przeglad_seks_3/11 - Przegląd Seksuologiczny

ODPOWIEDZI NA PYTANIA ZADAWANE
PRZEZ NASTOLATKÓW W INTERNECIE:
ZAGADNIENIA TEORETYCZNE,
PRAKTYCZNE I ETYCZNE
Ronny A. Shtarkshall, BSc, MSc, PhD
American Journal of Sexuality Education, Vol. 1 (4) 2006
Streszczenie
Artyku∏ przedstawia polityk´ i wytyczne, którymi kierowano si´ podczas ostatnich czterech lat udzielajàc
porad i odpowiedzi na pytania zadawane w Internecie, dotyczàce seksualnoÊci i intymnych zwiàzków
nastolatków. Dyskutowane sà niektóre zagadnienia etyczne, prawne i praktyczne. Zagadnienia etyczne
i prawne obejmujà aspekt odpowiedzialnoÊci, fachowoÊç porad medycznych, uwzgl´dniajà porady seksualne dla niepe∏noletnich. Zagadnienia praktyczne dotyczà decyzji o publikacji odpowiedzi, usuwania danych
umo˝liwiajàcych identyfikacj´ nadawcy, zach´cania do zaanga˝owania doros∏ych, sposób weryfikacji merytorycznej. W celu zilustrowania stosowanych zasad i wytycznych zosta∏o opisanych kilka przypadków.
S∏owa kluczowe
nastolatek, Internet, poradnictwo, seksualnoÊç, pytania i odpowiedzi, wskazówki
RESPONDING TO MESSAGES OF ADOLESCENTS ON THE INTERNET:
THEORETICAL, PRACTICAL, AND ETHICAL ISSUES
Summary
This paper presents the policy and guidelines, which evolved over the last four years, for answering
questions and giving counsel on an Internet site dedicated to sexuality and intimate relations of
adolescents. The theoretical framework employed is that of non-directive counseling. Some ethical, legal,
and practical issues are discussed. The ethical/legal issues are disclaimers, specific medical advice,
dispensation of sexual advice to minors, and notification. The practical issues are the decision to publish
an answer or not to, removing identifying information, providing referrals, and encouraging adult
involvement. Several case examples are described in order to illustrate the application of the principles
and guidelines.
Ronny A.
Shtarkshall, BSc,
MSc, PhD
Post Graduate
Diploma in Family
Marriage and Sex
Therapy, BSW,
is affiliated with
The Braun School
of Public Health
and Community
Medicine,
The Hebrew
University and Hadassah, Jerusalem, Israel
and „Snunit,”
The Israeli
Educational Portal,
Ein-Kerem Medical
Center
14
Key woords
adolescents, internet, counseling, sexuality, questions and answers, guidelines
PRACA RECENZOWANA
WST¢P
Internet jako êród∏o informacji umo˝liwia
dost´p do materia∏ów, które w inny sposób
sà nieosiàgalne, poniewa˝ znajdujà si´
pod specjalnym nadzorem spo∏ecznym.
Materia∏y z zakresu seksuologii sà jednym
z najbardziej kontrowersyjnych tematów poruszanych na stronach internetowych. Ma to
zwiàzek z dost´pnoÊcià pornografii, z jej niebezpiecznym wp∏ywem (Carnes 2003, Griffiths 2004), nara˝aniem m∏odzie˝y na kontakt
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2007, nr 11
z pornografià (Flood 2003, Flood i Hamilton
2003), i na oglàdanie niepo˝àdanych materia∏ów seksualnych (Mitchell, Finkelhor i Wolak 2003) oraz tzw. „cyber-inwigilacjà” (Lamberg 2001). Niektórzy badacze przedstawiajà bardziej zbilansowane poglàdy na temat
zwiàzanych z tym zagadnieniem problemów
i mo˝liwych korzyÊci (Cooper 2002). W wielu przypadkach zawartoÊç seksualna Internetu jest postrzegana jako problematyczna,
nawet jeÊli nie jest traktowana jako pornograficzna. Dost´pne ostatnio piÊmiennictwo
obejmuje 150 artyku∏ów naukowych dotyczàcych tego tematu, z których wiele omawia niebezpieczeƒstwa niepornograficznych
treÊci seksualnych oraz sposobów ich kontroli (Griffin-Shelley 2003). Ten artyku∏ ma
jednak inny charakter. Jego celem jest pokazanie doÊwiadczenia ostatnich czterech lat,
które uzyskano zdobywajàc informacje i redagujàc porady dla tych, którzy poszukiwali
ich w Internecie.
èRÓD¸O INFORMACJI
Yachard (hebr. razem) to strona internetowa dla m∏odych Izraelczyków poÊwi´cona seksualnoÊci i intymnym zwiàzkom, która
jest cz´Êcià wi´kszego portalu edukacyjnego – Snunit (t∏. jaskó∏ka), odwiedzanego
z cz´stoÊcià oko∏o pó∏ miliona po∏àczeƒ
miesi´cznie. Snunit jest obecnie niedochodowà organizacjà pozarzàdowà. Zosta∏a
ona za∏o˝ona wspólnie przez izraelskiego
Ministra Edukacji i Hebrajski Uniwersytet Jeruzalem, a nast´pnie przekszta∏cona w organizacj´ pozarzàdowà. Uniwersytet nadal
jest jednym z w∏aÊcicieli, a niektóre projekty
nadal sà wspierane przez ministerstwo. Nowym partnerem jest organizacja dobroczynna za∏o˝ona przez izraelskà grup´ BRM. Za∏o˝ycielski bud˝et zosta∏ sfinansowany przez
Izraeli National HIV/AIDS Steering Committee i jednostk´ ds. edukacji seksualnej w Ministerstwie Edukacji. Inicjatorami byli cz∏onkowie Snunit oraz niektórzy sex educators.
W Yachard nie istnieje przydzielony czas
pracy, a zagadnienia traktowane sà jako
projekty lub indywidualnie.
Yachard to strona z∏o˝ona z 5 g∏ównych
sekcji oraz kilku podsekcji, które sà opracowane graficznie i dêwi´kowo. Sà to:
1. Zapytaj eksperta.
2. Chcesz si´ dowiedzieç o …
3. HIV/AIDS.
4. Ksià˝ki i strony rekomendowane.
5. Odetnij i zatrzymaj.
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2007, nr 11
Ten artyku∏ jest oparty na 4-letniej analizie funkcjonowania sekcji pierwszej – „Zapytaj eksperta”. Przedstawia wytyczne, które
stworzono dzi´ki wspó∏pracy z internautami
zadajàcymi pytania, czy proszàcymi o pomoc oraz autorami odpowiedzi w cyber-przestrzeni. Niektóre porady by∏y konsultowane przez koordynatora pedagogicznego
Snunit, przewodniczàcego jednostki zajmujàcej si´ edukacjà seksualnà w Ministerstwie
Zdrowia, czy przez szereg ekspertów–woluntariuszy zaanga˝owanych w izraelski program edukacji seksualnej.
Sekcja „Zapytaj eksperta” – oparta
na przedstawianiu informacji i poradnictwie,
zosta∏a podzielona na 10 g∏ównych kategorii tematycznych (zob. za∏àcznik str. 20) z kilkoma podkategoriami. Podczas pierwszych
tygodni dzia∏alnoÊci iloÊç wiadomoÊci wysy∏anych na stron´ waha∏a si´ w granicach
2–3 tygodniowo. Potem nastàpi∏ znaczàcy
wzrost popularnoÊci strony i w chwili obecnej Êrednia tygodniowa iloÊç przysy∏anych
wiadomoÊci wynosi 20–30. W ostatnim tygodniu przed oddaniem tego artyku∏u do publikacji by∏o to 40 wiadomoÊci – mo˝e byç to
jednak tzw. fluktuacja. W wi´kszoÊci, wiadomoÊci dotyczà ch´ci zdobycia wiedzy lub informacji, ale 10–20% z nich to proÊby o porad´ albo pomoc, sformu∏owane poÊrednio
lub bezpoÊrednio, wymagajàce czegoÊ wi´cej ni˝ tylko udzielenia rzetelnej informacji.
Przyk∏adem mogà byç pytania natury medycznej, pytania o procedury i produkty dost´pne przez Internet, czy pytania, które
wskazujà na zagubienie, rozpacz lub b∏´dne
za∏o˝enia ich nadawcy. Oko∏o 1% tych wiadomoÊci to po prostu opinie zwrotne
(w wi´kszoÊci bardzo pozytywne) albo kontynuujàce tematyk´ poprzednich wiadomoÊci, za które dzi´kuj´ si´ nadawcom, zach´cajàc ich do ewentualnej dalszej dyskusji.
Wi´kszoÊç u˝ytkowników tej sekcji
Yachard to m∏odzie˝ od 13 r.˝. (wiek, w którym wi´kszoÊç Izraelczyków wkroczy∏o
w okres dojrzewania p∏ciowego) do 18 roku
˝ycia (wiek, w którym wi´kszoÊç z nich koƒczy szko∏´ Êrednià i rozpoczyna obowiàzkowà s∏u˝b´ wojskowà). Na stronie mo˝na równie˝ znaleêç pytania od dzieci poni˝ej
12 r.˝., a oko∏o 20% pytaƒ zadajà ludzie powy˝ej 18 lat. Wi´kszoÊç z tej drugiej grupy
stanowià m∏odzi doroÊli mi´dzy 19 a 25 r.˝.,
a tylko niewiele z nich przyznaje si´, ˝e przekroczy∏o 40. czy 60. Cz´Êç pytaƒ od osób
powy˝ej 25 r.˝. to po prostu pytania m∏odych
rodziców, chocia˝ w wi´kszoÊci to proÊby
o porady dotyczàce w∏asnych potrzeb.
15
Wszystkie odpowiedzi – zarówno te publikowane jak i nie, sà przechowywane w bazie
zgodnie z przyporzàdkowanà im kategorià
lub podkategorià przedstawionà w za∏àczniku na stronie 20.
Ten artyku∏ opisuje cechy charakterystyczne Internetu jako us∏ugi na odleg∏oÊç,
ró˝nicujàc go z tradycyjnym poradnictwem
w tzw. „cztery oczy”, oraz omawia zagadnienia teoretyczne, profesjonalno-praktyczne
i etyczne, przed którymi stawiani sà Internetowi eksperci. Nie uwzgl´dnia typologii pytaƒ czy charakterystyki internautów. Nie
omawia równie˝ wad i zalet Internetu jako
êród∏a informacji czy poradnictwa dotyczàcego seksualnoÊci m∏odzie˝y. Tematyka ta
by∏a ju˝ omawiana w innych publikacjach
(Susan 2001, Gould, Munfakh i in. 2002,
Gray, Klein i in. 2002, Berson 2003, Griffin-Shellley 2003, Skinder, Sherry i in. 2003).
ZASADY TEORETYCZNE
Sà powszechne dla ka˝dego typu poradnictwa, ale niektóre musia∏y byç odpowiednio dostosowane do specyfiki doradztwa
internetowego. Dwie pierwsze zasady to:
„nie zaszkodziç” i „zrobiç dobrze” (profesjonalnie). Poradnictwo w „cztery oczy” ma tà
przewag´, ˝e ekspert ma dodatkowà mo˝liwoÊç analizy sposobu odpowiedzi pytajàcego: bezpoÊredniej lub ciàg∏ej, zarówno
werbalnej jak i niewerbalnej. Sposób interakcji przez Internet jest ograniczony zwykle
do pojedynczej porcji informacji, a nawet
jeÊli mamy mo˝liwoÊç uzyskania dodatkowych danych – odpowiedê jest „asynchroniczna” i opóêniona w czasie. Poziom uwagi
musi byç w zwiàzku z tym podwy˝szony –
co zostanie zilustrowane przyk∏adami w wybranych przypadkach. Zasada trzecia jest
zwiàzana ÊciÊle ze specyfikà Internetu i z
jego ograniczeniami technologicznymi.
Wi´kszoÊç naszych osobistych i zawodowych decyzji jest podejmowana w oparciu
o niekompletne, brakujàce lub nawet b∏´dne
informacje. Teoretyczna ocena przes∏anek,
jakimi kierujà si´ ludzie podejmujàc takie
decyzje, zosta∏a nagrodzona Noblem z Ekonomii w 2004 r.
W sytuacji, kiedy mamy niepewny i/lub
niekompletny zakres informacji, znacznie
∏atwiej jest pope∏niç b∏àd. Zagadnienie, które
proponuj´ rozwiàzaç dotyczy stworzenia
zasad dzia∏ania, których nale˝a∏oby przestrzegaç, aby zminimalizowaç efekty ewentualnych b∏´dów. G∏ównym powodem, dla
16
którego tak wa˝ne jest to zagadnienie
w przypadku kontaktów przez Internet, jest
fakt, ˝e o wiele cz´Êciej brakuje nam niezb´dnych informacji w porównaniu z tradycyjnym poradnictwem. Przyk∏adem jest
o wiele prostsze podanie fa∏szywej to˝samoÊci przez Internet – i nie chodzi tu tylko
o imi´, ale o wiek i/lub p∏eç, dwie zmienne,
które majà ogromne znaczenie w zagadnieniach seksualnych. Sekcje Pytaƒ i Odpowiedzi nie sà zsynchronizowane, a odpowiedê
lub porada oparta musi byç na pojedynczej
porcji informacji, bez mo˝liwoÊci jej zweryfikowania, czy uzupe∏nienia o werbalny przekaz. Trudno jest cz´sto oceniç autentycznoÊç niektórych wiadomoÊci na podstawie
weryfikacji merytorycznej i prawnej, co spowodowa∏o traktowanie ich jako „oszustwa”.
Zwiàzane by∏o to ze stosowaniem zasady
wyrzàdzania jak najmniejszej krzywdy.
Stwierdzi∏em, ˝e w ka˝dym przypadku nale˝y rozwa˝yç obie mo˝liwoÊci: zarówno, ˝e
wiadomoÊç jest prawdziwa jak i sytuacj´ odwrotnà, oceniajàc kiedy wyrzàdza si´ najmniejszà krzywd´. Ka˝dy przypadek by∏
oceniany indywidualnie, a uzyskane rezultaty potwierdzi∏y, ˝e najmniej krzywdzàcym
post´powaniem jest za∏o˝enie autentycznoÊci wiadomoÊci. Sà równie˝ inne sytuacje,
w których zasad´ tà mo˝na zastosowaç.
Z powy˝szych regu∏ wysnuto wniosek, ˝e
ka˝dà wiadomoÊç nale˝y traktowaç jako
prawdziwà, poniewa˝ oprócz obiektywnej
oceny jej autentycznoÊci, mamy do czynienia z subiektywnà ocenà potrzeb personalnych. Reasumujàc, po analizie 4500 wiadomoÊci nie znalaz∏em od tej zasady wyjàtków.
Wszystkie pozosta∏e zasady poÊredniego poradnictwa mo˝na równie˝ zastosowaç
w przypadku konsultacji przez Internet.
W skrócie oznacza to typ konsultacji, który
umo˝liwia autonomi´ w zakresie wyjaÊniania, eksploracji, wsparcia i czasami wyzwania na podstawie interaktywnego procesu
pomi´dzy konsultowanym a konsultujàcym
(Yarbough i in. 1989). Jest to ÊciÊle zaplanowany proces poÊwi´cony wzmocnieniu
i zwi´kszeniu autonomii jednostek. Wed∏ug
niektórych badaczy termin „poÊredni” jest
niewystarczajàcy, a nawet powodujàcy nieporozumienia i nale˝a∏oby go zastàpiç sformu∏owaniem „wspó∏praca w podejmowaniu
decyzji” (Elwiyn, Gray i Clarke 2000). W celu zilustrowania specyfiki „poÊrednich” konsultacji internetowych odsy∏am czytelników
do opisów przypadków z kategorii „rozpacz
i depresja po terminacji cià˝y”. Podczas ich
analizy wiele wysi∏ku zosta∏o w∏o˝one w
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2007, nr 11
celu potwierdzenia dobrej kondycji psychicznej nadawców wiadomoÊci, jak i autonomii oraz poczucia kontroli, nawet w sytuacjach uzasadnionych pilnych interwencji.
Wierz´, ˝e równie˝ pozosta∏e przypadki
ilustrujà stosowane zasady tzw. eksploracji,
autonomii i wyboru, zwiàzane z profesjonalnym zaanga˝owaniem, b´dàce cz´Êcià
poÊredniej interakcji.
byç czasami zmuszeni prawnie lub etycznie
do podzielenia si´ posiadanymi informacjami. Wiedza lub tylko podejrzenie wykorzystywania seksualnego nieletnich wymaga
powiadomienia odpowiednich organów
prawnych. Innym przyk∏adem jest podejrzenie o planowanie samobójstwa lub tendencji
samobójczych. Dalsze opracowanie tego
tematu znajduje si´ w sekcji „Przypadki”.
ZAGADNIENIA MEDYCZNE
I PRAWNE
PORADY MEDYCZNE
Podczas analizy sposobu odpowiedzi
i udzielania porad na stronach internetowych dostrze˝ono kilka zagadnieƒ etycznych. Mogà one byç charakterystyczne dla
systemu prawnego w Izraelu, ale wierz´, ˝e
proces ich rozwiàzywania mo˝e zostaç równie˝ wykorzystany w innych Êrodowiskach
socjopolitycznych.
Zastrze˝enia. Odwo∏ujàc si´ do otrzymanych porad prawnych, umieÊciliÊmy
na stronie 3 zastrze˝enia. Po pierwsze podkreÊliliÊmy fakt, ˝e porady majà charakter
ogólny i osoby poszukujàce pomocy medycznej i psychologicznej powinny zg∏osiç
si´ do odpowiedniego specjalisty. Po drugie
– zwracamy uwag´ osobom poszukujàcym
natychmiastowej pomocy, ˝e nie jest to odpowiednie miejsce i odsy∏amy je do sekcji
„Odetnij i zatrzymaj”, gdzie dost´pne sà
numery kontaktowe i inne informacje
o oÊrodkach, Êwiadczàcych ten rodzaj
us∏ug. Nie mamy równie˝ mo˝liwoÊci
zagwarantowania natychmiastowej odpowiedzi, poniewa˝ jest to serwis oparty
na wolontariacie – prowadzony przez ludzi
zatrudnionych gdzie indziej. Ró˝nice technologiczne w poszczególnych krajach oraz
istnienie stref czasowych – to kolejna przyczyna opóênieƒ. Ale nie sà to g∏ówne powody stworzenia powy˝szych zastrze˝eƒ. Majà
one raczej charakter ochronny dla osób,
które poszukujà pomocy, umo˝liwiajàc im
dost´p do informacji o innych oÊrodkach
fachowej pomocy. W ten sposób równie˝
zabezpieczamy si´ przed ewentualnymi
skargami – a kryterium czasu udzielenia odpowiedzi nie jest potrzebne. Pomimo tego
dok∏adamy staraƒ, aby udzieliç odpowiedzi
w przeciàgu 48 godzin.
Kolejne zastrze˝enie zwiàzane z komunikacjà przez Internet dotyczy braku prawnej
ochrony poufnoÊci informacji (w rozumieniu
prawa w Izraelu). Respondenci nadal jednak
sà zwiàzani zasadami etycznymi i dok∏adajà
staraƒ, aby zapewniç tajnoÊç, chocia˝ mogà
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2007, nr 11
Zakres naszych porad medycznych
ogranicza si´ do udzielenia ogólnej informacji, a nast´pnie skierowania pytajàcego
do w∏aÊciwej placówki medycznej. Stosujemy równie˝ zasad´ nie odpowiadania
na pytania wymagajàce specjalistycznej
wiedzy medycznej oraz nie rekomendujemy
specjalistycznego leczenia ani medykamentów. Ten rodzaj porad bez odpowiedniego
badania i oceny, nawet udzielany przez lekarzy, jest nieetyczny oraz ma znamiona bezprawnego. Te same wytyczne odnoszà si´
do pytaƒ psychologicznych. Istniejà dwa
wyjàtki. Jednym z nich jest silna, uzasadniona potrzeba dost´pu do lekarza lub innej
w∏aÊciwej jednostki. Przyk∏adem jest dok∏adny opis symptomów wyraênie wskazujàcych
na zaka˝enie STI (chorobami przenoszonymi drogà p∏ciowà) lub sytuacja, w której pytania dotyczà popularnych form leczenia lub
zwiàzków chemicznych, które zapewniajà
polepszenie parametrów seksualnych tj. powi´kszenie penisa, zwi´kszenie iloÊci nasienia albo wzmocnienie rozwoju piersi. Sà one
∏atwo osiàgalne przez Internet. Zasadà jest
informowanie internautów o zagro˝eniach
stosowania danej formy terapii lub leków
tylko na podstawie w∏asnego uznania, bez
weryfikacji z niezale˝nego êród∏a, które nie
ma pod∏o˝a marketingowego. Autor udziela
takich informacji bez zastrze˝eƒ, poniewa˝
jako cz∏onek wielu seksuologicznych forum
dyskusyjnych, ma dost´p do cz´sto nieprzekonywujàcych, a nawet sprzecznych
ofert. Uwa˝am, ˝e niektóre z nich mogà byç
szkodliwe, szczególnie dla m∏odzie˝y, a najmniejszà szkodà w przypadku ich zakupu
jest strata finansowa. Podobne obawy wyra˝ajà specjaliÊci i organizacje medyczne
(Ponchietti i Di Loro 2004).
Porady seksuologiczne dla nieletnich
Obecnie w Izraelu serwisy udzielajàce
porad nieletnim z zakresu zdrowia, medycyny, psychologii czy form leczenia muszà
mieç zgod´ rodziców. Istniejà od tej zasady
17
dwa wyjàtki i oba zwiàzane sà z zagadnieniami z zakresu seksuologii. Sà to: aborcja i test
na nosicielstwo wirusa HIV. Wi´kszoÊç organizacji zajmujàcych si´ prewencjà zgadza si´
z poglàdem, ˝e skoro prawnie dopuszczalna jest terminacja cià˝y u nieletnich,
bez zgody i zawiadomienia rodziców, to równie˝ mo˝na stosowaç prewencj´ polegajàcà
na upowszechnianiu Êrodków antykoncepcyjnych. Zasada ta nie zosta∏a nigdy podwa˝ona na drodze sàdowej.
Uwaga. Zgodnie z prawem obowiàzujàcym w Izraelu, nale˝y powiadamiaç w∏adze
o ka˝dym przest´pstwie z udzia∏em nieletnich. Chocia˝ mo˝na bezpoÊrednio powiadomiç „Youth Clerk” w Ministerstwie, powinno to jednak nastàpiç poprzez wydzia∏ Policji ds. przest´pstw kryminalnych w Internecie. Osiàgni´to porozumienie z prze∏o˝onymi tego wydzia∏u, dotyczàce dyskrecji ka˝dego prowadzonego na podstawie powiadomienia dochodzenia, w którym zawsze
partycypuje odpowiednia komórka „Youth
Clerk”. Tak d∏ugo jak sà w to zaanga˝owani
nieletni, g∏ównym celem prewencji nie mo˝e
byç kara. Podobne rozwiàzania dotyczà
prób samobójczych. Dotychczas nie musieliÊmy rozwiàzywaç takich problemów jak
powy˝sze, nie jesteÊmy organem natychmiastowej pomocy, jednak˝e b´dziemy
dzia∏aç od razu w przypadku zaistnienia
takiej potrzeby.
WSKAZÓWKI PRAKTYCZNE
Decyzja o publikacji odpowiedzi/pytania lub wys∏ania na indywidualny adres
mailowy. Problemem w tym przypadku jest
konflikt mi´dzy potrzebami i prawami osoby,
która wys∏a∏a do nas pytanie albo proÊb´
o porad´ i pomoc, a zadaniami serwisu publicznego, który musi braç pod uwag´ potrzeby m∏odzie˝y/internautów odwiedzajàcych stron´. Wiele z pytaƒ jest cz´sto powtarzanych. Istnieje równie˝ tzw. problem
nawigacyjny, zwiàzany ze zbyt du˝à iloÊcià
zgromadzonych na stronie informacji, nawet
pomimo faktu podzia∏u odpowiedzi na 10
g∏ównych kategorii z 3–12 podkategoriami
(ich lista znajduje si´ w za∏àczniku). Reasumujàc autor ma do dyspozycji kilka opcji,
w jaki sposób udzieliç odpowiedzi na pytanie albo proÊb´ o porad´/pomoc:
1. mo˝e odpowiedzieç bezpoÊrednio
nadawcy na jego adres mailowy bez opublikowania danej wiadomoÊci na stronie;
18
2. mo˝e opublikowaç odpowiedê na stronie
bez wysy∏ania jej bezpoÊrednio do nadawcy;
3. mo˝e zarówno opublikowaç na stronie,
jak i wys∏aç do nadawcy na jego adres e-mail.
Istnieje jeszcze czwarta mo˝liwoÊç, rzadko wykorzystywana – wys∏anie dodatkowej
wiadomoÊci do nadawcy z informacjami,
które nie zosta∏y opublikowane w odpowiedzi umieszczonej na stronie. Wi´kszoÊç
mo˝na pod∏àczyç pod pierwszà kategori´.
Przewa˝ajàca liczba publikowanych odpowiedzi jest wysy∏ana na adres mailowy osoby zadajàcej pytania, tak aby w póêniejszym
okresie u∏atwiç jej dalszà komunikacj´ z
serwisem. Odpowiedzi nie sà kierowane
na taki adres tylko i wy∏àcznie w przypadku
wyraênej proÊby. Komunikacja w takich
wypadkach posiada cz´sto dodatkowe
oznaczenia, informujàce o pochodzeniu jej
z dwóch subkultur w izraelskiej spo∏ecznoÊci, które wywierajà (narzucajà) silne ograniczenia oraz kontrole spo∏eczne nie tylko
w stosunku do zachowaƒ seksualnych, ale
równie˝ majàce wp∏yw na dyskusje o nich.
Jest wi´c dla nas rzeczà koniecznà przestrzeganie takich próÊb.
Regu∏y, które decydujà o podj´ciu decyzji o umieszczeniu odpowiedzi na stronie sà
nast´pujàce:
● odpowiedê ma du˝e znaczenie dla
ogólnie poj´tego interesu spo∏ecznego;
● odpowiedê nie by∏a wczeÊniej publikowana bàdê te˝ pojawi∏ si´ jakiÊ nowy aspekt
lub spojrzenie z innej perspektywy na dane
zagadnienie;
● informacje zawarte w odpowiedzi nie
obra˝à lub nie spowodujà wywo∏ania agresji
w wybranych subkulturach;
● publikowana odpowiedê nie zagrozi
nikomu w ˝aden psychiczny czy te˝ spo∏eczny sposób.
Trzecia wiadomoÊç wymaga zbalansowania mi´dzy koniecznoÊcià dotarcia serwisu do jak najszerszego grona odbiorców
(surferów), a koniecznoÊcià odpowiedzi na
potrzeby ma∏ych grup, cz´sto zaliczajàcych
si´ do grup wysokiego ryzyka. Na przyk∏ad,
m∏odzi geje i lesbijki nale˝à do grupy najwy˝szego ryzyka pod wzgl´dem pope∏niania samobójstw. Dlatego jest wysoce istotnym, aby odpowiedzi zawiera∏y jakieÊ przyjazne rozwiàzania (wsparcia), w∏aÊnie dla tej
grupy spo∏ecznej i to nie tylko w wersji odpowiedzi prywatnych ale tak˝e jako publikacje. Z drugiej jednak strony, opinie wspierajàce orientacje homoseksualne mog∏yby
z kolei obraziç uczucia ortodoksyjnych u˝ytkowników sieci, jak chocia˝by Arabów czy
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2007, nr 11
˚ydów, co z kolei mog∏oby wp∏ynàç
na zmniejszenie naszej efektywnoÊci. Dlatego w przypadkach potrzeby udzielenia
pomocy m∏odym gejom i lesbijkom nale˝y
skupiç si´ na koniecznoÊci „dojrza∏ego” rozwiàzania problemu, a nie na problemie
orientacji seksualnej samym w sobie.
Usuwanie informacji personalnych
z odpowiedzi. Czasami wiadomoÊci zawierajà informacje pozwalajàce na identyfikacj´
danej osoby. Takie informacje z publikowanych przez nas odpowiedzi zostajà usuni´te. Cz´sto bywa bowiem tak, ˝e osoba nie
zdaje sobie sprawy z konsekwencji zidentyfikowania jej, czego mog∏aby w przysz∏oÊci
˝a∏owaç. Mo˝liwe jest te˝, ˝e niektóre informacje mog∏yby byç wykorzystane umyÊlnie
w celu zrobienia komuÊ z∏oÊliwego psikusa
lub w celu obra˝enia pewnej konkretnej, zidentyfikowanej osoby. W publikowanych
odpowiedziach, zawsze usuwam odniesienia do osób trzecich, a tak˝e informacje które mog∏yby spowodowaç zidentyfikowanie
danej osoby.
Odniesienia. Kiedy jestem pytany o dok∏adne, Êcis∏e odniesienia lub gdy sà one
potrzebne do rozwiàzania konkretnej sprawy, kieruj´ ludzi do serwisów publicznych
lub do organizacji non-profit. Jest osiem
bezpoÊrednich linków do stron, które mogà
zostaç wstawione do odpowiedzi. I tak,
na przyk∏ad istnieje serwis „Otwartych
Drzwi” Izraelskiej Organizacji Planowania
Rodziny; serwis o zdrowiu kierowany do doros∏ych; „Otwarty Dom” centrum komunikacji dla gejów i lesbijek; „Zielony Dom” serwis
udzielajàcy porad dla doros∏ych, narodowa
sieç centrów do walki z HIV itp.
Mog´ za∏àczyç do odpowiedzi jeden
z powy˝szych linków. Ponadto, istnieje pewna rozleg∏a lista pomocy i êróde∏ wsparcia
zorganizowana wed∏ug kategorii w specjalnej sekcji strony („Wytnij i zatrzymaj”).
W rzadkich przypadkach potrzebne sà bardziej konkretne odniesienia. W takich wypadkach poszukujemy najodpowiedniejszego specjalisty do konkretnego przypadku
w ca∏ym kraju poprzez profesjonalne organizacje oraz sieci nieformalne i tam kierujemy
pacjenta. Przypadkiem takim by∏a osoba
cierpiàca na ca∏kowità anorgazmi´ bez jednoczesnej utraty zdolnoÊci erekcji lub ejakulacji. Pacjent zosta∏ poddany wielu badaniom i leczeniu przez osoby niekoniecznie
do tego wyspecjalizowane, nie b´dàce ekspertami w tej w∏aÊnie dziedzinie. To my znaleêliÊmy trzech ekspertów z dziedziny neurologii urologicznej na pó∏nocy, w centrum
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2007, nr 11
oraz na po∏udniu kraju, którzy pracowali
w publicznych szpitalach (placówkach zdrowia). Celem udzielenia pomocy pacjentowi,
skontaktowaliÊmy si´ z nimi.
Zach´canie doros∏ych do zaanga˝owania. W wielu przypadkach nastolatkowie
cz´sto wchodzà w konflikt z doros∏ymi lub
ze Êwiatem doros∏ych ogólnie. Ju˝ z zasady
zawsze próbuj´ motywowaç m∏odych ludzi
do odnowienia relacji z doros∏ymi albo te˝
do szukania przez nich wsparcia w∏aÊnie
u doros∏ych, bez pomocy rodziny, która mog∏aby wystàpiç w roli mediatora i zapewniç
jedynie zast´pcze wsparcie. Racjonalnym
wyjaÊnieniem prowadzenia takiej polityki
jest fakt, ˝e nastolatkowie bez wsparcia
doros∏ych bardziej ostro˝nie podchodzà
do problemów zdrowotnych, ryzyka zdrowotnego. Drugim, aczkolwiek nie mniej istotnym powodem jest sam interes doros∏ych,
którzy bardzo cz´sto cierpià z powodu konfliktów z nastolatkami.
Sprawa mo˝e mieç równie˝ pod∏o˝e bardziej etyczne. I tak na przyk∏ad nastolatkowi
w Izraelu nie wolno udzielaç porady medycznej lub leczyç bez zgody rodziców lub
innych prawnych opiekunów. W takich przypadkach staramy si´ znaleêç rozwiàzanie,
które pozwoli∏oby na zaanga˝owanie si´ rodziców bezpoÊrednio lub te˝ bardziej w roli
mediatorów. Izraelskie prawo zezwala
na poddawanie testom na obecnoÊç HIV
nieletnich lub na aborcj´ m∏odym kobietom
(nieletnim) bez zgody rodziców. Kiedy
zwi´ksza si´ zainteresowanie tymi sprawami
wÊród nastolatków, roÊnie liczba zadawanych pytaƒ o testy na obecnoÊç HIV, aborcj´
i antykoncepcj´ oraz gdzie mo˝na je otrzymaç bez wiedzy rodziców, naszym zamiarem jest w∏o˝enie wysi∏ku w to, a˝eby zaanga˝owaç w ten proces w∏aÊnie doros∏ych
(najlepiej rodziców, ale niekoniecznie).
Dzieci imigrantów nale˝à do grupy specjalnej potrzeby, która wymaga wi´kszej
uwagi. Bardzo cz´sto czujà si´ oni rozdarci
pomi´dzy dwoma kulturami, z jednej strony
kulturà rodziców i ich Êwiata, z drugiej zaÊ
Êwiatem ich rówieÊników. Tutaj o konflikt nie
jest trudno. W takim przypadku wa˝ne jest
dotarcie do spraw kulturowych, jak równie˝
wa˝na jest rola doros∏ego mediatora, który
by∏by w stanie zbudowaç pomost mi´dzy
tymi „rozdartymi Êwiatami”. Poszukuj´ równie˝ rozmaitych sposobów, dzi´ki którym
m∏odzi ludzie b´dà mogli poruszyç delikatne
sprawy z rodzicami i skupiç si´ na zbudowaniu dialogu i otrzymaniu pomocy, której
potrzebujà.
19
Za∏àcznik – Podzia∏ wiadomoÊci i odpowiedzi na kategorie.
(podkategorie zosta∏y wyszczególnione w czterech kategoriach jako przyk∏ad)
1. HIV/AIDS i STD.
2. Zwiàzki seksualne.
● Kiedy rozpoczàç wspó∏˝ycie?
● Pierwszy raz.
● Dziewictwo.
● Presja do rozpocz´cia wspó∏˝ycia.
● Powody do rozpocz´cia wspó∏˝ycia.
● Czerpanie przyjemnoÊci z seksu.
● Dysfunkcje seksualne.
● Seks oralny.
● Seks pochwowy.
● Seks analny.
● Zagadnienia, których nie uwzgl´dniono w innych kategoriach.
● Poszukiwanie materia∏ów dotyczàcych wspó∏˝ycia seksualnego.
● Poszukiwanie pomocy w specyficznych zagadnieniach.
3. Masturbacja.
4. Orientacja i preferencje seksualne.
● Czy jestem homoseksualistà/lesbijkà?
● Czemu jestem taki? Czy jestem normalny?
● Komu o tym powiedzieç i jak?
● Poszukuj´ innych, takich jak ja.
● Zachowania seksualne i bezpieczny seks.
● Co si´ zdarzy podczas s∏u˝by wojskowej.
● Moja historia.
● Poszukuj´ informacji na temat orientacji seksualnej.
● Poszukuj´ pomocy.
5. Okres dojrzewania i doros∏oÊç.
6. Antykoncepcja/nieplanowana cià˝a/terminacja cià˝y/niep∏odnoÊç.
● Informacja ogólne.
● Bezpieczne dni – metody naturalne.
● Abstynencja seksualna.
● Doustna antykoncepcja.
● Prezerwatywa.
● Metody mechaniczne dla kobiet.
● Wk∏adka wewnàtrzmaciczna.
● Antykoncepcja po stosunku.
● Terminacja cià˝y.
● Poszukiwanie materia∏ów.
– antykoncepcja/nieplanowana cià˝a / terminacja cià˝y / niep∏odnoÊç.
● Poszukiwanie pomocy.
7. Zwiàzki intymne.
● Randki i tworzenie relacji partnerskich.
● Twoja rola w zwiàzku.
● Separacja, koniec cià˝y.
● Zobowiàzania, monogamia, zwiàzki pozama∏˝eƒskie.
● Relacje intymne i seks.
● TrudnoÊci w zwiàzku.
● ZazdroÊç.
● Poszukiwanie materia∏ów dotyczàcych zwiàzków intymnych.
● Poszukiwanie pomocy.
8. Agresja seksualna.
9. Zagadnienie p∏ci.
10. Odpowiedzi internautów.
20
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2007, nr 11
WYBRANE PRZYPADKI
Te przypadki prezentujemy w celu zilustrowania tego wszystkiego o czym mowa
by∏a wczeÊniej. OczywiÊcie nie wyczerpuje
to ca∏oÊci tematu czy te˝ pytaƒ kierowanych
na stron´, ale zwraca uwag´ na potrzeb´
istnienia w∏aÊnie takich serwisów. Z wi´kszoÊcià osób opisanych poni˝ej mia∏em kontakt
wi´cej ni˝ raz.
niego przysy∏anych, przesta∏ nagle pisaç.
Szybko jednak odkry∏em pojawienie si´
nowej osoby o dziwnie identycznych pytaniach, problemach i sposobie pisania.
W tym przypadku podjà∏em decyzj´, ˝e
b´d´ nadal udziela∏ odpowiedzi, jednak
suchych i typowo informacyjnych. „Nowy”
u˝ytkownik serwisu kontynuowa∏ pisanie,
po czym jak wczeÊniej nagle zerwa∏ kontakt,
po prostu zniknà∏.
Osoba zadajàca du˝à iloÊç pytaƒ. Imi´
nadane tej osobie Nieke jest oczywiÊcie
pseudonimem. Osoba ta okreÊla si´ sama
jako 14-letni ch∏opiec, który wys∏a∏ ponad 40
pytaƒ w czasie oÊmiu miesi´cy. Wi´kszoÊç
wys∏anych przez niego wiadomoÊci dotyczy∏a problemu HIV/AIDS, kilka jednak odnosi∏o
si´ do innych problemów, m.in. homofobii.
Z poczàtku ten przypadek zwróci∏ mojà uwag´ z powodu pytaƒ o zaka˝enia AIDS/HIV
zawierajàce niecodzienne przypadki. Pyta∏
na przyk∏ad o bycie zaka˝onym przez w∏asne nasienie podczas masturbacji, o dotykanie d∏ugopisu, który wczeÊniej trzyma∏a
kole˝anka z klasy majàca ran´ na palcu itp.
Ka˝de pytanie z osobna nie zwi´ksza∏o mojego podejrzenia, czy uwagi, ale ich kumulacja i du˝a iloÊç zrodzi∏a ich kilka: po pierwsze, czy ta osoba jest przypadkiem „pozytywnie martwiàcy si´”, czy „szukajàcy nowych doznaƒ”? Kilka wyra˝eƒ j´zykowych,
czy odnoÊników od zainteresowanego sugerowa∏o, ˝e mog∏a to byç osoba starsza ni˝
to sama podawa∏a. Po drugie, jakie sà jego
potrzeby, sprawy w których mog´ mu pomóc nie czyniàc ˝adnych szkód? Pierwszym
by∏o z∏agodzenie intensywnoÊci jego fobii,
drugà sprawà natomiast by∏a potrzeba
„brudnej” wymiany informacji b´dàca swojego rodzaju jakàÊ seksualnà satysfakcjà.
I tak, jak wa˝ne jest rozwiàzanie pierwszej
kwestii, tak drugà nie czu∏em si´ zobligowany. Po kilku pierwszych zapytaniach postanowi∏em nie publikowaç ˝adnych jego
przysz∏ych wiadomoÊci, nawet gdyby te
zawiera∏y elementy mogàce pomóc, czy zainteresowaç innych, w celu wyeliminowania
motywacji seksualnej satysfakcji. Kiedy zorientowa∏em si´, ˝e osoba ta i tak kontynuuje pisanie, zdecydowa∏em si´ stopniowo
czyniç wysi∏ek, by uÊwiadomiç go i˝ jego
strach przed HIV jest wysoce przesadzony
i ˝e móg∏by szukaç gdzie indziej pomocy
w tej dziedzinie. Ten wysi∏ek nie przyniós∏
rezultatu. Kiedy po ponad czterdziestu wymienionych wiadomoÊciach, w których nawiàzywa∏em do wiadomoÊci wczeÊniej przez
Rozpacz i depresja po aborcji cià˝y. M∏oda 19-letnia kobieta skontaktowa∏a si´ ze
mnà za pomocà rozpaczliwych wiadomoÊci
dotyczàcych aborcji cià˝y na ˝yczenie,
przy pomocy leków. Kontakt z nià trwa∏
przez kilka tygodni i objà∏ w sumie 10 wiadomoÊci. Jej pierwsza wiadomoÊç zawiera∏a
wystarczajàcà iloÊç informacji pozwalajàcà
stwierdziç, ˝e pacjentka cierpia∏a z powodu
ostrej depresji. Natychmiast zdecydowa∏em
si´ nie publikowaç naszej korespondencji,
gdy˝ pomoc osobie z podejrzeniem depresji
nie posiada ogólnej wartoÊci za wyjàtkiem
zwyk∏ego zaspokojenia czystej ludzkiej ciekawoÊci. Ba∏em si´ równie˝, ˝e taka publikacja mog∏aby tylko zwi´kszyç, lub pog∏´biç
jej poczucie wstydu i zrodziç poczucie winy.
Oprócz tego musia∏em wziàç pod uwag´
równie˝ fakt, ˝e oprócz depresji kobieta ta
prze˝ywa∏a ˝a∏ob´ po stracie dziecka walczàc jednoczeÊnie z wyrzutami sumienia,
poczuciem winy i wstydu. W moich pierwszych odpowiedziach zdecydowa∏em si´
rozró˝niç, rozpacz spowodowanà samym
faktem dokonania aborcji, a tym co nazwa∏em „sprawy medyczne” lub problemy medyczne, z powodu których cierpia∏a, i w których nale˝a∏o jej pomóc. Zaoferowa∏em jej
mo˝liwoÊç skontaktowania si´ z zaufanym
serwisem FtF. Zapewni∏em jà równie˝, ˝e
chcia∏bym kontynuowaç naszà korespondencj´ bez wzgl´du na to, czy zastosuje si´
do moich porad czy te˝ nie. Odmówi∏a kreowania nowych kontaktów t∏umaczàc to brakiem energii, jednak podtrzymywa∏a naszà
korespondencj´, co odczyta∏em jako pozytywny znak. Od samego poczàtku pojawi∏y
si´ pewne informacje, które pozwoli∏y mi
stwierdziç (podejrzewaç), ˝e kobieta ta nale˝a∏a do grupy ortodoksyjnych ˚ydów, co
póêniej w sposób niebezpoÊredni zweryfikowa∏a. Dlatego te˝ u˝ywa∏em w naszej korespondencji niektórych typowych stwierdzeƒ
dla tej w∏aÊnie grupy etnicznej, na które
reagowa∏a. Raz wyrazi∏a ˝yczenie pójÊcia
spaç i ch´ci nie obudzenia si´ ju˝ wi´cej, jak
to okreÊli∏a do koszmaru zwanego rzeczywi-
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2007, nr 11
21
stoÊcià. Musia∏em podjàç decyzj´: czy
od razu odwo∏aç si´ do autorytetów czy
jeszcze z tym poczekaç. W mojej nast´pnej
wiadomoÊci odnios∏em si´ bezpoÊrednio
do sprawy samobójstwa z ˝ydowskiego
punktu widzenia, (z punktu widzenia religii
˝ydowskiej). Przyzna∏a, ˝e myÊla∏a o pope∏nieniu samobójstwa jeszcze zanim zacz´liÊmy korespondowaç, i podj´∏a nawet bezskutecznà prób´, po której porzuci∏a myÊli
samobójcze. Ponowi∏em wówczas wysi∏ki,
by skontaktowaç jà z jakàÊ s∏u˝bà, która
udzieli∏aby jej medycznej pomocy. Nie wiedzàc gdzie mieszka skorzysta∏em z sieci by
poinformowaç kilka osób, aby by∏y przygotowane udzieliç jej pomocy, gdy kobieta ta
si´ na nià zdecyduje. W mi´dzyczasie dowiedzia∏em si´ od niej, ˝e jak by∏a nastolatkà zosta∏a osierocona przez matk´, i zgodzi∏a si´ spróbowaç zwierzyç ojcu, którego
reakcji niezmiernie si´ ba∏a. Rozwa˝aliÊmy
mo˝liwe sposoby jego zareagowania i sposoby jak sobie z nimi ewentualnie poradziç.
Okaza∏o si´ jednak, na szcz´Êcie, ˝e reakcja
ojca by∏a lepsza ni˝ moglibyÊmy si´ spodziewaç czy sobie ˝yczyç. Pierwszà rzeczà,
którà powiedzia∏ by∏y s∏owa: „Pami´taj, ˝e
nie wa˝ne co si´ wydarzy, zawsze b´dziesz
mojà córkà”. Kobieta zwierzy∏a mi si´, ˝e
by∏a leczona na depresj´ w przesz∏oÊci,
po Êmierci matki i ˝e b´dzie szukaç teraz pomocy tam, gdzie wczeÊniej jà otrzyma∏a. Zasugerowa∏em jej tylko, ˝e kiedy w przysz∏oÊci b´dzie planowaç posiadanie dziecka,
powinna wczeÊniej poinformowaç swojego
ginekologa, ˝e rozpoznano u niej i podj´to
leczenie depresji. UÊwiadomi∏em jej tym samym fakt, ˝e jest m∏oda i w przysz∏oÊci mo˝e mieç jeszcze dzieci, ˝e tamta aborcja nie
oznacza ca∏kowitej rezygnacji z posiadania
potomstwa. Zostawi∏em „otwartà furtk´”
do naszej dalszej korespondencji, jeÊli
kiedykolwiek b´dzie chcia∏a odnowiç nasz
kontakt.
Dziewczyna, która chcia∏a spotkaç si´
„na ˝ywo” z osobà poznanà wczeÊniej
„w sieci”. Dziewczyna przedstawi∏a si´ jako
16-latka, która utrzymywa∏a normalne spo∏eczne kontakty w tzw. realu, ale czatowa∏a równie˝ z ch∏opcami i dziewczynami
na Internecie.
W pierwszej wiadomoÊci napisa∏a o spotkaniu si´ z rówieÊnikiem, ch∏opcem, z którym
wczeÊniej przez kilka miesi´cy korespondowa∏a za pomocà Internetu i w którym si´ zakocha∏a. Zorientowa∏em si´, ˝e jej rodzice nie
pochwalajà kontaktów w „cyberprzestrzeni”
22
i ˝e zabronili jej spotykania si´ z osobami
poznanymi w sieci. Najwidoczniej jednak
jej rodzice dowiedzieli si´, ˝e ich córka takie
kontakty podtrzymuje i zdenerwowali si´.
W swoich wiadomoÊciach zastanawia∏a si´
nad mo˝liwoÊcià ucieczki z domu lub zmuszeniu rodziców do zapisania jej do zagranicznej
szko∏y (z dala od domu). Fakt, ˝e zwróci∏a si´
ze swoim problemem do mnie, do osoby
doros∏ej, odebra∏em jako pozytywny sygna∏.
Podczas uÊwiadamiania jej, ˝e nie mog´
podjàç za nià decyzji, podsunà∏em pomys∏, ˝e
zamiast ucieczki – niech rozwa˝y mo˝liwoÊç
takiego polepszenia sytuacji (kontaktów z rodzicami), w której obie strony b´dà zadowolone. Ona otrzyma co chce, jednoczeÊnie da
rodzicom poczucie bezpieczeƒstwa, a wtedy
nie b´dà si´ o nià martwiç. ˚eby podesz∏a
do tego w sposób dojrza∏y. Zasugerowa∏em
by zaproponowa∏a rodzicom, ˝e mogà obserwowaç z jakiejÊ odleg∏oÊci jej pierwsze spotkanie z ch∏opakiem poznanym w Internecie,
i˝ w ten sposób udowodni im, ˝e nie majà si´
o co martwiç, pokazujàc tym samym swojà
dojrza∏oÊç emocjonalnà. Gdy ch∏opak us∏ysza∏ o takiej propozycji zniknà∏ bez Êladu.
Opowiedzia∏a póêniej o tym swoim rodzicom,
co pozwoli∏o jej niejako osiàgnàç w ich
oczach status osoby doros∏ej, dojrza∏ej i odpowiedzialnej. Podczas naszej korespondencji ostrzeg∏em jà przed niebezpieczeƒstwami
jakie czyhajà na m∏odych ludzi w∏aÊnie w Internecie. Sprawà, która jeszcze w mi´dzyczasie wysz∏a z naszych wiadomoÊci by∏ fakt, ˝e
dziewczyna przyzna∏a i˝ nie zamierza na razie,
mieç stosunków p∏ciowych, nawet gdy stwierdzi ˝e jest zakochana. Ale ten temat pozostaje jeszcze nadal otwarty w naszej mo˝liwej,
dalszej korespondencji.
Pytania religijnego nastolatka o szkody
zdrowotne masturbacji. Osoba okreÊlajàca
siebie jako religijny nastolatek pyta o ryzyko
zdrowotne masturbacji. Swojà odpowiedê podzieli∏em na dwie cz´Êci sk∏adowe: zdrowie
oraz tzw. wartoÊci moralne. WyjaÊni∏em, ˝e
ró˝ne systemy moralne/wartoÊci odrzucajà
masturbacj´ z kilku ró˝nych powodów i ˝e ludzie ˝yjàcy zgodnie z nimi muszà sprostaç
równie˝ konfliktowi, jaki si´ wówczas pojawia,
który mo˝e spowodowaç powa˝ne zaburzenia. Nast´pnie podkreÊli∏em fakt, ˝e bardzo
cz´sto osoby wyznajàce takie wartoÊci starajà
si´ je podeprzeç przyk∏adami niepo˝àdanych
skutków zdrowotnych masturbacji. Odnios∏em si´ do kilku z nich. Zrobi∏em to z poszanowaniem religijnych uczuç. Musia∏em jednak
powy˝sze przyk∏ady uznaç za nieuzasadnione.
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2007, nr 11
Zdecydowa∏em si´ na publikacj´ odpowiedzi,
ze wzgl´du na ogólnie poj´ty interes spo∏eczny, po której otrzyma∏em dwa bardzo
„p∏omienne” maile.
Kobieta, która chcia∏a dokonaç rekonstrukcji b∏ony dziewiczej. Ta m∏oda kobieta
okreÊli∏a si´ jako 18-latka i zapyta∏a o mo˝liwoÊç dokonania rekonstrukcji b∏ony dziewiczej i o linki do klinik specjalizujàcych si´
w tej dziedzinie. Z formy jej wiadomoÊci wywnioskowa∏em, ˝e albo ona sama albo ktoÊ
jej bliski stoi przed faktem zawarcia zwiàzku
ma∏˝eƒskiego, a raczej problemem, ˝e przysz∏y ma∏˝onek wykryje i˝ nowo poÊlubiona ˝ona nie jest dziewicà, co mog∏oby jej
przysporzyç problemów równie˝ natury
socjospo∏ecznej. Problem, czy odpowiedê
na jej pytanie mam opublikowaç nie pojawi∏
si´ w tym przypadku, gdy˝ kobieta od razu
zastrzeg∏a bym odpowiedzi nie wysy∏a∏
na jej adres mailowy. Tak czy inaczej zdecydowa∏bym si´ opublikowaç odpowiedê
na takie zapytanie: po pierwsze, aby daç innym m∏odym kobietom w podobnej sytuacji
pewne wskazówki, bez koniecznoÊci odpisywania ka˝dej z nich bezpoÊrednio oraz
po drugie, aby ukazaç kobietom ten problem z ró˝nych perspektyw. Nie opublikowa∏bym jedynie odpowiedzi w przypadku
wyraênego zastrze˝enia, aby tego nie czyniç. Powodem nie by∏aby mo˝liwoÊç zidentyfikowania jej danych personalnych przez
innych u˝ytkowników sieci, gdy˝ takie informacje zawsze usuwam, ale stres jaki móg∏bym wywo∏aç u tej kobiety tym, ˝e nie zastosowa∏em si´ do jej wyraênej proÊby.
Odpowiedê zawiera∏a kilka cz´Êci. Jednà
z nich by∏a informacja, ˝e b∏ona dziewicza nie
jest niezb´dna do stwierdzenia dziewictwa,
a jej brak nie zawsze sygnalizuje fakt rozpocz´cia ˝ycia p∏ciowego. Przy pisaniu tego w∏àczy∏em kilka informacji zaczerpni´tych ze êróde∏ Talmudycznych i Islamskiej Shari. Odpowiedê zawiera∏a tak˝e wyjaÊnienia dlaczego
dziewczyny z b∏onà dziewiczà nie zawsze
krwawià podczas pierwszego zbli˝enia.
W drugiej cz´Êci skomentowa∏em praktyki
niektórych nastolatków pozwalajàce na zachowanie b∏ony dziewiczej: jak seks oralny,
czy seks analny. Nie zdajà oni sobie jednak
sprawy, z faktu i˝ mimo, ˝e takie praktyki pozwalajà uniknàç ostracyzmu czy przemocy, to
jednak nie eliminujà ryzyka zdrowotnego.
Trzecia cz´Êç zawiera∏a informacje o rekonstrukcji b∏ony dziewiczej oraz o miejscach,
w których mo˝na tego dokonaç. Po analizie
informacji zawartych w mailu na temat miejPrzeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2007, nr 11
sca zamieszkania „surferki” poda∏em namiary
na wybrane kliniki ginekologiczne zajmujàce
si´ takimi zabiegami. Skontaktowa∏em si´
z prze∏o˝onymi piel´gniarek, w tych trzech
placówkach, w celu zwrócenia im uwagi
na mo˝liwoÊç przybycia m∏odej pacjentki z
takim w∏aÊnie problemem.
Dziewczyna, która okreÊla si´ mianem
prostytutki. Dziewczyna lat 15, prezentuje
szczególny przypadek. W swojej wiadomoÊci napisa∏a, ˝e jakiÊ rok temu spotyka∏a si´
ze starszym od siebie m´˝czyznà, z którym
uprawia∏a seks oralny. Powiedzia∏a, ˝e bardzo to lubi∏a, wi´c nawet gdy ze sobà zerwali szuka∏a innych m´˝czyzn, z którymi
mog∏aby ten rodzaj wspó∏˝ycia dalej uprawiaç. OczywiÊcie znalaz∏a wielu ch´tnych
osobników p∏ci m´skiej, którzy oferowali jej
za to pieniàdze. Jej obecnym problemem
jest ryzyko zdrowotne, jakie niesie za sobà
uprawianie seksu oralnego, a tak˝e fakt i˝
zda∏a sobie spraw´, ˝e faktycznie sta∏a si´
prostytutkà i jakie to b´dzie mia∏o skutki dla
jej przysz∏oÊci. Pochwali∏em jà za to, ˝e zacz´∏a byç tych rzeczy Êwiadoma i zacz´∏a
si´ nad nimi zastanawiaç. Napisa∏em, ˝e wydaje mi si´, i˝ nie jest ona zainteresowana
moralnà stronà ca∏ej tej sytuacji, ale wyra˝a
obaw´ o swoje zdrowie. Wyrazi∏em przekonanie, ˝e nie uwa˝am jej za prostytutk´,
gdy˝ g∏ównà motywacjà jej zachowania by∏a
przecie˝ nie ch´ç zdobycia pieni´dzy,
a przyjemnoÊç jakà dawa∏o jej uprawianie
seksu oralnego. OkreÊli∏bym jà raczej jako
osob´ poszukujàcà przygód, nowych wra˝eƒ. Zapyta∏em czy nie chcia∏aby znaleêç alternatywnego sposobu doznania satysfakcji,
bardziej bezpiecznego. Nie skontaktowa∏a
si´ jednak ze mnà ponownie, co pozwoli∏o
mi twierdziç, ˝e mo˝e jednak jednà z motywacji kierujàcych jà ku seksowi oralnemu
by∏o w∏aÊnie to ryzyko – niebezpieczeƒstwo
dla zdrowia. Nie wiem w sumie czy uda∏o mi
si´ jej pomóc czy te˝ nie. Jednym z mankamentów porozumiewania si´ w cyberprzestrzeni jest fakt, i˝ jeÊli ona nie skontaktuje
si´ ze mnà, to nigdy si´ tego nie dowiem.
WNIOSKI
Uwa˝am, ˝e osoby zajmujàce si´ podobnà tematykà niezale˝nie od szerokoÊci
geograficznej, w której si´ znajdujà, mogà
skorzystaç z mojego dotychczasowego, czteroletniego doÊwiadczenia, drogi jakà przeby∏em od poczàtku projektu i lekcji jakiej z
tego wynios∏em. Wytyczne, które opisa∏em
23
w powy˝szym artykule mogà okazaç si´ dla
nich przydatne, oczywiÊcie w razie potrzeby
po tzw. „korekcie geograficznej”. W tym w∏aÊnie kontekÊcie Internet znosi bariery wyznaczone przez kultur´ czy te˝ wspomnianà geografi´. Z niecierpliwoÊcià czekam na rozwój tej
sekcji Yachard, w której chcia∏bym uczestniczyç, bez ograniczeƒ bud˝etowych. Pierwszym i najwa˝niejszym dodatkowym celem
na przysz∏oÊç jest wi´ksza grupowa wspó∏praca podczas opracowywania projektu. To
oczywiÊcie b´dzie wymaga∏o odpowiednich
warunków, w których ró˝ni eksperci b´dà mogli wspó∏pracowaç nad tymi samymi dokumentami poza siecià i dopiero potem wys∏aç
wspólnà pojedynczà odpowiedê na stron´.
W innym przypadku trudno b´dzie to zorganizowaç, co w konsekwencji mo˝e doprowadziç do chaosu, jaki zaistnieje w serwisie.
Z uwagi na dzia∏alnoÊci non-profit takiego serwisu, w pewnym momencie mo˝e dojÊç
do zbytniego obcià˝enia pojedynczego wolontariusza. Chcia∏bym równie˝ wprowadziç
dodatkowe t∏umaczenia odpowiedzi na j´zyki
rosyjski i arabski, co zwiàzane jest z faktem, i˝
ponad milion mieszkaƒców Izraela pos∏uguje
si´ j´zykiem arabskim i oko∏o miliona j´zykiem rosyjskim. Pomimo, i˝ wi´kszoÊç z nich
rozumie hebrajski, to jednak wygodniejsza
jest dla nich komunikacja we w∏asnym j´zyku,
szczególnie na tematy osobiste. PróbowaliÊmy znaleêç darczyƒców, których wsparcie
umo˝liwi∏oby nam realizacj´ powy˝szych celów, ale jak na razie bezskutecznie. To jest tylko jeden z projektów dalszego rozwoju sieci,
ale ich opis wykracza poza ramy niniejszego
artyku∏u.
UWAGI
1. Dost´p do portalu:
http://yachard.snunit.k12.il/.
database:
portal odpowiedzi
http://yachard.snunit.k12.il/.cgi-bin/
yachar/ search.pl
portal pytaƒ
http://yachard.snunit.k12.il/.cgi-bin/
yachar/get_mail.pl
portal edukacyjny dla rodziców
http://snunit.k12.il/
Wszystkie strony sà dost´pne tylko w j´zyku
hebrajskim.
2. Jako zespó∏ redagujàcy zdecydowaliÊmy
si´ u˝ywaç terminów orientacji seksualnej
i preferencji seksualnych „razem”, ze wzgl´du
na fakt, ˝e wielu ludzi wierzy w obie opcje.
WolelibyÊmy w∏àczaç, a nie wykluczaç. ◗
T∏umaczenie: lek. Anita B∏a˝ejewska
PiÊmiennictwo
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
24
Berson I.R., Berson M.J. i in. (2005) Emerging risks of violence in the digital age: Lessons for educators from an online study
of adolescent girls in the Ujnited states. Meridian: a Middle School Computer Technology Journal 6 (1), 1-8.
Carnes P.J. (2003) The anatomy of arosual: Three Internet portals. Sexual and relationship Therapy. 18, 309-328.
Cooper a. (Editor) (2202) Sex and the Internet: A Guidebook for Clinicians. Neew Tork: Brenner-Routledge, 290pp.
Elwin G.J., Gray A., Clark (2000) Shared decision-making and non-directivness in genetic counseelling. Journal of Medical
Genetics 17, 135-138. available online at; htpp://jmg.bmjjournals.com/cgi/content/full/37/2/135.
Flood M. (2003) Between Critique and Censorship: Developing an ethical pornography. A report submitted to the Office of film and
literature classification conferenc, Sydney, Australia. Sept. 22-24.2003. available online: htpp://www.oflc.gov.au/resource =
243&filename = 243.pdf.
Flood M. i Hamilton (2003) Regulating Youth access to Pornography. The Australia Institute: Discussion paper No. 53.
Garofalo R., Wolf R.C. i in. (1999) Sexual Orientation and Risk of Suicie Atempts Among A Representative Sample of Youth.
Achieves of Pediatrics Adolescent Medicine 153 (5), 487-493.
Gould M.S., Munfakh J.L.H. i in. (2002) Seeking Help From the Internet During Adolescence. Journal of the American Academy
of Child &Adolescent Psychiatry 41 (10), 1182-1189.
Griffiths M. (2004) Sex addiction on the Internet. Janus Head 7 (1), 188-217.
Gray N.J., Klein J.D. i in. (2002) Adolescent Girls” Use of the Internet for Health Information: Issues Beyond Access Journal of
Medical Systems 26 (6), 545.
Griffin-Shelley E. (2003) The Internet and sexuality: a literature review-1983-2002. Sexual and Relationship Therapy 18 (3), 355-371.
Lamberg L. (2001) Starking disrupts life, leaves emotional scars. Journal of the American Medical Association 386 (5), 519-523.
Mitchell K.J., Finkelhor D. J. i Wolak (2003) The exposure of youth to unwanted sexual material on the Internet: A national
survery of risk impact and prevention. Youth and Society 34 (3), 330-357.
Ponchietti R., Di Loro F. (2004) Internet and andrological health risks for the youth. Italian Journal of Pediatrics 30, 7-10.
Skinner H., Sherry B. i in. (2003) How Adolescents Use Technology for Health Information: Implications for Health Professionals
from Focus Group Studies. Journal of Medical Internet Research 5 (4), s. 32.
Susan V. (2001) Impact of Media on Children and Adolescents: A 10-Year Review of the Research. Journal of the American
Academy of Child & Adolescent Psychiatry 40 (4), 392-401.
Yarborough M., Scott J.A., Dixon L.K. (1989) The role of beneficence in clinical genetics: Non-directive counseling reconsidered.
Theoretical Medicine and Bioethics 10 (2), 139-149.
Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2007, nr 11