Informator o specjalziacji 2009 - Wydział Nauk Geograficznych UŁ

MAGISTERSKIE STUDIA
UZUPEŁNIAJĄCE Z GEOGRAFII
SPECJALIZACJA
GEOGRAFIA POLITYCZNA, HISTORYCZNA
I STUDIA REGIONALNE
Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych
Wydział Nauk Geograficznych
Uniwersytet Łódzki
2
Charakterystyka specjalizacji
Specjalizacja magisterska Geografia polityczna, historyczna i studia regionalne (GPHiSR)
jest realizowana w ramach kierunku geograficznego. Specjalizację tę prowadzi Katedra
Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ.
Naukę w ramach specjalizacji mogą podejmować studenci Uniwersytetu Łódzkiego oraz
innych uczelni, którzy uzyskali tytuł licencjacki z geografii. Na studia magisterskie
prowadzone w ramach specjalizacji mogą aplikować równieŜ posiadacze licencjatu z
pokrewnych kierunków uniwersyteckich (m. in. gospodarki przestrzennej, turystyki i
rekreacji, historii, politologii i stosunków międzynarodowych, prawa i administracji,
ekonomii, socjologii, organizacji i zarządzania i innych), oraz licencjaci innych szkół
wyŜszych pod warunkiem jednak uzupełnienia w wymaganym zakresie ogólnej wiedzy
geograficznej.
Charakter specjalizacji związany jest z profilem badawczym jednostek ją realizujących:
Zakładu Geografii Politycznej oraz Zakładu Geografii Historycznej i Dziedzictwa
Kulturowego, na który składa się problematyka z zakresu takich dyscyplin jak: geografia polityczna, geopolityka, stosunki międzynarodowe, geografia religii, studia nad mniejszościami
narodowymi i etnicznymi, geografia historyczna, morfologia i morfogeneza osadnictwa oraz
studia regionalne.
Specjalizacja Geografia polityczna, historyczna i studia regionalne realizowana jest w kilku
płaszczyznach:
- geografii politycznej (podejmującej problematykę współczesnych i historycznych granic
państwowych
oraz
administracyjnych,
mniejszości
narodowych,
stosunków
międzynarodowych, regionów napięć i konfliktów międzynarodowych, geografii wyborczej i
geografii wojennej);
- geografii religii (w szczególności mniejszości religijnych)
- geografii historycznej miast (szczególnie ich morfologii i morfogenezy);
- studiów regionalnych (w ujęciu przestrzennym, zarówno na gruncie geografii społecznoekonomicznej jak i o charakterze interdyscyplinarnym) poszczególnych regionów Polski i
świata.
Specjalizacja z geografii
politycznej, historycznej i studiów regionalnych ma charakter
unikalny, naleŜy bowiem podkreślić, iŜ Katedra Geografii Politycznej i Studiów
Regionalnych jest jedyną w Polsce (i jedną z nielicznych w Europie) jednostką naukową
zajmującą się systematycznymi badaniami i prowadzącą specjalizację z zakresu geografii
politycznej a takŜe jedyną w Polsce kształcącą w zakresie geografii historycznej.
3
Profil absolwenta i jego przygotowanie zawodowe
Nadrzędną ideą powołania specjalizacji jest wykształcenie geografa-humanisty, zdolnego do
widzenia problemów politycznych i społeczno-gospodarczych w ich wymiarze globalnym,
krajowym, regionalnym i lokalnym oraz dostrzegania przestrzennych, politycznohistorycznych i przyrodniczych uwarunkowań zachodzących procesów politycznych,
ekonomicznych i społecznych a takŜe cywilizacyjnych. Nasz absolwent, dzięki tym zdolnościom, powinien być Człowiekiem otwartym, o uniwersalistycznych horyzontach
myślowych, które znakomicie ułatwią mu pogłębianie nabytej wiedzy zawodowej oraz
przyswojenie nowych treści o charakterze multidyscyplinarnym.
Wszechstronny rozwój zainteresowań absolwentów, z równoczesnym ich ukierunkowaniem
zawodowym, umoŜliwi im podjęcie pracy zarówno w instytucjach Unii Europejskiej,
krajowych
urzędach
administracji
państwowej
(np.
ministerstwach
i
instytucjach
realizujących politykę państwa w zakresie spraw międzynarodowych, społecznych i
ekonomicznych) jak i w administracji samorządowej róŜnych szczebli, instytucjach
zajmujących się polityką regionalną i lokalną oraz polityką gospodarczą w kraju i na
poziomie międzynarodowym, a takŜe w archiwach oraz pracowniach zbiorów specjalnych
bibliotek, muzeach regionalnych, w instytucjach planowania przestrzennego i centrach
studiów strategicznych, oraz w partiach i stronnictwach politycznych i gabinetach działaczy
politycznych lub ośrodkach politycznego PR-u i lobbingu.
W trakcie studiów magisterskich na specjalizacji z geografii politycznej, historycznej i
studiów regionalnych student nabędzie szereg umiejętności, takich jak stosowanie
nowoczesnych metod analizy przestrzennej z wykorzystaniem komputerowego wspomagania
geografii (GIS), zdolność przestrzennych analiz zjawisk politycznych zarówno w skali
lokalnej jak i globalnej, posiądzie umiejętność prognozowania geopolitycznego i
geostrategicznego, umiejętność analizy przestrzennej wyników wyborów i referendów w
powiązaniu z analizami struktur społecznych i zainwestowania przestrzeni, nabędzie wiedzę
pozwalającą zajmować się ochroną dziedzictwa kulturowego, prowadzenia kwerend
archiwalnych w zakresie dokumentów pisanych, ikonograficznych i kartograficznych.
Program studiów magisterskich
Dwuletni program specjalizacji obejmuje łącznie (w trybie studiów stacjonarnych) 810 godzin
zajęć dydaktycznych (w tym 515 godz. stanowią wykłady, 120 godz. seminaria magisterskie
oraz 295 godz. ćwiczenia, w tym równieŜ prowadzone w postaci zajęć terenowych). Na
pierwszy rok studiów przypada 480 godzin zajęć dydaktycznych, na drugi rok - 330 godz. W
4
ramach
programu
pierwszego
roku
specjalizacji
znajdują
się
cztery przedmioty
humanistyczne i ogólnogeograficzne realizowane wspólnie dla wszystkich specjalizacji
uzupełniających studiów magisterskich na kierunku geografii.
Na I roku specjalizacji realizowanych jest takŜe 8 przedmiotów specjalizacyjnych (w łącznym
wymiarze 210 godzin), z których dwa kończą się egzaminami. Przewidziane programem
specjalizacji są takŜe czterodniowe ćwiczenia terenowe Regiony geograficzno-historyczne
Polski przeprowadzane w wybranym regionie geograficznym Polski oraz zajęcia praktyczne
poświęcone poznaniu dziedzictwa kulturowego Łodzi i regionu oraz prowadzeniu badań
archiwalnych.
Na II roku specjalizacji studenci, poza seminarium specjalizacyjnym, mają wyłącznie
przedmioty fakultatywne (głównie wykłady i konwersatoria), które mogą wybierać z puli
zaproponowanej corocznie przez Dziekana, z oferty zgłoszonej przez wszystkie jednostki
dydaktyczno-badawcze
Instytutu
Geografii
Społeczno-Ekonomicznej
i
Organizacji
Przestrzeni. W puli tej znajdują się liczne przedmioty zaproponowane przez pracowników
Katedry Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych, które uzupełniają ofertę
specjalizacyjną, tak aby w przypadku ich wybrania student zrealizował pełny cykl kształcenia
w zakresie Geografii politycznej, historycznej i studiów regionalnych. Program specjalizacji
nie zakłada egzaminów z przedmiotów fakultatywnych na II roku. Studenci mogą takŜe, w
porozumieniu z promotorem, wybrać na II roku przedmioty fakultatywne na innych
kierunkach studiów i w innych uczelniach, aby poszerzyć wiedzę w związku z pisaniem pracy
magisterskiej o charakterze interdyscyplinarnym.
Seminarium i pracownia magisterska, są zajęciami bezpośrednio przygotowującymi studenta
naszej specjalizacji do napisania pracy magisterskiej. Tematyka tych prac dotyczy szeroko
rozumianej geografii politycznej oraz historycznej a takŜe społeczno-ekonomiczno
geograficznych i interdyscyplinarnych studiów regionalnych o zróŜnicowanym zasięgu,
światowym, regionalnym i lokalnym. Dość często podejmowane są na specjalizacji tematy
spoza naszego kraju, niekiedy nawet z innych kontynentów, choć poŜądane jest wówczas
przeprowadzenie tam studiów terenowych. Pracę magisterską student pisze pod kierunkiem
wybranego przez siebie promotora, któremu w ramach pracowni magisterskiej pomaga
asystent (opiekun pracy). Uprawnionych do prowadzenia prac magisterskich jest aŜ 5
pracowników obu Zakładów realizujących specjalizację, w tym 2 profesorów zwyczajnych, 1
profesor UŁ i 2 adiunktów. Opiekę moŜe sprawować 3 asystentów i pomocniczo ok. 10
studentów-doktorantów.
W zakresie geografii politycznej specjalizacja funkcjonuje pod patronatem Komisji Geografii
5
Politycznej Międzynarodowej Unii Geograficznej (International Geographical Union
Commission on Political Geography), a proces dydaktyczny skoordynowany jest z
podobnymi kierunkami studiów na Uniwersytecie Primorska w Koprze (Słowenia),
Uniwersytecie w Joensuu (Finlandia), Uniwersytecie Radbout w Nijmegen (Holandia) oraz
Uniwersytetecie w Preszowie (Słowacja), gdzie studenci naszej specjalizacji mogą odbywać
półroczne lub roczne staŜe (program Socrates) a takŜe z Uniwersytetem w Ostrawie (Czechy),
z którym wymiana studentów i pracowników naukowych zostanie wkrótce uruchomiona.
Studia kończą się napisaniem pracy magisterskiej, ocenionej pozytywnie przez promotora i
recenzenta, oraz zdaniem egzaminu magisterskiego z problematyki geograficznej.
Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych prowadzi takŜe studia III stopnia
(doktoranckie) w zakresie geografii politycznej, historycznej i studiów regionalnych.
GEOGRAFIA POLITYCZNA, HISTORYCZNA I STUDIA REGIONALNE - STUDIA II STOPNIA - MAGISTERSKIE stacjonarne (od 1.X.2009)
Godziny zajęć
Lp
Nazwa przedmiotu
Punkty
ECTS
Forma
zaliczenia
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE
1 Metodologia badań geograficznych
4
Zal.
2 Filozofia
4
Zal.
PRZEDMIOTY KIERUNKOWE
1 Globalne problemy geografii fizycznej
8
Egz.
2 Globalne problemy geografii społ.-ekonom.
8
Egz.
PRZEDMIOTY SPECJALNOŚCIOWE (w tym ćwicz. terenowe)
1 Geografia polityczna problemowa
4
Egz.
2 Geografia polityczna Polski
3
Zal.
3 Geografia historyczna
2
Zal.
4 Dziedzictwo kulturowe Łodzi i regionu
3
Zal.
5 Stosunki międzynarodowe
6
Egz.
6 Geneza i morfologia miast polskich
2
Zal.
7 Geografia mniejszości narodowych
2
Zal.
8 Geopolityka i geostrategia
2
Zal.
9 Regiony historyczno-geograficzne Polski 4
Zal.
terenowe ćw. specjalizacyjne
28 2 Egz..
PRZEDMIOTY FAKULTATYWNE*
1
32
Zal.
SEMINARIUM I PRACA DYPLOMOWA
1
Seminarium
12**
Zal.
2
Pracownia magisterska
4
Zal.
3
Praca dyplomowa
20
Egz
RAZEM
120 5 Egz.
Rozkład godzin zajęć
I rok
w tym
razem
II rok
I
semestr
II
semestr
III
semestr
IV
semestr
w.
ćw.
w.
ćw.
w.
ćw.
w.
ćw.
w.
ćw.
30
30
30
15
15
30
-
-
15
15
-
-
-
-
60
60
45
45
15
15
45
-
15
-
45
15
-
-
-
-
30
15
15
30
45
15
15
15
30
20
15
15
15
30
15
15
15
10
15
15
30
20
15
15
-
10
-
15
15
30
15
15
-
15
15
30
-
-
-
-
210
210
-
240
-
240
120
60
810
60
30
480
60
30
330
* listę przedmiotów fakultatywnych proponowanych przez katedry prowadzące specjalizację (z podaniem osoby prowadzącej, zakresu merytorycznego, formy zajęć i formy
zaliczeń) szczegółowe zasady ich wyboru (termin, minimalna i maksymalna liczebność grup) ustala i podaje do wiadomości studentów dziekan w terminie do 30 kwietnia
poprzedzającego roku akademickiego; wybór tych zajęć odbywa się za akceptacją promotora;
** po I roku – 6 pkt. ECTS, po II roku – 6 pkt. ECTS oraz 20 pkt. ECTS za przygotowanie pracy magisterskiej i przygotowanie do egzaminu dyplomowego
Uwaga:
Na studiach magisterskich obowiązuje od roku 2009/10 roczny system zaliczeń
Studenci mają moŜliwość wyboru specjalizacji ( z zastrzeŜeniem, Ŝe zgłosi się wymagana liczba kandydatów), przy czym jeśli liczba kandydatów jest większa niŜ liczba
miejsc o kwalifikacji decyduje średnia ocen ze studiów licencjackich. Minimalną i maksymalną liczbę studentów na specjalizacji określa dziekan, zgodnie z przepisami
obowiązującymi w UŁ
Specjalizację moŜe prowadzić katedra /zakład, która spełnia warunki określone wymogami uchwały Senatu UŁ (2 samodzielnych pracowników naukowych).
Katedry /zakłady mogą prowadzić specjalizację wspólnie
Zatwierdzone specjalizacje:
Klimatologia i ochrona atmosfery
Geografia Kultury i Rozwoju Regionalnego
Geografia Polityczna, Historyczna i Studia Regionalne
Gospodarka przestrzenna i planowanie przestrzenne
Monitoring i kształtowanie środowiska
Geografia urbanistyczna
GEOGRAFIA POLITYCZNA, HISTORYCZNA I STUDIA REGIONALNE - STUDIA II STOPNIA - MAGISTERSKIE niestacjonarne (od 1.X.2009)
Godziny zajęć
Lp
Nazwa przedmiotu
Punkty
ECTS
Forma
zaliczenia
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE
1 Metodologia badań geograficznych
8
Zal.
2 Filozofia
6
Zal.
PRZEDMIOTY KIERUNKOWE
1 Globalne problemy geografii fizycznej
8
Egz.
2 Globalne problemy geografii społ.-ekonom.
8
Egz.
PRZEDMIOTY SPECJALNOŚCIOWE (w tym ćwicz. terenowe)
1 Geografia polityczna problemowa
6
Egz.
2 Geografia historyczna
2
Zal.
3 Dziedzictwo kulturowe Łodzi i regionu
2
Zal.
4 Stosunki międzynarodowe
6
Egz.
5 Geneza i morfologia miast polskich
2
Zal.
6 Geografia mniejszości narodowych
2
Zal.
20
2 Egz.
PRZEDMIOTY FAKULTATYWNE*
1
30
Zal.
SEMINARIUM I PRACA DYPLOMOWA
1
Seminarium
16**
Zal.
2
Pracownia magisterska
4
Zal.
3
Praca dyplomowa
20
Egz
RAZEM
120 5 Egz.
Rozkład godzin zajęć
I rok
w tym
razem
II rok
I
semestr
II
semestr
III
semestr
IV
semestr
w.
ćw.
w.
ćw.
w.
ćw.
w.
ćw.
w.
ćw.
30
30
30
15
15
30
-
-
15
15
-
-
-
-
60
60
45
45
15
15
45
-
15
-
45
15
-
-
-
-
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
-
10
-
10
10
-
10
10
-
-
-
-
10
60
60
-
150
-
150
60
30
480
30
270
30
210
* listę przedmiotów fakultatywnych proponowanych przez katedry prowadzące specjalizację (z podaniem osoby prowadzącej, zakresu merytorycznego, formy zajęć i formy
zaliczeń) szczegółowe zasady ich wyboru (termin, minimalna i maksymalna liczebność grup) ustala i podaje do wiadomości studentów dziekan w terminie do 30 kwietnia
poprzedzającego roku akademickiego; wybór tych zajęć odbywa się za akceptacją promotora;
** po I roku – 6 pkt. ECTS, po II roku – 6 pkt. ECTS oraz 20 pkt. ECTS za przygotowanie pracy magisterskiej i przygotowanie do egzaminu dyplomowego
Uwaga:
Na studiach magisterskich obowiązuje od roku 2009/10 roczny system zaliczeń
Studenci mają moŜliwość wyboru specjalizacji ( z zastrzeŜeniem, Ŝe zgłosi się wymagana liczba kandydatów), przy czym jeśli liczba kandydatów jest większa niŜ liczba
miejsc o kwalifikacji decyduje średnia ocen ze studiów licencjackich. Minimalną i maksymalną liczbę studentów na specjalizacji określa dziekan, zgodnie z przepisami
obowiązującymi w UŁ
Specjalizację moŜe prowadzić katedra /zakład, która spełnia warunki określone wymogami uchwały Senatu UŁ (2 samodzielnych pracowników naukowych).
Katedry /zakłady mogą prowadzić specjalizację wspólnie
Zatwierdzone specjalizacje:
Klimatologia i ochrona atmosfery
Geografia Kultury i Rozwoju Regionalnego
Geografia Polityczna, Historyczna i Studia Regionalne
Gospodarka przestrzenna i planowanie przestrzenne
Monitoring i kształtowanie środowiska
Geografia urbanistyczna
Sylabusy zajęć dydaktycznych
na studiach uzupełniających magisterskich z geografii:
specjalizacja z geografii politycznej, historycznej
i studiów regionalnych
w roku akademickim 2009/2010
2
Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA POLITYCZNA PROBLEMOWA
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 20
Forma zajęć: wykład
Rok studiów I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I
Liczba punktów ECTS: 4
ZałoŜenia i cele przedmiotu: Wykład z geografii politycznej problemowej jest jednym z
zasadniczych przedmiotów kierunkowych na specjalizacji z geografii politycznej, historycznej i
studiów regionalnych i kluczowym w realizacji programu nauczania geografii politycznej. Student
specjalizacji powinien w sposób pogłębiony zapoznać się z najwaŜniejszymi problemami
badawczymi nowoczesnej geografii politycznej, światowymi trendami w tej nauce, oraz dorobkiem
współczesnej polskiej geografii politycznej ze szczególnym uwzględnieniem ośrodka łódzkiego.
Celem jest zapoznanie studentów z historycznymi i współczesnymi typami władztwa
terytorialnego, formami ustrojów terytorialnych i wynikającymi z ich zróŜnicowania w czasie
i przestrzeni konsekwencjami politycznymi, przestrzennymi, społecznymi i ekonomicznymi.
Treści programowe:
1.Wprowadzenie do geografii politycznej państwa. Państwo jako podmiot prawa
międzynarodowego. Definicja państwa. Liczba państw na świecie. Nazwa państwa.
2. Podstawowe elementy państwowości – terytorium, ludność i władze państwa. Inne rzadziej
eksponowane elementy państwowości. Uznanie międzynarodowe jako decydujący element
państwowości.
3. Pojęcie formy państwa i jej definicje. Klasyfikacje form państwa. Ustrój monarchiczny i
republikański.
4. Integracja państw. Państwa złoŜone – unie państw monarchicznych, związki państwowe,
konfederacje, związki postkolonialne. Dominia. Państwa związkowe. Państwa zróŜnicowane.
Państwo radzieckie.
5. Odmienność postrzegania państwa w geografii politycznej. Klasyfikacje państw z punktu
widzenia geografii politycznej.
6. Morfologia państwa. Obszar rdzeniowy, stolica państwa, enklawy i eksklawy
7. Granice państwowe. Ewolucja definicji granicy. Klasyfikacje granic. Granice lądowe i
morskie. Morze terytorialne i prawo morza.
8. Proces ustalania granic państwowych. Delimitacja i demarkacja granicy. Przykłady
szczególnych granic na świecie. Konfliktogenność granic państwowych. Zakończenie –
mocarstwowość państwa, rola państwa w zglobalizowanym świecie
9. Szczególny charakter geograficzno – polityczny niektórych państw. Państwa miasta i wolne
miasta. Państwa nieuznane. Państwa postkolonialne.
10. Dezintegracja państw. Państwa podzielone. Państwo powstańcze i strona walcząca.
Państwa upadłe.
11. Państwo zaleŜne a terytorium zaleŜne. Państwa protegowane. Państwa wasalne
12. Państwa stowarzyszone. Państwa autonomiczne. Terytoria mandatowe i powiernicze
13. Kolonie. Kondominia. Państwa prywatne
14. Terytoria zamorskie. Zbiorowości terytorialne. Terytoria niewcielone i niezorganizowane.
Dependencje. Państwa plemienne. Federacje kolonialne. Terytoria dzierŜawione
15. Terytoria neutralne. Terytoria niezawłaszczone. Terytoria umiędzynarodowione. Kwestia
Antarktyki. Eksterytorialne siedziby organizacji międzynarodowych
Metody dydaktyczne: wykład
3
Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Przedmiot realizowany jest poprzez ćwiczenia i
wykład, kończy się egzaminem, którego ocena zaliczana jest do średniej z dwuletnich studiów na
specjalizacji (magisterskich). Zaliczenie ćwiczeń jest warunkiem dopuszczenia do egzaminu. W
trakcie egzaminu sprawdzany jest zakres wiedzy studenta zdobytej zarówno podczas ćwiczeń, na
wykładzie jak równieŜ z poleconej literatury.
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Literatura podstawowa
L. Antonowicz, Państwa i terytoria. Studium prawnomiędzynarodowe, PWN, Warszawa 1988.
S. Otok, Geografia polityczna. Geopolityka, ekopolityka, globalistyka, PWN, Warszawa 2004
J. Barbag, Geografia polityczna ogólna, PWN, Warszawa 1987
M. Blacksell, Geografia polityczna, PWN, Warszawa 2008
Z. Długosz, Przemiany na mapie politycznej świata, WSZiA, Zamość 2000.
C. Flint, Wstęp do geopolityki, PWN, Warszawa 2008
J. Loth. Zarys geografii politycznej, Orbis, Kraków 1925
Z. Rykiel, Podstawy geografii politycznej, PWE, Warszawa 2005
M. Sobczyński, Państwa i terytoria zaleŜne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Wyd. A. Marszałek, Toruń 2006
M. Sobczyński M, Państwa i terytoria zaleŜne w Europie – katalog problemów [w:] śelichowski R. (red.), Małe
państwa Europy Zachodniej i terytoria o statusie specjalnym. Ich rola i miejsce w Unii Europejskiej,
Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2008, s. 187-207.
M. Sobczyński, Stan i perspektywy rozwoju geografii politycznej w Polsce [w:] Liszewski S., Łoboda J., Maik
W. (red.), Stan i perspektywy rozwoju geografii w Polsce. Raport z pracy Komitetu Nauk Geograficznych
Polskiej Akademii Nauk w kadencji 2003-2006, Komitet Nauk Geograficznych PAN, Bydgoszcz 2008, s.
188-201.
M. Sobczyński, Historia polskiej geografii politycznej [w:] Jackowski A., Liszewski S., Richling A. (red.),
Historia geografii polskiej, Komitet Nauk Geograficznych PAN, PWN, Warszawa 2008, s. 219-239.
L. Moczulski, Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni, Bellona, Warszawa 1999
Literatura uzupełniająca
L. Antonowicz, Pojęcie państwa w prawie międzynarodowym, Warszawa 1974
L. Antonowicz, Likwidacja kolonializmu ze stanowiska prawa międzynarodowego, Warszawa 1964
A. Baczwarow, A. Suliborski, Kompendium wiedzy o geografii politycznej i geopolityce. Terminologia, PWN,
Warszawa, Łódź 2002.
J. Bohdanowicz, M. Dzięcielski, Zarys geografii historycznej i politycznej cywilizacji, Wyd. Uniw, Gdańskiego, Gdańsk
1998
T. Dębowski, M. Sienkiewicz (red.), Z badań nad geografią polityczną i gospodarczą, Wydz. Nauk Społecznych
Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2008
H. Donnan, T.M. Wilson, Granice toŜsamości, narodu, państwa, Wyd. UJ, Kraków 2007
Piotr Eberhardt (red.), Problematyka geopolityczna ziem polskich, Prace Geograficzne nr 218, IGiPZ PAN,
Warszawa 2008, s. 29-54.
C. Jean, Geopolityka, Ossolineum, Wrocław 2003
M. Sobczyński, Geopolityczne uwarunkowania międzynarodowego sporu o Wyspy Spratly [w:] Joanna
Marszałek-Kawa (red.) Problemy rozwoju państwa azjatyckich, Biblioteka Azji i Pacyfiku, Wyd. A.
Marszałek, Toruń 2008, s. 87-146.
oraz w zaleŜności od znajomości języka obcego:
H. de Blij, Glassner M.I., Systematic Political Geography, John Wiley & Sons Inc (liczne wydania)
V. A. Kolosov, N.S. Mironenko, Geopolitika i političeskaja geografija, Aspekt Press, Moskva 2001
R. Ištok, Štát na politickej mape sveta. Polityckogeografické a geopoliické apsekty, FHPV PU, Prešov 1997.
P. Reuber, G. Wolkersdorfer (Red.), Politische Geographie - Handlungsorientierte Ansätze und Critical
Geopolitics. Spektrum, Heidelberg 2002.
J. Painter, Politics, geography and ‚political geography’, Arnold, London 1995
A-L. Sanguin, La géographie politique, Presses Universitaires de France, Paris 1977.
Nazwisko osoby prowadzącej: prof. dr hab. Marek Sobczyński
4
Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA POLITYCZNA PROBLEMOWA
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 10
Forma zajęć: ćwiczenia
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I
Liczba punktów ECTS: 4
ZałoŜenia i cele przedmiotu: ćwiczenia z geografii politycznej problemowej, wraz z
wykładem z tego samego przedmiotu, są jednym z zasadniczych przedmiotów kierunkowych
na specjalizacji z geografii politycznej, historycznej i studiów regionalnych. Student
specjalizacji powinien zapoznać się z uwarunkowaniami wybranych współczesnych procesów
społeczno-politycznych. Celem zajęć jest zapoznanie studentów z wybranymi problemami
politycznymi, demograficznymi, etnicznymi i religijnymi współczesnego świata oraz
nasilającymi się globalnymi zjawiskami społeczno-gospodarczymi;
Treści programowe:
1. Zajęcia organizacyjne
2. Uwarunkowania geopolitycznego połoŜenia Polski w Europie – przeszłość i teraźniejszość
pojęcie „geopolityki”, „połoŜenia geopolitycznego”, czynniki fizyczno-geograficzne i
polityczne wpływające na połoŜenie geopolityczne Polski i ich zmienność w czasie, czynniki
współcześnie warunkujące połoŜenie geopolityczne Polski w Europie, ocena współczesnej
sytuacji geopolitycznej Polski w Europie
3. Geografia wyborcza Polski
uwarunkowania historyczne, polityczne, ekonomiczne, społeczne, etniczne, religijne
wpływające na decyzje wyborcze Polaków, główne cechy współczesnej mapy elektoralnej
Polski
4. Narody nie posiadające własnych państw
pojęcie narodu, przykłady narodów nie posiadających współcześnie własnych państw – na
poszczególnych, kontynentach oraz w Polsce, uwarunkowania historyczne, geograficzne,
polityczne i społeczne, współczesna sytuacja polityczna tych narodów (autonomia, dąŜenie do
niepodległości), próba typologii i klasyfikacji
5. Najnowsze zmiany na mapie politycznej świata – Kosowo, Abchazja, Osetia Płd.
geneza nowo powstałych „jednostek geopolitycznych”, uwarunkowania proklamacji
niepodległości, uwarunkowania uznania międzynarodowego – kontrowersje, róŜnice,
podobieństwa, kryteria państwowości omawianych „jednostek geopolitycznych”
Metody dydaktyczne: referowanie poszczególnych tematów przez studentów, prezentacje
multimedialne, dyskusja naukowa
Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: przygotowanie i wygłoszenie referatu, obecność
na zajęciach, zaliczenie ćwiczeń jest warunkiem dopuszczenia do egzaminu
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Bankowicz M., (red.), 2004, Historia polityczna świata w XX wieku, tom I 1901-1945, tom II 1945-2000,
Barbag J., 1987, Geografia polityczna ogólna, Warszawa
Blacksell M., 2008, Geografia polityczna, Warszawa
Długosz Z., 2000, Przemiany na mapie politycznej świata, Zamość
Kowalski M., 1998, Geografia wyborcza Polski, Warszawa
Kuczyński M., 2001, Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990-2000, Warszawa
Malendowski W. (red.), 1999, Spory i konflikty międzynarodowe. Aspekty prawne i polityczne, Warszawa
Malendowski W., Mojsiewicz Cz., (red.), 2000, Stosunki międzynarodowe, Wrocław
5
Moczulski L., 1999, Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni, Warszawa
Otok S., 2004, Geografia polityczna. Geopolityka, ekopolityka, globalistyka, Warszawa
Rykiel Z., 2007, Podstawy geografii politycznej, Rzeszów
Sobczyński M., 2006, Państwa i terytoria zaleŜne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń
Nazwisko osoby prowadzącej: dr Marek Barwiński
Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA POLITYCZNA POLSKI
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15
Forma zajęć: wykład
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I
Liczba punktów ECTS: 3
ZałoŜenia i cele przedmiotu: zapoznanie studentów z przemianami krajobrazu
politycznego ziem polskich od zaczątków kształtowania się organizacji plemiennej do
powstania III Rzeczypospolitej.
Treści programowe:
Historia ziem polskich przed przybyciem Słowian. Wielkie wędrówki ludów – Celtowie,
Goci, Hunowie, Longobardowie i Wikingowie na naszych ziemiach. Geneza słowiańszczyzny
– szkoły archeologiczno-historyczne. Pierwsze organizacje plemienne. Państwo Polan. Dzieje
ekspansji niemieckiej na wschód.
Polska Piastów, Jagiellonów i królów elekcyjnych. Okres świetności i upadku. Unie i
konfederacje.
Geopolityczna sytuacja Polski przedrozbiorowej. Przyczyny, formy i skutki rozbiorów.
Walka o odbudowę państwowości – trendy, idee. Powstanie nowoczesnego polskiego narodu
politycznego. Wojna Światowa a sprawa polska. Warunki odrodzenia polskiej państwowości,
ustalanie granic, powstania i wojny z sąsiadami. Kształty Polski międzywojennej i jej sytuacja
geopolityczna.
Druga wojna światowa i jej wpływ na dzieje powojennej Europy. Walka zbrojna i
dyplomatyczna o kształt, ustrój i miejsce Polski w Europie i świecie. Powojenna sytuacja
geopolityczna, ustalanie granic, poszerzanie suwerenności. Polska na tle przemian
europejskiej "jesieni ludów".
Metody dydaktyczne: wykład
Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium.
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Barbag J., 1988, Geografia polityczna ogólna, Warszawa.
Borucki J., 1997, Historia Polski, Warszawa.
Długosz Z., 2002, Przemiany mapy politycznej świata, Kraków.
Dygo M., Kochanowski J., Kopczyński M., Sikorska-Kulesza J., 2000, Atlas historii Polski, Warszawa.
Ihnatowicz I., Mączak A., Zientara B., śarnowski J., 1999, Społeczeństwo polskie od X do XX w., Warszawa.
Łysak J., 1991, Polityczny Atlas Świata, Warszawa.
Otok S., 1997, Geografia polityczna ogólna, Warszawa.
Pizkozub A., 1987, Dziedzictwo polskiej przestrzeni, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź.
Topolski J., 2000 ,Historia Polski, Poznań.
Wojciechowski Z., 1955, Studia historyczne, Warszawa.
Nazwisko osoby prowadzącej: dr Andrzej Rykała
6
Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA HISTORYCZNA
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15
Forma zajęć: wykład
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II
Liczba punktów ECTS: 2
ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie wybranych zagadnień z zakresu geografii
historycznej i jej miejsca w systemie nauk geograficznych i historycznych. Omówienie
definicji, przedmiotu, celów i zadań geografii historycznej oraz poglądów na geografię
historyczną w XIX i XX w. i jej przyszłość.
Treści programowe: czym jest geografia historyczna i co leŜy w kręgu jej zainteresowań?
Geneza i miejsce geografii historycznej w systemie nauk geograficznych i historycznych.
Definicje, przedmiot, cele i zadania geografii historycznej. Dwuznaczność pojęcia „geografia
historyczna” – spojrzenie historyka, spojrzenie geografa. Podstawy metodologiczne geografii
historycznej. Geografia historyczna a dorobek innych nauk. Geografia historyczna a badania
środowiska geograficznego w jego rozwoju. Środowisko geograficzne a zjawiska historyczne.
Rozwój horyzontu geograficznego i myśli geograficznej do połowy XVIII w. Pierwsze
informacje, opisy i mapy. Literatura fachowa, myśliciele staroŜytni i ich dzieła. Determinizm
geograficzny. Spuścizna średniowiecza. Kosmografie. Okres Pomiarów. Środowisko
geograficzne w poglądach filozoficznych wieku Oświecenia. Rozwój myśli geograficznej od
końca XVIII w. po współczesność. Przemiany środowiska w czasach historycznych.
Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju gospodarczo-społecznego. Gospodarka człowieka jako
czynnik kształtujący środowisko przyrodnicze. Relacja: krajobraz naturalny - krajobraz
kulturowy w ciągu dziejów. Metodyka badań geograficzno-historycznych. Rekonstrukcja
krajobrazu naturalnego. Pojęcie krajobrazu naturalnego. Źródła dokumentalne i badania
historyczne a problem odtworzenia krajobrazu naturalnego z danej epoki historycznej.
Czynniki składające się na krajobraz naturalny a brane pod uwagę przy rekonstrukcji.
Opracowanie rekonstrukcyjne krajobrazu naturalnego – metody, technika, efekt. Przykłady
rekonstrukcji środowiska przyrodniczego. Metodyka badań geograficzno-historycznych.
Rekonstrukcja krajobrazu kulturowego. Pojęcie krajobrazu kulturowego. Znaczenie badań
osadniczych dla rekonstrukcji krajobrazu kulturowego. Plan miasta, kształt osiedla,
rozmieszczenie osiedli, przebieg dróg, układ pól, parcela miejska. Dziedzictwo starszych
form osadniczych waŜnym źródłem dla rekonstrukcji krajobrazu kulturowego. Obiekty
osadowe, domy, osiedla i fortyfikacje jako źródło informacji o przemianach środowiska
przyrodniczego w przeszłości. Przykłady rekonstrukcji środowiska przyrodniczego.
Metody dydaktyczne: mapa, tabele statystyczne, wykresy, prezentacja multimedialna
Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium oraz czynne uczestniczenie w
zajęciach.
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Arnold S., 1951. Geografia historyczna Polski, Warszawa.
Starkel L. [red.:], 1988. Przemiany środowiska geograficznego Polski, Wrocław.
Starkel L. [red.:], 1991. Zmiany środowiska w okresie historycznym, [w:] Geografia Polski. Środowisko
przyrodnicze, Warszawa.
Nazwisko osoby prowadzącej: prof. nadzw. dr hab. Mariusz Kulesza
7
Nazwa przedmiotu: DZIEDZICTWO KULTUROWE LODZI
ŁÓDZKIEGO
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15
Forma zajęć: wykład
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II
Liczba punktów ECTS: 3
I
REGIONU
ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie podstawowych zagadnień dotyczących dziejów
politycznych regionu łódzkiego, podziałów terytorialnych i administracyjnych jego obszaru,
historii gospodarczej oraz wskazanie na najwaŜniejsze i najcenniejsze zarazem elementy
dziedzictwa kulturowego. Przedstawienie podstawowych zagadnień dotyczących fenomenu
wielokulturowości Łodzi, miasta, które do 1939 r. było przykładem bardzo dobrego
współŜycia przedstawicieli róŜnych nacji i religii, dla których była nie tylko „ziemią
obiecaną”, ale i „domem rodzinnym”, z którym się utoŜsamiali. Zapoznanie się z
pozostawionymi śladami owej wielokulturowości we współczesnym krajobrazie miasta.
Treści programowe: zajęcia podzielone są na dwie grupy: zajęcia kameralne (wykłady) oraz
dydaktyczne wycieczki terenowe. Wykłady: wprowadzenie do zajęć i omówienie ich
problematyki, scharakteryzowanie istoty regionu, jego skład terytorialny - obejmuje on części
trzech historycznych prowincji kraju - Mazowsza, Wielkopolski i Małopolski. Omówienie
podziałów terytorialnych i administracyjnych regionu od czasów plemiennych po
współczesne województwo łódzkie. Przedstawienie dziejów politycznych i gospodarczych
obszaru. Omówienie zabytkowych układów urbanistycznych miejskich i wiejskich
występujących w regionie, charakterystyka najcenniejszych obiektów architektonicznych
świeckich i duchownych, przedstawienie regionów kultury ludowej na obszarze województwa
(np. sieradzki, rawski, łowicki). Scharakteryzowanie dziejów tworzenia się wielonarodowej,
wielokulturowej i wielowyznaniowej Łodzi. Przedstawienie sylwetek wybitnych
przedstawicieli poszczególnych społeczności etnicznych miasta, ich dróg do kariery oraz
róŜnorodnych form ich działalności: gospodarczej, finansowej, społecznej, kulturalnej lub
innej. Dzieje rozwoju jej układu przestrzenno-urbanistycznego. Zobrazowanie materialnych
efektów działań przedstawicieli wielonarodowej społeczności Łodzi, odwzorowujących się w
układzie przestrzennym Łodzi, uwidaczniających się w jej krajobrazie miejskim rozmieszczeniu i rozplanowaniu wznoszonych zespołów budynków i budowli o róŜnych
funkcjach oraz na ich obliczu architektonicznym, a takŜe na ocenie ich walorów estetycznych
i zabytkowych. Podanie informacje o miejscu i czasie ich powstania, formie architektonicznej
i wartości historycznej, a takŜe o ich roli w krajobrazie miasta, w skali ogólnomiejskiej i
lokalnej.
W czasie wycieczek uwaga zwrócona jest na czynniki lokalizacyjne, historię obszaru,
zachowane zabytki urbanistyczne, architekturę, itp. Zajęcia mają na celu zapoznanie
studentów specjalizacji z jednym z kierunków w geografii oraz specjalności, mianowicie
geografią historyczną i morfologią zabytkowych ośrodków miejskich na obszarze Łodzi i
Regionu Łódzkiego
Metody dydaktyczne: mapa, plany miasta, prezentacja mulimedialna
Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Egzamin pisemny i kolokwium kończące
ćwiczenia oraz czynne uczestniczenie w zajęciach.
8
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Dylik J., Województwo ze stolicą bez antenatów. Geografia historyczna województwa łódzkiego. Łódź 1971,
M. Koter, S. Liszewski, A. Suliborski, Łódź i Region Polski Środkowej. Podręcznik wiedzy regionalnej dla
liceów, Łódź 2001
Województwo miejskie łódzkie. Monografia. Zarys dziejów, obraz współczesny, perspektywa rozwoju, pr. zb.,
Łódź 1981.
Zarys monografii województwa łódzkiego, red. S. Liszewski, Łódź 2001
M. Koter, M. Kulesza, W. Puś, S. Pytlas, Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na
współczesne oblicze miasta, Łódź 2005.
Nazwisko osoby prowadzącej: prof. nadzw. dr hab. Mariusz Kulesza
Nazwa przedmiotu:
ŁÓDZKIEGO
DZIEDZICTWO
KULTUROWE
ŁODZI
I
REGIONU
Liczba godzin: 15
Forma zajęć: ćwiczenia
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II
Liczba punktów ECTS: 3
ZałoŜenia programowe i cele przedmiotu:
Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z wybranymi elementami dziedzictwa
kulturowego Łodzi i regionu łódzkiego - ich genezą, cechami architektonicznymi, układem
przestrzennym, zmianami funkcjonalnymi i stanem zachowania. Ćwiczenia wykazują
charakter komplementarny względem części wykładowej i stanowią próbę weryfikacji w
terenie poruszanych uprzednio problemów teoretycznych w zakresie dziedzictwa kulturowego
w skali regionalnej. Program zajęc obejmuje egzemplaryczny przegląd obiektów na obszarze
Łodzi z okresu rolniczego i wczesnoprzemysłowego oraz terenu średniowiecznych i XIXwiecznych struktur urbanistycznych Piotrkowa Trybunalskiego i okolic.
Treści programowe:
1. Wprowadzenie teoretyczno-metodyczne do problematyki dziedzictwa kulturowego Łodzi i
regionu łódzkiego. Omówienie organizacji zajęć terenowych.
2. Dziedzictwo kulturowe Łodzi - zajęcia w terenie
(prezentacja uwarunkowań rozwoju Łodzi; ślady wielokulturowej historii miasta,
identyfikacja terenowa jednostek morfogenetycznych, przemiany toponomastyczne;
charakterystyka Łodzi z okresu preindustrialnego – struktura urbanistyczna i jej elementy,
obiekty zabytkowe - ich cechy architektoniczne i przemiany funkcjonalne; charakterystyka
Nowego Miasta i reliktów osady Łódka – załoŜenia urbanistyczne, przemiany morfologiczne,
wybrane obiekty zabytkowe wzdłuŜ ulicy Piotrkowskiej i ich analiza pod wzgledem genezy,
walorów architektonicznych i zmian w zakresie zagospodarowania, relikty dawnej struktury
agrarnej; charakterystyka zespołu mieszkaniowo-fabrycznego na przykładzie kompleksu
Scheiblerów i Grohmanów – rozplanowanie i przemiany w zakresie zagospodarowania Nowej
Dzielnicy i posiadeł wodno-fabrycznych, analiza morfologiczno-funkcjonalna kompleksu
K. Scheiblera przy dawnym Wodnym Rynku, zespołu fabryczno-rezydencjonalnego rodziny
Grohmanów oraz kompleksu KsięŜy Młyn, ocena stanu zachowania i problemy
rewitalizacyjne).
3. Dziedzictwo kulturowe Piotrkowa Trybunalskiego i okolic – zajęcia w terenie
9
(analiza uwarunkowań rozwoju miasta w dobie średniowiecza oraz okresie sejmowotrybunalskim dziejów Piotrkowa – połoŜenie topograficzne, komunikacyjne, rozwój
osadnictwa, dawne znaczenie polityczne i gospodarcze; Piotrków w okresie staropolskim struktury morfologiczne Starego Miasta, Wielkiej Wsi, Jurydyki oraz relikty przedmieść,
układ przestrzenny i zabudowa Starego Miasta w ujęciu ewolucyjnym, obwarowania miasta i
relikty murów miejskich, zamek wieŜowy w Piotrkowie – historia oraz zmiany
fizjonomiczno-funkcjonalne, prezentacja obiektów sakralnych pod względem ich genezy i
walorów zabytkowych, zarys dziejów mniejszości Ŝydowskiej i ślady jej funkcjonowania w
krajobrazie kulturowym miasta; Piotrków w okresie zaborów - wybrane kwestie polityczne i
zagadnienia społeczno-kulturowe, rozwój przemysłu piotrkowskiego w XIX wieku; huty
szkła, manufaktura na przedmieściu Bugaj i jej zaplecze mieszkaniowo-robotnicze,
zróŜnicowanie architektoniczno-funkcjonalne zabudowy mieszczańskiej i obiektów
uŜyteczności publicznej, świątynie mniejszości wyznaniowych – cerkiew i kościół
ewangelicki; Sulejów - zarys dziejów miasta i jego układ przestrzenny, opactwo cysterskie w
Podklasztorzu – historia, rozplanowanie i walory zabytkowe).
4. Podsumowanie lustracji terenowej, wnioski końcowe, ewaluacja zajęć.
Metody dydaktyczne: komunikaty terenowe, dyskusja naukowa, analiza materiałów
źródłowych,
Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: przygotowanie i wygłoszenie referatu, obecność
na zajęciach oraz wykonanie zestawu ćwiczeń w terenie
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Koter M., Liszewski S., Suliborski A., Łódź i region Polski Środkowej, ŁTN, Łódź 2000
Krzemiński T. (red.), Województwo łódzkie, Warszawa 1972.
Mortimer-Szymczak H., Województwo miejskie łódzkie : monografia regionalna : zarys dziejów, obraz
współczesny, perspektywy rozwoju, Łódź 1981
Nowakowski T., Piotrków Trybunalski i okolice. Przewodnik. Warszawa 1972.
Piotrowski W., Województwo sieradzkie : monografia regionalna : zarys dziejów, obraz współczesny,
perspektywy rozwoju, Łódź 1981
Rynkowska A., Ulica Piotrkowska, Łódź 1970.
Stankiewicz Z. (red.), Województwo piotrkowskie : monografia regionalna : zarys dziejów, obraz współczesny,
perspektywy rozwoju, Łódź 1979
Osoba prowadząca: mgr Tomasz Figlus
Nazwa przedmiotu: STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 30
Forma zajęć: wykład
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II
Liczba punktów ECTS: 6
ZałoŜenia i cele przedmiotu: określenie przedmiotu i załoŜeń metodologicznych nauki o
stosunkach międzynarodowych, zdefiniowanie najwaŜniejsze pojęć oraz omówienie
głównych problemów z zakresu współczesnych stosunków międzynarodowych, w tym przede
wszystkim: terroryzmu, przemian mapy politycznej świata w wyniku konfliktów zbrojnych,
konfliktów etniczno-religijnych oraz nasilających się globalnych zjawisk społecznogospodarczych.
10
Treści programowe:
Pojęcie „stosunki międzynarodowe”. Definicje stosunków międzynarodowych
(podmiotowe, podmiotowo-przedmiotowe, przedmiotowe). Geneza i rozwój stosunków
międzynarodowych.
Stosunki
międzynarodowe
jako
dyscyplina
naukowa.
Teoria
stosunków
międzynarodowych (idealizm, realizm, behawioralizm i postbehawioralizm; podstawowe
paradygmaty: realizm, pluralizm, strukturalizm).
Cechy środowiska międzynarodowego (poliarchizm, pluralizm, złoŜoność i Ŝywiołowość).
Czynniki kształtujące stosunki międzynarodowe: warunkujące (geograficzne, demograficzne,
narodowe, ideologiczne i religijne) i realizujące (ekonomiczno-techniczne, militarne,
organizacyjno-społeczne i osobowościowe). Formy stosunków międzynarodowych
(dyplomatyczne misje specjalne, stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne, konferencje
międzynarodowe i organizacje międzynarodowe).
Pojęcie uczestnika stosunków międzynarodowych. Państwa, narody, organizacje,
wspólnoty i ruchy międzynarodowe – jako uczestnicy stosunków międzynarodowych.
Polityka zagraniczna państwa. Pojęcie, czynniki, cele, środki i metody polityki
zagranicznej. Interesy narodowe i racja stanu.
Formy przejawiania się stosunków międzynarodowych na kontynencie europejskim.
Geneza i przebieg integracji europejskiej. Unia Europejska – powstanie, członkowie i organy.
Cele Unii Europejskiej i zasady ich realizacji.
Terroryzm w walce politycznej. Geografia współczesnego terroryzmu. Obszary
konfliktogenne na świecie (m.in. Kaukaz, Bliski Wschód, Kaszmir). Przyczyny,
uwarunkowania i konsekwencje antysemityzmu. Imperialna polityka współczesnej Rosji –
uwarunkowania polityczno-gospodarcze. Kontrola światowych zasobów i źródeł energii.
Integracja polityczna i gospodarcza Europy
Metody dydaktyczne: wykład
Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin.
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Bankowicz M., (red.), 2004, Historia polityczna świata w XX wieku, tom I 1901-1945, tom II 1945-2000.
Borucki M., 2002, Terroryzm. Zło naszych czasów, Warszawa.
Cziomer E., Zyblikiewicz L., 2002, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Kraków.
Hoffman B., 2001, Oblicza terroryzmu, Warszawa.
Integracja europejska, 2002, Łódź.
Kuczyński M., 2001, Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990-2000, Warszawa.
Lasok D., 1995, Zarys prawa Unii Europejskiej, Toruń.
Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych, 1997, pod red. Cz. Mojsiewicza, Wrocław.
Machlup S., 1986, Integracja gospodarcza – narodziny i rozwój idei, PWN, Warszawa.
Malendowski W. (red.), 1999, Spory i konflikty międzynarodowe. Aspekty prawne i polityczne, Warszawa.
Marszałek A., 1996, Z historii europejskiej idei integracji międzynarodowej, Łódź.
Międzynarodowe stosunki polityczne, 1996, praca zbiorowa pod redakcją W. Malendowskiego i Cz.
Mojsiewicza, Poznań.
Mojsiewicz Cz., 2001, Leksykon problemów międzynarodowych i konfliktów zbrojnych, Warszawa.
Otok S., 2004, Geografia polityczna. Geopolityka, ekopolityka, globalistyka, Warszawa.
Sobczyński M., 2006, Państwa i terytoria zaleŜne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń
Stosunki międzynarodowe, 2004, pod red. W. Malendowskiego, Cz. Mojsiewicza, Wrocław.
Stryjski K., 2002, Zarys teorii stosunków międzynarodowych, Łódź.
Weindenfeld W., Wessel W., 1995, Europa od A do Z. Podręcznik Integracji Europejskiej, Gliwice.
Nazwiska osób prowadzących: dr Andrzej Rykała.
11
Nazwa przedmiotu: STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15
Forma zajęć: konwersatorium
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II
Liczba punktów ECTS: 6
ZałoŜenia i cele przedmiotu: zapoznanie studentów z problemami politycznymi,
narodowościowymi i religijnymi współczesnego świata, m.in. z problematyką terroryzmu,
przemianami mapy politycznej świata w wyniku konfliktów zbrojnych, konfliktów etnicznoreligijnych oraz nasilającymi się globalnymi zjawiskami społeczno-gospodarczymi. Celem
zajęć jest zapoznanie studentów z tłem historycznym, politycznym i społeczno-gospodarczym
współczesnych konfliktów zbrojnych oraz zachodzącymi przemianami politycznymi,
gospodarczymi i społecznymi.
Treści programowe:
- Terroryzm w walce politycznej
- Geografia współczesnego terroryzmu
- Obszary konfliktogenne na świecie (Kaukaz, Bliski Wschód)
- Przyczyny, uwarunkowania i konsekwencje antysemityzmu
- Specyfika polityczna i gospodarcza współczesnych Chin
- Imperialna polityka współczesnej Rosji – uwarunkowania polityczno-gospodarcze
- Integracja polityczna i gospodarcza Europy
Metody dydaktyczne: dyskusja naukowa nad zagadnieniami wybranych tematów
Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium, obecność na zajęciach
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Bankowicz M., (red.), 2004, Historia polityczna świata w XX wieku, tom I 1901-1945, tom II 1945-2000,
Borucki M., 2002, Terroryzm. Zło naszych czasów, Warszawa
Hoffman B., 2001, Oblicza terroryzmu, Warszawa
Kuczyński M., 2001, Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990-2000, Warszawa
Malendowski W. (red.), 1999, Spory i konflikty międzynarodowe. Aspekty prawne i polityczne, Warszawa
Malendowski W., Mojsiewicz Cz., (red.), 2000, Stosunki międzynarodowe, Wrocław
Otok S., 2004, Geografia polityczna. Geopolityka, ekopolityka, globalistyka, Warszawa
Sobczyński M., 2006, Państwa i terytoria zaleŜne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń
Nazwisko osoby prowadzącej: dr Marek Barwiński
Nazwa przedmiotu: GENEZA I MORFOLOGIA MIAST POLSKICH
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15
Forma zajęć: wykład
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I
Liczba punktów ECTS: 2
ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie podstawowych zagadnień z zakresu: miejsce
historii urbanistyki w systemie nauk; poglądy i teorie na temat genezy miast; miasta
spontaniczne i planowe; miasta przedlokacyjne i lokacyjne. Rozwój planu miasta w róŜnych
12
okresach historycznych. Elementy morfologiczne miasta. Podstawowe style i załoŜenia
architektoniczne. Historia budowy miast polskich. Rozwój urbanistyczny Łodzi, jako
przykład ewolucji od miasta rolniczego po miasto przemysłowe. Typologie urbanistyczne i
morfologiczne miasta.
Treści programowe: miejsce historii urbanistyki w systemie nauk i jej znaczenie dla badań
geograficzno-osadniczych
i
geograficzno-historycznych.
Podstawowe
typologie
morfogenetyczne miasta w ich rozwoju dziejowym, tak w aspekcie ogólnopolskim (F. Kiryka,
K. Dziewońskiego), jak i regionalnym (M. Kuleszy). Poglądy i teorie na temat genezy miast;
miasta spontaniczne i planowe, miasta przedlokacyjne i lokacyjne. Znaczenie środowiska
naturalnego i geograficznego dla powstania miasta oraz układu dróg. Zasady budowy zespołu
polifunkcyjnego gród-podgrodzie-osada targowa. Scharakteryzowanie zasad lokacji miast na
prawie niemieckim (lokacja prawna, ekonomiczna i przestrzenna). Omówienie podstaw planu
polskiego miasta średniowiecznego (plan gotycki). Zwrócenie uwagi (na przykładzie planów)
na podstawowe elementy przestrzenne budujące miasto średniowieczne oraz
scharakteryzowanie odmian w urbanistyce średniowiecznej na ziemiach polskich (np. śląska,
pomorska, krzyŜacka).
Metody dydaktyczne: mapa, plany miast, prezentacja mulimedialna
Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium oraz czynne uczestniczenie w
zajęciach.
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Berdecka A., 1982. Lokacje i zagospodarowanie miast królewskich w Małopolsce za Kazimierza Wielkiego
(1333-1370), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
Bobiński S., 1975. Urbanistyka polskich miast przedlokacyjnych, Warszawa.
Conzen M.R.G., 1960. Alnwick, Northumberland, A Study in Townplan Analysis, The
Institute of British
Geographers, 27.
Conzen M.R.G., 1960 The Plan Analysis of an English City Centre, Proceedings of the IGU Symposium in
Urban Geography, Lund Studies in Geography, B, 24, Lund.
Czarnecki W., 1965, Planowanie miast i osiedli. T. 1, Wiadomości ogólne. Planowanie przestrzenne, Warszawa.
Dziewoński K., 1957. Zagadnienie rozwoju miast wczesnośredniowiecznego w Polsce, „Kwartalnik
Architektury i Urbanistyki”, T. II, z. 2.
Dziewoński K., 1962. Zagadnienie typologii morfologicznej miast w Polsce, Czasopismo Geograficzne, T.
XXXIII, z. 4.
Golachowski S., 1969. Studia nad miastami i wsiami śląskimi, Opole.
Kalinowski W., 1966. Zarys historii budowy miast w Polsce do połowy XIX w., Toruń.
Kalinowski W., 1972. KrzyŜowe układy miast polskich i ich średniowieczna geneza, Kwartalnik Architektury i
Urbanistyki, XVII, nr 1.
Kiryk F., 1988. Geneza rozplanowania prywatnych miast Małopolski w XVI - XVIII w., Kraków.
Koter M., 1969. Geneza układu przestrzennego Łodzi przemysłowej, Prace IG PAN, nr 79, Warszawa.
Koter M., 1974b. Fizjonomia, morfologia i morfogeneza miasta. Przegląd rozwoju oraz próba uściślenia pojęć,
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Matematyczno-Przyrodnicze, ser. II, zesz. 55, Łódź.
Kulesza M. 2001. Morfogeneza miast na obszarze Polski Środkowej w okresie przedrozbiorowym. Dawne
województwa łęczyckie i sieradzkie, Łódź.
Nazwiska osób prowadzących: prof. dr hab. Marek Koter (zajęcia 4-7), prof. nadzw. dr hab.
Mariusz Kulesza (zajęcia 1-3).
13
Nazwa przedmiotu: GEOGRAFIA MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15
Forma zajęć: wykład
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II
Liczba punktów ECTS: 2
ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie genezy, przemian, uwarunkowań i
charakterystycznych cech współczesnej struktury narodowościowej i wyznaniowej Polski.
Celem zajęć jest zapoznanie studentów ze zróŜnicowanie etniczno-wyznaniowym ludności
Polski, z uwarunkowaniami współczesnej liczebności i rozmieszczenia poszczególnych
mniejszości narodowych i etnicznych, z charakterystycznymi cechami ich struktury
wyznaniowej, demograficznej i społecznej, ukazanie swoistych cech poszczególnych
społeczności niepolskich.
Treści programowe:
1. Współczesne rozmieszczenie i liczebności mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce
na podstawie wyników ostatniego spisu powszechnego
pojęcie mniejszości narodowej i etnicznej, uwarunkowania i kontrowersje związane z
wynikami ostatniego spisu ludności, przyczyny rozbieŜności pomiędzy wynikami spisu a
wcześniejszymi szacunkami, główne cechy współczesnego rozmieszczenia poszczególnych
mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce
2. Mniejszość białoruska w Polsce
geneza ludności białoruskiej w Polsce, dzieje na przestrzeni wieków, uwarunkowania
współczesnego rozmieszczenia i liczebności, struktura wyznaniowa i społeczna, rola
procesów asymilacyjnych, działalność polityczna, specyfika narodowościowo-wyznaniowa
Podlasia – geneza i kontrowersje
3. Mniejszość ukraińska w Polsce
geneza ludności ukraińskiej w Polsce, dzieje na przestrzeni wieków, przyczyny i
konsekwencje polsko-ukraińskich konfliktów narodowościowo-politycznych, przesiedlenia i
migracje, geneza i konsekwencje akcji „Wisła”, uwarunkowania współczesnego
rozmieszczenia i liczebności, struktura wyznaniowa i społeczna, rola procesów
asymilacyjnych, działalność polityczna
4. Mniejszość łemkowska w Polsce
geneza ludności łemkowskiej w Polsce, pochodzenie nazwy, dzieje na przestrzeni wieków,
przyczyny i konsekwencje łemkowsko-ukraińskich konfliktów narodowościowopolitycznych, przesiedlenia i migracje, geneza i konsekwencje akcji „Wisła”, uwarunkowania
współczesnego rozmieszczenia i liczebności, struktura wyznaniowa i społeczna, rola
procesów asymilacyjnych, działalność polityczna, przyczyny i przejawy zróŜnicowania
toŜsamości etniczno-narodowych wśród Łemków
5. Mniejszość karaimska w Polsce
geneza i załoŜenia doktrynalne karaimizmu; kulturowo-etniczne tło osadnictwa karaimskiego
na ziemiach polskich; geneza i rozwój karaimizmu na ziemiach polsko-litewskich; w
granicach powojennej Polski – liczebność, rozmieszczenie i stan posiadania mniejszości
karaimskiej, Karaimi jako mniejszość religijna i etniczna; od mniejszości religijnej do
mniejszość etnicznej – elementy toŜsamości Karaimów w Polsce;
6. Mniejszość Ŝydowska w Polsce
14
geneza, rozmieszczenie, liczebność, struktura ekonomiczna, połoŜenie prawne i system
samorządu ludności Ŝydowskiej na ziemiach polskich; aktywność religijna (judaizm
rabiniczny, ruchy mesjańskie – sabataizm i frankizm, chasydyzm); przemiany sytuacji
społeczno-politycznej ludności Ŝydowskiej w okresie zaborów i w II Rzeczpospolitej;
mniejszość Ŝydowska w powojennej Polsce: odbudowa środowiska Ŝydowskiego w Polsce w
okresie kształtowania się jego niezaleŜnego Ŝycia społeczno-politycznego (1945–1950),
regres społeczno-kulturalny środowiska Ŝydowskiego pod wpływem procesów
asymilacyjnych i emigracyjnych na tle ogólnej sytuacji w kraju (1950–1989), wzrost
aktywności środowiska Ŝydowskiego pod wpływem demokratyzacji Ŝycia w Polsce po 1989 r.
Metody dydaktyczne: wykład
Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Barwiński M., 2004, Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe, Łódź
Barwiński M., 2004, Pojęcie narodu oraz mniejszości narodowej i etnicznej w kontekście geograficznym,
politycznym i socjologicznym, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica”, s. 59-74
Barwiński M., 2006, Liczebność i rozmieszczenie mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w 2002 roku a
wcześniejsze szacunki, [w:] Bieńkowska-Ptasznik M., Krzysztofek K., Sadowski A., (red.) Obywatelstwo i
toŜsamość w społeczeństwach zróŜnicowanych kulturowo i na pograniczach, t. 1, Białystok, s. 345-370
Barwiński M., 2008, Konsekwencje zmian granic i przekształceń politycznych po II wojnie światowej na
liczebność i rozmieszczenie Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce, 2008, [w:] Eberhardt
P., (red.) Problematyka geopolityczna Ziem Polskich, Zeszyty Naukowe IGiPZ PAN, Prace Geograficzne nr
218, Warszawa, s. 217-236.
Chałupczak H., Browarek T., 1998, Mniejszości narodowe w Polsce 1918-1995, Lublin
Koter M., 1995, Ludność pogranicza - próba klasyfikacji genetycznej, „Acta Universitatis Lodziensis - Folia
Geographica”, t. 20, s. 239-246
Kurcz Z. (red.), 1997, Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław
Madajczyk P. (red.), 1998, Mniejszości narodowe w Polsce. Państwo i społeczeństwo polskie a mniejszości
narodowe w okresach przełomów politycznych (1944-1989), Warszawa.
Rykała A., 2002, Rozmieszczenie śydów w Polsce po drugiej wojnie światowej (1945-1950), „Rocznik
Łódzki”, t. 48, s. 149-175.
Rykała A., 2007, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej mniejszości Ŝydowskiej w Polsce po drugiej wojnie
światowej, Łódź.
Rykała A., 2008, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej polskich Karaimów na tle zmian ich
przynaleŜności państwowej (w:) Eberhardt P. (red.) Problematyka geopolityczna Ziem Polskich, Prace
Geograficzne 218 , IGiPZ PAN, s. 237–267.
Rykała A., 2008, Changes in the ethnic-religious map of Poland after the post-war border shifts (on the example
of the so-called Western Territories) (w:) Siwek T, Baar V. (red.) Globalisation and its impact on localities,
Ostrava, s. 243–255.
Sadowski A., 1995, Pogranicze polsko-białoruskie. ToŜsamość mieszkańców, Białystok.
Sobczyński M., 2000, Struktura narodowościowo-wyznaniowa Polski, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia
Geographica Socio-Oeconomica”, nr 3, s. 157-174
Nazwiska osób prowadzących: dr Marek Barwiński, dr Andrzej Rykała
Nazwa przedmiotu: GEOPOLITYKA I GEOSTRATEGIA
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15
Forma zajęć: wykład
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II
Liczba punktów ECTS: 2
15
ZałoŜenia i cele przedmiotu: Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z zapomnianą i
długie lata zakazaną w obozie komunistycznym dyscypliną geografii politycznej jaką jest
geopolityka oraz jej nowymi formami geostrategią, geoekonomią i globalistyką. Przedmiot
ten nadal wykładany jest jedynie incydentalnie w polskich uczelniach (KUL, Uniwersytet im.
S. Wyszyńskiego). Student nabędzie umiejętność dostrzegania interakcji pomiędzy
środowiskiem naturalnym, polityką i gospodarką na poziomie struktur państwowych i
ponadnarodowych, regionalnych i globalnych. Umiejętność ta pozwoli na przeprowadzanie
analiz sytuacji geopolitycznej, regionu lub państwa.
Treści programowe:
Pojęcie geopolityki. Relacje pomiędzy geopolityką i naukami pokrewnymi geografią
polityczną, geostrategią, geoekonomiką, globalistyką oraz polityką. Metodologia geopolityki.
Historiografia klasycznej geopolityki i główne szkoły geopolityki. Wydzielenie się
geopolityki jako nauki. Tradycje realistyczne i idealistyczne w geopolityce. Główne doktryny
geopolityki niemieckiej. Geopolityka anglosaska i jej zasadnicze trendy rozwojowe.
Geopolityka francuska. Polskie idee geopolityczne i ich twórcy. Rosyjska i radziecka
ideologia geopolityczna. Japońskie idee geopolityczne. Współczesne trendy w światowej
geopolityce. Kody geopolityczne i ich interpretacja
Metody dydaktyczne: wykład
Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Przedmiot realizowany jest poprzez wykład, kończy
się kolokwium, w trakcie którego sprawdzany jest zakres wiedzy studenta zdobytej na wykładzie
jak równieŜ z poleconej literatury.
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Literatura podstawowa:
Flint Collin (2008), Wstęp do geopolityki, PWN, Warszawa.
Jean Carlo (2003), Geopolityka, Ossolineum, Wrocław.
Czerny Mirosława, Łuczak Robert, Makowski Jerzy (2007), Globalistyka. Procesy globalne i ich lokalne
konsekwencje, PWN, Warszawa.
Kaczmarek Tadeusz Teofil, (2007), Globalistyka. Przyszłość globalnej gospodarki, Wyd. Difin,
Lach Zbigniew, Skrzyp Julian (2008), Geopolityka i geostrategia, Wyd. Akademii Obrony Narodowej,
Warszawa.
Moczulski Leszek (1999), Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni, Bellona, Warszawa.
Otok Stanisław (2004), Geografia polityczna. Geopolityka, ekopolityka, globalistyka, PWN, Warszawa.
Romer Eugeniusz (1939), Ziemia i państwo. Kilka zagadnień geopolitycznych, KsiąŜnica Atlas, Lwów.
Rykiel Zbigniew (2006), Podstawy geografii politycznej, PWE, Warszawa
Literatura uzupełniająca:
Baczwarow Marin, Suliborski Andrzej (2002), Kompendium wiedzy o geografii politycznej i geopolityce.
Terminologia, PWN, Warszawa.
Brzeziński Zbigniew (1998), Wielka szachownica, Politeja, Warszawa.
Brzeziński Zbigniew (2004), Wybór: dominacja czy przywództwo, Znak, Warszawa.
Eberhardt Piotr (2006), Twórcy polskiej geopolityki. Arkana Historii, Wyd. Arcana, Kraków.
Fukuyama Francis (1996), Koniec historii, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.
Fukuyama Francis (2004), Koniec człowieka: konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, Wyd. Zysk i S-ka,
Poznań.
Fukuyama Francis (2005), Budowanie państwa: władza i ład międzynarodowy w XXI wieku, Wyd. Rebis,
Poznań.
16
Fukuyama Francis (2006), Ameryka na rozdroŜu. Demokracja, władza i dziedzictwo neokonserwatyzmu, Wyd.
Rebis, Poznań.
Huntington Samuel P. (1995), Trzecia fala demokratyzacji, PWN, Warszawa .
Huntington Samuel P. (1997), Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Spectrum, Warszawa.
Kazanecki Wojciech (2008), Wiek XXI a metody analizy przestrzeni międzynarodowej: geopolityka czy
geoekonomia? [w:] Tomasz Dębowski, Marcin Sienkiewicz (red.), Z badań nad geografią polityczną i
gospodarczą, Oficyna Wyd. Arboretum, Wrocław, s. 11-32.
Okulewicz Piotr (2001), Koncepcja „międzymorza” w myśli i praktyce politycznej obozu Józefa Piłsudskiego w
latach 1918-1926, Wyd. Poznańskie, Poznań.
Phillips Shively W. (2001), Sztuka prowadzenia badań politycznych , Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.
Potocki Robert, Domke Radosław, Janiak Anna (Red.), (2008), Wielka przestrzeń w rozwaŜaniach
geopolitycznych, „Geopolityka”, Biuletyn Naukowo-Analityczny Instytutu Geopolityki, Częstochowa, nr 1.
Wolff-Powęska Anna (1979), Doktryna geopolityki w Niemczech, Instytut Zachodni, Poznań.
Osoba prowadząca: prof. dr hab. Marek Sobczyński
Nazwa przedmiotu: REGIONY HISTORYCZNO-GEOGRAFICZNE POLSKI
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 30
Forma zajęć: ćwiczenia terenowe
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr II
Liczba punktów ECTS: 4
ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie zróŜnicowania regionalnego Polski, specyfiki
społecznej, gospodarczej, historycznej i kulturowej poszczególnych regionów Polski oraz ich
podstawowych współczesnych problemów społeczno-gospodarczych. Student zna
uwarunkowania zróŜnicowania regionalnego Polski, specyfikę poszczególnych regionów oraz
ich zasadnicze problemy społeczno-gospodarcze;
Treści programowe:
- ćwiczenia terenowe na obszarze regionów historyczno-geograficznych Polski, m.in.
Wielkopolska, Podlasie, Warmia i Mazury,
- zakres merytoryczny ćwiczeń: rozwój przestrzenny i regionalne funkcje głównych ośrodków
miejskich, zmiany przynaleŜności administracyjnej i politycznej poszczególnych regionów,
współczesna restrukturyzacja przemysłu i rolnictwa, rola turystyki w gospodarce regionu, sieć
osadnicza, przemiany demograficzne, migracje, zmiany struktury etnicznej i religijnej,
elementy decydujące o specyfice wybranego regionu
Metody dydaktyczne: ćwiczenia terenowe, obserwacja, dyskusja naukowa
Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: przygotowanie i wygłoszenie referatu, aktywne
uczestnictwo w ćwiczeniach terenowych
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Bański J., 2007, Geografia rolnictwa Polski, Warszawa.
Bański J., 2005, Geografia polskiej wsi, Warszawa.
Chałupczak H., Browarek T., 1998, Mniejszości narodowe w Polsce 1918-1995,
Fierla I., 2004, Geografia gospodarcza Polski, Warszawa
Kurcz Z. (red.), 1997, Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław.
Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski B., 2002, Geografia turystyki Polski, Warszawa.
17
Szulc H., 1995, Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce, Prace Geograficzne, nr 163.
Miasta Polskie w Tysiącleciu, t. I i II, 1965-67, Ossolineum, Warszawa.
oraz literatura uzupełniająca zaleŜna od regionu, w którym odbywają się ćwiczenia terenowe
Nazwisko osoby prowadzącej: dr Marek Barwiński
Nazwa przedmiotu: SEMINARIUM MAGISTERSKIE
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 60/60
Forma zajęć: seminarium
Rok studiów: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I i II
II rok uzupełniające studia magisterskie, semestr III i IV
Liczba punktów ECTS: 12
ZałoŜenia i cele przedmiotu: przedstawienie podstawowych zagadnień z zakresu tworzenia
pracy magisterskiej. W ramach seminarium magisterskiego studenci dokonują wyboru tematu
pracy magisterskiej, przygotowują i omawiają jej koncepcję (cele, zakres, plan pracy, metody
jej realizacji), zapoznają się z wymogami formalnymi, które powinna spełniać praca
magisterska oraz omawiają zagadnienia merytoryczne związane z jej realizacją.
Treści programowe: student powinien posiadać – obok podstawowej wiedzy ogólnej z
zakresu podanego wyŜej – takŜe umiejętności praktyczne: umiejętność zebrania materiału,
jego analizy i syntezy oraz opracowania, które pozwoli mu na finalny kształt pracy.
Nazwiska osób prowadzących: prof. dr hab. Marek Koter, prof. nadzw. dr hab. Mariusz
Kulesza
Nazwa przedmiotu: SEMINARIUM MAGISTERSKIE
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 60
Forma zajęć: seminarium
Rok studiów I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I i II
Liczba punktów ECTS: 6
ZałoŜenia i cele przedmiotu:
Celem seminarium jest efektywna kontrola procesu tworzenia przez studentów specjalizacji
ich prac magisterskich. Na I roku jest to proces we wczesnej fazie zaawansowania, student
wybiera tematykę przyszłej pracy magisterskiej, dopracowuje ostateczny kształt tematu,
poszukuje metod badawczych właściwych dla wybranej tematyki, przygotowuje się do
podjęcia badań terenowych i pisze wstęp pracy oraz jeden z rozdziałów wprowadzających.
Treści programowe:
zaleŜne od aktualnej tematyki realizowanych na seminarium prac magisterskich
Metody dydaktyczne: dyskusja naukowa, tutorat, współpraca z promotorem
18
Forma i warunki zaliczenia przedmiotu:
Przedmiot realizowany jest przez cały rok. Zaliczenie pierwszego semestru opiera się na
przyjęciu przez promotora Wstępu do pracy magisterskiej. Semestr drugi zalicza się na
podstawie oświadczenia promotora o przyjęciu jednego z rozdziałów wprowadzających
(środowisko geograficzne, historia) oraz dokonaniu wyboru metod badawczych i opracowania
ankiet, kwestionariuszy do badań terenowych, oraz dostatecznego przygotowania magistranta
do przeprowadzenia badań w terenie.
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Józef Thierry, Technologia i organizacja informacji naukowej, WSiP, Warszawa 1980
W.Marciszewski, Metody analizy tekstów naukowych, PWN, Warszawa 1977
Andrzej Góralski, Twórcze rozwiązywanie zadań, Warszawa, Biblioteka Problemów, 1980
Wacław Pytkowski, Organizacja badań i ocena prac naukowych, PWN, Warszawa 1981
Bright E. Wilson jr., Wstęp do badań naukowych, Wyd.2 popr., PWN, Warszawa 1968
Krzysztof Woźniak, O pisaniu pracy magisterskiej na studiach humanistycznych. Przewodnik praktyczny, PWN,
Warszawa, Łódź 1999
January Weiner, Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Przewodnik praktyczny,
PWN, Warszawa 1998
Florian Plit, Jak pisać prace licencjackie i magisterskie z geografii. Poradnik bardzo praktyczny, Wydział
Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2007
oraz literatura uzupełniająca zaleŜna od tematyki realizowanych prac
Nazwisko osoby prowadzącej: prof. dr hab. Marek Sobczyński
Nazwa przedmiotu: SEMINARIUM MAGISTERSKIE
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 60
Forma zajęć: seminarium
Rok studiów II rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I i II
Liczba punktów ECTS: 6
ZałoŜenia i cele przedmiotu:
Celem seminarium jest efektywna kontrola procesu tworzenia przez studentów specjalizacji
ich prac magisterskich. Na II roku jest to proces powaŜnie zaawansowany, zmierzający ku
końcowi, którym jest złoŜenie promotorowi kompletnej dysertacji.
Treści programowe:
zaleŜne od aktualnej tematyki realizowanych na seminarium prac magisterskich
Metody dydaktyczne: dyskusja naukowa, tutorat, współpraca z promotorem
Forma i warunki zaliczenia przedmiotu:
Przedmiot realizowany jest przez cały rok. Zaliczenie pierwszego semestru związane jest
osiągnięciem takiego zaawansowania pracy, które rokuje jej zakończenie do czerwca danego
roku. Semestr drugi zalicza się na podstawie oświadczenia promotora o przyjęciu ostatecznej
wersji pracy.
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
19
Józef Thierry, Technologia i organizacja informacji naukowej, WSiP, Warszawa 1980
W.Marciszewski, Metody analizy tekstów naukowych, PWN, Warszawa 1977
Andrzej Góralski, Twórcze rozwiązywanie zadań, Warszawa, Biblioteka Problemów, 1980
Wacław Pytkowski, Organizacja badań i ocena prac naukowych, PWN, Warszawa 1981
Bright E. Wilson jr., Wstęp do badań naukowych, Wyd.2 popr., PWN, Warszawa 1968
Krzysztof Woźniak, O pisaniu pracy magisterskiej na studiach humanistycznych. Przewodnik praktyczny, PWN,
Warszawa, Łódź 1999
January Weiner, Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Przewodnik praktyczny,
PWN, Warszawa 1998
Florian Plit, Jak pisać prace licencjackie i magisterskie z geografii. Poradnik bardzo praktyczny, Wydział
Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2007
oraz literatura uzupełniająca zaleŜna od tematyki realizowanych prac
Nazwisko osoby prowadzącej: prof. dr hab. Marek Sobczyński
Nazwa przedmiotu: PRACOWNIA MAGISTERSKA
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 godzin
Forma zajęć: ćwiczenia
Rok studiów, semestr: I rok uzupełniające studia magisterskie, semestr I i II
Liczba punktów ECTS: 4
METODY PRACY UMYSŁOWEJ
ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zajęcia mają na celu przygotowanie studentów pod względem
metodycznym i technicznym do realizacji problemu badawczego postawionego w pracy
magisterskiej poprzez omówienie istoty poszczególnych etapów tworzenia pracy
magisterskiej oraz nabycie i ćwiczenie niezbędnych umiejętności w celu ich realizacji.
Treści programowe:
- Analiza dorobku badawczego pracowników specjalności Geografia Polityczna i Studia
Regionalne w kontekście poszukiwania problemów badawczych realizowanych w pracach
magisterskich.
- Zasady konstruowania pracy magisterskiej.
- Źródła naukowe wykorzystywane w pracach magisterskich.
- Zagadnienia informacji naukowej i bibliografii. Tworzenie bibliografii tematycznych,
kwerenda czasopism.
- Zasady cytowania, zapisu bibliograficznego i podstaw edytowania tekstu.
- Metodyka pracy naukowej.
- Podstawowe metody realizacji celów badawczych – istota, zastosowanie.
- Praktyczne wykorzystanie nabytych wiadomości
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Golachowski S., Kostrubiec B., ZagoŜdŜon A., 1974, Metody badań geograficzno osadniczych, PWN, Warszawa
JaŜdŜewska I., 2003, Statystyka dla geografów, Uniwersytet Łódzki, Łódź
Jura J., Roszczypała J., 2000, Metodyka przygotowania prac dyplomowych licencjackich i magisterskich,
WyŜsza Szkoła Ekonomiczna, Warszawa
Liszewski S., 1977, Tereny miejskie. Podział i klasyfikacja, „Zeszyty Naukowe UL”, seria II, z.15.
Majchrzak J., Mendel T., 1999, Metodyka pisania prac magisterskich i dyplomowych : poradnik pisania prac
promocyjnych oraz innych opracowań naukowych wraz z przygotowaniem ich do obrony lub publikacji,
Akademia Ekonomiczna, Poznań
Mendykowa A., 1986, Podstawy bibliografii, PWN, Warszawa
Pioterek P., Zielenicka B., 2000, Technika pisania prac dyplomowych, WyŜsza Szkoła Bankowa, Poznań
20
Runge J., 2006, Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej : elementy metodologii, wybrane narzędzia
badawcze, Uniwersytet Śląski, Katowice
Thierry J., 1980, Technologia i organizacja informacji naukowej, WSiP, Warszawa
Woźniak K., 1999, O pisaniu pracy magisterskiej na studiach humanistycznych. Przewodnik praktyczny, PWN,
Warszawa, Łódź
Weiner J., 2003, Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Przewodnik praktyczny,
PWN, Warszawa
METODY HISTORYCZNE
ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z metodyką pracy
naukowej, przygotowanie do podjęcia własnych badań w zakresie pracy magisterskiej z
obszaru archiwistyki oraz zapoznania ze stosowaniem metod historycznych w badaniach
geograficzno-historycznych.
Treści programowe:
- Zagadnienia wstępne. Źródło historyczne. Podział źródeł historycznych. Wydawnictwa
źródłowe.
- Metodologia badań naukowych. Metody historyczne. Metody stosowane w geografii.
Podział metod historycznych. Technika stosowania metod historycznych. Hipoteza. Schemat
postępowania badawczego.
- Archiwistyka – definicje, podstawowe kanony. Archiwum i jego funkcjonowanie. Sieć
archiwalna w Polsce – zbiór archiwalny, zespół archiwalny, dokument archiwalny, akt
archiwalny. Zasoby archiwów Łodzi i Warszawy (AGAD, AAN). Sposób korzystania z
zasobów archiwalnych. Krytyka dokumentów archiwalnych.
- Zasady pracy naukowej w Archiwum Państwowym w Łodzi – praktyczne zapoznanie się z
funkcjami archiwum; korzystaniem z zasobów i wykorzystanie nabytych informacji do
wstępnego zgromadzenia dokumentów związanych z szeroko pojętym tematem pracy
magisterskiej.
- Metrologia historyczna i metody stosowane w badaniach naukowych.
- Praktyczne wykorzystanie nabytych wiadomości
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Piechota R., 1979. Archiwa Państwowe w Łodzi. Informator, Warszawa-Łódź.
Robótka H., 2003, Wprowadzenie do archiwistyki, Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń
ŚwieŜawski A., 1999, Warsztat naukowy historyka. Wstęp do badań historycznych, WSP, Czestochowa
Szczurowski M. (red), 2002, Wstęp do badań historycznych. Nauki pomocnicze historii i archiwistyka w
systemie kształcenia studentów historii szkoły wyŜsze, Adam Marszałek, Toruń
Topolski J., 1968, Metodologia historii, PWN, Warszawa
METODY KARTOGRAFICZNE
ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zajęcia mają na celu przedstawienie istoty, zasad konstrukcji
graficznej i przykładów zastosowania podstawowych metod kartograficznych dla prezentacji
zjawisk i faktów zagadnień geografii społeczno-ekonomicznej za pomocą programu
graficznego CorelDraw.
Treści programowe:
- Elementy języka mapy. ZaleŜności wynikające z konstrukcji mapy: semiotyczne (konwencje
kartograficzne), izomorficzne (izomorfizm połoŜenia, postaci, treści).
- Graficzne przedstawianie danych statystycznych (wykresy, diagramy)
- Metody ilościowe przedstawień kartograficznych (kartodiagramy i kartogramy)
Metody
jakościowe
przedstawień
kartograficznych
(metoda
sygnaturowa,
chorochromatyczna, zasięgów)
- Kartograficzne metody prezentacji zagadnień w geografii ludności, osadnictwa, przemysłu,
rolnictwa, komunikacji, usług
21
- Praktyczne wykorzystanie nabytych wiadomości. Graficzne przedstawienie poszczególnych
metod kartograficznych w programie CorelDraw.
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Golachowski S., Kostrubiec B., ZagoŜdŜon A., 1974, Metody badań geograficzno osadniczych, PWN, Warszawa
JaŜdŜewska I., 2003, Statystyka dla geografów, Uniwersytet Łódzki, Łódź
Menno-Jan Kraak, Ferjan Ormeling, 1998, Kartografia. Wizualizacja danych przestrzennych, PWN, Warszawa.
Ratajski L., 1987, Metodyka kartografii społeczno-ekonomicznej, PWN, Warszawa
Metody dydaktyczne: dyskusja (burza mózgów), metody programowane z uŜyciem
komputera, ćwiczenia przedmiotowe, praca archiwalna
Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium, prace zaliczeniowe
Nazwisko osoby prowadzącej: mgr Justyna Wojtkiewicz