Polska architektura romańska w świetle ostatnich odkryć i badań

J. Lepiarczyk
"Polska architektura romańska w
świetle ostatnich odkryć i badań",
Zygmunt Świechowski,
"Architektura", R. 1951, nr 3/4 :
[recenzja]
Ochrona Zabytków 5/3 (18), 210
1952
Z P I Ś M I E N N I C T W A
PRZEGLĄD LITERATURY POLSKIEJ
Z ZAKRESU KONSERWATORSTWA
ZA ROK 1951
I. W ydawnictwa specjalne
W i t k i e w i c z - K o s z c z y c Jan, Kon­
serwacja zabytków (Podręcznik budowlany
t. II, str. 736—771), Warszawa 1951. — Do­
skonałe, krótkie podręczne „vademecum“,
nieodzowne dla każdego architekta i kon­
serwatora. Treść: 1. Założenia ogólne (de­
finicja zabytków i podstawa prawna ich
ochrony, zakres prac konserwatorskich
i ich znaczenie współczesne), 2. zasady
prac konserwatorskich, 3. m etody adapta­
cji i odbudowy zabytków, 4. prace konstrukcyjno-konserwatorskie (zasady ogól­
ne, w alka z wilgocią, rynny i rury desz­
czowe), 5. budowle epok średniowiecznych
(ze szczególnym uwzględnieniem w ątków
ceglanych objaśnionych rysunkami), 6. skle­
pienia, 7. ruiny, 8. fragm enty architektoni­
czne i figuralne, 9. tynki, 10. dachy (z ry­
sunkami), 11. konserwacja budowli drew­
nianych, 12. roboty instalacyjne i oszkle­
nia w budowlach zabytkowych.
II. Artykuły w wydawnictwach periodycz­
nych.
?
ARCHITEKTURA R. 1951.
C h o j n a c k a Zofia, W ystawa konser­
w atorska w Muzeum Narodowym w War­
szaw ie (nr 3/4, str. 79—81, il.). — Om ówie­
nie w ystaw y „Ochrona Pomników K ul­
tury w Polsce“, obrazującej pięcioletni do­
robek państwowej służby konserwator­
skiej. D ziały w ystaw y: charakterystyka
pojęcia zabytek, przegląd historyczny, zn i­
szczenia, organizacja i statystyka, doku­
mentacja, odkrycia, odbudowa i adaptacja,
założenia m iejskie, technika konserwator­
ska, konserwacja zabytków ruchomych.
Z a c h w a t o w i c z Jan, Wśród pomni­
ków architektury polskiej (nr 3/4, str.
82—101, il.) — В. bogato ilustrowany ar­
tykuł, zawierający krótką charakterysty­
kę form architektury polskiej różnych epok
w związku z działem historycznym w ysta­
w y konserwatorskiej, podkreślający róż­
norodność problematyki, zarysowującej się
w pracy konserwatora. Omawia: różno­
rodność rozwiązań programów przestrzen­
nych w romanizmie w zależności od bazy
i potrzeb feudalnej organizacji świeckiej
i kościelnej oraz bogactwo romańskiej de­
210
koracji, dalej architekturę gotyckich m iast
i zamków, współżycie form gotyckich i re­
nesansowych, swoistość polskiego rene­
sansu, rozmach baroku jako wynik gospo­
darczego wzmożenia się możno władców,
rozwój klasycyzmu za Stanisława Augu­
sta i Królestwa Kongresowego w oparciu
o rozwój polskiej m yśli postępowej
w tym okresie.
Ś w i e c h o w s k i Zygmunt, Polska ar­
chitektura romańska w świetle ostatnich
odkryć i badań (nr 3/4, str. 105—107, il.).—
Omawia następujące zabytki: resztki czwo­
robocznej budowli kamiennej z X (?) w ie ­
ku na Wawelu, kaplicę z absydą w Trze­
mesznie, bazylikę w Trzemesznie, bazylikę
w Strzelnie (z słynnym i kolumnami), re­
szty wyposażenia dekoracyjnego klasztoru
benedyktynów w Tyńcu, reszty krypty k a ­
tedry w e Wrocławiu. Nadto wskazuje na
przykłady symbiozy form romańskich z renensansowym i w architekturze.
S w i s z c z o w s k i Stefan, Odnowienie
dworu Jordanów w Krakowie (nr 3/4 str.
108—119, il.). — Krótka historia dworu
Jordanów na Kazimierzu w Krakowie
z XV—XVI w. (ul. Szeroka 2), opis znisz­
czenia wojennego oraz odbudowy z przez­
naczeniem na siedzibę Woj. Urzędu Kon­
serwatorskiego i Państwowych Pracowni
Konserwatorskich.
B i e g a ń s k i Piotr, O problemach sta­
romiejskich zespołów (nr 3/4, str. 110—119,
il.). — Radzieckie ustawodawstwo zabyt­
kowe przewiduje ochronę całych zespołów
architektonicznych i urbanistycznych. Zna­
czenie tych doświadczeń dla Polski. Trud­
ności pracy rekonstrukcyjnej i znalezienia
kryteriów elim inacji w związku z faktem
zachowania się w średniowiecznych o sie­
dlach obiektów i elem entów z różnych epok
późniejszych. Przykład Starego Miasta
w Warszawie. Realizacja jego rekonstrucji do stanu z r. 1939 (z poczynieniem nie­
zbędnych wyburzeń i sanacji) m ożliwa na
podstawie zachowanej dokumentacji in ­
wentaryzacyjnej i opisowej. Konieczność
usunięcia nieprawidłowej zabudowy z okresu kapitalizmu. Odkrycia gotyckich
murów kamienic i ich znaczenie dla kie­
runku rekonstrukcji
Starego
Miasta.
Wprowadzenie nowych treści i nowych
funkcji do dzielnicy zabytkowej. Granice
rekonstrukcji spowodowane brakiem ma­
teriałów inwentaryzacyjnych i dowodów
rzeczowych w terenie. Zasadnicze tezy