Skutki przekształcenia spółki cywilnej w jawną

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 13.03.2015
Skutki przekształcenia spółki cywilnej w jawną
Powstałej w wyniku przekształcenia spółce jawnej przysługują wszystkie wspólne prawa i obciążają ją wszystkie
obowiązki wspólników spółki cywilnej już z chwilą wpisu spółki jawnej do rejestru, co obejmuje także należące do
tych wspólników prawo wieczystego użytkowania nieruchomości.
Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 6 listopada 2014 r., II CSK 90/14.
Pozwana (spółka jawna) jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej stanowiącej własność gminy. Spółka
jawna powstała w 2002 r. w wyniku przekształcenia w trybie 26 § 4 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) ze spółki
cywilnej. W księdze wieczystej spółka jawna jako użytkownik wieczysty wpisana została w 2005 r.
W 2004 r. gmina wypowiedziała użytkownikowi wieczystemu – wspólnikom spółki cywilnej – dotychczasową wysokość
opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości. Wobec nieuiszczenia opłaty w nowej wysokości gmina
wystąpiła z powództwem na drogę sądową.
Sąd I instancji uznał, że powódka, kierując w 2004 r. pismo adresowane do wspólników spółki cywilnej, jako
użytkowników wieczystych do wspólności łącznej nieruchomości, dokonała skutecznego wypowiedzenia
dotychczasowych opłat. W ocenie sądu dla nabycia prawa użytkowania wieczystego przekształcona spółka powinna
dokonać stosowanego wpisu w księdze wieczystej. Wpis ten ma znaczenie konstytutywne. Zatem prawo użytkowania
wieczystego nie powstaje bez wpisu do księgi wieczystej. Przed złożeniem wniosku o wpis prawa użytkowania
wieczystego nieruchomości na rzecz pozwanej spółki jawnej, co nastąpiło dopiero w 2005 r., prawo użytkowania
wieczystego przekształconej spółce nie przysługiwało, toteż wypowiedzenie dotychczasowej wysokości opłaty, dokonane
w 2004 r. wobec wspólników spółki cywilnej, należało uznać za prawnie skuteczne.
Pozwana wniosła apelację, która została oddalona. Pozwana wniosła skargę kasacyjną, którą Sąd Najwyższy uznał za
zasadną. Zdaniem SN, w dacie wypowiedzenia przez powódkę dotychczasowej wysokości opłaty od wieczystego
użytkowania nieruchomości prawo to przysługiwało spółce jawnej, a nie jej poprzednikom prawnym – wspólnikom
spółki cywilnej – mimo że to oni figurowali jeszcze w księdze wieczystej jako współużytkownicy wieczyści. Dokonane
wypowiedzenie, adresowane do podmiotu, który nie był użytkownikiem wieczystym, było więc nieskuteczne, a tym
samym dochodzenie przez powódkę zapłaty przez pozwaną spółkę podwyższonej stawki opłaty rocznej nie znajduje
uzasadnienia prawnego.
Michał Prokop, adwokat Warszawa, Rödl & Partner
Zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami (u.g.n.) właściwy organ zamierzający zaktualizować
opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej powinien wypowiedzieć na piśmie wysokość
dotychczasowej opłat, do 31 grudnia roku poprzedzającego, przesyłając równocześnie ofertę przyjęcia jej nowej
wysokości. Nie ulega wątpliwości, że ta korespondencja powinna być adresowana do podmiotu, który jest aktualnym
użytkownikiem wieczystym nieruchomości. W komentowanej sprawie sądy I i II instancji przyjęły, że dla ustalenia, kto
jest aktualnym użytkownikiem wieczystym, decydujący jest – zgodnie z art. 27 u.g.n. – wpis w księdze wieczystej, gdyż
wpis ten ma charakter konstytutywny (co oznacza, że bez wpisu prawo to nie powstaje). Ponieważ w dacie wysyłania
wypowiedzenia dotychczasowej opłaty rocznej użytkownikami wieczystymi byli – zgodnie z treścią księgi wieczystej –
wspólnicy spółki cywilnej, a nie spółka jawna, to zawiadomienie było prawnie skuteczne.
Zgodnie z art. 27 u.g.n. oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej wymaga zawarcia umowy w formie
aktu notarialnego. Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa w drodze
umowy wymaga wpisu w księdze wieczystej. Z przepisu tego wynika, że konstytutywny charakter wpisu użytkowania do
księgi wieczystej dotyczy tylko przypadków powstania tego prawa oraz jego przeniesienia. W razie natomiast
przekształcenia dokonanego na podstawie art. 26 § 4 k.s.h. nie następuje rozwiązanie jednego stosunku prawnego spółki i
nawiązanie nowego stosunku innego rodzaju spółki, tylko spółka cywilna w ramach tego samego stosunku spółki staje się
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
spółką jawną, nie tworząc nawet nowej umowy, erygującej tę spółkę, tylko dotychczasową umowę spółki cywilnej
dostosowując do wymagań umowy spółki jawnej (art. 26
§ 6 k.s.h.). Taka szczególna konstrukcja obrazuje ratio legis ustawodawcy, sprawiając, że spółka jawna kontynuuje prawa
i obowiązki spółki cywilnej, jako umowy jej wspólników. Jest to zatem ten sam podmiot, tylko występujący w obrocie w
nowej postaci organizacyjno-prawnej (wyrok WSA w Krakowie z 7 lutego 2012 r., I SA/Kr 2075/11 oraz powołane tam
orzecznictwo SN). Konsekwencją tego stanowiska jest przyjęcie, że powstałej na skutek przekształcenia spółce jawnej
przysługują wszystkie wspólne prawa i obciążają ją wszystkie obowiązki wspólników spółki cywilnej już z chwilą wpisu
spółki jawnej do rejestru, co obejmuje także należące do tych wspólników prawo wieczystego użytkowania
nieruchomości. Skutek przejścia tego prawa na rzecz spółki jawnej w drodze sukcesji generalnej uchyla bowiem działanie
konstytutywnego charakteru wpisu, przewidzianego w art. 27 u.g.n.
Kwestia sukcesji generalnej w omawianym przypadku nie budzi obecnie wątpliwości, w związku z wyraźnym
wskazaniem w znowelizowanym 15 stycznia 2004 r. art. 26 § 5 k.s.h., że spółka cywilna nie tylko staje się spółką jawną,
ale że spółce tej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników spółki cywilnej.
Jednak w orzecznictwie SN ugruntowane jest stanowisko, że spółka jawna stawała się sukcesorem generalnym
wspólników spółki cywilnej w zakresie jej praw także przed nowelizacją – na podstawie art. 26 § 4 k.s.h. (np. wyrok SN z
26 października 2005 r., V CK 285/05; postanowienia SN z 14 stycznia 2005 r., III CK 177/04 i z 9 stycznia 2008 r., III
CSK 2008 r. 196/07). Bez takiego założenia przekształcenie spółki cywilnej w jawną w istocie pozbawione byłoby
jurydycznego sensu, skoro poszczególne prawa i obowiązki wspólników spółki cywilnej przechodzić musiałyby na
spółkę jawną w drodze odrębnych czynności (wyrok SN z 20 marca 2009 r., II CSK 568/08).
W konsekwencji pomimo braku wpisu w księdze wieczystej w dacie wypowiedzenie przez powódkę dotychczasowej
wysokości opłaty od wieczystego użytkowania prawo to przysługiwało spółce jawnej i do niej pismo powinno być
adresowane.
Źródło: http://www.rp.pl/artykul/1185630-Skutki-przeksztalcenia-spolki-cywilnej-w-jawna.html?template=restricted
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]