Do pobrania opinia programu
Transkrypt
Do pobrania opinia programu
doc. dr Teresa Olearczyk mgr Ewa Kosińska OPINIA PROGRAMU Teresa Król: „Wędrując ku dorosłości”. Wychowanie do życia w rodzinie Program nauczania dla klas I-III gimnazjum, Wydawnictwo Rubikon, Kraków 2009 1. Aktualizacja programu i dostosowanie do nowych podstaw programowych Nowa wersja programu Teresy Król do zajęć edukacyjnych: wychowanie do życia w rodzinie jest programem całościowym, czyli obejmuje cały III etap edukacyjny (klasy I-III gimnazjum), i zawiera treści obowiązujące w nowych podstawach programowych z dnia 23 grudnia 2008 roku (Dz.U z dnia 15.01.2009 r., Nr 4, poz. 17). Należy zaznaczyć, że w stosunku do opracowanej w 1999 roku podstawy programowej z dnia 12.08.1999 r. oraz jej nowelizacji z dnia 26.02.2002 r. obecna podstawa programowa wychowania do życia w rodzinie pozostała prawie niezmieniona. Aktualizacja nowej podstawy polega głównie na uwzględnieniu zmian społeczno-cywilizacyjnych, które uwidoczniły się w ciągu ostatnich 10 lat. I dlatego w obowiązujących podstawach znajdujemy trzy nowe hasła: – rodzina niepełna, – prostytucja nieletnich, – informowanie o możliwościach pomocy – system poradnictwa dla dzieci i młodzieży (w zadaniach szkoły). Program „Wędrując ku dorosłości” uwzględnia te nowe treści, przeznaczając na ich realizację odrębne jednostki lekcyjne. 2. Budowa programu a możliwości percepcyjne uczniów Materiał nauczania został ułożony w kolejne cykle w spiralnym układzie treści. Spiralny czyli koncentryczny układ treści daje możliwość utrwalenia wiedzy i jej poszerzenia, dostosowując materiał do wieku i możliwości percepcyjnych ucznia. W realizacji zajęć WdŻwR powyższy problem ma istotne znaczenie. W klasie I gimnazjum wiadomości mają charakter podstawowy, często nawiązujący do informacji, które uczeń uzyskał na zajęciach z wychowania do życia w rodzinie w szkole podstawowej (np. o dojrzewaniu). W klasie II następuje pogłębienie informacji i wprowadzenie nowych wiadomości i umiejętności. W klasie III zaproponowany materiał bazuje na wiadomościach wcześniej przyswojonych przez ucznia, ale dotyczy zagadnień bardzo poważnych, np. planowania rodziny, rozpoznawania płodności, a także ojcostwa i macierzyństwa. 3. Założenia i cele programu Młody człowiek ma prawo do rzetelnej informacji o tym, co dzieje się z jego ciałem i psychiką w okresie dorastania, jakie przemiany w nim zachodzą i jaki jest cel tych procesów. Oczekuje też od dorosłych wsparcia psychicznego i moralnego. Systematyczna realizacja celów i treści programu „Wędrując ku dorosłości” daje młodemu człowiekowi szansę dużego wsparcia w burzliwych latach jego życia. Przejście z dzieciństwa w okres młodości jest obecnie o tyle trudniejsze, że gwałtownie zwiększa się dystans międzypokoleniowy i rozwija komercyjna kultura młodzieżowa. Dlatego też niektóre treści programowe z pierwszej edycji programu (z 1999 roku), umieszczone wówczas w klasie II lub III, zostały obecnie przesunięte do klasy I, np. „Przedwczesna inicjacja seksualna” czy „Presja seksualna”. Ogólny i ważny cel programu – pomoc młodemu człowiekowi w harmonijnym rozwoju − jest zgodny z celami określonymi w podstawach programowych. Zawarte w nim cele operacyjne zakładają, że ich realizacja w toku lekcji przełoży się na konkretne, możliwe do sprawdzenia zachowania uczniów, poszerzy ich umiejętności i wiedzę. Wiele z tych celów opiera się na wartościach promujących integralne ujęcie ludzkiej seksualności. Oprócz rozwijania strony intelektualnej uwypukla potrzebę rozwijania uczuć: empatii, przyjaźni, a także przyjęcie postawy odpowiedzialności w sferze płci i związanych z nią zachowań. Potrzeba wypracowania szacunku wobec obu płci i umiejętności kierowania popędem seksualnym (odroczenie aktywności seksualnej) to jedno z najważniejszych zadań rozwojowych okresu dojrzewania. Można je tym łatwiej osiągnąć, im szybciej nastąpi internalizacja systemu wartości norm i wzorów zachowań zapewniających przygotowanie do pełnienia przyszłych ról małżeńskich i rodzicielskich. 4. Treści nauczania Program „Wędrując ku dorosłości” obejmuje zestaw podstawowych treści nauczania do zajęć wychowanie do życia w rodzinie, zgodnych z rozporządzeniem MEN, i przeznaczonych na III etap edukacyjny. Program określa kolejność realizacji treści w poszczególnych klasach. Część zajęć (tj. 5 godzin w każdej klasie) została zaplanowana z podziałem na grupy: dziewcząt i chłopców. Niektóre tematy dotyczą spraw typowo dziewczęcych a część dotyczy tylko chłopców, np. odmienność problemów związanych z dojrzewaniem. W grupach jednopłciowych prowadzący może liczyć na nieskrępowane zadawanie pytań i wyjaśnienie wątpliwości (materiał programowy został dostosowany do typowych zagadnień nurtujących dziewczęta i chłopców). Nowe wiadomości bazują na tych, które uczeń już posiada, aby przechodzenie od materiału znanego do nieznanego ułatwiało proces uczenia się, np. rozpoznawanie okresów płodności i niepłodności (planowanie rodziny) opiera się na informacjach dotyczących anatomii i fizjologii układu rozrodczego. Program „Wędrując ku dorosłości” cechuje łączenie teorii z praktyką. Pierwsze i ostatnie zajęcia w każdej klasie dają młodzieży szansę na wyrażanie swoich planów i oczekiwań związanych z realizacją WdŻwR. Nauczyciel – kreator winien uwzględniać postulaty uczniów (rozsądne i realne!). Zajęcia WdŻwR powinny odpowiadać aktualnym potrzebom młodzieży (np. poruszenie takich tematów, jak: sposoby rozwiązywania konfliktów międzypokoleniowych, budowanie więzi rodzinnych, przyjacielskich itp.). 5. Metody i techniki nauczania W programie „Wędrując ku dorosłości” zaproponowano wiele metod mobilizujących aktywność uczniów, które zwiększają szansę efektywności zajęć; podaje się szereg rozwiązań i sposobów realizacji zajęć. Konkretne umiejętności społeczne, zmiana postaw, poszerzenie wiedzy uczniów są możliwe, jeśli nauczyciel zaplanuje zajęcia WdŻwR za pomocą dobrze dobranej metody. Skuteczność lekcji prowadzonych według zaproponowanych w programie „Wędrując ku dorosłości” rozwiązań powinna być duża − nauczyciel ustrzeże się monotonii i wyzwoli zaangażowanie uczniów. 6. Pomoce dydaktyczne i materiały Osiągnięcie zamierzonych celów ułatwiają odpowiednio dobrane środki dydaktyczne. W programie proponuje się użycie tradycyjnych środków, takich jak foliogramy czy plansze, ale także nagrań dźwiękowych, prezentacji multimedialnych oraz filmów edukacyjnych. Będą one sprzyjały bardziej efektywnemu przyswajaniu wiedzy. Wykazy filmów i innych pomocy dydaktycznych nauczyciel znajdzie w spisie umieszczonym we wstępnych uwagach do Programu. 7. Realizacja programu a osiągnięcia uczniów Stopniowa i systematyczna realizacja zajęć WdŻwR (w ciągu 42 godzin) na III etapie edukacyjnym daje uczniom szansę znalezienia odpowiedzi na podstawowe egzystencjalne pytania. Zmobilizuje nastolatków do zastanowienia się nad wartościami życia rodzinnego, seksualności i miłości. Cele, zadania i treści zostały tak zaplanowane, aby ułatwić młodym ludziom bezpieczne dorastanie. 8. Ocena poprawności merytoryczno-dydaktycznej a) Program „Wędrując ku dorosłości” cechuje rzetelność i zgodność z najnowszą wiedzą z dziedziny: medycyny, biologii, psychologii, socjologii i pedagogiki. b) Jest dostosowany do III etapu edukacyjnego pod względem właściwego doboru pojęć, nazw, terminów i stopnia trudności. c) Zakres materiału rzeczowego jest odpowiednio dostosowany do liczby godzin przewidzianych w ramowym planie nauczania „wychowania do życia w rodzinie”; uwzględniono również zróżnicowanie materiału dla grup dziewcząt i grup chłopców. d) Program zawiera treści zgodne z przepisami prawa i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi. 9. Konkluzja kwalifikacyjna Program nauczania „Wędrując ku dorosłości”. Wychowanie do życia w rodzinie dla klas I-III gimnazjum autorstwa Teresy Król może być przeznaczony do zajęć wychowanie do życia w rodzinie na III etap edukacyjny. doc. dr Teresa Olearczyk pedagog rodziny; wykładowca Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie autorka wielu publikacji książkowych i artykułów nt. psychologii społecznej i pedagogiki rodziny. mgr Ewa Kosińska psycholog, terapeuta, edukator; wieloletni (1990-2006) doradca metodyczny WOM i konsultant MCDN w Krakowie, autorka wielu publikacji książkowych i artykułów dla nauczycieli i wychowawców, pedagogów i psychologów; aktualnie trener i szkoleniowiec warsztatów psychologicznych, terapeuta w poradni psychologicznej.