Historia kukly Claudio Mutkax

Historia kukły
Skąd pojawiła się Marzanna, czym była i jaki był jej los? Marzanna była słowiańską boginią
symbolizującą zimę, a takŜe śmierć. Marzanna to takŜe - jak nam wiadomo - kukła, która ma przedstawiać
boginię śmierci. Lalkę tę topiono lub palono w czasie wiosennego święta Jarego, chcąc w ten sposób
przywołać wiosnę.
W kulturze słowiańskiej zwyczaj miał zapewnić urodzaj w nadchodzącym roku. Według opisu
Jamesa Frazera wierzono, Ŝe zabicie karykatury Marzanny zakończy zimę i nadejdzie wiosna. Kukłę
wykonywano ze słomy, owijano białym płótnem, zdobiono wstąŜkami i obwieszano koralami. Jak
nakazywała tradycja Marzanna musiała „przejść” wraz z dziecięcym orszakiem wszystkie domy we wsi.
Podczas tego przemarszu kukła była podtapiana w kaŜdej wodzie jaka się po drodze nadarzyła.
Wieczorem, w świetle zapalonych gałązek jałowca, wyprowadzano lalkę z wioski, podpalano i wrzucano do
wody. Z topieniem Marzanny, równieŜ obecnie, związane są róŜne przesądy, np. nie wolno dotknąć
pływającej w wodzie kukły, bo grozi to uschnięciem ręki, obejrzenie się za siebie w drodze powrotnej moŜe
spowodować chorobę, a potknięcie i upadek – śmierć w ciągu najbliŜszego roku. Kościołowi jednak ten
pogański kult nie przypadł do gustu i w czasie Synodu Poznańskiego, który odbył się w 1420 roku,
nakazywał duchowieństwu, by nie pozwalali ludziom obchodzić tego święta. JednakŜe tradycja ta
przetrwała wszystkie zakazy. W konsekwencji, na przełomie XVII i XVIII wieku, próbowano tradycję
topienia Marzanny zastąpić zrzucaniem z wieŜy kościelnej kukły symbolizującej Judasza, co równieŜ
zakończyło się niepowodzeniem. Obecnie obrzęd łączony jest z nastaniem kalendarzowej wiosny 21 marca.
(cm)