5_0877_16 Emerytury pomostowe.indd

Emerytury
pomostowe
Spis treści
Dla kogo jest emerytura pomostowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Kogo uważa się za pracownika wykonującego prace w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Jaką pracę uważa się za pracę w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Jakie są możliwości uzyskania emerytury pomostowej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Jakie warunki trzeba spełnić, żeby otrzymać emeryturę pomostową
na ogólnych zasadach? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Jak ustala się okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Jakich okresów nie uwzględnia się przy ustalaniu stażu pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Jak jest ustalany okres składkowy i nieskładkowy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze przed 1 stycznia 1999 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze po 31 grudnia 2008 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Rozwiązanie stosunku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Emerytura pomostowa dla żołnierzy oraz funkcjonariuszy
zwolnionych ze służby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Kto może otrzymać emeryturę pomostową na szczególnych
zasadach? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Emerytura pomostowa z tytułu pracy górniczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Emerytura pomostowa dla osób, które zakończyły pracę w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze przed 2009 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Od kiedy powstaje prawo do emerytury pomostowej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Do kiedy przysługuje emerytura pomostowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Jak obliczana jest emerytura pomostowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Czy można ponownie przeliczyć wysokość emerytury pomostowej? . . . . . . . . . 20
Jakie dokumenty są potrzebne do przyznania emerytury pomostowej? . . . . . . 20
Jak wypłacana jest emerytura pomostowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Kto wydaje decyzję i czy można się od niej odwołać? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Czy można dorabiać do emerytury pomostowej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Czy można pobierać emeryturę pomostową i inne świadczenia
emerytalno-rentowe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Podstawa prawna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
3
Dla kogo jest emerytura pomostowa?
Od 1 stycznia 2009 r. osoby urodzone po 1948 r., które wykonywały prace
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, mogą ubiegać się
o emeryturę pomostową. Aby ją otrzymać, trzeba m.in. ukończyć odpowiedni
wiek i udowodnić potrzebny staż, w tym pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze.
Emerytura pomostowa – w odróżnieniu od wcześniejszych emerytur
przyznawanych według dotychczasowych przepisów – w całości jest
obliczana na nowych zasadach, a więc na podstawie odpowiednio
zwaloryzowanych składek emerytalnych zgromadzonych na koncie w ZUS
i zwaloryzowanego kapitału początkowego.
Kogo uważa się za pracownika
wykonującego prace w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze?
Pracownikami wykonującymi prace w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze są osoby zatrudnione w pełnym wymiarze
czasu pracy przy pracach w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze wymienionych w załączniku nr 1 lub nr 2 do ustawy z dnia
19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Załączniki te będziemy
określać w dalszej części tej ulotki jako nowe wykazy prac.
Pracownikami wykonującymi prace w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze są też osoby zatrudnione przed 1 stycznia 2009 r.,
stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przy pracach w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu dotychczasowych
przepisów, tj. art. 32 lub 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (nazywanej dalej ustawą
emerytalną) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze, nazywanego dalej rozporządzeniem.
Dalej przepisy te będziemy określać jako stare wykazy prac.
Pracownicy wykonujący prace w szczególnych warunkach to także
zawodowi tancerze ubezpieczeni z tytułu działalności artystycznej –
wykonujący pracę związaną z bardzo dużym wysiłkiem fizycznym.
Pracownikami wykonującymi prace w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze są tylko osoby zatrudnione przy takich pracach
w ramach stosunku pracy, a nie np. na podstawie umowy zlecenia czy umowy
o dzieło.
4
Nie ma za to znaczenia forma organizacyjno-prawna pracodawcy. Możesz
wykonywać prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
w przedsiębiorstwie państwowym czy w prywatnej firmie.
Jaką pracę uważa się za pracę w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze?
Pracami w szczególnych warunkach są prace związane z czynnikami ryzyka,
które:
t z dużym prawdopodobieństwem mogą spowodować trwałe uszkodzenie
zdrowia (wraz z upływem wieku pracownika),
t wykonywane są w szczególnych warunkach środowiska pracy,
t determinowane są siłami natury lub procesami technologicznymi,
t pomimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej
lub medycznej stawiają przed pracownikami wymagania ponad ich
możliwości, ograniczane w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed
osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na
dotychczasowym stanowisku.
Prace w szczególnych warunkach to m.in. prace pod ziemią,
na wodzie i pod wodą, w powietrzu, w warunkach gorącego i zimnego
mikroklimatu, bardzo ciężkie prace fizyczne, prace w warunkach
podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, a także ciężkie prace fizyczne
związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym, np. prace rybaków
morskich, prace w powietrzu wykonywane na statkach powietrznych przez
personel pokładowy.
Szczegółowy wykaz prac w szczególnych warunkach znajdziesz
w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.
Natomiast prace o szczególnym charakterze to prace wymagające
szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej,
których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający
bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób,
zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia
tej sprawności. Wykaz tych prac został zamieszczony w załączniku nr 2
do ustawy o emeryturach pomostowych.
Jakie są możliwości uzyskania emerytury pomostowej?
Po pierwsze, wszyscy pracownicy wykonujący prace w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w nowych wykazach
5
prac mogą ubiegać się o emeryturę pomostową na ogólnych zasadach
(art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych).
Po drugie, przepisy przewidują też emeryturę pomostową na
szczególnych zasadach (art. 5–10 ustawy o emeryturach pomostowych).
Przysługuje ona tylko pracownikom wykonującym prace w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w określonych
punktach nowych wykazów prac.
Odrębne zasady przechodzenia na emeryturę pomostową dotyczą
żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy tzw. służb mundurowych
zwolnionych ze służby oraz osób wykonujących prace górnicze (wymienione
w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej).
Jakie warunki trzeba spełnić, żeby otrzymać
emeryturę pomostową na ogólnych zasadach?
Możesz przejść na emeryturę pomostową, jeśli spełniasz wszystkie te
warunki:
t urodziłaś/urodziłeś się po 31 grudnia 1948 r.,
t ukończyłaś co najmniej 55 lat / ukończyłeś co najmniej 60 lat,
t udowodniłaś/udowodniłeś okres pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,
t Twój okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat
(dla kobiet) / 25 lat (dla mężczyzn),
t przed 1 stycznia 1999 r. wykonywałaś/wykonywałeś pracę
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienioną
w starych lub w nowych wykazach prac,
t po 31 grudnia 2008 r. wykonywałaś/wykonywałeś pracę w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze wymienioną w nowych
wykazach prac,
t rozwiązałaś/rozwiązałeś stosunek (stosunki) pracy.
Jak ustala się okres pracy
w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze?
Aby ustalić, czy przez co najmniej 15 lat byłaś zatrudniona / byłeś
zatrudniony w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
ZUS sumuje okresy pracy:
6
t w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienionej
w starych wykazach prac (wykonywanej przed 1 stycznia 2009 r. stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy),
t w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienionej
w nowych wykazach prac (wykonywanej w pełnym wymiarze czasu
pracy, niezależnie od tego, czy zatrudnienie to miało miejsce przed
1 stycznia 2009 r., czy po 31 grudnia 2008 r.).
Przykład 1
Pan Wojciech ubiegający się o emeryturę pomostową pracował
w szczególnych warunkach w okresach:
t od 1 stycznia 1994 r. do 31 grudnia 2003 r. przy pracy wymienionej
w starych wykazach prac (w wykazie A rozporządzenia),
t od 1 stycznia 2004 r. do 31 marca 2009 r. przy pracach wymienionych
w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.
ZUS uwzględni obydwa te okresy, gdy będzie ustalać piętnastoletni
okres zatrudnienia pana Wojciecha w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze.
Przykład 2
Pan Józef chce wystąpić o przyznanie emerytury pomostowej.
Od 1 stycznia 1993 r. do 31 grudnia 1996 r. pracował na kolei
(praca zaliczana do okresu pracy w szczególnych warunkach wymieniona
w wykazie A rozporządzenia). Od 1 stycznia 1999 r. jest zatrudniony
w szczególnych warunkach jako kominiarz, czyli przy pracy wymienionej
w dziale IX wykazu A rozporządzenia. Gdy ZUS będzie ustalać jego
piętnastoletni okres pracy w szczególnych warunkach, wliczy trwającą 4 lata
pracę na kolei (1993–1996) i okres zatrudnienia w szczególnych warunkach
w zawodzie kominiarza od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2008 r. Praca
kominiarza nie jest wymieniona w nowych wykazach prac, a więc okres
wykonywania takiej pracy po 31 grudnia 2008 r. nie może być zaliczony.
Jakich okresów nie uwzględnia się
przy ustalaniu stażu pracy w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze?
Przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które
pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Nie wlicza się więc okresów:
7
t niezdolności do pracy, za które pobrałaś/pobrałeś wynagrodzenie, zasiłek
chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne,
t za które otrzymałaś/otrzymałeś zasiłek opiekuńczy lub macierzyński.
Nie wlicza się też okresów urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego oraz
służby wojskowej.
Jeśli pracujesz jako nauczyciel, to nie uwzględnia się też m.in. okresów:
t urlopu dla poratowania zdrowia,
t urlopu szkoleniowego,
t urlopu na dalsze kształcenie się,
t pozostawania w stanie nieczynnym.
Przykład 3
Od 1 stycznia 1998 r. do 31 stycznia 2014 r. pani Małgorzata pracowała
jako nauczycielka w ośrodku szkolno-wychowawczym (praca
wymieniona w nowym wykazie – punkt 21 załącznika nr 1 do ustawy
o emeryturach pomostowych jako praca o szczególnym charakterze).
W tym czasie przez 6 miesięcy przebywała na zwolnieniach lekarskich
(pobierając wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy i zasiłek
chorobowy). Przez 3 miesiące była na urlopie bezpłatnym, a przez
pół roku korzystała z urlopu dla poratowania zdrowia. Ustalając
piętnastoletni okres zatrudnienia o szczególnym charakterze,
ZUS wyłączył okresy pobierania świadczeń chorobowych, urlopu
bezpłatnego i urlopu dla poratowania zdrowia. Gdy pani Małgorzata
składała wniosek o emeryturę pomostową (1.02.2016 r.), miała 14 lat i 10 miesięcy pracy o szczególnym charakterze, dlatego nie mogła
nabyć prawa do tego świadczenia.
Jak jest ustalany okres składkowy
i nieskładkowy?
Ustalając wymagany do przyznania emerytury pomostowej okres
składkowy i nieskładkowy (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn),
ZUS uwzględnia:
t okresy składkowe (są to głównie okresy opłacania składek na
ubezpieczenia społeczne, np. okresy zatrudnienia, prowadzenia
działalności gospodarczej, a także niektóre okresy, za które składka nie
została opłacona, bo nie było takiego obowiązku),
t okresy nieskładkowe (okresy braku aktywności zawodowej, za które nie
zostały odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne, m.in. okresy
pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku
8
chorobowego, świadczenia przedemerytalnego, okresy studiów
wyższych. Okresy nieskładkowe są uwzględniane w wymiarze
nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych).
Przy ustalaniu stażu składkowego i nieskładkowego potrzebnego do
przyznania emerytury pomostowej ZUS nie bierze pod uwagę tzw. okresów
rolnych, czyli okresów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne
rolników i okresów prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w tym
gospodarstwie przypadających przed objęciem rolników ubezpieczeniem
społecznym z tego tytułu.
Przykład 4
Pan Marcin ubiegający się o przyznanie emerytury pomostowej
udowodnił 15 lat składkowych, 10 lat nieskładkowych oraz 5 lat
opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Okresy
nieskładkowe mogą być przyjęte przy ustalaniu wymaganego
dwudziestopięcioletniego stażu ubezpieczeniowego w wymiarze
1/3 okresów składkowych, a więc w tym przypadku – w wymiarze
5 lat (1/3 z 15). Pan Marcin ma obecnie tylko 20 lat składkowych
i nieskładkowych, dlatego że ZUS nie może wliczyć pięcioletniego
okresu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Przy
takim stażu pan Marcin nie może otrzymać emerytury pomostowej.
Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r.
Przy ustalaniu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r. ZUS uwzględnia:
t okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
wymienionej w starych wykazach prac,
t okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
wymienionej w nowych wykazach prac.
Aby spełnić ten warunek, wystarczy, że przed 1 stycznia 1999 r. przez
1 dzień pracowałaś/pracowałeś w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze.
Przykład 5
Pan Krzysztof ubiegający się o emeryturę pomostową był zatrudniony
w latach 1993–2000 przy pracy w szczególnych warunkach
wymienionej w starym wykazie (w wykazie A rozporządzenia). Pracę
9
w szczególnych warunkach wymienioną w nowych wykazach –
w branży hutniczej – podjął od 1 stycznia 2001 r. ZUS uzna,
że pan Krzysztof pracował w szczególnych warunkach przed
1 stycznia 1999 r., ponieważ przed tą datą był zatrudniony przy pracy
wymienionej w starych wykazach prac.
Przykład 6
Pani Krystyna zgłosiła wniosek o przyznanie emerytury pomostowej.
Od 1 stycznia 1993 r. jest nieprzerwanie zatrudniona na lotnisku jako
kontrolerka ruchu lotniczego (praca wymieniona w nowym wykazie –
w punkcie 2 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych).
Ustalając prawo do emerytury pomostowej, ZUS uznał, że pani
Krystyna spełniła warunek wykonywania prac o szczególnym
charakterze przed 1 stycznia 1999 r.
Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r.
Emerytura pomostowa na ogólnych zasadach przysługuje
pracownikowi, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r. Ustalając, czy spełniony
jest ten warunek, ZUS uwzględnia tylko okresy wymienione w nowych
wykazach prac.
Wystarczy jednak, że po 31 grudnia 2008 r. przez 1 dzień wykonujesz
pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Rozwiązanie stosunku pracy
Emerytura pomostowa na ogólnych zasadach przysługuje pod warunkiem
rozwiązania stosunku pracy. Jeśli byłaś zatrudniona / byłeś zatrudniony
u kilku pracodawców, musisz zrezygnować z pracy u nich wszystkich, aby
otrzymać emeryturę pomostową.
Prawo do niej przysługuje Ci bez względu na to, czy byłaś zatrudniona /
byłeś zatrudniony na stanowisku pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze bezpośrednio przed złożeniem wniosku o to
świadczenie.
Przyznanie emerytury pomostowej nie zależy też od tego, czy przed
przejściem na emeryturę byłaś zatrudniona / byłeś zatrudniony w ramach
stosunku pracy. Możesz otrzymać tę emeryturę także wtedy, gdy przed
zgłoszeniem wniosku prowadziłaś/prowadziłeś np. działalność gospodarczą,
10
działalność rolniczą albo gdy nie byłaś/byłeś w tym czasie aktywna/aktywny
zawodowo.
Przykład 7
Pan Hieronim (urodzony w styczniu 1953 r.) od 16 lat jest
nieprzerwanie zatrudniony (na pełny etat) w szczególnych warunkach
przy ręcznym załadunku gorących wyrobów ceramicznych (praca
wymieniona w nowym wykazie – w punkcie 17 załącznika nr 1
do ustawy o emeryturach pomostowych). Udokumentował on ogółem
23 lata składkowe oraz 5 lat nieskładkowych. Emeryturę pomostową
będzie mógł otrzymać, gdy rozwiąże umowę o pracę.
Przykład 8
Pani Sylwia była zatrudniona jako pielęgniarka w szpitalu
psychiatrycznym (praca wymieniona w nowym wykazie – w punkcie 23
załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych) w okresie
od 1 stycznia 1988 r. do 31 stycznia 2011 r. Później podjęła pracę
w sklepie. W grudniu 2016 r. ukończy 55 lat i zamierza ubiegać się
o przyznanie emerytury pomostowej. Jeśli pani Sylwia rozwiąże
stosunek pracy, otrzyma emeryturę (mimo że jej ostatnia praca nie jest
pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze).
Emerytura pomostowa dla żołnierzy
oraz funkcjonariuszy zwolnionych ze służby
Żołnierze zawodowi, funkcjonariusze Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu
Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Więziennej i Państwowej Straży
Pożarnej, którzy nie spełniają warunków do nabycia prawa (lub utracili prawo)
do emerytury określonej w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób,
nabywają prawo do emerytury pomostowej na ogólnych zasadach.
Aby otrzymać to świadczenie, musisz spełnić takie warunki:
t osiągnąć wiek emerytalny 55 lat (kobieta) / 60 lat (mężczyzna),
t Twój okres składkowy i nieskładkowy musi wynosić co najmniej 20 lat
(dla kobiet) / 25 lat (dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
t przed 1 stycznia 1999 r. (przynajmniej przez 1 dzień) pozostawać
w służbie albo wykonywać prace w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze wymienione w starych lub w nowych
wykazach prac,
11
t po 31 grudnia 2008 r. (przynajmniej przez 1 dzień) pozostawać w służbie
albo wykonywać prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze wymienione w nowych wykazach prac,
t zrezygnować z pracy (jeśli pracujesz).
Przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej dla żołnierzy
i funkcjonariuszy okresy służby są traktowane tak samo jak okresy pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Okresy te są sumowane przy liczeniu 15 lat pracy w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze.
Przykład 9
Pan Ernest (urodzony w marcu 1954 r.) na początku lat 90. przez 5 lat
pracował jako policjant. Nie nabył z tego tytułu prawa do emerytury.
Od 1 stycznia 1998 r. pracuje w zakładzie energetycznym jako
elektromonter zajmujący się usuwaniem awarii (praca z nowego
wykazu – punkt 17 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach
pomostowych). Ustalając prawo do emerytury pomostowej,
ZUS zsumuje jego okresy służby w Policji i zatrudnienia w zakładzie
energetycznym, dzięki czemu pan Ernest będzie miał 15 lat pracy
o szczególnym charakterze.
Kto może otrzymać emeryturę pomostową
na szczególnych zasadach?
Jeśli wykonujesz niektóre prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze (wymienione w nowych wykazach prac), możesz przejść na
emeryturę pomostową na szczególnych zasadach. Taka emerytura przysługuje
na ogół kobietom poniżej 55. roku życia i mężczyznom poniżej 60. roku
życia. Czasem można się o nią ubiegać, nawet jeśli staż pracy w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze jest krótszy niż 15 lat. Z drugiej
strony w niektórych przypadkach trzeba przedstawić orzeczenie o niezdolności
do wykonywania pracy w danym zawodzie. Dotyczy to pracowników lotnictwa,
hutników, maszynistów pojazdów trakcyjnych.
ZUS, ustalając okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, wymagany do przyznania emerytury
pomostowej na szczególnych zasadach, może zaliczyć tylko okresy pracy
wymienionej w odpowiednich punktach nowych wykazów prac i wskazanych
w określonym przepisie, na którego podstawie przyznaje się taką
emeryturę. Nie można więc wliczyć okresów pracy wymienionej w innych
12
punktach załącznika nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych ani
okresów pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
wymienionej w starych wykazach prac.
Odrębne warunki uzyskania emerytury pomostowej na szczególnych
zasadach, w zależności od rodzaju pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, znajdziesz w tabeli na s. 14–15.
Jeśli chcesz otrzymać emeryturę pomostową na szczególnych zasadach,
musisz nie tylko spełnić te dodatkowe warunki, ale także:
t posiadać okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat
(dla kobiet) / 25 lat (dla mężczyzn),
t przed 1 stycznia 1999 r. wykonywać pracę w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze wymienioną w starych lub w nowych
wykazach prac,
t po 31 grudnia 2008 r. wykonywać pracę w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze wymienioną w nowych wykazach prac,
t zrezygnować z pracy.
ZUS sprawdza, czy spełniłaś/spełniłeś te warunki w taki sam sposób,
jak przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej na ogólnych
zasadach.
Jeśli nie spełnisz jednego z warunków do przyznania emerytury
pomostowej na szczególnych zasadach (np. masz zbyt krótki okres pracy
określonej w odpowiednim punkcie wykazu lub nie masz orzeczenia
stwierdzającego niezdolność do wykonywania określonej pracy), możesz
ubiegać się o emeryturę pomostową na ogólnych zasadach. Musisz
oczywiście spełnić warunki potrzebne do przyznania takiego świadczenia.
Przykład 10
Pan Mateusz (urodzony w grudniu 1961 r.) pracował przez 9 lat
(w latach 1994–2002) w przemyśle chemicznym, przy pracach
wymienionych w starych wykazach (wykazie A rozporządzenia).
Od 1 stycznia 2007 r. pracuje w firmie zajmującej się usuwaniem
azbestu (praca wymieniona w nowym wykazie – w punkcie 32
załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych).
Pan Mateusz nie będzie mógł przejść na emeryturę pomostową,
gdy ukończy 55 lat (wiek przewidziany dla osób wykonujących
taką pracę), ZUS nie zaliczy bowiem pracy wymienionej w starych
wykazach do wymaganych 10 lat zatrudnienia w szczególnych
warunkach. Okresy te zostaną natomiast zsumowane przy ustalaniu
uprawnień do emerytury pomostowej na ogólnych zasadach,
a więc przysługującej w wieku emerytalnym, wynoszącym dla
mężczyzn 60 lat.
13
Dodatkowe warunki uzyskania emerytury pomostowej na szczególnych zasadach
Rodzaj pracy
w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze
14
Odrębne warunki
uzyskania emerytury pomostowej
na szczególnych zasadach
• prace w powietrzu wykonywane na
statkach powietrznych przez personel
pokładowy oraz prace pilotów statków
powietrznych (pilot, instruktor)
• osiągnięcie wieku co najmniej 50 lat
(kobieta) / co najmniej 55 lat (mężczyzna)
• udowodnienie zatrudnienia w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze
na statkach powietrznych w wymiarze
co najmniej 15 lat
• uzyskanie orzeczenia o niezdolności do
wykonywania zatrudnienia w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze
na statkach powietrznych, w rozumieniu
art. 105–107 ustawy z 3 lipca 2002 r. –
prawo lotnicze
• prace w morskich portach handlowych
oraz przedsiębiorstwach pomocniczych
działających na rzecz tych portów,
tzw. portów morskich (tj. prace fizyczne
ciężkie bezpośrednio przy przeładunku
w ładowniach statku oraz prace
operatorów żurawi wieżowych, do
których obsługi są wymagane uprawnienia
kategorii IŻ lub równorzędne oraz dźwignic
portowych lub stoczniowych)
• osiągnięcie wieku wynoszącego co najmniej
55 lat
• udowodnienie okresu pracy w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze
w portach morskich w wymiarze
co najmniej 15 lat
• prace bezpośrednio przy zalewaniu form
odlewniczych, transportowaniu naczyń
odlewniczych z płynnym, rozgrzanym
materiałem (żeliwo, staliwo, metale
nieżelazne i ich stopy)
• prace bezpośrednio przy ręcznej obróbce
wykańczającej odlewy: usuwanie
elementów układu wlewowego, ścinanie,
szlifowanie powierzchni odlewów oraz
malowanie ich na gorąco
• prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich
pieców oraz pieców stalowniczych lub
odlewniczych
• prace murarskie bezpośrednio w piecach
hutniczych, odlewniczych, bateriach
koksowniczych oraz w piecach do produkcji
materiałów ceramicznych
• prace bezpośrednio przy ręcznym
zestawianiu surowców lub ręcznym
formowaniu wyrobów szklanych
w hutnictwie szkła
• prace bezpośrednio przy kuciu ręcznym
w kuźniach
• prace bezpośrednio przy obsłudze
agregatów i urządzeń do produkcji metali
nieżelaznych
• osiągnięcie wieku co najmniej 55 lat
• udowodnienie okresu zatrudnienia
w szczególnych warunkach w hutnictwie
wynoszącego co najmniej 15 lat
• uzyskanie orzeczenia lekarza medycyny
pracy o niezdolności do wykonywania prac
w szczególnych warunkach w hutnictwie
Rodzaj pracy
w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze
Odrębne warunki
uzyskania emerytury pomostowej
na szczególnych zasadach
• prace bezpośrednio przy obsłudze
ciągów walcowniczych: przygotowanie,
dozorowanie pracy walców lub samotoków,
ingerencja przy wypadaniu i zaklinowaniu
materiałów
• prace przy obsłudze dźwignic bezpośrednio
przy wytapianiu surówki, stopów żelaza lub
metali nieżelaznych
• osiągnięcie wieku co najmniej 55 lat
• udowodnienie okresu zatrudnienia
w szczególnych warunkach w hutnictwie
wynoszącego co najmniej 15 lat
• uzyskanie orzeczenia lekarza medycyny
pracy o niezdolności do wykonywania prac
w szczególnych warunkach w hutnictwie
• prace nurka lub kesoniarza, prace
w komorach hiperbarycznych
• prace rybaków morskich
• prace bezpośrednio przy przetwórstwie
materiałów zawierających azbest lub prace
rozbiórkowe związane z ich usuwaniem
• osiągnięcie wieku co najmniej
50 lat (kobieta) / co najmniej 55 lat
(mężczyzna)
• udowodnienie okresu zatrudnienia
w szczególnych warunkach (przy pracach
wymienionych obok) wynoszącego co
najmniej 10 lat
• prace maszynistów pojazdów
trakcyjnych (maszynista pojazdów
trakcyjnych, maszynista instruktor,
maszynista zakładowy, maszynista
wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do
kolejowych robót budowlanych i kolejowej
sieci trakcyjnej, kierowca lokomotywy
spalinowej o mocy do 300 KM, pomocnik
maszynisty pojazdów trakcyjnych)
i kierowników pociągów
• osiągnięcie wieku wynoszącego co
najmniej 50 lat (kobieta) / co najmniej 55 lat
(mężczyzna)
• udowodnienie okresu zatrudnienia
jako maszynista pojazdów trakcyjnych
wynoszącego co najmniej 15 lat
• uzyskanie orzeczenia lekarza medycyny
pracy o niezdolności do wykonywania prac
jako maszynista pojazdów trakcyjnych
• prace w charakterze członka zawodowych
ekip ratownictwa górskiego
• osiągnięcie wieku wynoszącego co
najmniej 50 lat (kobieta) / co najmniej 55 lat
(mężczyzna)
• udowodnienie okresu pracy jako członek
zawodowych ekip ratownictwa górskiego
wynoszącego co najmniej 10 lat
Emerytura pomostowa z tytułu pracy górniczej
Jeśli wykonujesz niektóre prace górnicze (wymienione w art. 50c ust. 1
ustawy emerytalnej), to możesz ubiegać się o emeryturę pomostową na
jeszcze innych warunkach. Chodzi m.in. o prace:
t pod ziemią w kopalniach węgla, rud i kruszców,
t pod ziemią i przy głębieniu szybów w przedsiębiorstwach budowy kopalń
węgla, rud i kruszców,
t na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego,
t pod ziemią na stanowiskach dozoru ruchu oraz kierownictwa ruchu
kopalń, przedsiębiorstw i innych podmiotów.
15
Jeśli wykonujesz takie prace, to musisz spełniać dodatkowo poniższe
warunki:
t wykonywać je w pełnym wymiarze czasu pracy przez co najmniej 15 lat,
t osiągnąć wiek emerytalny 55 lat (kobieta) / 60 lat (mężczyzna),
t posiadać okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 20 lat
(kobieta) / 25 lat (mężczyzna),
t przed 1 stycznia 1999 r. wykonywać (przynajmniej przez 1 dzień) prace
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienione
w starych lub w nowych wykazach prac,
t po 31 grudnia 2008 r. wykonywać prace górnicze (wymienione w art. 50c
ust. 1 ustawy emerytalnej ) lub jakąkolwiek inną pracę wymienioną
w nowych wykazach prac,
t rozwiązać stosunek (stosunki) pracy.
ZUS sprawdzając, czy masz co najmniej piętnastoletni staż pracy górniczej
(wymienionej w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej ), zalicza zarówno okresy
wykonywania tej pracy przed 1 stycznia 2009 r., jak i po 31 grudnia 2008 r.
Emerytura pomostowa dla osób,
które zakończyły pracę w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze przed 2009 r.
Emeryturę pomostową możesz otrzymać także, jeśli po 31 grudnia 2008 r.
nie wykonywałeś pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze (wymienionej w nowych wykazach prac) ani pracy górniczej
(wymienionej w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej). Jest to możliwe, jeśli:
t na 1 stycznia 2009 r. miałaś/miałeś okres pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, wymienionej w nowych wykazach prac, wymagany
do przyznania emerytury pomostowej na ogólnych lub szczególnych zasadach
albo emerytury pomostowej z tytułu wykonywania pracy górniczej,
t przed 1 stycznia 1999 r. wykonywałaś/wykonywałeś prace
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienione
w starych lub w nowych wykazach prac,
t Twój okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat (kobieta) /
25 lat (mężczyzna),
t jesteś w wieku uprawniającym do emerytury pomostowej na ogólnych
lub szczególnych zasadach albo do emerytury pomostowej z tytułu
wykonywania pracy górniczej,
t rozwiązałaś/rozwiązałeś stosunek (stosunki) pracy.
Trzy ostatnie warunki możesz spełniać również po 31 grudnia 2008 r.
16
Przykład 11
Pani Barbara ukończyła 55 lat w marcu 2016 r. Udowodniła
18 lat składkowych i 3 lata nieskładkowe. Od 1 stycznia 1991 r.
do 31 grudnia 2007 r. była zatrudniona jako motornicza tramwaju
(tj. przy pracy wymienionej w nowym wykazie – w punkcie 8
załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych),
potem nigdzie nie pracowała. Pani Barbara nie wykonywała
po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze. Jednak dlatego, że na dzień
1 stycznia 2009 r. udowodniła, że przepracowała wymagany
okres takiego zatrudnienia i spełniła pozostałe warunki
konieczne, by otrzymać emeryturę pomostową, ZUS przyznał jej to
świadczenie.
Przykład 12
Pan Adrian w lutym 2016 r. ukończył 55 lat. Od 1 stycznia 1998 r.
do 31 grudnia 2007 r. był zatrudniony jako rybak morski na statku
rybackim u polskiego armatora (praca wymieniona w nowym
wykazie – w punkcie 22 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach
pomostowych). Pracę w szczególnych warunkach zakończył więc
przed 2009 r. Jednak dlatego, że na dzień 1 stycznia 2009 r.
mógł potwierdzić 10 lat takiej pracy i spełnił pozostałe warunki
wymagane do uzyskania emerytury pomostowej, ZUS przyznał
mu tę emeryturę.
Od kiedy powstaje prawo
do emerytury pomostowej?
Prawo do emerytury pomostowej możesz nabyć od dnia,
w którym spełnisz ostatni warunek wymagany do jej uzyskania
(np. gdy osiągniesz wiek emerytalny), jeśli zgłosiłaś/zgłosiłeś wniosek
o przyznanie emerytury najpóźniej w miesiącu, w którym spełniłaś/spełniłeś
ten warunek.
Przykład 13
Pani Ewelina przestała pracować 31 stycznia 2016 r. Udowodniła
21 lat pracy o szczególnym charakterze. Pod koniec lutego 2016 r.
zgłosiła wniosek o przyznanie emerytury pomostowej. Jednak
odpowiedni wiek emerytalny, czyli 55 lat, osiągnęła dopiero
10 marca 2016 r. Dlatego ZUS przyznał jej emeryturę pomostową
od 10 marca 2016 r.
17
Jeśli pracujesz i spełniasz pozostałe warunki wymagane do przyznania
emerytury pomostowej, to prawo do niej możesz nabyć od następnego dnia
po rozwiązaniu ostatniego stosunku pracy.
Jeśli ubiegasz się o emeryturę pomostową i pobierasz zasiłek chorobowy
lub świadczenie rehabilitacyjne, prawo do tej emerytury uzyskasz dopiero
od dnia, kiedy przestaniesz pobierać zasiłek lub świadczenie.
Jeśli złożysz wniosek o emeryturę pomostową po miesiącu,
w którym spełniłaś/spełniłeś ostatni warunek wymagany do nabycia
uprawnień lub po miesiącu, w którym przestaniesz pobierać zasiłek
chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne, to prawo do emerytury
nabędziesz od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożyłaś/złożyłeś
wniosek.
Przykład 14
Pan Mieczysław 15 marca 2016 r. rozwiązał umowę o pracę,
spełniając tym samym ostatni z warunków wymaganych do przyznania
emerytury pomostowej. Wniosek o przyznanie tej emerytury złożył
dopiero na początku kwietnia 2016 r., dlatego emeryturę pomostową
przyznano od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył wniosek,
czyli od 1 kwietnia 2016 r.
Do kiedy
przysługuje emerytura pomostowa?
Emerytura pomostowa przysługuje Ci do dnia poprzedzającego dzień,
w którym osiągniesz powszechny wiek emerytalny. Jeśli przed
osiągnięciem tego wieku nabyłaś/nabyłeś prawo do emerytury na
podstawie odrębnych przepisów, prawo do emerytury pomostowej ustaje
w dniu poprzedzającym dzień, w którym nabyłaś/nabyłeś prawo do tej innej
emerytury.
Jak obliczana jest emerytura pomostowa?
Emerytura pomostowa to wynik podzielenia podstawy jej obliczenia
przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat, wynikające z tablicy
średniego dalszego trwania życia obowiązującej w dniu złożenia wniosku
o emeryturę.
Podstawa obliczenia emerytury pomostowej to:
t kwota zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne,
zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS
18
do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje
wypłata emerytury oraz
t kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego.
Jeżeli jesteś członkiem otwartego funduszu emerytalnego (OFE),
przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury zwiększa się składki na
ubezpieczenie emerytalne, zewidencjonowane na Twoim koncie w ZUS,
przez pomnożenie ich wskaźnikiem korygującym 19,52/12,22.
Emerytura pomostowa =
podstawa obliczenia emerytury
średnie dalsze trwanie życia
dla osoby w wieku 60 lat
Komunikat z tablicą średniego dalszego trwania życia corocznie ogłasza
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim. Tablicę tę
stosuje się do obliczania emerytur na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia do
31 marca następnego roku kalendarzowego.
Zgodnie z tablicą średniego dalszego trwania życia obowiązującą od
1 kwietnia 2016 r. średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat
wynosi 259,5 miesiąca.
Przykład 15
15 kwietnia 2016 r. pani Róża zgłosiła wniosek o przyznanie
emerytury pomostowej. Ostatni warunek wymagany do
przyznania tego świadczenia (rozwiązanie stosunku pracy) spełniła
28 lutego 2016 r. Do obliczenia emerytury pomostowej zastosowano
średnie dalsze trwanie życia dla osoby w wieku 60 lat zgodne z tablicą
obowiązującą od 1 kwietnia 2016 r., tj. 259,5 miesiąca.
Przykład 16
20 marca 2016 r. pan Kajetan (urodzony 8 kwietnia 1956 r.) złożył
wniosek o przyznanie emerytury pomostowej. Ostatni z potrzebnych
warunków (wiek 60 lat) spełnił 8 kwietnia 2016 r. Mimo że spełnił ten
warunek już w czasie obowiązywania nowej tablicy średniego dalszego
trwania życia (od 1 kwietnia 2016 r.), do obliczenia jego emerytury
zastosowano średnie dalsze trwanie życia dla osoby w wieku 60 lat
wymienione w tablicy obowiązującej wtedy, gdy pan Kajetan złożył
wniosek, czyli 261,4 miesiąca.
Przepisy przewidują, że tak obliczona kwota emerytury pomostowej nie
może być niższa niż gwarantowana w ustawie emerytalnej kwota najniższej
emerytury (od 1 marca 2016 r. – 882,56 zł).
19
Czy można ponownie przeliczyć
wysokość emerytury pomostowej?
Wysokość emerytury pomostowej może być ustalona ponownie,
jeśli po dniu, od którego przyznano Ci to świadczenie, podlegałaś/podlegałeś
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, bo np. byłaś/byłeś zatrudniony
na podstawie umowy o pracę.
Aby ponownie ustalić wysokość emerytury, świadczenie powiększa się
o określoną kwotę obliczoną według poniższego wzoru:
KZw =
KS
ŚDTŻ
KZw – kwota zwiększenia emerytury pomostowej,
KS
– kwota zwaloryzowanych składek zewidencjonowanych
na Twoim koncie po dniu, od którego nabyłaś/nabyłeś prawo
do emerytury pomostowej do dnia poprzedzającego miesiąc
złożenia wniosku o przeliczenie emerytury (jeśli jesteś członkiem
OFE, to składki nie zostaną zwiększone wskaźnikiem
korygującym),
ŚDTŻ – wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla
Twojego wieku w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości
emerytury pomostowej.
Ponowne ustalenie wysokości emerytury pomostowej następuje
zawsze na Twój wniosek. Możesz go zgłosić nie wcześniej niż
po upływie roku kalendarzowego lub gdy ustaną ubezpieczenia emerytalne
i rentowe.
Jakie dokumenty są potrzebne
do przyznania emerytury pomostowej?
ZUS ustali, czy spełniasz warunki wymagane do nabycia emerytury
pomostowej, jeśli złożyłaś/złożyłeś pisemny wniosek o to świadczenie
bezpośrednio w jednostce ZUS lub za pośrednictwem płatnika składek.
Możesz go również przekazać, korzystając z:
t usług pocztowych lub kurierskich, a jeśli mieszkasz za granicą –
za pośrednictwem urzędu konsularnego,
t internetowej Platformy Usług Elektronicznych ZUS na www.zus.pl.
20
Wniosek o emeryturę pomostową najlepiej jest zgłosić na formularzu
przygotowanym przez ZUS, dostępnym w salach obsługi klientów Zakładu
i na stronie internetowej www.zus.pl. Jeśli składasz go w innej formie, to:
t wskaż, o jakie świadczenie wnioskujesz;
t podaj swoje dane:
— imiona i nazwisko,
— datę urodzenia,
— adres miejsca zamieszkania,
— adres do korespondencji – jeżeli jest inny niż miejsce zamieszkania,
— numer PESEL, a jeśli go nie masz – serię i numer dowodu osobistego
albo paszportu;
t podpisz się – na wniosku może się podpisać też Twój pełnomocnik;
t podaj nazwę i adres banku (kasy) oraz numer rachunku bankowego
(numer rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej) –
jeżeli chcesz otrzymywać emeryturę na rachunek w banku lub
w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.
Wniosek o emeryturę pomostową możesz też złożyć ustnie do protokołu
w jednostce ZUS.
Do wniosku o emeryturę dołącz też:
t zaświadczenia o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze wymienionej w starych i w nowych
wykazach prac;
t decyzję Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców
potwierdzającą okres i rodzaj prowadzonej działalności twórczej lub
artystycznej (jeśli ją prowadziłaś/prowadziłeś, a nie dostarczyłaś/
dostarczyłeś tego dokumentu już wcześniej dla celów ubezpieczeń
społecznych);
t dokumenty wymagane do ustalenia kapitału początkowego (jeśli nie
został jeszcze dla Ciebie ustalony), m.in.:
— świadectwa pracy potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe
przed 1 stycznia 1999 r.,
— zaświadczenia o wysokości wynagrodzenia osiąganego w latach
wskazanych do ustalenia podstawy wymiaru tego kapitału
przypadających do 31 grudnia 1998 r.;
t dokument potwierdzający rozwiązanie stosunku pracy, w którym ostatnio
pozostawałaś/pozostawałeś;
t orzeczenie o niezdolności do wykonywania pracy w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze (patrz tabela na s. 14–15), jeśli
jest ono warunkiem do otrzymania tej emerytury.
Możesz wycofać wniosek o emeryturę pomostową, ale nie później niż do dnia,
w którym uprawomocni się decyzja w sprawie tej emerytury (czyli w ciągu
21
jednego miesiąca od dnia, gdy została Ci doręczona decyzja, jeśli nie złożyłaś/
złożyłeś odwołania do sądu). Musisz to zrobić w takiej samej formie, w jakiej
złożyłaś/złożyłeś wniosek.
Jak wypłacana jest emerytura pomostowa?
Emeryturę pomostową wypłaca jednostka organizacyjna ZUS właściwa ze
względu na Twoje miejsce zamieszkania. Wypłata przysługuje Ci od dnia,
kiedy spełniłaś/spełniłeś wszystkie warunki wymagane do otrzymania tego
świadczenia, ale nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożyłaś/złożyłeś
wniosek.
Emeryturę będziesz otrzymywać za poszczególne miesiące kalendarzowe
w dniu podanym w decyzji ZUS jako termin płatności świadczenia.
Emeryturę przyniesie Ci np. listonosz albo inna osoba uprawniona
do doręczania świadczeń. Możesz ją także otrzymywać – na Twój wniosek –
na konto w banku albo w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.
Jeśli mieszkasz za granicą, emeryturę może pobierać za Ciebie
osoba do tego upoważniona mieszkająca w Polsce albo świadczenie
może być przekazane na Twoje polskie konto w banku, chyba że umowy
międzynarodowe stanowią inaczej.
Kto wydaje decyzję i czy można się od niej odwołać?
Decyzję w sprawie emerytury pomostowej wydaje jednostka organizacyjna
ZUS właściwa ze względu na Twoje miejsce zamieszkania. Możesz się
odwołać od tej decyzji do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń
społecznych – w ciągu miesiąca od dnia jej doręczenia. Odwołanie
wnosi się na piśmie do właściwej jednostki ZUS albo ustnie do protokołu
sporządzonego przez tę jednostkę. W postępowaniu odwoławczym przed
sądem nie wnosisz żadnych opłat.
Czy można dorabiać do emerytury pomostowej?
Jeśli podejmiesz pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze wymienioną w nowych wykazach prac albo pracę górniczą
wymienioną w ustawie emerytalnej (art. 50c ust. 1), to prawo do emerytury
pomostowej zostanie zawieszone. Jest tak niezależnie od wysokości Twojego
przychodu i wymiaru czasu pracy.
Jeśli osiągasz przychód z innej pracy niż wymieniona wyżej, to wypłata
Twojej emerytury zostaje zawieszona lub zmniejszona na ogólnych zasadach
22
przewidzianych dla emerytur i rent przysługujących z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.
Otrzymasz emeryturę pomostową w pełnej wysokości,
jeśli przychód z Twojej działalności nie przekroczy 70% przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio
ogłoszonego przez Prezesa GUS. Gdy Twój przychód będzie wyższy,
ale nie przekroczy 130% tego wynagrodzenia, to emerytura będzie
zmniejszona o kwotę przekroczenia, ale nie więcej niż o maksymalną
kwotę zmniejszenia. Jeśli Twój przychód przekroczy 130% przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia, emerytura pomostowa zostanie
zawieszona.
Czy można pobierać emeryturę pomostową
i inne świadczenia emerytalno-rentowe?
Jeśli masz prawo do emerytury pomostowej oraz do renty, uposażenia
w stanie spoczynku, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia
przedemerytalnego lub innego świadczenia o charakterze emerytalnym lub
rentowym ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, możesz pobierać
tylko jedno świadczenie – wyższe lub to, które wybierzesz. Dotyczy Cię to
również, jeśli masz prawo do emerytury pomostowej i do:
t renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub
chorobą zawodową,
t renty inwalidy wojennego lub renty inwalidy wojskowego, którego
niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową.
Podstawa prawna
t Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych
(Dz.U. z 2015 r. poz. 965 z późn. zm.).
t Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.).
t Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 748 z późn. zm.).
t Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia
26 marca 2016 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia
kobiet i mężczyzn (Monitor Polski z 2016 r. poz. 291).
Warszawa, kwiecień 2016 r.
23
www.zus.pl
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
ul. Szamocka 3, 5
01-748 Warszawa
Platforma Usług Elektronicznych: www.zus.pl
PUE to nowoczesna i wygodna forma kontaktu z ZUS,
dzięki której można zrealizować większość spraw
związanych z ubezpieczeniami społecznymi bez wychodzenia z domu –
przez internet. W ten sposób można sprawdzić swoje dane
zapisane na indywidualnym koncie w ZUS, przesyłać dokumenty,
śledzić stan swoich spraw, a także rezerwować wizyty w jednostce ZUS.
Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS: 22 560 16 00*
dla tel. stacjonarnych i komórkowych
(pn.–pt. w dni robocze w godz. 7.00–18.00)
* koszt połączenia według umowy klienta z operatorem telekomunikacyjnym
Skype: zus_centrum_obslugi_tel
e-mail: [email protected]
Zdjęcie na okładce: © capude1957 – Fotolia.com
Skład i druk: Poligrafia ZUS w Warszawie. Nakł. 7800 egz. Zam. nr 877/16
24