WODOCIAGI BIALOSTOCKIE Strategia, I{onsekwencja, ,. rozwoJ

Strategia, I{onsekwencja,
,.
rozwoJ
WODOCIAGI
BIALOSTOCKIE
Nagi lamach
"WodociaPolskie" Kwartalnika
Prezes Zarzadu
Wodociagów Bialostockich Sp. z 0.0. Roman
Wilk m.in. tak mówil o strategii rozwoju kierowanego przez siebie przedsiebiorstwa: Ten dokument jest "kamieniem milowym w ewolucji Wodociagów Bialostockich (... ). W perspektywie do 2010 roku szczególowo
rozpisalismy ponad sto zadan przyporzadkowalismy pieciu glównym celom strategicznym ... ". Wszystkie cele,
które zawiera dziesiecioletni plan, sa
konsekwentnie realizowane.
(warstwy czwartorzedowe w dolinie Suprasli). Wskutek tego samego pochodzenia
wszystkie typy ujmowanej wody sa jakosciowo wspólzalezne. Jednoczesnie kazdy
zachowuje swoja odrebnosc.
• dezynfekcja z uzyciem chloru gazowego (zmodernizowana w 2000 r. chlorownia posiada automatyczna kontrole dawki chloru na podstawie bieza-
i
Dynamika rozwoju
Nowym elementem tego programu jest
Zintegrowany System Zarzadzania.
W Wodociagach Bialostockich opiera sie
on na trzech strukturach:
• zarzadzaniu jakoscia wg normy PN-EN
ISO 9001:2001;
• zarzadzaniu srodowiskowym (PN-EN
- ISO 14001:2005);
• zarzadzaniu bezpieczenstwem i higiena pracy (PN-N-18001:2004).
Korzysci z jego wdrozenia w przedsiebiorstwie polegaja na optymalizacji kosztów
osiagania celów oraz bardziej harmonijnym
i dynamicznym rozwoju. Proces wymagajacy wysilku calej zalogi zwienczyl Certyfikat
Nr JBS 124/1/2006, wydany 6 czerwca ub.
roku przez Polskie Centrum Badan i Certyfikacji (w wersji miedzynarodowej - IQNet).
Innym wskaznikiem postepu jest dynamika inwestycji. Biezacy priorytet ma projekt "Poprawa jakosci wody w Bialymstoku",
który wspólnie obejmuje zadania z zakresu
uzdatniania wody i oczyszczania scieków.
W ubieglym roku zakonczono czesc "wodna". Lepsza w efekcie jakosc "kranówki",
m.in. pod wzgledem organoleptycznym,
podniosla jej ocene u odbiorców.
Zróznicowane uzdatnianie
Glównym zródlem wody dla aglomeracji
bialostockiej jest rzeka Suprasl (prawy doplyw Narwi). Bazuja na nim trzy ujecia
o lacznej wydajnosci 105 344 m3/dobe: powierzchniowe, infiltracyjne i podziemne
Budynek ozonowania
posredniego
Odmienne parametry "surowca" wymagaja zróznicowanej technologii uzdatniania:
1. Ciagwodyinfiltracyjnej (SUWWasilków):
• utlenianie wstepne ozonem (proces ten
zastapilo w 1997 r. utlenianie chlorem);
• filtracja na osmiu filtrach kontaktowych
z przeplywem wody od dolu do góry;
• dorazna dezynfekcja dwutlenkiem
chloru (stosowanym od 2004 r. zamiast chloru gazowego);
• ozonowanie posrednie i filtracja weglowa (w SUW Pietrasze, wspólnie z woda powierzchniowa);
• dezynfekcja koncowa (w SUW Pietrasze, wspólnie z woda powierzchniowa)·
2. Ciag wody powierzchniowej (SUW Pietrasze) :
• utlenianie wstepne ozonem (od 2000 r.
w miejscu chlorowania wstepnego);
• koagulacja objetosciowa w dwóch pulsatorach (w 2001 r. zmodernizowano
instalacje przygotowania i dawkowania
siarczanu glinu oraz krzemionki aktywn~, wprowadzajac pelna automatyzacje
i wizualizacje procesów);
• filtracja na dziesieciu jednowarstwowych filtrach pospiesznych (modernizacja w toku);
• ozonowanie posrednie i filtracja weglowa
(nowe procesy, stosowane od 2006 r.)
____________________________________
i filtrów
weglowych
(SUW-Pietrasze)
cych wskazan przeplywu wody i stezenia chloru w wodzie).
3. Ciag wody podziemnej (SUW Jurowce):
• utlenianie wstepne ozonem (w 2005 r.
proces ten zastapil dlugoletnie napowietrzanie osmioma aeratorami inzektorowymi, tzw. "dyszami bialostockimi");
• filtracja na osmiu dwuwarstwowych
filtrach pospiesznych (modernizacja
w 200 l r. polegala na wymianie drenazu na system TRITON oraz zloza na
antracytowo-piaskowe) ;
• dezynfekcja z uzyciem chloru gazowego.
Inwestycje unijne
Realizacje projektu "Poprawa jakosci
wody w Bialymstoku" (koszt: 18,3 mln euro) w 56 procentach wspólfinansuje unijny
Fundusz Spójnosci (przed akcesja Polski do
UE - fundusz ISPA). Pozostale srodki pochodza z Wodociagów Bialostockich.
Projekt sklada sie z czterech zadan:
1. Budynek ozonowania wstepnego
w stacji Jurowce (okres realizacji: luty
2004 - wrzesien.2005; wykonawca - "Instal" Bialystok) .. - ..
Zmodernizowano technologie uzdatniania wody podziemnej, vvprowadzajac ozonowanie wstepne w miejsce dotychczasowego
15
IZBA GOSPODARCZA
"WODOCIAGI
napowietrzania (ozon produkowany jest
z cieklego tlenu). W efekcie poprawily sie
parametry fizykochemiczne i organoleptyczne wody uzdatnionej.
2. Budynek ozonowania posredniego oraz filtrów weglowych w stacji Wasilków - Pietrasze (wykonanie: czerwiec
2004 - czerwiec 2006, "Hydrobudowa 9"
Poznan).
Rozbudowano uklad technologiczny wody
powierzchniowo-infiltracy,jnej o ozonowanie
posrednie i filtry weglowe, co wplynelo na polepszenie wlasciwosci fizykochemicznych
i organoleptycznych wody wodociagowej.
Wymiennikownia
(wykonany
POLSKIE"
• lepszej konsystencji osadu;
• higienizacji osadów sciekowych;
• wiekszym zakresie przyrodniczego zagospodarowania osadów;
• pelnym wykorzystaniu biogazu do produkcji energii elektrycznej i cieplnej;
• zabezpieczeniu oczyszczalni w niezalezne, awary,jne zródlo pradu.
4. Drugi etap modernizacji
wezla
biologicznego
oczyszczalni
scieków
w Bialymstoku
(zadanie w toku; wykonawca - "Dalba" Bialystok).
Wymiana przelewów i deflektorów w osadnikach wtórnych oraz aeratorów w komo-
ciepla w zmodernizowanym
fragment
inwestycji
3. Modernizacja
systemu biogazu
i obróbki osadu posciekowego w oczyszczalni scieków w Bialymstoku (zadanie
w toku; wykonawca - bialostocki "Instal").
Zadanie dotyczace unowoczesnienia i rozbudowy wezla gazowo-osadowego oczyszczalni ma najwiekszy zakres w calym projekcie. Obejmuje modernizacje
komór
fermentacy,jnych w zakresie mieszania,
ogrzewania i przedluzonej fermentacji metanowej (wzrost produkcji biogazu), a takze budowe stacji agregatów pradotwórczych. Powstaje tez instalacja suszenia
i granulacji osadów sciekowych. Wspólny
przebieg obydwu procesów w suszarce wielostopniowej dodatkowo nadaje zaawansowanej technologii walor ekonomiczny.
Wielostronny efekt ekologiczny tego zadania bedzie m.in. polegal na:
• glebokiej stabilizacji osadu w procesie
fermentacji;
• okolo trzykrotnej redukcji objetosci osadów sciekowych w miejscu ich powstawania;
16 -------------------------------------
zapleczu WKF
UE w Oczyszczalni
Scieków)
rach napowietrzania zapewni wlasciwy poziom oczyszczania biologicznego przy rosnacych ladunkach zanieczyszczen.
Oczyszczanie scieków
Czwarte zadanie z opisanego wyzej projektu konczy modernizacje wezla biologicznego oczyszczalni scieków. Pierwszy etap
Wodociagi Bialostockie samodzielnie zrealizowaly w latac;h 2001-2002. Ówczesne
zaadaptowanie czesci osadników wstepnych
na komory predenitryfikacji i defosfatacji
oraz wydzielenie w komorach napowietrzania stref nitryfikacji i denitryfikacji podniosly efektywnosc usuwania ze scieków zwiazków biogennych: azotu i fosforu. Obecne
przedsiewziecie, polegajace na modernizacji komór napowietrzania i osadników wtórnych, ma na celu poprawe warunków powstawania osadu oraz wydajniejsza prace
urzadzen .
Bialostocka oczyszczalnia funkcjonuje
jako wazny element programu Zielonych
Pluc Polski. Oddano ja do uzytku w 1994 r.,
lecz budowa trwala od lat osiemdziesiatych.
Zaprojektowana wówczas przepustowosc
(176500 m3/dobe) okazala sie duzo wieksza
od ilosci aktualnie odbieranych nieczystosci
(srednio ok. 70 tys. m3/dobe). W efekcie
wspomnianej modernizacji wezla biologicznego ograniczono przepustowosc do
100 tys. m3/dobe. Obecnie jest to jeden
z najnowoczesniejszych obiektów tego typu
w Polsce.
Technologia oczyszczania scieków, oparta o konwencjonalna metode osadu czynnego, jest podzielona na trzy wezly technologiczne:
1. Mechaniczny:
• kraty mechaniczne
• piaskowniki z separatorem
• osadniki wstepne.
2. Biologiczny:
• komory predenitryfikacji i defosfatacji
(w kubaturowo zaadaptowanych do tego celu zbiornikach, pelniacych wczesniej role osadników wstepnych);
• baseny osadu czynnego (z wydzielonymi strefami denitryfikacji i nitryfikacji.
Basen pierwszy ma system napowietrzania wglebnego drobnopecherzykowego, drugi - aeratory powierzchniowe) ;
• osadniki wtórne (wyposazone w niekonwencjonalne, lecz efektywne urzadzenia do zgarniania i zawracania os_a-
du);
• pompownia osadu czynnego.
3. Przeróbki osadów:
• stacja mechanicznego
zageszczania
osadu nadmiernego (zmniejsza do ok.
95 proc. uwodnienie osadu przed wprowadzeniem do komór fermentacy,jnych);
• zageszczacze grawitacy,jne osadu surowego zatrzymywanego w osadnikach
wstepnych;
• wydzielone komory fermentacy,jne (powstajacy w wyniku fermentacji biogaz
jest wykorzystywany do ogrzewania pomieszczen i obiektów technologicznych
na terenie oczyszczalni);
• stacja mechanicznego odwadniania osadów (zmniejsza do ok. 75 proc. uwodnienie osadu pofelmentacy,jnego).
Mechani~zne metody zageszczania osadu nadmiernego i odwadniania osadów
sciekowych sa siosowane od 1999 roku
(wczesniejsze zageszczanie grawitacy,jne
osadu surowego z nadmiernym oraz od-
I
fI
wadrnanie osadów pofermentacY.inych na
otwartych lagunach rne przyrnoslo rezultatów zakladanych w projekcie).
Wysoka jakosc badan scieków i osadów
sciekowych zapewrna Laboratorium Badania Scieków. Posiada ono certyfikat Polskiego Centrum Akredytacji, potwierdzajacy spelnianie normy PN EN lSOIIEC
17025:2001 "Ogólne wymagarna dotyczace
kompetencji
laboratoriów
badawczych
i wzorcujacych".
Siec wodociagowo-kan3fu:acyjna
Na biezacy rok planowane jest zakonczenie projektu "Poprawa jakosci wody
w Bialymstoku". Idac za ciosem, Wodociagi Bialostockie przygotowuja wrnosek o dofinansowarne kolejnego zadarna z urnjnego
Funduszu Spójnosci. Nowy projekt bedzie
dotyczyl budowy, przebudowy lub modernizacji linii wodociagowych oraz kanalizacji
sanitarnej i deszczowej w Bialymstoku.
Wodociagi Bialostockie eksploatuja obecrne ponad 980 km sieci wodociagowej,
450 km kanalizacji sarntarnej i prawie
300 km kanalów deszczowych. Biezaca obsluga jest wspomagana przez specjalistyczny sprzet wysokiej klasy, m.in. pojazdy do
diagnostyki sieci wodociagowej oraz inspekcji telewizY.inejkanalów. Renowacja rnekorzystnie usytuowanych rurociagów takze
odbywa sie na wysokim poziomie techrncznym - metoda bezwykopowa. W zaawansowanej fazie znajduje sie wdrazanie systemu
zarzadzarna infrastruktura wodociagowo-kanalizacY.ina w oparciu o jej model matematyczny i mapy cyfrowe.
Wyrnkiem sprawniejszego dzialarna sieci wod.-kan. jest spadek liczby awarii.
Skrócil sie takze czas ich usuwania. Miedzy
innymi przyczyrnla sie do tego zmodernizowana baza transportowa (np. wielofunk-'
cY.inekoparki JCB, specjalistyczny pojazd
ssaco-pluczacy Kaiser Eco-Combi). Straty
wody w sieci wodociagowej, które dziesiec
lat temu wynosily 16,5 procenta, zmalaly
do zaledwie 5,7 proc. (2006 r.). Z kolei bialostockie kanaly dobrze pelrna tez dodatkowa role - miejsca lokalizacji laczy swiatlowodowych.
hnormaryczneprio~ery
Swiatlowód scala prawie wszystkie obiekty przedsiebiorstwa (najdalsze posiadaja radiolirne). "Mózg" sieci teleinformatycznej
sklada sie zjedenastu serwerów pracujacych
w systemach operacY.inych Windows 2000,
Linux Red Hat oraz NetWare 6.5. Obsluguja one m.in. systemy ekonomiczno-ksiegowe,
baze dokumentów przetargowych, mapy cyfrowe sieci wodociagowo-kanalizacY.inej.
Odrebna role pelni serwer umozliwiajacy komurnkacje wewnetrzna i zewnetrzna uzytkowrnkom wodociagowej poczty elektrorncznej (ponad 1/4 420-osobowt<i zalogi).
Ogólem w Wodociagach Bialostockich dziala 158 komputerów, zabezpieczonych przed
utrata danych w razie braku zasilania.
Po teleinformatycznym scalernu obiektów priorytet przeszedl na rozwój oprogramowania. Objeto mm zarówno pojedyncze
stanowiska, jak i duzo szerszy zakres (przeplyw dokumentów w firmie, praca Biura
Obslugi Klienta). Równolegle wdrazany jest
zintegrowany system zarzadzania informatycznego, polegajacy m.in. na sprawnym,
zgodnym z nowymi standardami sterowarnu
przeplywem pracy i informacji, elektrorncznym obiegu dokumentacji oraz efektywnej
kontroli dzialan wplywajacych na wyniki
przedsiebiorstwa.
Regionalne Stowarzyszenie
Dzieki konsekwentnemu
rozwojowi,
opartemu na przemyslanej strategii, wyrnki
sa korzystne na wielu plaszczyznach (rnrnejszy tekst jest zaledwie przekrojowym
skrótem). Warto to podkreslic, zwazywszy
takze na 117-letrna historie Wodociagów
Bialostockich - najstarszego przedsiebiorstwa komunalnego stolicy województwa podlaskiego. W efekcie Zarzad Spólki mógl zairncjowac (wspólnie z kierowrnctwem innych
przedsiebiorstw wodociagowych z regionu)
powolanie Stowarzyszerna "Wodociagi Podlaskie". W jego wladzach znalezli sle,rówrnez przedstawiciele Lomzy, Suwalk, Sokólki, Wysokiego Mazowieckiego, Czarnej Bialostockiej, Grajewa, Dabrowy Bialostockiej
i Lap. Glówna idea przedsiewziecia jest regionalna integracja srodowiska branzowego
i wspólne wypracowywanie stanowiska wobec wladz samorzadowych, panstwowych
oraz lokalnych parlamentarzystów. Konsolidowanie dzialan z organizacjami tego typu
w innych województwach pozwoli skuteczrne oddzialywac na najwyzszych krajowych
decydentów w sferze prawa. Dbalosc o interesy naszych przedsiebiorstw bedzie przejawiala sie takze w doradztwie, konsultacjach
oraz organizacy,jnymwsparciu malych i sredrnch firm wodociagowo-kanalizacY.inych.
_____________________________________
Opracowal: Krzysztof Kita
17