PDF, 691.1 KB - Rada Podatkowa

Uwagi do założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw z dnia 29 kwietnia 2013 r.
(dalej „Projekt”)
Projekt z dnia 29 kwietnia 2013 r. założeń projektu ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja
podatkowa oraz niektórych innych ustaw skierowany do konsultacji społecznych jest
propozycją przebudowy obecnego systemu podatkowego w odniesieniu do relacji między
administracją podatkową a podatnikiem. Część zmian wymuszona została zmieniającym się
otoczeniem gospodarczym i standardami współpracy pomiędzy administracją i podatnikami, a
część ma czysto fiskalny charakter i, jak sądzimy, wynika ze zmniejszających się wpływów
podatkowych.
Największy niepokój budzi propozycja wprowadzenia ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu
opodatkowania. Zapis ten uprawniać będzie organy administracji podatkowej do
kwestionowania czynności prawnych (np. zawieranych transakcji) podejmowanych przez
podatników, jeśli stwierdzą one, że dane działania zostały zrealizowane w sposób sztuczny,
a ich jedynym lub najważniejszym celem było uzyskanie korzyści podatkowej.
Sama idea ogólnej klauzuli obejścia prawa podatkowego jako sposobu na uszczelnienie
systemu podatkowego, a także instrumentu zapewniającego uczciwą konkurencję pomiędzy
podatnikami, jest zrozumiała i zapewne nieunikniona - wobec presji na zapewnienie wpływów
budżetowych. Niemniej jednak wprowadzenie tego instrumentu musi być poprzedzone
dogłębną analizą potencjalnych skutków dla podatników, łącznie z odwołaniem się do praktyk
światowych. Konieczne jest zachowanie standardów i regulacji, które ochronią uczciwych
podatników, którzy świadomie kierują swoimi interesami podatkowymi. Klauzula ogólna może
bowiem stanowić potencjalnie ogromnie niebezpieczne dla przedsiębiorców i obywateli
narzędzie.
Proponowane przepisy charakteryzować się powinny:
 pewnością prawa tj. jasno wskazany powinien być ich cel,
 szerokim wsparciem merytorycznym i możliwością konsultacji,
 sprawiedliwością i skutecznością procedury (przejrzystość, niezależność i obiektywizm),
 oparciem na materiale dowodowym,
Ponadto powinny ustanawiać:
 niezależny panel ekspertów zapewniających jednolitość zasad stosowania procedury,
 zapis o nadużyciu jako warunek skorzystania z procedury,
 sfery bezpieczne, w których procedura nie będzie stosowana,
 mechanizmy zabezpieczające podatnika przed wdrożeniem procedury (np. wiążące zgody,
opinie i interpretacje fiskusa).
Doceniamy, że tak ważne (rewolucyjne) propozycje zostały przekazane do konsultacji
społecznych na etapie założeń do projektu ustawy. Jednak dopiero dokładne brzmienie
przepisów pozwoli szczegółowo prognozować wpływ klauzuli na polskich podatników.
Narzędzie to będzie wymagało bardzo precyzyjnego uregulowania w toku procesu
legislacyjnego, w przeciwnym bowiem wypadku może ono ograniczać prawa podatników,
a administracji dać zbyt daleko idące uprawnienia. Postulujemy, aby rząd przekazał do
konsultacji społecznych projekt ustawy sporządzony na podstawie omawianych
założeń. Wnikliwa analiza brzmienia gotowych przepisów pozwoli nam na
wskazanie zagrożeń jakie identyfikujemy z wprowadzeniem proponowanych
1
rozwiązań do polskiego porządku prawnego i jednoznaczne odniesienie się do tej
propozycji.
Poniżej przekazujemy szczegółowe uwagi do znacznej części propozycji
przedstawionych w projekcie. Jednocześnie zaznaczamy, że brak odniesienia się
przez nas do poszczególnej propozycji nie może być postrzegane jednoznacznie
z jej akceptacją.
Zakres przewidywanej regulacji.
Zasadnicze kwestie wymagające uregulowania.
2. Rozszerzenie pojęcia „deklaracja” na „zestawienie”.
W propozycji zmian do słowniczka ustawy – Ordynacja podatkowa, zawierającego pojęcie
„deklaracji”, proponuje się rozszerzenie pojęcia deklaracji o „zestawienia”.
System samodeklarowania wysokości zobowiązania podatkowego polega na złożeniu
oświadczenia woli podatnika w formie deklaracji podatkowej, o wysokości powstałego
zobowiązania podatkowego. System ten bazuje na zaufaniu Państwa do podatników,
w którym to systemie zakłada się, iż złożona deklaracja jest zgodna z prawdą. W przypadku
braku zgodności, na podatnika nakłada się sankcje wynikające z kodeksu karnego
skarbowego. Ponadto deklaracja jest szczególnym tytułem egzekucyjnym, na podstawie
którego organ egzekucyjny może wystawić tytuł wykonawczy i wszcząć postępowanie
egzekucyjne.
Mając na uwadze ten szczególny i swoisty charakter oraz cel, jaki mają deklaracje
podatkowe, bezzasadne jest rozszerzanie definicji pojęcia „deklaracje” na inne dokumenty,
w szczególności na „zestawienia”. Może się bowiem okazać, iż podatnicy będą zagrożeni
przepisami karnymi za niezłożenie lub błędne złożenie mało istotnych dokumentów w postaci
zestawień, informacji itp. Jednocześnie, obecna definicja pojęcia „deklaracje” jest dość
pojemna i obejmuje również „informacje” mieszczące się w kategorii zestawień. Rozszerzenie
definicji „deklaracji” wydaje się zatem zbędne.
3. Termin wniesienia pisma w przypadku nadania pisma w zagranicznej placówce
pocztowej.
Proponowana zmiana, której celem jest ułatwienie zachowania terminu w stosunku do pism
nadawanych z zagranicy, może być iluzoryczna, jeśli chodzi o jej praktyczny aspekt z punktu
widzenia składającego pismo tą drogą. Zmiana nie daje podatnikom żadnej gwarancji
zachowania terminu nadania pisma, na który to mogliby mieć wpływ. Zagraniczni podatnicy
nie mają bowiem wpływu na to, kiedy przesyłka dotrze do polskiej placówki pocztowej.
Postulujemy aby przepisy gwarantowały zachowanie terminu przynajmniej w stosunku do
korespondencji nadanej w placówkach pocztowych krajów Unii Europejskiej.
4. Zmiany w zakresie instytucji interpretacji przepisów prawa podatkowego.
a) Określenie wymogów formalnych interpretacji ogólnych oraz wprowadzenie
odmowy wszczęcia postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej
w przypadku, gdy do problemu ma zastosowanie interpretacja ogólna.
Zmiana, która w praktyce oznacza drastyczne ograniczenie stosowania sprawdzonego
narzędzia w postaci indywidualnej interpretacji. Regulacja ta w wielu przypadkach pozbawi
podatników prawa do rozstrzygnięcia interesującej ich kwestii przez sądy (na interpretacje
ogólne nie przysługuje bowiem skarga). Jest to szczególnie niepokojące w sytuacji
nagminnego wydawania w imieniu Ministra Finansów interpretacji indywidualnych
sprzecznych ze zgodną linią prezentowaną w orzecznictwie sądów administracyjnych. Po tej
2
zmianie wydanie wbrew orzecznictwu sądowemu interpretacji ogólnej zamknie podatnikom
drogę do (wcześniejszego niż w sprawie wymiarowej) rozstrzygnięcia przez sąd, jak należy
interpretować dany przepis. Zmianę oceniamy bardzo negatywnie - szersze wydawanie
interpretacji ogólnych (skądinąd postulowane) nie może zamykać drogi podatnikom do
dowodzenia swoich racji w sądzie w trybie interpretacji w tych sprawach.
b) Zmiana w zakresie przedmiotu wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.
Podatnik powinien mieć możliwość, zgodnie z zasadą zaufania do organów podatkowych,
zadać pytanie o sposób interpretacji przepisów także w stosunku do przeszłych lub
aktualnych stanów faktycznych. Niedopuszczalnym jest, iż związanie organu podatkowego
wydaną interpretacją indywidualną ograniczy się jedynie do przyszłych skutków
podatkowych, mimo iż w stosunku do aktualnych zdarzeń może obowiązywać i z zasady
będzie obowiązywał ten sam stan prawny. Postulowana zmiana całkowicie zniesie
odpowiedzialność organu podatkowego za błędne interpretacje, które podatnik zastosuje do
aktualnych zdarzeń objętych obowiązkami podatkowymi. Jeżeli bowiem podatnik zastosuje
się do takiej interpretacji indywidualnej nie będzie miał ochrony przed sankcjami, jaką
uzyskuje na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów ordynacji podatkowej.
Interpretacja indywidualna powinna być wiążąca dla organów podatkowych na zasadach
obecnie obowiązujących, a mianowicie:
- ochrony w zapłacie odsetek od zaległości podatkowych, jeżeli interpretacja dotyczy zdarzeń
bieżących i przeszłych,
- ochrony w zapłacie zobowiązania podatkowego do momentu zmiany interpretacji, jeżeli
interpretacja dotyczy zdarzeń przyszłych.
Jako moment, od którego należy rozgraniczyć skutki przeszłe i przyszłe objęte różną ochroną,
należałoby przyjąć datę złożenia zapytania przez wnioskodawcę o wydanie interpretacji
indywidualnej (podobnie jak to proponuje MF w odniesieniu do uprzednich porozumień
cenowych).
Ponadto zmiana ta przyczyniłaby się do zmniejszenia pewności prowadzenia działalności
gospodarczej. Podatnik, aż do czasu przedawnienia zobowiązań podatkowych za dany rok nie
będzie miał pewności, czy jego zachowanie w przeszłości spowodowane daną wykładnią
przepisu nie spowoduje określenia przez organ zobowiązania podatkowego, jeśli tenże organ
w przyszłości w toku postępowania odmiennie zinterpretuje zastosowany przepis. Innym
skutkiem tej zmiany będzie opóźnianie realizacji przedsięwzięć gospodarczych (w tym
inwestycji) w oczekiwaniu na wcześniejsze rozstrzygnięcie kwestii interpretacji dotyczącej
tego przedsięwzięcia (jako zdarzenia przyszłego) - 3 miesiące to długi czas w praktyce
gospodarczej. Niezrozumiałe są stwierdzenia o konieczności uniknięcia wątpliwości co do
statusu zdarzenia (faktyczne, przyszłe) - uważamy, że nie ma tu istotnego pola do sporu.
c) Odmowa wydania interpretacji jeżeli przedstawiony we wniosku całokształt
zdarzeń wskazuje na zamiar uniknięcia opodatkowania.
Kontrola unikania opodatkowania a wydawanie interpretacji indywidualnych to różne
i niezależne płaszczyzny działania organów podatkowych. Interpretacja przepisów prawa
podatkowego dotyczy stosowania przepisów prawa w ujęciu ogólnym, natomiast kontrola
unikania opodatkowania odnosi się do treści czynności prawnych w kontekście ich
ekonomicznej zasadności oraz potencjalnej pozorności w ujęciu konkretnej czynności prawnej
lub grupie czynności. Już obecnie interpretacje indywidualne nie dają ochrony, jeżeli okaże
się, że stan faktyczny jest inny niż przedstawiony we wniosku podatnika. Obawiamy się, że
proponowane wyłączenie będzie służyło administracji podatkowej do nieuzasadnionego
uchylania się od wydania interpretacji podatkowych, naruszając w ten sposób prawa
podatnika.
Alternatywnie warto doprecyzować w Projekcie, że interpretacja indywidualna powinna być
wydana przez organ podatkowy, ale nie daje ochrony (nie jest wiążąca dla organów
podatkowych) w postępowaniu o stwierdzenie unikania opodatkowania na bazie ogólnej
klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.
3
Być może w drugiej instancji odmowę wydania interpretacji powinna oceniać Rada ds.
Unikania Opodatkowania - byłby to systemowy "bezpiecznik" przed zbyt łatwym
odmawianiem przez organy zajęcia się wnioskiem podatnika. Innym rozwiązaniem jest
wydawanie interpretacji "z zastrzeżeniem", że o ile inne zdarzenia nie objęte wnioskiem,
a towarzyszące przedsięwzięciu wskazywałyby na zamiar unikania opodatkowania, to
interpretacja nie wywoływałaby skutków prawnych
d) Rozwiązania służące podniesieniu efektywności zmian nieprawidłowych
interpretacji indywidualnych.
Interpretacja ogólna powinna z zasady eliminować z obrotu niezgodne z nią interpretacje
indywidualne, ale powinno się to odbywać z uwzględnieniem zasady zaufania podatników do
organów podatkowych, zasady informowania oraz zachowania praw nabytych. Gwarancje
proponowane w Projekcie, polegające na wydawaniu postanowienia stwierdzającego
wygaśnięcie interpretacji nie są w kontekście wskazanych powyżej podstawowych zasad
wystarczające. Postulujemy zatem, aby w stosunku do podatników, którzy uzyskali
interpretacje indywidualne, uznane następnie za niezgodne z nowo wydaną interpretacją
ogólną, otrzymywali decyzję stwierdzającą wygaśnięcie interpretacji indywidualnej,
skutkującą wygaśnięciem interpretacji z dniem doręczenia tej decyzji. Brak określenia relacji
mocy władczej uchylenia interpretacji z wyrokami sądów administracyjnych.
W niekorzystnych przypadkach, organ podatkowy po przegraniu szeregu spraw
indywidualnych w WSA/NSA wydawałby interpretację ogólną sprzeczną z wyrokami sądów i
wygaszałby interpretacje indywidualne!
e) Cyfryzacja postępowania interpretacyjnego.
Proponowana cyfryzacja procesu występowania o interpretacje indywidualne zasługuje na
aprobatę. Niezrozumiałe jest jednak odmienne podejście do interpretacji przepisów
dotyczących zobowiązań podatkowych, w których właściwe są lokalne organy podatkowe.
Z uwagi na tendencje centralizacji wydawania interpretacji podatkowych, interpretacje
w zakresie podatków lokalnych również powinny być wydawane przez Ministra Finansów,
a w praktyce przez upoważnione przez niego organy. Pozwoli to na ujednolicenie stosowania
prawa przez organy właściwe w sprawach podatków lokalnych (w szczególności w zakresie
podatku od nieruchomości).
f) Przejrzystość bazy interpretacji indywidualnych.
Proponowane ograniczenie informacji zawartych w stanie faktycznym poprzez eliminację
części stanu faktycznego podanego przez wnioskodawcę, przyczyni się do zmniejszenia
wartości informacyjnej wydanej interpretacji. Postulujemy pozostawienie publikacji
interpretacji na dotychczasowych zasadach, czyli pełnego, bez danych osobowych wniosku
podatnika w Biuletynie Informacji Publicznej.
g) Zmiany doprecyzowujące postępowanie w sprawie interpretacji.
Przepisy powinny przewidywać, iż w sytuacji nieuzupełnionych przez podatników braków
formalnych, w przypadku pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia, uiszczona opłata także
podlega zwrotowi.
5. Naruszenie właściwości miejscowej nie prowadzi do uchylenia rozstrzygnięcia
sprawy.
Przepisy Ordynacji podatkowej wyrażają zasadę, według której organ podatkowy obowiązany
jest przestrzegać swej właściwości z urzędu. Celem ustawodawcy jest zapewnienie
optymalnej organizacji podziału pracy pomiędzy organami podatkowymi, przydzielonymi do
poszczególnych spraw danego podatnika. Organ właściwy do prowadzenia postępowania
podatkowego jest najlepiej zaznajomiony ze specyfiką rynku, na którym podatnik wykonuje
swoją działalność gospodarczą. Może się także zdarzyć, iż postępowanie dowodowe
prowadzone przez dany organ, zostanie w części lub całkowicie pominięte przez inny organ,
niewłaściwy miejscowo, ale wydający decyzję w danej sprawie. W świetle proponowanych
zmian, błąd we właściwości byłby do zaakceptowania z punktu widzenia trwałości wydanej
decyzji. Należy jednak zapewnić w drodze odpowiednich przepisów, aby naruszenie
4
właściwości rzeczowej nie prowadziło do naruszenia innych zasad prowadzenia postępowania
podatkowego, jak zasady prawdy materialnej, zasady czynnego udziału strony
w postępowaniu. Zasadnym wydaje się ograniczenie tej zmiany do postępowań i ustaleń
z kontroli tzw. „na legitymację” oraz tych, do których nie będzie miało zastosowanie
zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli.
10. Wyznaczenie jednego organu podatkowego w sprawach dotyczących
podmiotów pozostających w zakresie właściwości miejscowej różnych organów.
Zasada szybkości postępowania jest istotna zarówno dla organów podatkowych jak i samych
podatników, jednak nie może ona wiązać się z ujemnymi konsekwencjami dla tych ostatnich.
Podatnicy powinny mieć możliwość obrony przed wyznaczeniem właściwego miejscowo
organu podatkowego pierwszej instancji w formie zażalenia na postanowienie wyznaczające
nową właściwość. Projektowane przepisy nie przewidują takiej możliwości.
Trzeba także zauważyć, iż zmiana właściwości może być bardzo niekorzystna dla podatnika
i wiązać się z koniecznością ponoszenia znacznych kosztów dojazdów do odległego
terytorialnie organu podatkowego w celu uczestniczenia w prowadzeniu postępowania.
W efekcie wyznaczenie właściwego organu podatkowego może negatywnie wpłynąć na
zasadę czynnego udziału strony w postępowaniu podatkowym, ekonomikę prowadzenia tego
postępowania, a w przypadku bezzasadnego wyznaczenia nowej właściwości, braku
możliwości zaskarżenia odpowiedniego postanowienia.
11. Zmiany w zakresie porozumień w sprawach ustalania cen transakcyjnych
(APA).
a) Rozszerzenie zakresu wydawania APA poprzez wyeliminowanie ograniczenia
do transakcji jednego rodzaju oraz wyłącznie między dwoma podmiotami
powiązanymi, w przypadku transakcji z podmiotem zagranicznym oraz
rozszerzenie zakresu wydawania APA na umowy o podziale kosztów.
Rozszerzenie zakresu analizy prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny
transakcyjnej między podmiotami powiązanymi należy uznać za właściwe. Należałoby jednak
wprowadzić dodatkowo możliwość ustalania prawidłowości ceny transakcyjnej w oparciu
o kryterium ogólnej zyskowności danego podmiotu. W sytuacji złożoności przepływów
pomiędzy podmiotami powiązanymi, koncentrowanie się bowiem na jednej transakcji nie
oddaje całkowitej marży, jaką podmiot ten osiąga w relacji z podmiotem powiązanym.
Analiza prawidłowości ceny transakcyjnej, powinna być oparta na przykład na metodzie
TNNM (Transactional net margin method), która pozwala porównać marżę w transakcjach
pomiędzy podmiotami powiązanymi i niepowiązanymi, a ponadto odnieść tę marżę do ogółu
transakcji dokonywanych z podmiotem powiązanym, a nie tylko do jednej, pojedynczej
transakcji. Również umowy o podziale kosztów pomiędzy podmiotami powiązanymi mają tą
specyfikę, iż łączą w sobie wiele strumieni pojedynczych transakcji, których poziom rynkowy
ujawnia się przy uwzględnieniu pełnego zakresu umowy o podziale kosztów.
b) Sprecyzowanie zakresu rozstrzygnięcia w decyzji w sprawie porozumienia.
Przepisy ustaw o podatkach dochodowych, dotyczące cen transferowych, posługują się
pojęciem warunków, które z uwagi na fakt powiązania podmiotów, mogą różnić się od
warunków, w jakich funkcjonują niezależne podmioty, tym samym podmioty powiązane mogą
stworzyć w relacjach między sobą warunki różniące się od warunków w jakich funkcjonują
podmioty niezależne. Na potrzeby procesu rozstrzygania o prawidłowości wyboru metody
ustalania ceny lub o prawidłowości alokacji kosztów i ryzyk ustalonych w umowie o podziale
kosztów, należy w przepisach zróżnicować sposób oceny warunków w zależności od ich
rodzajów i ich wagi. Obawiamy się, że proponowana zmiana może prowadzić do wzrostu
kosztów obsługi postępowania, pogorszenia jego ekonomiki, w przypadku wymogu zbyt
szczegółowej analizy nieistotnych lub mało istotnych warunków transakcji. Porozumienie
powinno skupiać się na głównych warunkach transakcji.
d) Wprowadzenie dodatkowego elementu decyzji umarzającej postępowanie
w sprawie porozumienia wydawanej w sytuacji wycofania wniosku.
5
Zawiadomienie o istnieniu przeszkód w sprawie zawarcia porozumienia cenowego powinno
mieć znaczenie dla samego podatnika i dawać mu prawo wyboru, czy będzie kontynuował
proces zawierania porozumienia, czy też z niego zrezygnuje. W efekcie rezygnacji
i umorzenia postępowania w sprawie porozumienia w drodze decyzji, jedynie adresat decyzji
powinien ją otrzymać, z pominięciem właściwych dla adresata organów podatkowych.
Wydaje się, że proponowane w Projekcie rozwiązanie zmniejszy, już obecnie, niewielkie
zainteresowanie uzyskiwaniem takich porozumień. Decyzja umarzająca postępowanie
oznacza, że pomimo złożonego wniosku o zawarcie porozumienia, nie doszło do jego
zawarcia. Przypomnieć zaś należy, że we wniosku o zawarcie porozumienia, wnioskodawca
zamieszcza informacje bardzo wrażliwe z punktu widzenia np. tajemnicy przedsiębiorstwa
(czego odzwierciedleniem jest np. szczególny reżim tajemnicy skarbowej obejmujący sprawy
porozumień – patrz art. 295a). Przekazywanie organom podatkowym niższego szczebla
decyzji umarzających postępowanie (czyli oznaczających, że nie doszło do zawarcia
porozumienia), które dodatkowo mają szczegółowo przedstawiać powody, które
uniemożliwiły zawarcie takiego porozumienia, motywowane jest przez autorów omawianych
Założeń efektywnością kontroli podatkowych przeprowadzanych u podmiotów wnioskujących.
Niemniej zupełnie bez ochrony pozostają tutaj podmioty wnioskujące o zawarcie
porozumienia – co więcej, dotyczy ich w tym momencie zwiększone ryzyko kontroli
podatkowej przeprowadzonej przez organy, którym taka decyzja zostanie doręczona. Stoi to
w wyraźnej sprzeczności z negocjacyjnym charakterze procedury zawierania porozumień.
Rozwiązanie takie powoduje także wątpliwości co do zgodności z art. 297b Ordynacji, zgodnie
z którym akta spraw zawarcia porozumień, o których mowa w dziale II a, lub informacje
wynikające z tych akt, są udostępniane wyłącznie organom wymienionym w art. 297 § 1 pkt
1 i pkt 2a-7 oraz na zasadach określonych w tym przepisie. Wyraźnie wyłączono tutaj
możliwość udostępniania akt naczelnikom urzędów skarbowych lub urzędów celnych albo
organom kontroli skarbowej (którzy wymienieni są w 297 § 1 pkt 2). Choć wąska literalna
wykładnia przepisu art. 297b może prowadzić do uznania, że przepis ten zdaje się ograniczać
do akt zawartych porozumień, to jednak w naszej ocenie, szczególna ochrona informacji
przekazywanych przez podmioty wnioskujące o zawarcie porozumienia, winna rozciągać się
także na sprawy, w których do zawarcia porozumienia nie doszło. Brak jest uzasadnienia dla
różnicowania zakresu tajemnicy skarbowej w zależności od sposobu, w jaki zakończyło się
postępowanie dotyczące porozumień w sprawie ustalenia cen transakcyjnych. Co oczywiste,
zakres informacji oraz stopień ich poufności i wagi dla wnioskodawców jest taki sam,
w sytuacjach których doszło do zawarcia porozumienia, jak i w takich w których do zawarcia
porozumienia nie doszło.
e) Zastąpienie przedłużania terminu obowiązywania decyzji w
porozumienia instytucją odnowienia decyzji w sprawie porozumienia.
sprawie
Przedłużenie terminu obowiązywania decyzji w kwestii porozumienia cenowego jest
ugruntowaną instytucją i nie ma powodów, aby wprowadzać nową instytucję, określaną
mianem odnowienia decyzji. Niedookreśloność tego pojęcia może prowadzić do problemów
interpretacyjnych.
f) Rozszerzenie zakresu porozumienia na okres od momentu złożenia wniosku
zamiast okresu od momentu doręczenia decyzji w sprawie porozumienia.
W obecnym stanie prawnym decyzja obowiązuje wnioskodawcę od dnia jej doręczenia stąd
w przypadku gdy w ramach postępowania (w ramach spotkań uzgodnieniowych) uzgodniona
została inna metoda kalkulacji wynagrodzenia, a co za tym idzie inna cena, wnioskodawca
może dokonać korekty wynagrodzenia skalkulowanego w oparciu o zasady ustalone przez
strony "sprzed APA" ale nie musi (jest to jego ryzyko). Zmiana przepisów będzie implikowała
konieczność dokonania takiej korekty co najmniej od chwili złożenia wniosku o zawarcie
uprzedniego porozumienia cenowego.
12. Uzupełnienie przesłanek do wydawania decyzji określającej.
Zakres przedmiotowy i podmiotowy stosowania ustawy Ordynacja podatkowa jest bardzo
szeroki i obejmuje także sytuację wykazania na fakturze VAT kwoty podatku, o której mowa
6
w art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, dlatego nie ma potrzeby
wprowadzania specjalnych regulacji w Ordynacji podatkowej do tego przypadku.
16. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania.
Potrzeba i cel wprowadzenia przedmiotowej klauzuli są zrozumiałe, jednak z uwagi na daleko
idące konsekwencje jej stosowania, konieczne jest zapewnienie szczególnej ochrony
podatników przed nieuzasadnionym uznaniem, iż doszło do uniknięcia opodatkowania.
Komisja Europejska w zaleceniach z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie agresywnego
planowania podatkowego [C (2012)8806] zaleca wprowadzenie do przepisów krajowych
następującej klauzuli: Nie uwzględnia się sztucznego uzgodnienia lub szeregu sztucznych
uzgodnień, które przyjęto w zasadniczym celu uniknięcia opodatkowania i które prowadzą do
osiągnięcia korzyści podatkowej. Krajowe organy rozpatrują te ustalenia do celów
podatkowych poprzez odniesienie się do ich istoty ekonomicznej.
Wskazana powyżej klauzula powinna zostać uznana za modelową w ramach UE, dlatego też
klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania w Ordynacji podatkowej nie powinna odbiegać
od klauzuli rekomendowanej przez Komisję Europejską. W ten sposób rozwiązania krajowe
nie będą znacząco odbiegały od standardów europejskich i nie będą prowadziły do
„konkurencji” miedzy krajami w zakresie zakresu takich klauzul. Rekomendacja Komisji
Europejskiej odzwierciedla również orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE, co pozwoli
na stosowanie takiej klauzuli w zakresie podatku VAT.
Klauzula wprowadzona do przepisów Ordynacji podatkowej, z uwagi na ingerencje
w implikacje podatkowe wynikające ze stosunku prawnego, nie powinna być rozszerzana
w stosunku do ww. klauzuli modelowej. Należy więc przyjąć, iż dochodzi do uniknięcia
opodatkowania, jeżeli przyjęto sztuczne uzgodnienia w zasadniczym celu uniknięcia
opodatkowania.
Odniesienie się do braku adekwatności formy transakcji w stosunku do jej treści
ekonomicznej może dawać organom podatkowym zbyt szerokie pole oceny, znacznie
wykraczające poza ocenę sztuczności transakcji. Można sobie wyobrazić sytuację, że
podatnik dysponuje kilkoma wariantami ukształtowania transakcji w celu uzyskania tych
samych efektów ekonomicznych – lecz o różnym stopniu „adekwatności” formy do treści
ekonomicznej. W efekcie mogłoby dochodzić do ustalania podatkowej treści stosunku
prawnego, która zupełnie nie odpowiadałby faktycznej treści woli stron tej czynności a także
nie uwzględniałby szybko zmieniającej się i złożonej praktyki gospodarczej. Nie można
bowiem zapominać, iż zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych, podatnicy mają
prawo do takiego układania swoich stosunków, który jest efektywny z finansowego, a także
z podatkowego punktu widzenia.
Zgodzić się trzeba z założeniami projektu, iż stosowanie klauzuli w przypadku wystąpienia
przesłanek ich stosowania, nie może być przedmiotem uznania administracyjnego. Przepisy
dotyczące klauzuli obejścia prawa podatkowego wymagają zatem wprowadzenia
precyzyjnych definicji, stosowanych w Projekcie pojęć niedookreślonych, jak na przykład
„sztuczność”. W celu ograniczenia uznania administracyjnego definicja taka powinna zawierać
obiektywne testy świadczące o „sztuczności” realizowanej umowy.
Oczywistym jest, iż ciężar dowodu istnienia warunków do zastosowania klauzuli spoczywa na
organie podatkowym, jednak organ powinien jasno wskazywać przesłanki zastosowania
klauzuli i je dobrze motywować. Należałoby zatem w przepisach Ordynacji podatkowej
wskazać, iż zastosowanie klauzuli wymaga posiadania przez Organ podatkowy materialnie
istotnych dowodów chęci osiągnięcia przez podatnika celu, jakim jest uniknięcie
opodatkowania. W przeciwnym razie może dochodzić do przerzucania ciężaru dowodu na
podatnika, w stosunku do którego zastosowano przedmiotową klauzulę, który będzie musiał
wykazać brak wystąpienia przesłanek stosowania klauzuli.
Należy również postulować, aby zastosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania
w postępowaniach podatkowych leżało wyłącznie we właściwości wyspecjalizowanego organu
podatkowego (a nie wszystkich możliwych organów podatkowych w Polsce – które
przekazywałyby sprawę do rozpatrzenia przez taki organ). Chodzi tutaj o zapewnienie
7
wysokiej jakości rozpatrywania spraw, możliwości przeszkolenia urzędników skarbowych oraz
zapewnienie ujednoliconego stosowania tych zasad. Pozwoli to na zmniejszenie obaw
podatników przed nadużywaniem tych przepisów.
f) Dodatkowa sankcja finansowa w razie ostatecznego i prawomocnego
wykazania unikania opodatkowania.
Z uwagi na daleko idące skutki podatkowe zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu
opodatkowania w przypadku transakcji korzystających z legalnych środków planowania
podatkowego, trudno jest zaakceptować dodatkową sankcję. Prowadziłoby to wręcz do
gorszego traktowania podatników korzystających z legalnych środków planowania
podatkowego względem oszustów podatkowych, którzy uchylają się od opodatkowania nie
przestrzegając w ogóle przepisów podatkowych.
17. Opinie zabezpieczające w zakresie istnienia przesłanek zastosowania klauzuli
przeciwko unikaniu opodatkowania.
Z racji potencjalnego zagrożenia skomplikowanych powiązań ekonomicznych możliwością
stosowania klauzuli unikania opodatkowania, opinie zabezpieczające są dalece pożądane.
Niemniej proponowane elementy wniosku do wystąpienia o przedmiotową opinię są zbyt
wymagające. Trudno bowiem oczekiwać od podatnika, aby wskazywał dokonane już
czynności prawne związane z planowaną konstrukcją prawną. W powyższym wymogu jest
wewnętrzna sprzeczność, a ponadto, nie można także wymagać od wnioskodawcy, aby
samodzielnie narażał się na ekspozycję podatkową wykazując czynności dokonane, które
potencjalnie mogą być uznane za czynności, które doprowadziły do uniknięcia
opodatkowania. Ponadto, na etapie planowania struktury, nie można żądać załączania
dokumentacji w postaci umów i ich projektów, których może jeszcze nie być, lub które są
objęte tajemnicą przedsiębiorstwa. Ponadto, tak kazuistyczne podejście do treści wniosków
mogłoby skutkować iluzoryczną ochroną nawet w przypadku otrzymania przez podatnika
pozytywnej odpowiedzi organu. Wystarczyłaby zmiana jakiegokolwiek projektowanego
dokumentu w fazie wdrożenia struktury, aby opinia stała się niewiążąca.
Z uwagi na fakt, iż Projekt wskazuje na sześciomiesięczny okres, w którym organ ma prawo
wydać opinię, jego przekroczenie powinno być usankcjonowane związaniem organu co do
żądania wnioskodawcy (tzw. milcząca opinia).
Trudne do zaakceptowania są kwoty opłat za wydanie opinii zabezpieczających, będą one
stanowiły bardzo istotną barierę dla podatników, chcących skorzystać z niej. Zasadnym
byłoby przyjęcie opłat zależnych od ilości załączników dołączonych do wniosku i liczby stron
na które składają się załączone do wniosku załączniki. Może się bowiem zdarzyć, iż strony
czynności prawnej, załączą do wniosku jedynie kilku stronnicową umowę, a wniosek ten i tak
będzie podlegał zakładanej opłacie 25 000 lub 50 000 zł.
Jeśli natomiast chodzi o małych podatników, to powinni oni być zwolnieni z kosztów opłaty za
wydanie przedmiotowej opinii. Ponadto trzeba także uwzględnić w aspekcie opłaty, iż organ
podatkowy może zmienić z urzędu wydaną interpretację, dlatego w takim przypadku
należałoby przewidzieć prawo do zwrotu poniesionej opłaty.
18. Rada do Spraw Unikania Opodatkowania.
Z uwagi na materię analizy, wielce pożądanym jest, aby w skład rady wchodziły osoby
z kompetencjami ekonomistów oraz praktyków – np. przedstawicieli organizacji
przedsiębiorców. Koniecznym wydaje się zastrzeżenie, iż przedstawiciele Ministerstwa
Finansów nie mogą liczebnie zdominować składu Rady. Postuluje się, aby możliwość
wystąpienia o opinię do Rady do Spraw Unikania Opodatkowania istniała na każdym etapie
postępowania podatkowego i sądowego, a w szczególności już na etapie postępowania
podatkowego w pierwszej instancji, zarówno na wniosek organu jak i podatnika. Możliwość
wystąpienia z wnioskiem dopiero na etapie postępowania odwoławczego jest nie do
zaakceptowania, w szczególności ze względu na propozycję zawitego terminu do wystąpienia
z wnioskiem o opinie Rady (wniosek składany byłby przez podatnika w terminie do złożenia
odwołania od decyzji organu podatkowego pierwszej instancji). Jeżeli odwołanie złożone
8
zostanie bez takiego wniosku, droga do wydania opinii miałaby być zamknięta, co w znaczący
sposób ograniczy materiał dowodowy podlegający ocenie organu drugiej instancji. Trzeba
mieć także na uwadze pozytywny efekt istnienia opinii na etapie postępowania przed
organem pierwszej instancji w postaci edukacji administracji podatkowej pierwszego
szczebla. Wpłynęłoby to także na koszty samego postępowania, ponieważ sprawę być może
udawałoby się zakończyć już w pierwszej instancji.
Opinia rady na etapie postępowania podatkowego, a następnie wymiarowego nie powinna
być odpłatna. Jest to bowiem jeden ze środków dowodowych w postępowaniu podatkowym,
który zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej, powinien być przeprowadzony z urzędu.
Zasadnym wydaje się, aby opinia Rady ds. Unikania Opodatkowania była wiążąca dla
organów, gdyż w przeciwnym wypadku rola Rady z biegiem czasu może ulec marginalizacji.
29. Odsetki za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek.
Obecnie obowiązujące przepisy ordynacji podatkowej art. 53 §2 przewidują obowiązek
naliczania odsetek za zwłokę w płatności zaliczek na podatek dochodowy, jednak jedynie
w zakresie, w którym wartość zaliczek przekracza wysokość podatku należnego za rok
podatkowy.
Obecnie obowiązujący przepis jest odzwierciedleniem zasady, zgodnie z którą, zaliczki na
podatek dochodowy nie mają charakteru samoistnego. Innymi słowy, w przypadku
uregulowania zobowiązania rocznego, tracą swój byt prawny, wobec ich „skonsumowania“
przez roczne zobowiązanie podatkowe.
Proponowana zmiana mogłaby doprowadzić, iż odsetki byłyby naliczane podwójnie od tego
samego zobowiązania podatkowego:
- od zaliczek oraz
- od zobowiązania rocznego, których podatnik w danym roku nie uiścił.
Wobec powyższego, z uwagi na istotę zaliczek w podatkach dochodowych, należy zachować
przepisy w obecnym kształcie.
30. Przeniesienie do rozporządzenia wszystkich kwestii szczegółowych naliczania
odsetek za zwłokę.
Kwestia naliczania odsetek za zwłokę ma bardzo ważny wymiar materialny i ich uregulowanie
w przepisie rangi ustawowej ma charakter gwarancyjny. Zasady wyrażone w art. 52
Ordynacji podatkowej powinny być stabilne, z możliwością ich zmiany jedynie w drodze
nowelizacji ustawy.
31. Doprecyzowanie przypadków nienaliczania odsetek za zwłokę od zaległości
podatkowych.
a) Zmiana formuły zakończenia postępowania dla celów obliczania odsetek na
wydanie decyzji.
Przyjęcie proponowanej zmiany spowoduje, iż podatnik nie będzie miał jednoznacznej
wiedzy, kiedy faktycznie decyzja została wydana. Ponadto wszelkie skutki wynikające
z wydania decyzji, także związanie strony jej wydaniem, a tym samym skuteczność decyzji,
uzależnione są jej doręczeniem. Doręczenie zawsze jest skuteczne, bo nawet w przypadku
realizacji doręczenia w trybie zastępczym, istnieje domniemanie jego dokonania, nie ma więc
możliwości uchylenia się podatnika od skutków doręczenia. Ponadto konieczność doręczenia
(a nie wydania) decyzji w terminie 3 miesięcy jest czynnikiem motywującym organy
podatkowe do szybszego rozstrzygania spraw podatników. Proponowana zmiana wpłynie
więc na organy demotywująco. Poza tym niewliczanie do 3-miesiecznego terminu okresów
oczekiwania przez organ na wywiązanie się przez podatnika z nałożonego nań przez organ
obowiązku (np. w przesłanym wezwaniu) może prowadzić do sztucznego przedłużania
postępowania poprzez występowanie o rzeczy lub informacje nieistotne dla rozstrzygnięcia
sprawy (co potwierdzają doświadczenia z kontaktów z organami).
b) Doprecyzowanie przyczyn opóźnień w wydaniu decyzji niezależnych od organu.
9
Obecnie obowiązujące przepisy w art. 54 §2 Ordynacji podatkowej przewidują wyłączenie
okresu, w którym nie są naliczane odsetki, jeżeli do opóźnienia w wydaniu decyzji przyczyniła
się strona lub jej przedstawiciel lub opóźnienie powstało z przyczyn niezależnych od organu.
Przepis ten, chroni interesy Skarbu Państwa także w przypadku braku winy organu
podatkowego na okoliczność przedłużania postępowania podatkowego.
Wprowadzenie wyłączenia okresu w naliczaniu odsetek w sytuacji konieczności dokonania
określonych czynności oraz w okresie zawieszenia postępowania, może prowadzić do
nadużywania tych instytucji, a uchylenie zawieszenia okresu naliczania odsetek godzi
w interesy podatnika. Organ ma dość istotny wpływ na wykonywane w toku postępowania
czynności, tym samym na szybkość ich wykonywania, czego już nie można powiedzieć
o stronie podatnika. Podobny wpływ organ podatkowy ma także na sytuacje zawieszenia
postępowania i termin jego ponownego wszczęcia. Organ mógłby celowo nadużywać
instytucje wydłużające prowadzenie postępowania podatkowego i w tym czasie naliczać
odsetki za zwłokę.
35. Wygaśnięcie zobowiązania poprzez zapłatę dokonaną przez podmiot inny niż
zobowiązany do zapłaty oraz przez małżonka podatnika.
a) Wygaśnięcie zobowiązania poprzez zapłatę dokonaną przez podmiot inny niż
zobowiązany do zapłaty.
Projektowana kwota dopuszczająca możliwość uiszczenia zobowiązania podatkowego przez
podmiot trzeci do wysokości 1 000 zł jest zdecydowanie zbyt niska i nie uwzględnia
większości typowych wysokości zobowiązań podatkowych płaconych przez podatników.
Należy wskazać, że nawet w przypadku zapłaty przez podmiot trzeci, ciężar podatku zostanie
efektywnie poniesiony przez podatnika, gdyż można oczekiwać, że podmiot trzeci będzie
dochodził zwrotu zapłaconej kwoty od podatnika. Takie rozwiązanie lepiej odpowiada realiom
gospodarczym (np. możliwości zawarcia umowy przekazu lub finansowania podatku
długiem).
b) Wygaśnięcie zobowiązania poprzez zapłatę dokonaną przez małżonka
podatnika.
Postulujemy rozszerzenie kręgu osób trzecich uprawnionych do uiszczenia zobowiązania
podatkowego za innego podatnika - przynajmniej do osób określonych w art. 4a ustawy
o podatku od spadków i darowizn. Transparentny podatkowo efekt prowadzący do zapłaty
zobowiązania podatkowego przez podatnika można przecież osiągnąć dokonując darowizny
kwoty odpowiadającej zobowiązaniu podatkowemu na rzecz osób wskazanych w powyżej
powołanym przepisie, która to następnie byłaby przez podatnika przelewana na rachunek
organu podatkowego.
37. Dzień zlecenia płatniczego podatnika jako termin zapłaty podatku.
Polecenie przelewu z rachunku bankowego podatnika w banku lub instytucji kredytowej lub
rachunku płatniczego podatnika w unijnej instytucji płatniczej w rozumieniu art. 2 pkt 32
ustawy z dnia 19 sierpnia o usługach płatniczych daje możliwość precyzyjnego ustalenia
momentu ustalenia obciążenia rachunku bankowego podatnika. Argumenty przedstawione w
Projekcie są całkowicie chybione. Wprowadzenie proponowanej zmiany nie znajduje
uzasadnienia.
39. Wprowadzenie obowiązku zaliczenia wpłaty w pierwszej kolejności na koszty
upomnienia oraz ograniczenie wydawania postanowień o zaliczeniu wpłaty.
Wyłączenie obowiązku wydania postanowienia o zaliczeniu wpłaty na koszty upomnienia
godzi w zasadę informowania podatnika oraz zaufania do organów państwa. Wszelkie
czynności proceduralno-rachunkowe powinny być wykonywane na podstawie postanowienia,
dającego możliwość weryfikacji przez podatnika kwoty zaległości oraz naliczanych z tego
tytułu odsetek za zwłokę. Ponadto podatnik powinien mieć prawo możliwości wyboru
zobowiązania, które reguluje. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza w sytuacjach spornych,
gdy spór dotyczy najstarszej zaległości.
10
W celu racjonalizacji kosztów, możliwe jest wydawanie postanowienia zbiorczego,
dotyczącego np. dokonanych zaliczeń w danym roku kalendarzowym.
43. Rozszerzenie przesłanek do wydania decyzji ustalającej w terminie 5 lat.
Technika powstawania zobowiązań podatkowych z art. 68 § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej ma
zupełnie inny charakter, aniżeli zobowiązania powstające z mocy prawa. Zobowiązania
podatkowe wskazane powyżej są jasno określone już w momencie powstania obowiązku
podatkowego. Jeśli chodzi o zobowiązania podatkowe z art. 21§2 Ordynacji podatkowej, dla
których konieczne jest wydanie decyzji ustalającej to zobowiązanie, zgodnie z istotą takiego
zobowiązania, podatnik w momencie powstania zdarzenia objętego obowiązkiem
podatkowym nie ma wiedzy co do konkretnej wysokości zobowiązania. Organ powinien
zgodnie z zasadą szybkości postępowania, wydać decyzję, aby nie pozostawiać podatnika
w niepewności. Przedłużanie okresu niepewności powyżej okresu trzech lat jest
niedopuszczalne.
44. Doprecyzowanie terminu przedawnienia prawa do wydania decyzji na
podstawie art. 19 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz
art. 30d ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Sankcja z tytułu zaniżenia zobowiązania podatkowego stosowana z uwagi na nierynkowe
określenie cen pomiędzy podmiotami powiązanymi jest dotkliwym zobowiązaniem
podatkowym, którego 50% stawka znacznie przekracza standardową stawkę podatku
dochodowego. Wobec powyższego, zagrożenie wydaniem tego rodzaju decyzji powinno być
obwarowane maksymalnie ograniczonym czasowo terminem przedawnienia. Trzeba także
podkreślić, iż krótszy termin przedawnienia nie pozbawia organu podatkowego wydania
decyzji wymiarowej, z 5 letnim okresem przedawnienia, stosując standardową stawkę
podatku dochodowego.
47. Przerwanie biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego w okresie
zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Zbieg zawieszeń biegu terminu
przedawnienia.
Instytucja zawieszenia biegu terminu przedawnienia jest dość dotkliwym dla podatnika
wydłużeniem czasu, w którym organ podatkowy może wydać decyzję określającą wysokość
zobowiązania podatkowego. Nałożenie na powyższą instytucję dodatkowego środka
przedłużającego okres przedawnienia w postaci jego przerwania, nie powinno być
dopuszczalne. W efekcie instytucja przedawnienia funkcjonująca w przepisach podatkowych
może mieć charakter iluzoryczny, trzeba bowiem pamiętać, iż do przerwania biegu
przedawnienia dochodzi także na etapie czynności egzekucyjnych, gdzie każda czynność
organu egzekucyjnego prowadzi do przerwania biegu przedawnienia.
48. Rozszerzenie i zmodyfikowanie przesłanek zawieszenia biegu terminów
przedawnienia w związku z międzynarodową współpracą podatkową.
a) Sprecyzowanie przesłanki zawieszenia biegu terminu przedawnienia w związku
z występowaniem o informacje na podstawie umów.
Zawieszenie biegu terminu przedawnienia w przedmiotowych wypadkach jest zasadne,
jednak nie powinno się odbywać bez żadnych ograniczeń czasowych. Uzyskiwanie informacji
od obcych organów może się znacząco przedłużać, a w niektórych przypadkach, może
dochodzić do celowego przedłużania uzyskania takich informacji, powinien być przewidziany
maksymalny okres w którym możliwe jest zawieszenie biegu przedawnienia.
b) Zawieszenie biegu terminu przedawnienia w zakresie wszystkich przypadków
wydania decyzji ustalającej.
Proponowane w Projekcie zawieszenie biegu przedawnienia do wszystkich wypadków
wydania decyzji ustalającej, przewidzianych w art. 68 Ordynacji podatkowej, dodatkowo
z możliwością wielokrotnego przerywania takiej decyzji, niweczyłoby instytucje przedawnienia
w powyżej powołanych przypadkach, zatem jest nie do zaakceptowania.
11
55. Rozdzielenie postępowania w sprawie określenia wysokości zobowiązania
oraz postępowania w sprawie stwierdzenia nadpłaty.
Przyśpieszenie postępowania dotyczącego stwierdzenia nadpłaty jest zmianą zasługującą na
aprobatę, jednak nie może ono się odbywać kosztem rzetelności tego postępowania. Z uwagi
na charakter, jakim jest postępowanie administracyjne, w szczególności że rozstrzygnięcie
powinno być przede wszystkim zgodnie z przepisami obowiązującego prawa, nie można
absolutnie bezkrytycznie podejść do wniosku składanego przez podatnika w sprawie
określenia nadpłaty. Błędy w rozstrzygnięciu, wynikające z ograniczenia się wyłącznie do
zakresu żądania, mogą powodować negatywne konsekwencje dla podatników, którzy będą
zobligowani do zwrócenia części, bądź całości nadpłaty. Niewykluczone jest także
postępowanie karno-skarbowe w sytuacji, gdyby po przeprowadzeniu postępowania
w sprawie określenia nadpłaty, okazała się ona nienależna.
Z uwagi na zasadę zaufania do organu podatkowego, po przeprowadzeniu postępowania
w zakresie stwierdzenia nadpłaty, podatnik powinien mieć pewność, iż jego rozliczenie jest
prawidłowe. Dlatego organ podatkowy po stwierdzeniu nadpłaty nie powinien mieć już prawa
do określenia wysokości zobowiązania podatkowego, poprzez wydanie kompleksowej decyzji
wymiarowej w trybie art. 21 §3 Ordynacji podatkowej w okresie późniejszym, przynajmniej
w zakresie dotyczącym stwierdzenia tej nadpłaty.
61. Doprecyzowanie momentu zaliczenia nadpłaty.
Propozycja zaliczenia powstałej nadpłaty z dniem jej ujawnienia przez podatnika albo przez
organ podatkowy jest nie do zaakceptowania. Teza ta wynika z uzasadnienia faktycznego
i ekonomicznego:
-
nadpłata już istniała, a ponadto
na rachunku Skarbu Państwa istniały środki nadpłacone przez podatnika tytułem
nienależnych zobowiązań podatkowych.
W konsekwencji wiedza organu podatkowego (będąca efektem „ujawnienia”) o istniejącej
nadpłacie jest irrelewantna z punktu widzenia istnienia samej nadpłaty. Zgodnie bowiem
z procedurą postępowania w zakresie nadpłaty, organ podatkowy jedynie „stwierdza”
istnienie nadpłaty, ale jej nie ustala. Tym samym podatnicy u których nadpłata wystąpiła
wcześniej niż zaległość nie płacący dziś odsetek mogliby być obowiązani do ich uiszczania taki przepis stałby w sprzeczności z wypracowaną linią orzeczniczą sadów administracyjnych
i jednoznacznie faworyzowałby pozycję Skarbu Państwa.
68. Bezskuteczność korekty deklaracji bez wniosku o stwierdzenie nadpłaty lub
po odmowie stwierdzenia nadpłaty.
Projekt zakłada uznanie za bezskuteczną korektę deklaracji wykazującą nadpłatę, do której
nie dołączono wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Uznanie takiej korekty za nieskutkującej
powstaniem nadpłaty jest zbyt daleko idącym skutkiem, zważywszy, że organ podatkowy ma
informacje dotyczące należnych i zapłaconych zobowiązań podatkowych danego podatnika.
Nadwyżka zapłaconego podatku nad należnym wskazuje na nadpłatę, a jeżeli istniałyby
w powyższym przypadku dalsze niejasności, organ powinien wezwać podatnika do złożenia
wyjaśnień. Złożenie wyjaśnień, powinno w tym przypadku skutkować określeniem nadpłaty
z dniem złożenia przez podatnika korekty deklaracji z wykazaną kwotą nadpłaty.
78. Odpowiedzialność osób trzecich za odsetki za zwłokę od zaległości
podatkowych w razie upadłości podatnika.
Odpowiedzialność osoby trzeciej za zobowiązania podatnika nie jest bezpośrednio związana
z odpowiedzialnością samego podatnika i nie można jej przekładać wprost na zobowiązanie
osoby trzeciej. Zobowiązanie to wynika dopiero z decyzji organu podatkowego i jest co
prawda zobowiązaniem solidarnym, ale nie musi być tożsame, co do wysokości zobowiązania
podatnika.
12
82. Doprecyzowanie odpowiedzialności byłych wspólników spółek niemających
osobowości prawnej, członków zarządu spółek kapitałowych i innych osób
prawnych.
Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki jako osób trzecich wraz
z przesłankami wyłączenia z tej odpowiedzialności jest obecnie uregulowana w Ordynacji
podatkowej i spełnia swoją funkcję. Rozszerzanie tej odpowiedzialności może doprowadzić do
zrównania odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych oraz członków organów
zarządzających innych osób w sposób równy ze spółką kapitałową.
84. Ustanowienie odpowiedzialności likwidatorów spółek kapitałowych oraz
innych osób prawnych.
W założeniach do Projektu sugeruje się, aby wprowadzić odpowiedzialność podatkową
likwidatorów spółek kapitałowych jako osób trzecich. Konstrukcja polegająca na
odpowiedzialności osoby trzeciej za zobowiązania podatkowe w szczególny sposób
uprzywilejowuje wierzyciela podatkowego, dlatego powinna ona mieć także uzasadnienie
o charakterze ekonomicznym. Przyjmuje się zatem, iż w prawie podatkowym
odpowiedzialność osób trzecich powinna się wiązać przede wszystkim z faktycznymi
stosunkami o charakterze majątkowym, w jakich pozostają lub pozostawały one z podmiotem
pierwotnie zobowiązanym do świadczenia. Likwidatorzy spółek kapitałowych mają na celu
zakończenie bytu prawnego spółki, zakończonego jej wykreśleniem z rejestru. Jest to więc
etap przejściowy, w którym związek o charakterze majątkowym z podatnikiem,
w przeciwieństwie do związku członków zarządu, jest czysto faktyczny. Likwidatorzy
z ekonomicznego punktu widzenia nie mają takiej pozycji jak członkowie zarządu, którzy na
gruncie przepisów Ordynacji podatkowej są traktowani jak osoby trzecie. Bardzo często
zdarza się, iż zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych, likwidatorami spółki są
jednocześnie członkowie zarządu, co już prowadzi do objęcia ich odpowiedzialnością jako
osób trzecich w rozumieniu Ordynacji podatkowej. Rozszerzanie zatem zamkniętego katalogu
odpowiedzialnych osób trzecich nadmierne uprzywilejowuje wierzyciela podatkowego,
w stosunku do osób, które mają ograniczone możliwości ekonomicznego wpływu na
podatnika, którym jest w tym przypadku spółka, z racji charakteru procedury likwidacyjnej
dotyczącej tej spółki. Dodatkowy brak spójności przedmiotowych przepisów powoduje
wyłączenie z tej odpowiedzialności likwidatorów spółki powołanych przez sąd, których zakres
kompetencji nie różni się niczym od likwidatorów powołanych w umowie spółki lub uchwałą
wspólników.
86. Wszczęcie postępowania karnego na wniosek nie prowadzi do wyłączenia
pracownika.
Fakt, że większość przypadków prywatnych aktów oskarżenia jest bezzasadna nie może
uzasadniać pozbawienia wszystkich podatników prawa do wyłączenia pracownika
w przypadku nadużycia/przekroczenia uprawnień. Praktykę utrudniania postępowania
podatkowego poprzez bezzasadne zarzuty z prywatnego aktu oskarżenia z powodzeniem
eliminuje wstępna sądowa kontrola aktu oskarżenia uregulowana w Kodeksie postępowania
karnego. Biorąc pod uwagę zasady sporządzania prywatnego aktu oskarżenia i sądowej
kontroli każdego aktu oskarżenia, bezzasadne akty oskarżenia nie przechodzą przez tę
kontrolę, co wyklucza skuteczne otworzenie przewodu sądowego i postawienie pracownika
urzędu w stan oskarżenia. W konsekwencji nieuzasadnione jest twierdzenie o nadużywaniu
przez podatnika instytucji wyłączenia pracownika.
90. Pełnomocnictwo.
Pozytywnie oceniamy instytucję pełnomocnictwa ogólnego, tym niemniej nie wydaje się
zasadnym, aby zamykać podatnikom drogę do składania pełnomocnictw ogólnych również
w formie papierowej. Uzyskanie certyfikacji podpisu elektronicznego wiąże się bowiem
z dodatkowymi kosztami dla podatnika, sformalizowaniem procedur itd. Poza tym przy tak
szerokim dostępie do CRPO szczególna uwaga winna być położona na zapewnienie
bezpieczeństwa danych.
e) Pełnomocnictwo szczególne.
13
Proponowany w założeniach do projektu wzór pełnomocnictwa szczególnego, zawiadomienia
o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu określone w rozporządzeniu, nie powinny być
traktowane jako wyłączna forma złożenia tego pełnomocnictwa. W przypadku złożenia tego
rodzaju pełnomocnictwa w formie odbiegającej co do treści od przewidzianej
w projektowanym rozporządzeniu, organ podatkowy powinien wezwać domniemanego
pełnomocnika szczególnego do uzupełnienia braków, z założeniem, iż uzupełnienie tych
braków będzie skutkowało skutecznością złożonego pełnomocnictwa szczególnego
z momentem jego złożenia.
g) Pełnomocnik tymczasowy dla osoby nieobecnej.
Zmiana przesłanki prowadzącej do wyznaczenia pełnomocnika profesjonalnego z przesłanki
„czynności niecierpiących zwłoki” na przesłankę „nieobecności osoby” może prowadzić do
nadużywania instytucji zastępowania strony z powodu przejściowych problemów z kontaktem
z daną osobą. Taka zmiana jest trudna do zaakceptowania z powodu naruszenia zasady
czynnego udziału strony w postępowaniu podatkowym.
Trudno sobie wyobrazić zagwarantowanie stronie profesjonalnej reprezentacji w trakcie
postępowania podatkowego w czasie jej nieobecności, w sytuacji w której nawet
profesjonalny pełnomocnik nie do końca zna przedmiot danej sprawy i może się jedynie
opierać na aktach sprawy znajdujących się u organu podatkowego.
92. Doręczenia.
b) Doręczenie pism profesjonalnym pełnomocnikom za pomocą środków
komunikacji elektronicznej.
Nie można wymuszać na profesjonalnych pełnomocnikach obowiązku odbierania pism
w formie elektronicznej. Taka opcja powinna być dostępna jedynie dla pełnomocników,
którzy wyraźnie wyrazili wolę dokonywania odbioru pism w tej formie. Odbiór pisma w formie
elektronicznej nie zawsze jest gwarantowany całkowitą skutecznością, ponieważ konta
e-mailowe są utrzymywane na różnych serwerach hostingowych, charakteryzujących się
odmiennym poziomem jakości usług. Rozwiązanie doręczenia w formie elektronicznej
mogłoby być zaakceptowane, gdyby adresy e-mailowe pełnomocników były utrzymywane na
serwerach ministerstwa finansów, co gwarantowałoby jednolity poziom jakości tej usługi,
a w przypadku problemów technicznych, dawałoby organowi podatkowemu wiedzę co do
braku skuteczności doręczenia. Wiadomo byłoby również, kiedy osoba uprawniona
zalogowała się na konto i miała możliwość odczytania wiadomości.
Należy podkreślić, iż nie można finalnie uniknąć doręczenia, ponieważ przepisy o doręczeniu
zastępczym w każdym przypadku przewidują fikcję doręczenia, dlatego powoływanie się na
możliwości mataczenia w zakresie doręczeń jest w pewnym momencie, upływu okresu co do
fikcji doręczenia, bezzasadne.
Ponadto postulujemy, aby dla doręczeń elektronicznych wprowadzić mechanizmy analogiczne
jak przy doręczeniach zwykłych (nie ma powodu, by preferować jedną z form doręczenia),
tzn. uznawać pismo za doręczone w momencie otwarcia maila przez adresata, a nie
w momencie dostarczenia maila na skrzynkę odbiorczą (ewentualnie w 14. dniu po tym
dostarczeniu, jeśli wcześniej adresat nie otworzy maila). Potrzebnym do tego byłoby
odpowiednie narzędzie informatyczne. Organ nie może zakładać doręczenia, jeśli np. adresat
przebywa na dłuższym wyjeździe - w dzisiejszym stanie faktycznym niezbędne jest np.
pozyskanie podpisu na zwrotce pocztowej.
g) Doręczenie w miejscu zatrudnienia lub miejscu prowadzenia działalności
gospodarczej.
Przepisy powinny przewidywać, iż doręczenie w miejscu pracy jest możliwe wyłącznie do rąk
adresata, chyba że osoby zatrudnione przez pracodawcę zobowiążą się do przekazania
korespondencji adresatowi poprzez złożenie oświadczenia woli w protokole. Konstrukcja tego
rodzaju doręczenia powinna być analogiczna jak zastępczego doręczenia na adres
zamieszkania lub krajowy adres do doręczeń.
14
i) Rozszerzenie katalogu podmiotów upoważnionych do odbioru korespondencji
adresowanej do osoby prawnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej
osobowości prawnej.
Przepisy regulujące doręczenie poprzez dozorcę budynku powinny precyzować, iż osoba ta,
jest zatrudniona na stałe w tym charakterze przez administratora budynku, aby uniknąć
sytuacji, iż przypadkowa osoba podająca się za dozorcę podejmie się doręczenia
korespondencji.
93. Realizacja wezwania za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Ta forma wezwania powinna być dopuszczalna jedynie w przypadku jej wyboru przez stronę
lub jej pełnomocnika. Z uwagi na wspomniane problemy z jakością usług hostingowych, nie
można w każdym przypadku przyjąć skuteczności takiego wezwania, nawet w sytuacji, gdy
strona lub pełnomocnik wyrazili wolę otrzymywania korespondencji w tej formie. Tym
bardziej nie można egzekwować wezwań w formie elektronicznej, gdy strona na tego rodzaju
formę się nie zdecydowała, optując przy tradycyjnej formie papierowej.
96. Umieszczenie w podaniu numeru identyfikatora podatkowego (PESEL lub
NIP).
Postuluje się, aby brak podania identyfikatora był brakiem formalnym, skutkującym jedynie
wezwaniem do uzupełnienia tego braku.
99. Umożliwienie organowi podatkowemu zwrócenia się do strony postępowania
podatkowego o złożenie oświadczenia, o stanie majątkowym na określony dzień.
Zasadnym jest umożliwienie żądania informacji od podatnika o stanie majątkowym nie tyle na
określony dzień, z uwagi na trudność z odtworzeniem tak precyzyjnej informacji,
co w okresie będącym przedmiotem kontroli lub postępowania podatkowego.
100. Rozszerzenie zakresu informacji żądanych od banków i innych instytucji
finansowych.
a) potrzeba i cel zmiany regulacji
Rozszerzenie zakresu informacji będzie narażać przedsiębiorców na ujawnienie metod,
sposobu i warunków prowadzenia biznesu. Wprowadzenie obowiązku przekazywania przez
instytucje finansowe wszelkich informacji o kliencie narazi go na ujawnienie tajemnicy
handlowej. W szczególności nie powinien być nakładany obowiązek przekazania informacji
z wniosków kredytowych, które nie zakończyły się udzieleniem kredytu (taki wnioskodawca
może już nie być klientem banku). Oczywiście istnieje obowiązek zachowania tajemnicy,
jednak powielanie, wprowadzanie do obrotu i przetwarzanie coraz większego zakresu
informacji naraża podmioty na nieuprawniony dostęp do tych informacji, szczególnie
w sytuacji poszerzania grona osób mających dostęp. Zmiana negatywna. Proponuje się
zatem wprowadzić zamknięty katalog rodzajów informacji, jakich zgodnie z tym przepisem
można żądać od instytucji bankowych i finansowych, by wzmocnić kontrolę na tym procesem
i przeciwdziałać nadużyciom. Należy pamiętać, że podatnik winien być także zabezpieczony
przez nadużywaniem tak istotnego prawa przez organ.
f) Sankcje dla instytucji finansowych za bezzasadną odmowę udzielenia
informacji lub nieudzielenie informacji w terminie.
Organy podatkowe nie mogą sprawować nadzoru ani także posiadać żadnych instrumentów
do sprawowania nadzoru nad instytucjami finansowymi, ponieważ nadzór ten sprawuje
Komisja Nadzoru Finansowego. Bezpodstawne nieudzielenie informacji wiąże się
z zastosowaniem sankcji nakładanych przez powyższego regulatora, dlatego też to KNF
powinna być właściwym organem działającym na wniosek organów podatkowych.
102. Przetłumaczenie dokumentacji obcojęzycznej przedłożonej przez stronę
postępowania podatkowego.
Obowiązek dokonywania tłumaczenia dokumentacji przez strony postępowania powinien ulec
modyfikacji. Nie znajduje uzasadnienia konieczność dokonywania tłumaczenia przez tłumacza
15
przysięgłego każdego dokumentu. Kontrolowani podatnicy często posiadają polskie wersje
dokumentów wykonane na własne potrzeby. Tego rodzaju tłumaczenie powinno być
wystarczające dla organu podatkowego na potrzeby prowadzonego postępowania
podatkowego lub kontroli, a forma tłumaczenia przysięgłego powinna być zarezerwowana dla
przypadków istotnych dla rozstrzygnięcia postępowania. Zmiana ta znacząco zwiększy koszty
postępowania ponoszone przez podatnika.
103. Analiza ksiąg podatkowych przy wykorzystaniu technik informatycznych.
Dostosowanie systemu księgowego do zmian prawnych jest z zasady bardzo kosztowne,
w szczególności w przypadku rozbudowanych podmiotów. Trzeba pamiętać, iż zmian
dokonuje z zasady dotychczasowy dostawca systemu, który posiada quasi monopol w tych
rozwiązaniach. Kosztowna jest nie tylko zmiana samego systemu, ale także długotrwałe testy
weryfikujące dokonane modyfikacje. Wprowadzanie obowiązku konwersji danych do formatu
wymaganego przez przepisy podatkowe będzie zatem bardziej kosztowne dla podatników.
Wprowadzanie Jednolitego Pliku Kontrolnego (Jednolitego Pliku Audytowego) może być
bardzo kosztownym eksperymentem, zważywszy iż projektowane zmiany nie będą miały
charakteru ostatecznego. Postulujemy ustalenie wielu formatów danych akceptowanych przez
organy podatkowe, które jednak zapewnią im odczyt poszczególnych pozycji. Formaty
danych powinny również uwzględniać możliwości techniczne oprogramowania księgowego
istniejącego na rynku.
Umieszczenie wymogu formatu danych w akcie prawnym rangi rozporządzenia może
doprowadzić do sytuacji, w której podatnicy będą narażeni na konieczność częstego
zmieniania systemu informatycznego ze względu na zmianę niezbyt trwałych przepisów.
Należy zatem określić taki format w akcie prawnym o randze ustawowej.
104. Rozszerzenie katalogu przesłanek zawieszenia postępowania.
Fakultatywne zawieszenie postępowania podatkowego na okres oczekiwania przez organ
podatkowy na informacje od obcego organu podatkowego nie może być nieograniczone
w czasie. Organ powinien mieć motywację do wywierania jakiegoś nacisku na obcy organ
podatkowy w celu przesłania potrzebnych informacji. Dlatego konieczne jest założenie np. 6
miesięcznego maksymalnego terminu zawieszenia postępowania w przedmiotowej sytuacji.
117. Zapewnienie merytorycznego rozstrzygnięcia organu odwoławczego
w przypadku doręczenia decyzji organu pierwszej instancji przed upływem
terminu przedawnienia.
Proponowana zmiana wpłynie demotywująco na organy podatkowe, jeśli chodzi
o nieprzedłużanie nadmiernie postępowań podatkowych. Termin przedawnienia jest pewną
gwarancją dla podatników i w nim winny się zmieścić rozstrzygnięcia obu instancji
podatkowych.
114. Kara za bezzasadną odmowę okazania lub nieprzedstawienie
w wyznaczonym terminie określonego dowodu lub niewykonanie w wyznaczonym
terminie czynności postępowania.
W sytuacji braku przedstawienia określonego dowodu, organ podatkowy może dokonać
rozstrzygnięcia bez posiadania przedmiotowego dowodu. Rozstrzygnięcie sprawy
z pominięciem określonego dowodu godzi w interesy danej strony i to od niej powinno
zależeć, czy chce, aby sprawa zakończyła się po jej myśli, dlatego ukaranie strony dodatkowo
karą porządkową, godzi w racjonalność projektowanej zmiany. Ponadto istnieje obawa
nadużywania tego instrumentu, szczególnie w sytuacji gdy organ wyznacza przedsiębiorcy
bardzo krótki termin na wykonanie niezwykle czasochłonnych czynności (w szczególności
sporządzania różnego rodzaju zestawień). Często w praktyce organy wykorzystują instytucję
czynności sprawdzających dla prowadzenia kontroli/postępowania, tym samym wprowadzanie
dodatkowych potencjalnych sankcji przy niejasnych i trudnych często do spełnienia żądaniach
należy ocenić negatywnie.
115. Zaliczka na pokrycie kosztów postępowania.
16
Proponowana zmiana jest de facto próbą przerzucenia na podatnika kosztów postępowania,
co należy ocenić bardzo negatywnie jako głęboko sprzeczne z wieloletnim porządkiem
prawnym w Polsce.
118. Rozszerzenie zakresu czynności sprawdzających.
a) w zakresie zaliczek
Podstawą rozliczenia w podatkach dochodowych jest okres roczny, zaliczka uproszczona nie
tyle ma na celu spełnienie zobowiązania podatkowego, co poprawę płynności budżetu
Państwa. Rozliczenie w postaci uproszczonych zaliczek ma co do zasady prowadzić do
minimalizacji kwestii formalnych, zatem nie powinno być przedmiotem czynności
sprawdzających, angażujących podatnika, przy założeniu, że czynności te mają drugorzędne
znaczenie z punktu widzenia spełnienia zobowiązania podatkowego.
120. Usprawnienie czynności sprawdzających u kontrahentów podatnika.
d) Wprowadzenie kary porządkowej w ramach czynności sprawdzających.
Etap postępowania sprawdzającego nie powinien w tak dotkliwy sposób sankcjonować
niestawiennictwa strony. W razie jakichkolwiek wątpliwości, wynikających także
z niestawiennictwa strony lub jej przedstawiciela, powinno być wszczynane postępowanie
podatkowe, na którym to etapie organ podatkowy ma większe możliwości sankcjonowania
swoich żądań. Postępowanie sprawdzające jest trybem odrębnym i nie ma potrzeby
zrównywania go z postępowaniem podatkowym w zakresie kompetencji organu.
126. Rozszerzenie katalogu przypadków niezawiadamiania o zamiarze wszczęcia
kontroli podatkowej.
Prawo do informacji o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej jest bardzo istotną gwarancją
prowadzenia w sposób swobody działalności gospodarczej wywalczoną przez przedsiębiorców
w ramach pakietu zmian ustaw w związku z wprowadzeniem w życie ustawy prawo
o swobodzie działalności gospodarczej. Prawo to nie powinno być w żaden sposób
ograniczane, zawłaszcza iż przedmiotowa zasada nie jest absolutna i spotyka szereg
wyłączeń, z których już obecnie mogą korzystać organy podatkowe.
128. Usprawnienie wszczęcia kontroli w stosunku do zakładu podmiotu
zagranicznego.
Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli oraz legitymacja służbowa powinny być okazane
osobie wskazanej w rejestrze jako uprawnionej do reprezentowania podmiotu zagranicznego
(jego zakładu), a nie przypadkowej, zatrudnionej przez ten podmiot osobie.
129. Zawieszenie kontroli w przypadku czasowego braku dokumentów.
Proponowana konstrukcja może sprzyjać potencjalnym nadużyciom ze strony organów, by
zyskać czas poprzez "sztuczne" przedłużenie kontroli w wyniku wezwania podatnika do
wykonywania czasochłonnych (a jednocześnie niekoniecznie istotnych w sprawie) czynności.
131. Zmiany w kontroli "na legitymację".
Negatywnie należy ocenić całkowicie niesymetryczną zmianę dotyczącą liczenia terminów termin dla organu liczyć się będzie z uwzględnieniem wyłącznie dni roboczych, podczas gdy
w innych miejscach ustawy terminy nakładane na podatnika liczone są w dniach
kalendarzowych. Postulowanym byłoby zatem wprowadzenie do Ordynacji generalnej
zasady liczenia terminów w dniach roboczych.
131. Odstąpienie od doręczania kontrolowanemu załączników do protokołu
kontroli w postaci fotokopii, odpisów i wydruków z akt, ksiąg oraz innych
dokumentów udostępnionych przez kontrolowanego.
Eliminacja części dokumentacji papierowej w postaci załączników jest zasadna, przy
założeniu, iż wszystkie te załączniki będą wymienione w piśmie, a strona będzie znajdowała
się w posiadaniu tych załączników. Jeżenie strona nie będzie dysponowała tą dokumentacja
postulujemy o doręczanie tych załączników podatnikowi na nośniku elektronicznym (np.
17
płycie CD). Koniecznym jest bowiem posiadanie pewności co do zakresu przywołanych przez
organ dokumentów w protokole kontroli.
132. Kontrola w siedzibie organu
u kontrolowanego.
w razie
złych
warunków lokalowych
Odstępstwo od przeprowadzenia kontroli u kontrolowanego bez jego zgody jest możliwe, pod
warunkiem, iż kontrola w siedzibie organu będzie się odbywała w ramach właściwego dla
podatnika organu podatkowego i nie będzie dla tego podatnika zbyt obciążająca i nie będzie
naruszać podstawowych zasad postępowania.
139. Uzupełnienie treści zaświadczenia o
o wykazywanie odsetek za zwłokę od zaliczek.
stanie
zaległości
podatkowych
Z racji niesamodzielnego charakteru zaliczek podatkowych, w sytuacji spełnienia rocznego
zobowiązania podatkowego, odsetki powinny być obojętne z punktu widzenia zaświadczenia
o braku zaległości.
144. Zmiany w ustawie o kontroli skarbowej.
c) Przyznanie organom kontroli skarbowej kompetencji do blokowania rachunków
bankowych.
W obliczu braku jednoznacznie określonego uchybienia prawu, na tym etapie postępowania,
przyznanie tak szerokich kompetencji jest niedopuszczalne. Proponowane rozwiązanie może
powodować potencjalne nadużycia przy zwykłych postępowaniach nadpłatowych. Stąd
gramatyczna redakcja przepisu będzie wymagała szczególnej precyzji (z rozbudowaniem
przesłanek zastosowania tego rozwiązania). Alternatywnym rozwiązaniem mogłoby być
blokowanie jedynie wnioskowanej przez podatnika do zwrotu kwoty, a nie całego rachunku.
Potencjalne nadużycie tego prawa może w praktyce wręcz uniemożliwiać prowadzenie
działalności przez przedsiębiorców.
148. Zmiana w ustawie o podatku od towarów i usług.
b) Kompleksowa właściwość naczelnika urzędu celnego do wymiaru i zwrotu
nadpłaty VAT z tytułu importu.
Podatek VAT polega na samozadeklarowaniu przez podatnika kwoty zobowiązania.
Wprowadzenie dodatkowej procedury weryfikacji podatku należnego przez naczelnika urzędu
skarbowego w sytuacji stwierdzania nadpłaty, doprowadzi do wydłużenia procedury zwrotu
nadpłaty.
150. Przepisy przejściowe.
a) Z uwagi na prawa nabyte podatników, do interpretacji indywidualnych, wydanych na
podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie Projektu, w zakresie,
zmiany lub uchylenia, zastosowanie powinny znaleźć wyłącznie przepisy Ordynacji
podatkowej obowiązujące sprzed zmiany.
b) W zakresie przedawnienia, nowe przepisy powinny mieć zastosowanie wyłącznie do
zobowiązań powstałych po dniu wejścia w życie Projektu.
151. Przepisy końcowe.
Nie powinno się przewidywać vacatio legis do przepisów dotyczących pełnomocnictwa
ogólnego. W razie trudności organizacyjnych w tym zakresie, można rozważyć przejściowe
uproszczenie instytucji pełnomocnictwa ogólnego, poprzez stworzenie w okresie
przejściowym pełnomocnictwa ogólnego w ramach wszelkich spraw podatkowych należących
do właściwości jednego organu podatkowego. Taki postulat zbiega się również z zawartą
w pkt 148a Projektu propozycją skoncentrowania właściwości rzeczowej we właściwym dla
siedziby przedsiębiorcy urzędzie skarbowym.
KL/360/98/PP/2013
18