Streszczenie

Mgr Paulina Durka
Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk o zdrowiu
Streszczenie
Zakażenia układu moczowego są jedną z najczęściej rozpoznawanych
jednostek chorobowych w ciąży. Ze względu na zmiany czynnościowe, jak i
anatomiczne jakie zachodzą w trakcie ciąży, u ponad 5% kobiet dochodzi do
kolonizacji moczu bakteriami, jednocześnie bez występowania żadnych objawów
klinicznych. Przy nieleczonej bezobjawowej bakteriurii u 30% pacjentek może
rozwinąć się ostre zapalenie pęcherza moczowego, natomiast u ponad 20%, ostre
odmiedniczkowe zapalenie nerek.
Pomimo, iż w wielu państwach zaleca się
obligatoryjne wykonywanie posiewu moczu na koniec pierwszego trymestru ciąży, ze
względu
na
zmniejszenie
ryzyka
występowania
powikłań
związanych
z
bezobjawowym bakteriomoczem, w Polsce do dnia dzisiejszego nie opracowano
podobnych rekomendacji. Często wprowadzana jest antybiotykoterapia tylko na
podstawie nieprawidłowego wyniku badania ogólnego moczu.
Cel pracy: analiza wpływu bezobjawowych infekcji układu moczowego na przebieg
ciąży, porodu i stan zdrowia noworodka wśród pacjentek, u których przed
wdrożeniem leczenia nie wykonano posiewu moczu i weryfikacji rodzaju patogenu.
Ponadto opracowano cele szczegółowe:
1. Porównanie przebiegu ciąży, porodu oraz występowania powikłań u
noworodka w grupie kobiet ciężarnych z zakażeniem układu moczowego,
dodatkowo leczonych z powodu infekcji dróg rodnych z pacjentkami bez tej
infekcji.
2. Analiza
wpływu
rodzaju
leczenia
zakażeń
układu
moczowego
na
występowanie powikłań u matki i noworodka.
3. Znaczenie wczesnej diagnostyki bezobjawowego bakteriomoczu wśród
wszystkich ciężarnych – wprowadzenie rekomendacji.
Materiał i metoda: materiał kliniczny stanowiła grupa 400 pacjentek i wraz z ich
nowonarodzonymi dziećmi. Praca stanowi wynik retrospektywnej analizy historii
chorób pacjentek, które w latach 2010-2012 urodziły dziecko w szpitalu im. Św.
Rodziny w Warszawie. Zarówno do grupy badanej jak i kontrolnej zakwalifikowano po
200 pacjentek w okresie połogu. Ze względu na jedną ciążę bliźniaczą w każdej z
grup, łącznie badaniami objęto 402 noworodki. Podczas dobierania pacjentek do
grupy kontrolnej, brano pod uwagę datę porodu kobiet z grupy badanej. Pacjentki z
obu grup urodziły w podobnym czasie.
Grupę badaną stanowiły pacjentki, które w trakcie ciąży były leczone z
powodu infekcji układu moczowego bez wcześniejszego wykonania posiewu moczu i
identyfikacji patogenu. Leczenie wprowadzano na podstawie nieprawidłowego
wyniku badania ogólnego moczu, w którym stwierdzano obecność bakterii, azotynów,
leukocytów i erytrocytów. U 56% ciężarnych antybiotykoterapię wprowadzono w
trzecim trymestrze ciąży, natomiast 3% kobiet leczono już w pierwszym trymestrze
ciąży. U 5% pacjentek leczenie było przeprowadzone dwukrotnie w czasie ciąży.
Dodatkowo wydzielono pacjentki leczone z powodu upławów i stanu zapalnego dróg
rodnych. Takich kobiet w grupie badanej było 74 i otrzymywały one dopochwowo
m.in.: nifuratel, nystatynę, natamycynę, klotrimazol.
Grupę kontrolną stanowiły pacjentki zdrowe, które nie otrzymywały w trakcie
ciąży żadnych leków.
Wyniki: bezobjawowa infekcja układu moczowego wpływa negatywnie na przebieg
ciąży i stan zdrowia noworodka.
Porównanie średniego czasu trwania ciąży pomiędzy badanymi grupami
wykazało różnice istotne statystycznie, p<0,01. W grupie badanej czas ten wyniósł
38,82 ±1,76 tygodnia, zaś w grupie kontrolnej 39,41±1,35 tygodnia. Również
odnotowano większą liczbę porodów przedwczesnych w grupie badanej (18%) w
stosunku do grupy kontrolnej (6,97%), co daje różnice istotne statystycznie
p=0,0002.
Różnice istotne statystycznie (p<0,0001) zaobserwowano w zakresie rodności
pomiędzy analizowanymi grupami. W grupie badanej było 44,78% wieloródek, zaś w
kontrolnej 25,50%.
Znaczące różnice statystyczne (p<0,05) zauważono w średniej urodzeniowej
masie ciała noworodka. W grupie badanej średnia ta wyniosła 3317 ± 527,90,
natomiast w grupie kontrolnej 3448 ± 469,09.
Stwierdzono różnicę istotną statystycznie (p=0,0374) w liczbie noworodków,
których stan po pierwszej minucie życia, oceniony był jako średni bądź jako ciężki. W
grupie badanej odnotowano 8 takich noworodków, natomiast w grupie kontrolnej
tylko jeden taki przypadek.
Analiza w zakresie występowania cech infekcji u noworodka, wykazała różnice
znamienne
statystycznie
(p=0,0003)
pomiędzy
badanymi
grupami.
Antybiotykoterapię wprowadzono w grupie badanej u 17 nowonarodzonych dzieci,
zaś w grupie kontrolnej u 10 noworodków.
Porównanie częstości występowania małej urodzeniowej masy ciała w
analizowanych grupach, wykazało różnice istotne statystycznie (p=0,023). W grupie
badanej odnotowano 16 przypadków dzieci z masą ciała poniżej 2500g, natomiast w
grupie kontrolnej tylko 5.
W grupie badanej analiza porównawcza pomiędzy pacjentkami dodatkowo
leczonymi z powodu infekcji dróg rodnych, a kobietami bez dodatkowego leczenia,
nie wykazała statystycznie istotnego wpływu na przebieg ciąży i porodu oraz na stan
nowonarodzonych dzieci.
Wnioski:
1. Bezobjawowa infekcja układu moczowego wpływa negatywnie na przebieg
ciąży i porodu oraz na stan zdrowia noworodka. U takich pacjentek, w
porównaniu z grupą kontrolną, zaobserwowano częstsze występowanie
porodu przedwczesnego. U noworodków matek z zakażeniem układu
moczowego częściej występowały cechy wczesnej infekcji. U większości
noworodków wprowadzono do leczenia więcej niż jeden antybiotyk, ze
względu na stan kliniczny i stwierdzone narastanie wykładników infekcji w
kolejnych badaniach laboratoryjnych. Ponadto zaobserwowano, iż w grupie
badanej częściej rodziły się dzieci w stanie średnim lub ciężkim. Zauważono
również, że w grupie badanej częściej rodzą się dzieci o masie ciała poniżej
2500g.
2. Stwierdzono mniejsze ryzyko (OR<1) wystąpienia porodu przedwczesnego,
przedwczesnego
odpłynięcia
płynu
owodniowego,
urodzenia
dziecka
hipotroficznego i dziecka z małą urodzeniową masą ciała oraz infekcji u
noworodka u pacjentek leczonych dodatkowo z powodu zakażeń kanału
rodnego.
3. Z powodu licznych powikłań, które mogą pojawić się w związku z infekcją
układu moczowego w ciąży, należy wprowadzić rekomendacje dotyczące
wczesnej diagnostyki tych zakażeń. Posiew moczu powinien być obligatoryjnie
wykonany u każdej ciężarnej np. na początku drugiego trymestru. Ponadto,
każda ciężarna z bezobjawowym bakteriomoczem powinna być objęta
leczeniem celowanym według antybiogramu.