema dawkami szczepionki w celu wytworzenia
w ich organizmach swoistych przeciwciał przeciw bakteriom, co chroni przed zachorowaniem.
§3
Program
g
będzie
ę
obejmował
j
wywiad,
y
badanie lekarskie oraz zaszczepienie dziecka szczepionką skoniugowaną
g
przeciw
pneumokokom.
§4
W ramach programu zaszczepione zostaną nowourodzone niemowlęta w 3, 5 oraz po ukończeniu 12 miesiąca życia,
zamieszkałe na terenie Miasta Kielce.
§5
Program będzie realizowany w latach 2008-2012.
§6
Wykonanie czynności składających się na realizację programu zleca się Prezydentowi Miasta.
§7
U h ł wchodzi
Uchwała
h d i w żżycie
i zd
dniem
i
podjęcia.
dj i
Przewodniczący
Rady Miejskiej
23
Krzysztof Słoń
1960
0< 4>
< 510 9
< -1 >
15 4
< -1 >
2 9
< 0 -2 >
2 4
< 5 -2 >
3 9
< 0 -3 >
3 4
< 5 -3 >
40 9
< -44 >
45
< -49 >
5
< 0 -5 >
55 4
< -5 >
60 9
< -6 >
6 4
< 5 -6 >
70 9
< -74 >
7
< 5 -7 >
80 9 >
< 84
85 >
+
>
0
<
Wsp. std. / 100,0
W
000 populacji i linia trendu
200
150
100
50
Wsp. s
surowe / 100,000 populacji (sk
kala logarytmiczzna)
Umieralność z powodu zapalenia płuc, Polska, 0-4 lat
oraz w grupach wieku, 1963 vs. 2008 rok
250
wiek 0-4
1970
1980
1990
Wiek 0+, 1963 vs 2008
1000
2000
100
10
1
0
2010
1963
2008
24
Liczba zgonów z powodu zapalenia płuc w Polsce,
obie płcie, 0+ lat
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
1960
1970
1980
1990
2000
2010
25