tutaj - Komitet Parazytologii PAN

POLSKA AKADEMIA NAUK
KOMITET PARAZYTOLOGII
Instytut Parazytologii PAN
00-818 Warszawa, ul. Twarda 51/55, tel: (22) 697-89-95,
fax: (22) 620-62-27: e-mail: [email protected]
Protokół z Posiedzenia Plenarnego
Komitetu Parazytologii
w dniu 19.11.2013 r.
Posiedzenie Plenarne Komitetu Parazytologii, w którym wzięło udział 17 członków (w
części otwartej i zamkniętej - lista obecności w załączeniu) oraz 16 gości (w części otwartej),
odbyło się w Instytucie Parazytologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Program posiedzenia
Część otwarta:
1. Otwarcie posiedzenia
- A. Prof. dr hab. Tadeusz Żarski, Katedra Biologii Środowiska Zwierząt, Wydział Nauk o
Zwierzętach, SGGW, Warszawa – GMO: zamierzenia i rzeczywistość
- B. Dr Luiza Jedlina, Instytut Parazytologii PAN - Rośliny transgeniczne jako nośniki
szczepionek i terapeutyków przeciwpasożytniczych
- Dyskusja
Część zamknięta:
2. Przyjęcie porządku obrad
3. Omówienie działalności Komitetu Parazytologii PAN w 2013 r.
4. Ocena Komitetów Naukowych PAN
a. założenia
b. analiza arkusza oceny
5. Dyskusja nad wynikami oceny parametrycznej jednostek naukowych
6. Sprawy bieżące
7. Wolne wnioski
Ad. 1. Otwarcie zabrania
Przewodnicząca Komitetu Parazytologii PAN prof. Bożena Moskwa przywitała
przybyłych członków oraz gości i otworzyła posiedzenie Komitetu Parazytologii.
Część otwarta posiedzenia:
A.
Prof. dr hab. Tadeusz Żarski, wygłosił wykład nt. „GMO: zamierzenia i rzeczywistość”,
zwracając
szczególną
uwagę
na
problemy
bezpieczeństwa
zdrowotnego
żywności
modyfikowanej genetycznie. Podkreślił, że zagrożenia dla zdrowia ludzi i środowiska powinny
być rozpatrywane w dwóch aspektach: zamkniętego użycia GMO oraz zamierzonego uwolnienia
GMO do środowiska. Z punktu widzenia bezpieczeństwa zdrowotnego największe obawy budzą
1
uprawy i żywność GMO, choć w skali globalnej, jedynie 2,7% obszarów uprawnych stanowią
areały roślin genetycznie modyfikowanych. Ponad 90% uprawianych obecnie na świecie odmian
GMO zawiera tylko dwa rodzaje modyfikacji genetycznych, z których jedna warunkuje oporność
na herbicydy, a druga – zdolność syntezy bakteryjnej toksyny Cry – środka owadobójczego. Tak
zmodyfikowane rośliny, wytwarzające w znaczących ilościach substancje toksyczne działające
selektywnie na określone gatunki fitopasożytów mogą jednak negatywnie oddziaływać na
organizm człowieka. Doświadczalnie wykazano zmiany hematologiczne m.in. u zwierząt
odżywianych kukurydzą 1507 oporną na glufosynat amonowy, kukurydzą NK603 odporną na
herbicyd Roundup oraz ziemniakami EH 92-527-1, ze zmienionym składem skrobi. U szczurów
poddanych dwuletniej ekspozycji na GMO, zespół Seraliniego odnotował zaburzenia
hormonalne, uszkodzenia wątroby i nerek, zwiększoną zachorowalność na nowotwory gruczołu
mlekowego oraz większą śmiertelność zwierząt. Zdaniem Prelegenta procedury oceny ryzyka
zdrowotnego
Europejskiej
Agencji
ds.
Bezpieczeństwa
Żywności
(EFSA)
dotyczące
wprowadzonych do uprawy i obrotu GMO są niewystarczające.
B. Dr Luiza Jedlina przedstawiła referat pt. „Rośliny transgeniczne jako nośniki szczepionek i
terapeutyków przeciwpasożytniczych”. Idea wykorzystania roślin do produkcji antygenów
szczepionkowych
zrodziła
się
na
początku
lat
dziewięćdziesiątych,
a
uzyskanie
powierzchniowego antygenu wirusa zapalenia wątroby typu B w transgenicznym tytoniu
otworzyło drogę do licznych badań nad tego typu szczepionkami. Jednak doustne szczepionki
oparte na roślinach genetycznie modyfikowanych wytwarzających antygeny pasożytów
człowieka i zwierząt pozostają nadal w sferze doświadczeń. Poszukuje się genów kodujących
wysoce immunogenne białka m.in. Schistosoma japonicum (białko Sj23), Fasciola hepatica
(proteaza cysteinowa), Ascaris suum (białko 16kD z larwy L3), Taenia solium (białka KETc1,
GK1 and KETc12), Echinococcus granulosus (białka Eg95 i EgA31), których ekspresja w
spożywanych transgenicznych roślinach mogłyby wzbudzać silną odpowiedź odpornościową.
Zadawalające rezultaty uzyskano w przypadku szczepień drobiu przeciw kokcydiozie
transgenicznym tytoniem z ekspresją białka EtMIC2, pochodzącego z Eimeria tenella.
Za powszechnym zastosowaniem w przyszłości szczepionek doustnych przemawiają względy
ekonomiczne oraz prosty sposób ich aplikowania.
Dyskusja
Prof. A. Okulewicz poruszyła problem regulacji prawych upraw GMO na terenie Polski i
dostępności produktów spożywczych wytworzonych na bazie GMO. Jak wyjaśnił Prof. T. Żarski
w Europie dopuszczono do uprawy kukurydzę MON 810, przeznaczoną do produkcji pasz dla
zwierząt oraz ziemniaka Amflora do celów przemysłowych. W Polsce na skutek zakazu upraw
GMO (2 styczeń 2013 r.) rolnicy nie mogą legalnie uprawiać roślin modyfikowanych genetycznie
2
pomimo zniesienia zakazu obrotu materiałem nasiennym roślin modyfikowanych. W naszych
sklepach możemy jednak znaleźć produkty nieoznaczone, a zawierające domieszki GMO do
0,9% ich zawartości, co jest zgodnie z prawem unijnym.
Ad. 2. Przyjęcie porządku obrad
Członkowie Komitetu przyjęli porządek obrad jednomyślnie.
Ad.3. Omówienie działalności Komitetu Parazytologii PAN w 2013 r.
Przewodnicząca KP PAN zwróciła się z prośbą do przewodniczących sekcji o nadsyłanie
sprawozdań
rocznych
z
działalności
zespołów.
Otrzymała
już
sprawozdanie
Sekcji
Parazytologii Weterynaryjnej sporządzone przez dr hab. Tomasza Cencka oraz Sekcji Informacji
przesłane przez dr Piotra Nowosada.
Przewodnicząca KP PAN zwróciła uwagę na fakt, że pewne projekty uwzględnione w planie
pracy Komitetu na br. nie zostały zrealizowane. Zaplanowano na rok 2013 7 zadań:
a. Współorganizację konferencji naukowych.
b. Kontynuację prac nad wznowieniem drugiego, uzupełnionego wydania Słownika
Parazytologicznego.
c. Zorganizowanie spotkania przedstawicieli laboratoriów i ośrodków parazytologicznych
mających w swoim profilu działania również badania usługowe dla kontynuacji
zapoczątkowanej w 2012 roku dyskusji na temat zasad walidacji podstawowych –
mikroskopowych metod parazytologicznych.
d. Dyskusję nad założeniami kształcenia i potrzebę opracowania podręcznika parazytologii
dla studentów i lekarzy weterynarii.
e. Kontynuację opracowywania modułu programu kształcenia z parazytologii zgodnie z
Krajowymi Ramami Kwalifikacji, na studiach II stopnia w obszarach nauk przyrodniczych,
nauk medycznych, nauk o zdrowiu, nauk o kulturze fizycznej oraz nauk rolniczych, leśnych i
weterynaryjnych.
f. Opracowanie opinii nt. aktualnej problematyki w zakresie parazytologii ogólnej,
weterynaryjnej i medycznej.
g. Aktualizację strony internetowej Komitetu Parazytologii.
Ad.a. W roku 2013 zorganizowano wszystkie cztery zaplanowane konferencje naukowe:
1. IX Ogólnopolskie Sympozjum „Ekologia Człowieka Współczesnego” oraz 52. Dzień Kliniczny
Parazytologii Lekarskiej nt. „Środowiskowe uwarunkowania chorób pasożytniczych i grzybic
oraz inne zagadnienia parazytologii i mikologii”, 18.05.2013 r., Łódź.
3
2. XXIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego, 04-07.09.2013 r., Szklarska PorębaPiechowice.
3. IX Konferencja Naukowa „Choroby odzwierzęce w Polsce - stałe i nowe zagrożenia”,
19.09.2013 r., Poznań.
4. Międzynarodowa Konferencja Naukowa nt. "Aktualna sytuacja włośnicy w Europie
Środkowej", 07-08.11.2013 r., Puławy.
Ad.b. W roku bieżącym, prace nad wznowieniem drugiego, uzupełnionego wydania Słownika
Parazytologicznego nie zostały podjęte. Prof. A. Okulewicz poinformowała, że pewne sugestie
dotyczące formy nowej wersji słownika zostały przekazane Prof. B. Machnickiej-Rowińskiej,
która jako Redaktor Naczelny „Annals of Parasitology” miała się do nich ustosunkować, ale do
chwili obecnej nie uzyskano żadnych wskazówek. Wobec faktu, że spośród członków obecnych
na posiedzeniu Komitetu nie znalazła się osoba, która podjęłaby się redagowania słownika,
padła propozycja zwrócenia się z taką prośbą do prof. E. Sińskiego, który jest wybitnym
parazytologiem i jako emeryt dysponuje większą ilością wolnego czasu.
Ad.c. Spotkania przedstawicieli laboratoriów i ośrodków parazytologicznych w celu kontynuacji
zaproponowanych zasad walidacji podstawowych – mikroskopowych metod parazytologicznych
nie zostały zorganizowane. Brak zainteresowania placówek diagnostycznych tym problemem
podyktowany jest brakiem obowiązku akredytacji laboratoriów medycznych. Opracowane przez
zespół prof. P. Myjaka "Standardy w zakresie laboratoryjnych czynności w parazytologii
medycznej, oceny ich jakości i wartości diagnostycznej oraz laboratoryjnej interpretacji i
autoryzacji wyników badań (propozycje)", których celem miało być obowiązkowe wdrożenie
zaproponowanych standardów do wszystkich laboratoriów diagnostycznych, nadal nie trafiły do
odpowiednich organów rządowych. Prof. B. Milewska-Bobula podkreśliła, że powyższe
standardy mogą mieć wartość prawną tylko jako rozporządzenie Ministra Zdrowia. Prof. P.
Kurnatowski i dr hab. J. Stańczak zwrócili uwagę na fakt, że sprawa specjalizacji w zakresie
parazytologii także stanęła w miejscu. Wobec powyższych faktów, Przewodnicząca prof. B.
Moskwa zaproponowała, aby Prezydium KP PAN wystosowało pismo do Konsultanta
Krajowego ds. Diagnostów Laboratoryjnych – prof. Jana K. Kulpy z zapytaniem o losy wyżej
wymienionego projektu standardów oraz specjalizacji w zakresie laboratoryjnej parazytologii
medycznej.
Ad.d. Opracowanie podręcznika z zakresu parazytologii dla studentów i lekarzy weterynarii nie
zostało rozpoczęte w br.
4
Ad.e. Prof. Lonc zobowiązała się do końca roku 2013 zakończyć prace zespołu nad modułami
programów kształcenia z parazytologii zgodnie z Krajowymi Ramami Kwalifikacji dla studiów II
stopnia w obszarach nauk przyrodniczych, nauk medycznych, nauk o zdrowiu, nauk o kulturze
fizycznej oraz nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych.
Dr hab. J. Stańczak wyraziła swoje zaniepokojenie redukcją godzin z parazytologii na Gdańskim
Uniwersytecie Medycznym. Prof. A.C. Majewska zwróciła uwagę, że problem ten dotyczy
wszystkich uczelni medycznych, w których wprowadzono 5-letnie studia magisterskie. Prof.
Maria Doligalska poinformowała, że na Wydziale Biologii UW wprowadzono nowy kierunek
studiów - ”Biotechnologię medyczną”, w ramach nauczania którego przewidziane będą także
zagadnienia z etiologii i patogenezy chorób pasożytniczych.
Ad.f.
W roku bieżący nie zostały opracowane opinie nt. aktualnej problematyki w zakresie
parazytologii ogólnej, weterynaryjnej i medycznej.
Prof. E. Gołąb zwróciła uwagę na trudną sytuację kobiet w ciąży z podejrzeniem toksoplazmozy.
Wyniki badań serologicznych wykonywanych w różnych laboratoriach odmiennymi testami są
trudne do zinterpretowania, co w wielu nieuzasadnionych przypadkach skutkuje podawaniem
kobietom rowamycyny przez cały okres ciąży. Prof. S. Pancewicz podkreślił, że dopóki w
laboratoriach stosowane będą różne testy, nadal będą występowały trudności diagnostyczne,
takich parazytoz jak toksoplazmozy czy boreliozy. Monitoring toksoplazmowych przeciwciał w
przypadku wykonywania oznaczeń stężenia IgG za pomocą kilku różnych testów ma
ograniczoną użyteczność. Zdaniem prof. B. Milewskiej-Bobuli i prof. E. Gołąb problem
wiarygodności wyników w diagnostyce toksoplazmozy oraz konieczność funkcjonowania
laboratoriów referencyjnych dla możliwości przeprowadzenia badań odwoławczych powinny być
poruszane na wspólnych spotkaniach z Polskim Towarzystwem Ginekologicznym, Polskim
Towarzystwem Periodontologicznym oraz Polskim Towarzystwem Neonatologicznego w celu
wypracowania praktycznego i prawnego rozwiązania tego problemu. Prof. P. Kurnatowski
wskazał na niekompetencje diagnostyczne różnych komercyjnych laboratoriów posługujących
się wyłącznie testami serologicznymi w diagnostyce parazytoz jelitowych. W wielu laboratoriach
całkowicie zaprzestano stosowanie procedur badań koproskopowych, które są złotym
standardem w wykrywaniu pasożytów przewodu pokarmowego.
Ad.g. Aktualizacja strony internetowej Komitetu Parazytologii.
Trwa tworzenie angielskiej strony WWW. Z uwagi na fakt, że platforma WWW PAN jest
przestarzała problemy techniczne opóźniają szybkie jej uruchomienie. Dr P. Nowosad zapewnił,
że do końca 2013 r. wersja anglojęzyczna będzie dostępna.
5
Odnotowano do ?? listopada 2013 r. 7904 wejść na polską stronę KP i był to znaczący wzrost w
porównaniu do 2012r.
Ad.4. Ocena Komitetów Naukowych PAN
Prof. B. Moskwa zwróciła się z prośbą
do Przewodniczących Sekcji o sporządzenie
syntetycznego sprawozdania z działalności Sekcji za rok 2013, a wszystkich członków
poprosiła o wnikliwe zapoznanie się z arkuszami oceny Komitetu i pomoc w wypełnianiu Ankiety
Działalności Komitetu (ADK) obejmującej okres dwóch lat działalności, liczony od dnia
pierwszego zebrania plenarnego (06.12.2011 r.) w kadencji 2011-2014. Przewodnicząca
przypomniała, że termin składania ADK upływa 31 stycznia 2014 r.
Zwrócono uwagę na fakt, że brak strony WWW w języku angielskim pociąga za sobą uzyskanie
20 punktów ujemnych w ocenie działalności Komitetu. Prof. P. Kurnatowski zaproponował, aby
w przyszłości podnieść punktację KP poprzez zorganizowanie warsztatów dla młodej kadry
naukowej. Prof. A. Okulewicz zasugerowała, aby podczas kolejnego Dnia Klinicznego
Parazytologii Lekarskiej zorganizować taka formę dokształcania doktorantów i młodszych
pracowników.
Ad.5 Dyskusja nad wynikami oceny parametrycznej jednostek naukowych.
Przewodnicząca poruszyła temat zakończonej oceny parametrycznej jednostek naukowych
przez Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych (KEJN). Podkreśliła, że uzyskanie odpowiedniej
kategorii A+, A, B, C pod względem jakości prowadzenia badań naukowych i prac badawczorozwojowych będzie skutkowało wysokością finasowaniem placówki odpowiednio od 150 do
poniżej 50%. Prof. W. Cabaj poinformował, że pomimo uzyskania wysokiej punktacji naukowej,
IP PAN uzyskał kategorię B. Zdaniem Dyrektora Instytutu powyższa sytuacja była skutkiem
zastosowanej metodologii wyznaczania kategorii naukowej. W ocenie sumarycznej m.in. nie
uwzględniono wszystkich publikacji z lat 2009-2012, czterech grantów rozpoczynających się w
2008 roku, a realizowanych w okresie rozliczeniowym. Także stan i struktura zatrudnienia
pracowników IP PAN była niekorzystna przy obliczaniu odpowiednich współczynników
wyznaczających kategorię. Obecnie trwają uzupełnienia ankiety ewaluacyjnej IP PAN, które
mogą poprawić sumaryczna punktację jednostki. Prof. Elżbieta Gołąb podkreśliła, że oprócz
dorobku naukowego liczba pracowników naukowych zatrudnionych w placówce jest bardzo
istotnym parametrem w kategoryzacji danej jednostki, czemu dało wyraz przyznanie kategorii B
Pionowi Epidemiologii i Mikrobiologii, PZH. Dr hab. J. Matowicka-Karna
poinformowała, że
wysoka punktacja naukowa przy niskiej liczbie pracowników naukowych pozwoliła Wydziałowi
Farmaceutycznemu UM w Białymstoku uzyskać kategorię A+.
6
Ad. 6. Sprawy bieżące. Przewodnicząca przypomniała o terminowym rozliczaniu delegacji (do
16.12.2013) i kierowaniu obciążenia za udział w posiedzeniu Komitetu Parazytologii PAN na
podany adres.
Ad.7. Wolne wnioski – Prof. B. Moskwa zaproponowała tematykę kolejnego wykładu – Pasożyty
roślin - na następnym posiedzeniu KP planowanym na kwiecień 2014 roku.
Warszawa, 19 listopad 2013 r.
Protokołowała
Dr hab. Joanna Błaszkowska
7