Acta Agrophysica, 2006, 8(3), 671

Acta Agrophysica, 2006, 8(3), 671-680
ZAWARTOŚĆ NIEKTÓRYCH SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH
I MINERALNYCH W BURAKU CUKROWYM W ZALEśNOŚCI
OD NAWOśENIA AZOTEM I SPOSOBÓW ODCHWASZCZANIA
Joanna Kurus
Katedra Ekologii Rolniczej, Akademia Rolnicza
ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
e-mail: [email protected]
S t r e s z c z e n i e . W latach 1996-1998 w ZD Bezek (niedaleko Chełma) przeprowadzono
badania polowe, których celem było określenie wpływu dawek azotu, ich podziału i terminu stosowania oraz sposobów odchwaszczania na zawartość składników pokarmowych i mineralnych
w korzeniach i liściach buraka cukrowego. Doświadczenie załoŜono na rędzinie mieszanej wytworzonej z opoki kredowej, o składzie granulometrycznym gliny średniej pylastej, naleŜącej do kompleksu pszennego wadliwego i klasy bonitacyjnej IIIb. W doświadczeniu uwzględniono trzy czynniki:
1. nawoŜenie azotem, zróŜnicowane na 90 i 120 kg N·ha-1, 2. sposób dzielenia dawki i termin wnoszenia azotu, obejmujący warianty: a – 2/3 dawki azotu przed siewem i 1/3 dawki azotu pogłównie po
pojedynkowaniu; b – 1/3 dawki azotu przed siewem, 1/3 dawki azotu w fazie jednego liścia właściwego buraka i 1/3 dawki azotu po pojedynkowaniu oraz 3. sposób odchwaszczania, polegający na stosowaniu: I. Pyraminu po siewie doglebowo (6 l·ha-1) + zabiegi mechaniczne; II – Pyraminu po siewie
doglebowo (3 l·ha-1) oraz Betanalu (6 l·ha-1) nalistnie; III – Betanalu nalistnie w trzech dawkach po
2 l·ha-1 w następujących terminach: faza liścieni chwastów, 5-10 dni po pierwszym zabiegu na nowe
siewki chwastów, 5-10 dni po drugim zabiegu, w miarę potrzeby. Porównywane w doświadczeniu
czynniki nie rzutowały istotnie na zawartość suchej masy, białka surowego oraz włókna surowego.
Spośród składników mineralnych jedynie zawartość N-ogólnego w korzeniach buraka cukrowego rosła
w miarę intensyfikacji nawoŜenia azotem. W największym stopniu zawartość składników pokarmowych i mineralnych była modyfikowana przez czynniki atmosferyczne.
S ł o w a k l u c z o w e : burak cukrowy, nawoŜenie azotem, sposoby odchwaszczania, składniki
mineralne, składniki pokarmowe
WSTĘP
Burak cukrowy zajmuje szczególne miejsce w produkcji roślinnej. Wynika to
z korzystnego oddziaływania tej rośliny na całą gospodarkę rolną oraz z róŜnych
moŜliwości jej wykorzystania. Burak cukrowy, uwaŜany powszechnie za roślinę
672
J. KURUS
przemysłową, ma równieŜ duŜe znaczenie jako źródło wartościowej paszy dla
zwierząt gospodarskich (liście, wysłodki, melasa, susz buraczany) [11]. Pojawia
się równieŜ perspektywa wykorzystania go do produkcji biopaliw [8].
Wielkość dawki azotu oraz sposób jego stosowania decyduje o składzie chemicznym korzeni i liści buraka cukrowego, a tym samym o przydatności technologicznej oraz wartości paszowej rośliny [4]. Konsekwencją stosowania zbyt wysokich dawek azotu jest kumulowanie się w roślinach duŜych ilości azotanów,
działających szkodliwie na organizm zwierzęcy [3]. Niemniej waŜnym czynnikiem wpływającym zarówno na plon jak i na jakość surowca jest zachwaszczenie
plantacji buraka [6].
Celem przedstawionych badań było określenie wpływu dawek azotu i sposobu
ich podziału oraz systemów odchwaszczania na zawartość podstawowych składników pokarmowych i mineralnych w korzeniach i liściach buraka cukrowego.
MATERIAŁ I METODY
Ścisłe badania polowe przeprowadzono w latach 1996-1998, w GD Bezek
(niedaleko Chełma), naleŜącym do AR w Lublinie. Doświadczenie załoŜono na
rędzinie mieszanej wytworzonej z opoki kredowej, o składzie granulometrycznym
gliny średniej pylastej, naleŜącej do kompleksu pszennego wadliwego i klasy
bonitacyjnej III b. Warstwa uprawna gleby zawierała średnio 3,56% C-organicznego, charakteryzowała się odczynem zasadowym (pH – 7,4), bardzo wysoką
zasobnością w fosfor, średnią w potas oraz niską w magnez.
Przebieg warunków pogodowych w okresie prowadzenia badań przedstawiono
w tabeli 1. Wynika z niej, Ŝe warunki termiczne w analizowanym okresie były dość
korzystne dla wzrostu i rozwoju buraka cukrowego. W pierwszym roku doświadczenia średnia temperatura powietrza przewyŜszała normę wieloletnią o 0,4oC, zaś
w ostatnim roku badań o 0,6oC. Jedynie w 1997 r. była niŜsza o 0,4oC w stosunku
do wielolecia, głównie za sprawą niskich temperatur na początku, jak i pod koniec
wegetacji. Jednocześnie poszczególne lata badań róŜniły się zarówno ilością, jak
i rozkładem opadów w sezonie wegetacyjnym. W 1996 r. spadło o 56,5 mm więcej
deszczu (głównie w maju i sierpniu) w porównaniu z normą wieloletnią (410,4 mm),
natomiast w 1997 r. róŜnica ta wynosiła aŜ 85,1 mm, co spowodowane było bardzo
intensywnymi opadami w maju oraz w lipcu. Z kolei sezon wegetacyjny 1998 r.
nieznacznie tylko in minus odbiegał pod tym względem od wielolecia, i to głównie
za sprawą opadów w maju i sierpniu.
Doświadczenie załoŜono metodą bloków losowanych w czterech powtórzeniach. Powierzchnia poletka do zbioru wynosiła 18 m2.
Tabela 1. Temperatura powietrza i opady atmosferyczne w latach 1996-1998 w zestawieniu ze średnimi wieloletnimi (1974-1995), wg Stacji
Meteorologicznej w Bezku
Table 1. Air temperature and rainfall in 1996-1998 compared with average multi-year data (1974-1995), according to Meteorological Station in
Bezek
Miesiąc – Month
Rok – Year
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
IV-X
Średnia temperatura
Average temperature
Temperatura – Temperature (oC)
1996
8,0
16,1
17,0
16,6
17,8
10,1
9,1
13,5
1997
4,5
14,5
16,8
17,5
17,8
12,2
5,8
12,7
1998
Wielolecie
Multi-year period
10,0
14,1
17,6
17,9
16,8
12,6
7,1
13,7
7,2
13,3
15,9
17,3
17,2
12,9
7,8
13,1
Suma opadów
Rainfall sum
Opady – Rainfall (mm)
1996
21,2
124,3
45,4
82,7
80,9
61,3
51,1
466,9
1997
38,2
81,5
36,5
170,1
56,9
48,4
64,2
495,5
1998
Wielolecie
Multi-year period
53,5
40,5
78,8
71,7
49,9
49,0
48,4
391,8
36,3
50,9
81,0
77,2
64,1
58,2
42,7
410,4
674
J. KURUS
Schemat badań uwzględniał trzy czynniki, tj. 1. nawoŜenie azotem, zróŜnicowane na dawki: A – 90 kg N·ha-1 i B – 120 kg N·ha-1, 2. sposób podziału dawki
azotu, obejmujący warianty: a – 2/3 dawki azotu przed siewem oraz 1/3 dawki
azotu pogłównie po pojedynkowaniu i b – 1/3 dawki azotu przed siewem, 1/3
dawki azotu w fazie jednego liścia właściwego buraka oraz 1/3 dawki azotu po
pojedynkowaniu oraz 3. sposób odchwaszczania, polegający na stosowaniu:
I. Pyraminu po siewie doglebowo (6 l·ha-1) + zabiegi mechaniczne; II – Pyraminu
po siewie doglebowo (3 l·ha-1) oraz Betanalu (6 l·ha-1) nalistnie; III – Betanalu
nalistnie w trzech dawkach po 2 l·ha-1w następujących terminach: faza liścieni
chwastów; 5-10 dni po pierwszym zabiegu na nowe siewki chwastów; 5-10 dni
po drugim zabiegu, w miarę potrzeby.
Do chemicznego odchwaszczania buraków zastosowano doglebowo Pyramin
Turbo 520 SC i nalistnie Betanal Progress AM 180 EC. Obiektem badań była
odmiana buraka cukrowego – Janina.
Dawki nawoŜenia fosforem i potasem pod buraki ustalano w oparciu o zasobność gleby w te składniki i zastosowano odpowiednio: 45 kg·ha-1 P2O5 (w postaci
superfosfatu potrójnego) i 105 kg·ha-1 K2O (w formie soli potasowej 60%). NawoŜenie azotem stosowano w formie mocznika oraz saletry amonowej.
Buraki zbierano w fazie dojrzałości technicznej, co odpowiadało następującym datom: 14-15.10.1996 r., 8-9.10.1997 r. i 13-14.10.1998 r.
W uśrednionych próbkach korzeni i liści pobieranych ze wszystkich poletek
w czasie zbioru buraków oznaczono suchą masę – metodą suszarkowo-wagową,
azot ogólny – metodą Kjeldhala, białko surowe – wyliczono stosując współczynnik
6,25, włókno surowe – metodą hydrolizy kwaśnej i popiół ogólny – poprzez spalenie
w piecu muflowym. Ponadto określano zawartość fosforu metodą wanadomolibdenową, zaś ilość pozostałych jonów K+, Na+, Mg2+, Ca2+ metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej (ASA). Otrzymane wyniki wyraŜono w % s.m.
Uzyskane wyniki opracowano statystycznie w oparciu o analizę wariancji.
Średnie porównano przy pomocy najmniejszych istotnych róŜnic na podstawie
testu Tukey’a.
WYNIKI I DYSKUSJA
Porównywane w doświadczeniu dawki azotu nie wpływały istotnie na zawartość suchej masy w korzeniach buraków. Podobnie oddziaływał podział dawek
azotu, jakkolwiek wnoszenie tego składnika w trzech terminach obniŜało zawartość suchej masy w korzeniach średnio o 1,02% w porównaniu do dwukrotnego
jego stosowania (tab. 2). Zawartość tego składnika w korzeniach buraka cukrowego podlegała głównie wpływowi warunków sezonowych. Najkorzystniejszy
pod tym względem okazał się rok 1998, kiedy to niezaleŜnie od kontrolowanych
ZAWARTOŚĆ NIEKTÓRYCH SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH I MINERALNYCH
675
czynników doświadczenia, zawartość suchej masy w korzeniach wynosiła średnio
28,58% i była istotnie wyŜsza niŜ w poprzednich latach. RóŜnica między skrajnymi latami, tj. 1996 i 1998 wynosiła aŜ 6,4%.
Na procentową zawartość białka surowego w korzeniach buraka cukrowego
nie miały wpływu czynniki doświadczenia (tab. 2). Z badań Zielińskiej i in. [11]
wynika, Ŝe w miarę zwiększania dawki azotu rośnie zawartość białka surowego.
W badaniach własnych zaobserwowano jedynie tendencję przyrostu tego składnika pod wpływem zwiększonego nawoŜenia azotowego oraz chemiczno-mechanicznego sposobu odchwaszczania plantacji. Wartość omawianej cechy była natomiast wyraźnie róŜnicowana przez warunki sezonowe. Istotnie najwięcej tego
składnika gromadziły korzenie w 1997r.
Zawartość włókna surowego w korzeniach buraków równieŜ nie była istotnie
modyfikowana przez czynniki doświadczenia, jakkolwiek przeciętnie znacznie
mniej włókna zawierały korzenie roślin nawoŜonych wyŜszą dawką azotu
(tab. 2). Z kolei dwukrotne wnoszenie azotu, niezaleŜnie od wielkości dawki,
zmniejszało zawartość włókna w korzeniach, co naleŜy uznać za wielce korzystne
zarówno z punktu widzenia przerobu surowca, jak teŜ wykorzystania korzeni na
paszę dla trzody chlewnej.
Analogicznie, jak zawartość suchej masy w korzeniach układała się zawartość
tej substancji w liściach. RównieŜ i w tym przypadku jedynie warunki sezonowe
modyfikowały tę cechę (tab. 2). Najwięcej suchej masy (14,32%) zawierały liście
zebrane w 1998r., najmniej natomiast (10,98%) w roku 1997. Warto podkreślić,
Ŝe zarówno korzenie, jak i liście buraków odznaczały się największą zawartością
suchej masy w roku charakteryzującym się wyŜszą temperaturą i niŜszymi opadami niŜ przeciętnie w wieloleciu (por. tab. 1). RównieŜ badania Buraczyńskiej
i in. [2] wykazały niekorzystny wpływ duŜej ilości opadów na koncentrację suchej masy w korzeniach i liściach buraka cukrowego.
W warunkach omawianego doświadczenia procentowa zawartość białka surowego w liściach buraków cukrowych nie ulegała istotnym zmianom pod wpływem
badanych czynników eksperymentu, mimo iŜ większa dawka azotu oraz wnoszenie
go w trzech róŜnych terminach podwyŜszały omawianą cechę średnio o 0,8%.
śaden z czynników eksperymentu nie róŜnicował równieŜ zawartości włókna
w liściach buraków cukrowych. Zarysowała się jednak, podobnie jak w przypadku korzeni, tendencja spadku jego ilości po zastosowaniu dawki 120 kg N·ha-1.
W największym stopniu cechę tę kształtowały lata badań. RóŜnica między skrajnymi latami (1996 i 1998) wynosiła aŜ 5,29%.
Analiza statystyczna wyników nie wykazała, aby sposób odchwaszczania
buraków w istotny sposób wpływał na wartość pokarmową korzeni i liści. MoŜna
jednak zauwaŜyć wyraźną tendencję wzrostu zawartości suchej masy w korzeniach buraków odchwaszczanych przy pomocy preparatów Pyramin i Betanal.
Tabela 2. Zawartość suchej masy i niektórych składników pokarmowych w korzeniach i liściach buraka cukrowego, % s. m.
Table 2. Content of dry mass and some nutrients in sugar beet roots and leaves, % of d. m.
Wyszczególnienie
Specification
Sucha
masa
Dry mass
Korzenie – Roots
Włókno
Białko
surowe
surowe
Crude
Crude
fibre
protein
Liście – Leaves
Popiół
surowy
Crude ash
Sucha
masa
Dry mass
Białko
surowe
Crude
protein
Włókno
surowe
Crude
fibre
Popiół
surowy
Crude ash
Lata
Years
1996
1997
1998
24,87
22,18
28,58
4,12
4,60
4,09
6,47
5,61
4,93
4,12
3,51
3,27
11,63
10,98
14,32
16,17
14,80
14,30
15,93
15,89
10,64
20,18
16,18
16,45
Dawki azotu w kg·ha-1
Nitrogen doses in kg ha-1
90
120
25,17
25,26
4,12
4,41
6,10
5,28
3,68
3,59
12,36
12,26
14,69
15,49
14,74
13,56
17,77
17,44
Sposób nawoŜenia N
Method of nitrogen
fertilization
a
b
25,72
24,70
4,30
4,23
5,18
6,11
3,57
3,69
12,46
12,15
14,71
15,47
14,24
14,07
17,32
17,89
Sposób odchwaszczania
Method of weed control
I
II
III
24,88
25,92
24,84
4,47
4,13
4,20
5,84
6,06
5,01
3,74
3,60
3,56
12,14
12,32
12,46
14,92
15,32
15,03
14,65
13,94
13,87
17,76
17,23
17,82
2,8
0,28
–
–
0,72
–
1,28
1,66
NIR 0,05 pomiędzy latami
LSD 0.05 between years
a – 2/3 dawki azotu przed siewem oraz 1/3 dawki azotu pogłównie po pojedynkowaniu; 2/3 nitrogen dose before sowing, 1/3 nitroge doses after
thinning
b – 1/3 dawki azotu przed siewem, 1/3 dawki azotu w fazie jednego liścia właściwego buraka oraz 1/3 dawki azotu po pojedynkowaniu; 1/3
nitrogen dose before sowing,1/3 nitrogen dose in one leaf phase, 1/3 after thinning
I – Pyramin po siewie doglebowo (6 l·ha-1) + zabiegi mechaniczne; Pyramin after sowing (6 l ha-1) + mechanical method
II – Pyramin po siewie doglebowo (3 l·ha-1) oraz Betanal (6 l·ha-1) nalistnie; Pyramin after sowing (3 l ha-1) and Betanal foliar in 2-4 leaves
phase of sugar beet (6 l ha-1)
III – Betanal nalistnie w trzech dawkach po 2 l·ha-1; Betanal foliar in three splitting rates 2 l ha-1
ZAWARTOŚĆ NIEKTÓRYCH SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH I MINERALNYCH
677
Wartość tej cechy w tym przypadku była średnio o 1% wyŜsza niŜ przy dwóch
pozostałych sposobach zwalczania chwastów na plantacji (tab. 2).
Zawartość popiołu ogólnego w korzeniach buraka cukrowego nie podlegała
wpływowi zarówno czynników doświadczenia, jak teŜ warunkom sezonowym,
które z kolei wyraźnie oddziaływały na tę cechę w liściach (tab. 2).
Analiza wariancji wykazała natomiast istotny wpływ poziomu nawoŜenia
azotem na zawartość azotu ogólnego w korzeniach (tab. 3). Pod wpływem wyŜszej dawki nawozowej wartość tej cechy wzrosła o 0,04% w stosunku do dawki
niŜszej. Podobnie w badaniach Gutmańskiego [5] wyŜsze dawki nawozów zwiększały zawartość azotu w roślinach buraka. Natomiast porównywane w doświadczeniu sposoby odchwaszczania tylko w nieznacznym stopniu róŜnicowały jego
ilość. Najmniej azotu zawierały korzenie buraka odchwaszczanego wyłącznie
przy uŜyciu herbicydów. Istotny wpływ na zawartość N-ogólnego w korzeniach
buraków miały takŜe warunki sezonowe. Najwięcej gromadziły go korzenie
w 1997 r., bo średnio o 0,08% więcej niŜ w pozostałych latach.
W warunkach omawianego doświadczenia najwięcej fosforu w korzeniach
buraków stwierdzono w 1997 r. (tab. 3). MoŜe to świadczyć o intensywnym pobieraniu tego składnika przez rośliny w latach wilgotnych. Nie bez znaczenia
mogła tu być takŜe zasobność gleby w ten składnik. Jakkolwiek fosfor, nawet
przy bardzo duŜej zasobności podłoŜa, nie jest pobierany przez rośliny w nadmiernych ilościach, to jednak prawie dwukrotnie większa jego ilość w glebie w
1997 r. w stosunku do pozostałych lat, mogła mieć wpływ na zwiększone pobieranie tego składnika przez rośliny.
Zawartość potasu w korzeniach buraka była równieŜ największa w roku 1997,
wynosiła bowiem średnio 1,15%. Dla pełnego obrazu trzeba dodać, Ŝe takŜe zasobność gleby w ten składnik była największa właśnie w 1997r., co potwierdzałoby skłonność buraków do luksusowego pobierania potasu w warunkach dobrego
zaopatrzenia roślin w ten składnik.
Sód, będący składnikiem melasotwórczym, wahał się jedynie pod wpływem
warunków sezonowych, przy czym w dwóch ostatnich latach utrzymywał się na
tym samym poziomie, średnio o 0,05% wyŜszym niŜ w roku 1996. Podobnie zawartość magnezu w korzeniach zaleŜała wyłącznie od układu czynników meteorologicznych w poszczególnych latach badań.
W warunkach przeprowadzonego doświadczenia nie stwierdzono wyraźnych
róŜnic w zawartości omawianych składników w korzeniach buraka cukrowego,
będących wynikiem róŜnych sposobów odchwaszczania plantacji (tab. 3).
Na skład chemiczny liści buraka cukrowego w większym stopniu wpływały warunki wegetacji w poszczególnych latach aniŜeli czynniki doświadczenia (tab. 3).
Jakkolwiek na zawartość azotu ogólnego w liściach nie wpływały istotnie ani czynniki
doświadczenia ani lata badań, to jednak najwięcej (2,59%) stwierdzono go, podobnie
Tabela 3. Zawartość niektórych składników mineralnych w korzeniach i liściach buraka cukrowego, % s. m.
Table 3. Content of some mineral components in sugar beet roots and leaves, % of d. m.
Korzenie – Roots
Wyszczególnienie
Specification
Liście – Leaves
N-ogólny
P2O5
Total N
K2O
CaO
MgO
Na2O
Nogólny
Total N
P2O5
K2O
CaO
MgO
Na2O
Lata
Years
1996
1997
1998
0,66
0,73
0,65
0,29
0,41
0,33
0,94
1,15
0,94
0,54
0,48
0,81
0,22
0,19
0,17
0,02
0,07
0,07
2,59
2,37
2,29
0,98
0,64
0,52
7,04
6,90
5,90
1,23
1,56
1,51
0,46
0,34
0,29
0,41
0,40
0,63
Dawki azotu
Nitrogen doses
90
120
0,66
0,70
0,34
0,35
1,00
1,01
0,64
0,58
0,20
0,19
0,05
0,05
2,35
2,48
0,62
0,80
6,54
6,69
1,44
1,42
0,37
0,36
0,47
0,49
0,69
0,68
0,35
0,34
1,02
1,00
0,62
0,60
0,20
0,19
0,05
0,05
2,35
2,48
0,80
0,62
6,56
6,67
1,40
1,46
0,35
0,37
0,46
0,50
0,71
0,66
0,67
0,34
0,35
0,34
1,02
1,01
1,00
0,68
0,57
0,59
0,19
0,19
0,20
0,05
0,05
0,05
2,39
2,45
2,40
0,71
0,82
0,62
6,65
6,51
6,70
1,43
1,35
1,52
0,36
0,36
0,38
0,50
0,48
0,46
0,04
0,03
0,12
–
0,03
0,01
–
–
0,66
0,16
0,05
0,09
0,03
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Sposób nawoŜenia N
a*
Method of nitrogen
b
fertilization
Sposób
I
odchwaszczania
II
Method
III
of weed control
NIR 0,05 pomiędzy latami
LSD 0.05 between years
NIR 0,05 pomiędzy dawkami N
LSD 0.05 between nitrogen doses
* – objaśnienia w tabeli 2 – see explanations in Table 2.
ZAWARTOŚĆ NIEKTÓRYCH SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH I MINERALNYCH
679
jak popiołu ogólnego (20,18%), w roku 1996. W przypadku fosforu zarysowała
się jedynie tendencja wzrostu zawartości tego pierwiastka zarówno pod wpływem
większej dawki azotu, jak teŜ stosowania go w dwóch terminach.
Zawartość potasu w liściach buraków była znacznie większa niŜ innych
składników mineralnych, przy czym kształtowała się ona róŜnie w zaleŜności od
roku badań. Zawartość pozostałych pierwiastków, takich jak wapń, magnez i sód,
zaleŜała równieŜ istotnie jedynie od warunków sezonowych. Wpływ warunków
pogodowych na zawartość makroskładników w korzeniach i liściach buraka cukrowego obserwowali równieŜ Buraczyńska i in. [2], Kwiatkowski [7] oraz Słowiński i in. [9].
W niniejszym doświadczeniu, podobnie jak w badaniach Buraczyńskiej [1],
Kwiatkowskiego [7], Słowińskiego i in. [9] oraz Wiśniewskiego [10] wyŜszą zawartość składników mineralnych wykazywały liście niŜ korzenie buraka cukrowego.
Porównywane sposoby odchwaszczania buraków nie miały istotnego wpływu
na skład chemiczny liści buraków w omawianym doświadczeniu.
WNIOSKI
1. Zawartość suchej masy oraz składników pokarmowych i mineralnych
w korzeniach i liściach buraka cukrowego była modyfikowana głównie przez
warunki meteorologiczne. Jedynie wyŜsza dawka azotu (120 kg N·ha-1) istotnie
zwiększała zawartość N-ogólnego w korzeniach buraka cukrowego.
2. Liście buraka cukrowego odznaczały się zarówno większą zawartością
składników pokarmowych jak teŜ mineralnych aniŜeli korzenie buraka cukrowego.
PIŚMIENNICTWO
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Buraczyńska D.: Kształtowanie się zawartości suchej masy i makroskładników w korzeniach
i liściach buraka cukrowego pod wpływem nawoŜenia organicznego i mineralnego. Ann.
UMCS, sec. E, 60, 19-31, 2005.
Buraczyńska D., Ceglarek F., Płaza A.: Rola zróŜnicowanego nawoŜenia organicznego w
uprawie buraka cukrowego w warunkach środkowo-wschodniej Polski. Cz. III. Zawartość suchej masy i makroskładników w korzeniach i liściach buraka cukrowego. Rocz. Nauk Roln., s.
A, 116, 75-88, 2002.
Czekała J.: Wpływ nawoŜenia azotem i potasem na gromadzenie N-NO3 w korzeniach i liściach buraka cukrowego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 440, 59-64, 1996.
Czerniawski W.: Wpływ nawoŜenia mineralnego na zawartość i plon białka zbóŜ i roślin
pastewnych w uprawie polowej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 238, 83-91, 1983.
Gutmański I.: Działanie wapna, obornika i terminu zbioru na efektywność dawek azotu stosowanego pod buraki cukrowe. Cz. II. Zawartość składników pokarmowych w siewkach i liściach buraka cukrowego. Biul. IHAR, 184, 105-117, 1992.
Kurus J., Podstawka-Chmielewska E.: Wpływ sposobów nawoŜenia azotem oraz systemów
odchwaszczania na plonowanie buraka cukrowego na rędzinie. Biul. IHAR, 222, 279-285, 2002.
680
J. KURUS
7.
Kwiatkowski C.: Zawartość niektórych składników pokarmowych i mineralnych w korzeniach i
liściach buraka cukrowego w zaleŜności od poziomu agrotechniki. Biul. IHAR, 222, 223-229, 2002.
8. Malec J.: Burak cukrowy – historia, aktualne problemy, przyszłość. Biul. IHAR, 234, 5-13, 2005.
9. Słowiński H., Prośba-Białczyk U., Pytlarz-Kozicka M., Nowak W.: Wpływ nawoŜenia
organicznego i mineralnego na zawartość makroskładników i cukru w buraku cukrowym. Biul.
IHAR, 202, 149-157, 1997.
10. Wiśniewski W.: Dynamika wzrostu i pobierania składników pokarmowych przez buraki cukrowe
i pastewne z uwzględnieniem ich jakości. Hod. Rośl. Aklim. i Nasien., 38, 1-2, 3-41, 1994.
11. Zielińska A., Fordoński G., Gronowicz Z.: Wpływ nawoŜenia azotem na plonowanie i wartość paszową buraka pastewnego i cukrowego. Biul. IHAR, 162, 199-207, 1987.
CONTENT OF SOME NUTRIENTS AND MINERAL COMPONENTS
IN SUGAR BEET DEPENDING ON NITROGEN FERTILIZATION
AND METHODS OF WEED CONTROL
Joanna Kurus
Department of Agricultural Ecology, Agricultural University
ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
e-mail: [email protected]
A b s t r a c t . The field experiment was carried out in 1996-1998 in the Experimental Station in
Bezek (near Chełm). Its aim was to investigate the effect of nitrogen doses, their division and date
of application, as well as of methods of weed control on the content of some of nutrients and mineral components in roots and leaves of sugar beet. The experiment was carried out on a mixed
rendzina soil formed from chalky bedrock, belonging to III b quality class. The experiment took into
account three factors, i.e. 1. nitrogen fertilization (90 and 120 kg N ha-1), 2. systems of nitrogen dose
splitting comprising two variants: a – 2/3 of nitrogen dose before sowing, 1/3 of nitrogen dose after
thinning; b – 1/3 of nitrogen dose before sowing, 1/3 in one leaf phase of sugar beet, 1/3 after thinning,
3. method of weed control: I – Pyramin after sowing (6 l ha-1) + mechanical method, II – Pyramin after
sowing (3 l ha-1) and Betanal foliar in 2-4 leaves phase of sugar beet (6 l ha-1), III – Betanal foliar in
three splitting rates (2 l·ha-1) in the following terms: cotyledonous phase of weeds, 5-10 days after first
application on new weed seedling, 5-10 days after second application, as required. The factors compared in the experiment did not affect significantly the content of dry mass, crude protein and crude
fibre. Among mineral components only the content of N-total in roots of sugar beet increased with
growing nitrogen fertilization intensity. The atmospheric factors modified the contents of nutritional
and mineral components the most.
K e y w o r d s : mineral components, nitrogen fertilization, nutrients, sugar beet, methods of
weed control