Empfehlungen zur Patienteninformation Polnisch
Transkrypt
Empfehlungen zur Patienteninformation Polnisch
29 Depresja jesienno-zimowa (depresja sezonalna) Herbst-Winter-Depression (saisonalabhängige Depression) Str. 29–30 ? Czym jest depresja jesienno-zimowa? ? Jakie istnieją hipotezy co do jej powstania? ? Was ist eine Herbst-Winter-Depression? ? Welche Hypothesen für ihre Entstehung gibt es? Wielu ludzi zna to zjawisko: podczas tak zwanej „szarej“ pory roku są mniej przedsiębiorczy. Poranny start w nowy dzień jest trudniejszy, potrzeba spokoju, wypoczynku wzrasta. U niektórych osób sezonowe wahania duchowego napędu, samopoczucia, obyczajów dotyczących snu i relaksu nabierają cech choroby. W zależności od indywidualnej dyspozycji, szerokości geograficznej miejsca zamieszkania (ciemna północ, jasne południe), indywidualnego dopływu światła (ilość godzin, które spędza się na świeżym powietrzu; „kret“) istnieją osoby, które spełniają kryteria sezonowo zależnej depresji, którą należy leczyć. Chorzy wiedzą często dosyć dokładnie, że w porze jesienno-zimowej są subdepresyjni lub depresyjnie przygnębieni, podczas gdy z reguły wiosną i latem cieszą sie pogodnym, wręcz euforycznym, przedsiębiorczym nastrojem. W przypadku diagnozy „sezonowo zależnej depresji“ (sad = z angielskiego: smutny) fazy depresyjne niezależne od pory roku są wyjątkiem. Oprócz typowych symptomów jak np. przygnębienie, utrata energii, napędu, melancholia, utrata zainteresowań, występują w jesienno-zimowej depresji dodatkowo pewne charakterystyczne symptomy: wzrost apetytu, zwłaszcza na węglowodany, zamiast, jak w innych formach depresyjnych, jego utrata; przyrost wagi, podczas gdy w innych schorzeniach afektywnych obserwuje się spadek wagi; wzmożenie potrzeby snu bez efektu odpoczynku, podczas gdy w innych formach depresji notuje się zakłócenia snu i zasypiania. Zwartych, bezsprzecznych teorii jako wyjaśnienia naukowego nie ma. Wiemy jednak, że na dnie oka znajdują się pewne receptory, które reagują na odpowiednie części spektrum światła słonecznego (białe światło fluorescencyjne) i poprzez bodźce nerwowe, jak również transmitery, stymulują mózg odnośnie stopnia aktywności korespondującego z rytmem dnia i nocy, ale także odnośnie pór roku. Mała grupa komórek ponad skrzyżowaniem nerwu wzrokowego (Nukleus suprachiasmaticus w podwzgórzu) wydaje się być rodzajem rozrusznika dla takich rytmów naszego organizmu. Sygnały dochodzące z siatkówki i tu przełączone, dążą do szyszynki (Epiphysis), gdzie odbywa się produkcja hormonu melatoniny. Nocne wzmożone wydzielanie melatoniny sygnalizuje naszemu organizmowi odpoczynek i sen. Niejedno wskazuje na to, że u osób chorych na depresję jesienno-zimową zakłócony jest rytm dziennonocny (tzw. rytm okołodobowy). Jednak klucz do zrozumienia tego zaburzenia leży nie tylko w zaburzeniu sekrecji melatoniny. Dziś wiele wskazuje na skomplikowany wpływ różnych neurotransmiterów. Szczególnym ośrodkiem uwagi jest serotonina, ważny neurotransmiter mózgu, odpowiedzialny za niepoprawne funkcjonowanie systemów regulacyjnych w zakresie emocji i snu. Zalecenia do informacji pacjentów U. Trenckmann B. Bandelow psychiatria i psychoterapia © Steinkopff Verlag, Darmstadt 2002 30 Depresja jesienno-zimowa (depresja sezonalna) ? Jakie istnieją sposoby leczenia? ? Welche Behandlungsmöglichkeiten gibt es? Pogorszeniu samopoczucia, znanemu wielu ludziom, ze zmniejszeniem elanu, wzmożoną potrzebą snu i przygnębieniem, należy przeciwdziałać psychohigieną. Tak zwane „krety“, ludzie którzy unikają spacerów na świeżym powietrzu, mogą takim „zachowaniem“ sprowokować niż zimowy lub odwrotnie, poprzez codzienny jedno- lub dwugodzinny spacer w świetle słonecznym, wiele dla siebie zdziałać. Dotyczy to naturalnie także chorych na depresję sezonalną, nawet gdy konieczne są inne dodatkowe formy terapii. Szczególnie efektywna (i bez wielkich działań ubocznych) jest światłoterapia (patrz str. 97). Z pomocą Zalecenia do informacji pacjentów U. Trenckmann B. Bandelow psychiatria i psychoterapia © Steinkopff Verlag, Darmstadt 2002 lamp do terapii świetlnej eksmitowane są 40 do 100 minut dziennie bardzo intensywne bodźce świetlne w formie białego światła fluorescencyjnego (tzw. Bright Light). Pozytywny efekt działania stwierdza się zazwyczaj u dwóch trzecich pacjentów z depresją sezonalną już po kilku dniach lub przynajmniej w przeciągu dwóch tygodni. Nie należy w żadnym wypadku używać do celów samoleczenia światła UV lub lamp opalających w tzw.„studiach solarium“. W przypadku oporności na tę terapię lub równolegle do niej sprawdziły się zwłaszcza tzw. SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) jako szczególnie skuteczne leki przeciwdepresyjne. Najnowsze wyniki badań wskazują także na to, że terapia światłem podnosi poziom serotoniny w mózgu, co oznacza, że można zakładać efekt potęgujący kombinacji światłoterapii i farmakologicznej za pomocą SSRI.