Pakiet energetyczno-klimatyczny: wpływ na gospodarki oparte na w

Pakiet energetyczno-klimatyczny:
wpływ na gospodarki oparte na węglu
dr Piotr Ciżkowicz
Ernst & Young
Zespół Strategii Ekonomicznej
9 grudnia 2008
Redukcja emisji CO2 – cele światowe (1)
►Ograniczenie emisji do 20 GtCO2/rok = 6 kg
CO2/dzień/osobę = jedna z opcji:
► Przejazd samochodem odległości 20-40 km
► 10-20 godzin działania klimatyzacji w domu
► Kupno dwóch koszulek
► Dwa posiłki dziennie (300g mięsa, 200g frytek i
woda z kranu)
Page 2
Źródło: MGI „The carbon productivity challenge: Curbing climate change and sustaining economic growth”, czeriwec 2008.
Redukcja emisji CO2 – cele światowe (2)
Page 3
Źródło: MGI „The carbon productivity challenge: Curbing climate change and sustaining economic growth”, czeriwec 2008.
Czy można zrezygnować z węgla? (1)
►W przypadku sektora energetycznego, największy potencjał do
ograniczania emisji GHG dają technologie czystego węgla.
Potencjał do ograniczania emisji gazów cieplarnianych – globalny sektor energetyczny
EUR/tCO2e
Page 4
Źródło: The Carbon Productivity Challenge: Curbing Climate Change and Sustaining
Economic Growth, McKinsey Institute, 2008.
Czy można zrezygnować z węgla? (2)
►Najnowsze prognozy Międzynarodowej Agencji Energii (MAE)
wskazują, że mimo istotnego wzrostu znaczenia źródeł
odnawialnych, udział węgla w światowej produkcji energii wzrośnie
z 26 proc. obecnie do 29 proc. w 2030 r.
►85 proc. światowego wzrostu zużycia węgla do roku 2030 będzie
miało miejsce w Chinach i Indiach.
Popyt na energię (w ekwiwalencie ropy naftowej, w mld ton)
4.0
3.0
2.0
1.0
0.0
2006
2030
Unia Europejska
2006
2030
USA
Węgiel
Page 5
Źródło: World Energy Outlook 2008, Międzynarodowa Agencja Enregii 2008.
2006
2030
Chiny + Indie
Źródła odnawialne
2006
2030
Reszta świata
Czy można zrezygnować z węgla? (3)
►W efekcie do 2030 r. (przy obecnie funkcjonującej polityce ochrony
klimatu):
►światowy poziom emisji CO2 wzrośnie o ok. 45 proc.,
►ponad połowa tego wzrostu będzie wynikała ze wzrostu emisji
towarzyszących zużyciu węgla.
Emisja CO 2 (w mld ton)
18
15
12
9
6
3
0
2006
2030
Unia Europejska
2006
2030
2006
2030
USA
Chiny + Indie
Z węgla
z pozostałych źródeł
Page 6
Źródło: World Energy Outlook 2008, Międzynarodowa Agencja Enregii 2008.
2006
2030
Reszta świata
Czy można zrezygnować z węgla? (4)
►Nawet gdyby w 2030 r. Stany Zjednoczone i Unia Europejska
zredukowały emisję CO2 do zera, to nie zrekompensowałoby to
wzrostu emisji CO2 w pozostałych częściach świata, wynikającego
głównie ze wzrostu wykorzystania węgla.
Emisja CO2 (w mld ton)
40
Unia Europejska
USA
30
Unia Europejska
USA
20
Reszta świata
Reszta świata
10
Chiny + Indie
Chiny + Indie
0
2006
Page 7
Źródło: World Energy Outlook 2008, Międzynarodowa Agencja Enregii 2008.
2030
Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (1)
► Obecna propozycja KE nie uwzględnia w dostatecznym stopniu
znaczenia węgla nie tylko dla niektórych gospodarek unijnych,
ale także dla gospodarki światowej jako całości.
► W efekcie proponowane przez nią rozwiązania są nie do
zaakceptowania dla krajów, które mają energetykę opartą na
węglu.
► W takiej sytuacji jest Polska, która przy obecnym kształcie
propozycji zawartych w pakiecie energetyczno-klimatycznym
poniesie zbyt duże koszty.
Page 8
Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (2)
Zagregowane koszty pakietu energetyczno-klimatycznego dla gospodarki polskiej
2010
2015
2020
2025
2030
Koszty bezpośrednie
Dodatkowe inwestycje w sektorze
energetycznym (w mln zł/rok)
162
2 262
8 536
Średni koszt redukcji emisji
(w zł/t CO2)
81
126
190
12 801 14 381
164
133
Koszty pośrednie - wpływ wzrostu cen energii na PKB
Zmiana poziomu PKB w porównaniu
do scenariusza bazowego (mld zł)
16
71
154
368
503
Zmiana poziomu PKB w porównaniu
do scenariusza bazowego (proc.)
-1.3
-4.3
-7.6
-13.6
-14.8
Średnia różnica w rocznej dynamice
PKB (pkt. proc.)
-0.3
-0.7
-0.7
-1.4
-0.3
Page 9
Źródło: ‘Raport 2030’, EnergSys, 2008.
Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (3)
► Skutki pakietu dla gospodarstw domowych:
► (1) zmiana poziomu i struktury zatrudnienia wynikająca ze spadku
zatrudnienia w energochłonnych gałęziach przemysłu (w wyniku
spadku międzynarodowej konkurencyjności tych gałęzi) oraz
wzrostu zatrudnienia w niektórych wyspecjalizowanych
podsektorach związanych z produkcją energii odnawialnej (np. w
rolnictwie przy uprawie roślin energetycznych)
► (2) zmiana poziomu obciążeń budżetów gospodarstw domowych
kosztami energii (elektrycznej i cieplnej) - wypadkowa szybszego
wzrostu cen energii i w związku z tym wolniejszego wzrostu
popytu na energię elektryczną oraz wolniejszego wzrostu
dochodów do dyspozycji (w reakcji na wolniejszy wzrost PKB).
Page 10
Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (4)
Wpływ pakietu energetyczno-klimatycznego na sytuację ekonomiczną gospodarstw domowych
Wielkość
Okres
Scenariusz bazowy
2005
Cena energii elektrycznej dla
gospodarstw domowych
2030
2030/2005
391 zł/MWh
702 zł/MWh
872 zł/MWh
1,80
2,23
2005
Dochód rozporządzalny w
gospodarstwach domowych
2030
2030/2005
761 zł/os/m-c
1 800 zł/os/m-c
1 610 zł/os/m-c
2,36
2,11
2005
Zużycie energii w gosp. dom. Na 1
mieszkańca
2030
2030/2005
Udział wydatków gospodarstw
domowych na nośniki energii w
wyd. ogółem
Page 11
Źródło: ‘Raport 2030’, EnergSys, 2008.
Scenariusz EU ETS
0,66 MWh/os
1,29 MWh/os
1,18 MWh/os
1,97
1,80
2005
11,0%
2020
12,7%
16,2%
2030
12,9%
16,2%
Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (5)
Udział wydatków na użytkowanie mieszkania i nośniki energii w różnych typach
gospodarstw domowych w 2020
Gospodarstwa domowe
emerytów i
rencistów
pracujących na
własny rachunek
2020
rolników
zatrud. na
stanowiskach
nierobotnicze
robotników
Wydatki
%
Użytkowanie mieszk. i nośniki ener.
- wydatki na nośniki energii
- energia elektryczna
Page 12
Źródło: ‘Raport 2030’, EnergSys, 2008.
24,4
21,6
19,5
20,9
27,8
16,5
13,3
13,4
13,8
19,6
8,3
5,8
8,0
7,2
8,3
Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (6)
► Dochody z aukcji pozwoleń mogą zostać przeznaczone na łagodzenie
skutków polityki klimatycznej ponoszonych przez gospodarstwa
domowe.
► Skuteczność zależy od wyboru instrumentów np.
►obniżenie podatków pośrednich nakładanych np. na produkcję i
sprzedaż energii elektrycznej i cieplnej (VAT, akcyza).
►obniżenie podatków bezpośrednich nakładanych na pracę lub zyski
przedsiębiorstw (PIT, CIT, składki na ubezpieczenie społeczne itp.);
►przekazanie uzyskanych środków w formie transferów socjalnych lub
celowych ulg podatkowych do gospodarstw domowych, które w
największym stopniu doświadczyły negatywnych skutków
wprowadzenia instrumentów zawartych w pakiecie;
►inwestycje (np. infrastrukturalne) mające na celu wsparcie tworzenia
nowych miejsc pracy o wysokiej wartości dodanej;
Page 13
Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (7)
► Zmiana struktury alokacji środków z aukcji = zmiana skutków
makroekonomicznych.
► Brak jednoznacznie zdefiniowanych zasad redystrybucji środków
zgromadzonych z aukcji = ryzyko ekspansji wydatków publicznych na
cele niezwiązane z ograniczaniem skutków pakietu energetycznoklimatycznego.
► Niektóre metody redukcji skutków pakietu mogą wypaczać mechanizmy
funkcjonowania wolnego rynku np. transfery socjalne zależne od
poziomu dochodu, zniechęcające do poszukiwania legalnego
zatrudnienia.
Page 14
Co trzeba zmienić w propozycji KE? (1)
► Ze względu na zbyt duże koszty związane z wprowadzeniem
pakietu energetyczno-kliamtycznego w obecnym kształcie Polska
nie powinna zgadzać się na jego przyjęcie.
► Polskie veto (lub szerszy protest) wysłałoby sygnał, że unijne
metody walki z globalnym ociepleniem dyskryminują kraje oparte
na węglu, o niższym poziomie dochodu.
► To niestety utrudni przekonanie państw z poza UE do szybszych
działań na rzecz redukcji emisji CO2.
Page 15
Co trzeba zmienić w propozycji KE? (2)
► Propozycja (1): wprowadzenie darmowej alokacji uprawnień dla
elektrowni opartej na warunku produkcji energii i benchmarku
zróżnicowanym ze względu na rodzaj paliwa.
► Efekty:
►Niższe ceny energii, a więc mniej dotkliwe skutki dla
gospodarstw domowych i całej gospodarki
►Ograniczenie skali redystrybucji środków finansowych przez
sektor publiczny
►Zachęta do inwestowania w technologie czystego węgla
zamiast zmiany rodzaju stosowanego paliwa z węgla na gaz (w
przypadku Polski – większe bezpieczeństwo energetyczne)
Page 16
Co trzeba zmienić w propozycji KE? (3)
Porównanie bodźców dla inwestycji w technologie czystego węgla oraz zmiany paliwa przy
benchmarku zróżnicowanym w zależności od stosowanych paliw
benchmark dla węgla
nadwyżka
uprawnień
benchmark dla gazu
nadwyżka
uprawnień
poziom emisji z nowej
elektrowni gazowej
darmowa
alokacja
Stara elektrownia
węglowa
Zachęta do zmiany
rodzaju paliwa
Zachęta do zmiany rodzaju
paliwa
koszt
zakupu
uprawnień
poziom emisji z nowej
elektrowni węglowej
darmowa
alokacja
darmowa
alokacja
Nowa elektrownia
gazowa
Nowa elektrownia węglowa
z technologią czystego węgla
Page 17
Źródło: ‘Opracowanie własne na podstawie: „The IFIEC method for the allocation of CO2 allowances
in the EU ETS”, Ecofys, Marzec 2008
Co trzeba zmienić w propozycji KE? (4)
► Propozycja (2): Ponieważ możliwa skala redukcji emisji CO2 w
wyniku rozwoju technologii czystego węgla jest znaczna, należy
oczekiwać dużych inwestycji w B+R nad tymi technologiami.
► Większość środków publicznych przeznaczana na ten cel
powinna zostać zainwestowana w krajach o dużym udziale węgla
w energetyce.
► Polska mogłaby stać się w ten sposób jednym ze światowych
centrów badań na technologiami czystego węgla.
Page 18
Dziękuję
za uwagę