Pobierz opis

Joanna Biernacka
[email protected]
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt
Katedra Biologicznych Podstaw Produkcji Zwierzęcej
Tytuł pracy doktorskiej: „Mapowanie loci cech jakości skorupy jaja na chromosomie 6 u
kur nieśnych”
Jakość skorupy jaja jest bardzo ważnym czynnikiem mającym znacznie
w fizjologii rozrodu oraz w aspekcie ekonomicznym produkcji jaj, jako produktu
spożywczego. Dla producenta jaj, istotne jest aby skorupa była wytrzymała na uszkodzenia,
gdyż decyduje to o liczbie stłuczek, a tym samym bezpośrednio wpływa na ekonomikę
produkcji. Na całym świecie jakość produktu decyduje o opłacalności jego produkcji.
Uszkodzenia skorupy powodują znaczne ograniczenia trwałości oraz przydatności
spożywczej jaj, jak również mają wpływ na uszeregowanie zwierząt pod względem wartości
hodowlanej. Straty gospodarcze na skutek uszkodzenia skorupy w czasie zbioru, pakowania,
a także transportu są znaczne. Jak podaje Solomon, wynoszą one od 5 do 10% wartości
produkcji i rosną pod koniec okresu nieśności kur, zwłaszcza przy chowie w systemie
klatkowym i mogą sięgać nawet do 26%. Głównym zatem celem, genetycznego doskonalenia
kur nieśnych staje się poprawa cech jakości jaja.
Proces tworzenia skorupy, a dokładnie jej wapnienie jest nierozerwalnie
powiązane z przemianami w układzie kostnym ptaka. Łamliwość układu kostnego, podobnie
jak stłuczenia skorupy, przyczynia się do obniżenia produkcji, ponad to stanowi to ważny
problem dotyczący dobrostanu zwierząt.
Aktualnie dostępne wysoko polimorficzne markery DNA u wielu gatunków
zwierząt sprawiają, iż możliwe staje się opracowanie wysoko nasyconej mapy genetycznej,
a w konsekwencji szczegółowa genetyczna analiza jakości cech. Wśród licznych markerów
genetycznych, mikrosatelity znalazły najszersze zastosowanie ze względu na równomierne
rozmieszczenie w genomie oraz wysoki polimorfizm. Mikrosatelitarna mapa o dużym
wysyceniu jest zasadniczym narzędziem do lokalizacji QTL.
Mapowanie QTL dla różnych cech produkcyjnych u drobiu analizowane było
z wykorzystaniem wielu populacji referencyjnych powstałych z krzyżowania kur dwóch
różniących się ras czy też linii. Przypuszcza się, że u różnych gatunków drobiu te same geny
warunkują wiele cech ilościowych, dlatego lokalizacja QTL u kur może być użyteczna
również w hodowli indyków, przepiórek, perliczek czy gęsi. W związku z tym, poznanie
genetycznych podstaw dla tych cech leży w interesie hodowców drobiu i stwarza ogromną
szansę dla hodowli lokalnej.
Celem podjętych badań jest analiza genetycznego podłoża wybranych cech
jakości skorupy jaja kur nieśnych, uwzględniająca skanowanie wybranej grupy sprzężeniowej
chromosomu 6, ocenę współdziałania potencjalnych QTL różnych cech jakości skorupy jaja
oraz analizę powiązań badanych cech z polimorfizmem wybranych genów związanych
z przemianami wapnia.
Podstawowym
celem
użytkowania
drobiu
nieśnego
jest
produkcja
jaj
konsumpcyjnych, które stanowią naturalną, wysoce przyswajalną formę optymalnie
zbilansowanych składników pokarmowych, określanych mianem bezcennych dla diety
człowieka. Z punktu widzenia konsumenta ważne stały się nie tylko wartość odżywcza oraz
dostępność i niska cena, ale także wiele innych cech zewnętrznych i wewnętrznych,
dotyczących treści jaj i skorupy. Wzrost znaczenia jakości produktów żywnościowych
pochodzenia zwierzęcego na rynkach światowych spowodował podniesienie wymogów
jakościowych również w odniesieniu do jaj. Po 1 maja 2004 roku, w Polsce notuje się rosnący
eksport jaj i przetworów na rynek europejski; ponieważ nasza produkcja jaj stanowi
interesującą ofertę pod względem jakościowym i ilościowym. Chcąc rozszerzyć eksport jaj
pochodzących z terenu Lubelszczyzny, musimy zwiększyć ich konkurencyjność.
Przy postępującej globalizacji, producenci jaj z różnych regionów Polski, w tym
Lubelszczyzny, oczekują, że Drobiarskie Centra Hodowlane przedstawią interesującą ofertę
zestawów komercyjnych niosek przydatnych do utrzymania w warunkach intensywnej
i ekstensywnej hodowli (jaja ekologiczne, „free range”, jaja organiczne, „home made”, „label
rouge”).
Identyfikacja lub potwierdzenie lokalizacji potencjalnych QTL w niezależnej
populacji kur nieśnych przyczyni się do lepszego zrozumienia genetycznej determinacji cech
jakości skorupy jaj, co w konsekwencji stwarza duże możliwości wykorzystania markerów
genetycznych w komercyjnych programach hodowlanych. Rodzina referencyjna utworzona
w Stacji Dydaktyczno-Badawczej Zwierząt Drobnych im. L. Kaufman w Felinie
do mapowania loci cech ilościowych kur nieśnych jest doskonałym modelem do tego rodzaju
badań. Populacja utworzona zastała na bazie dwóch ras: White Leghorn (Wl)
selekcjonowanych na wysoką nieśność i dobre wykorzystanie paszy oraz Zielononóżki
kuropatwianej (Zk), reprezentującej stado polskiej zasobów genetycznych podlegających
ochronie. Zk stanowią unikatową w skali światowej rasę kur ściśle związaną z rolniczym
krajobrazem między innymi Lubelszczyzny i tradycyjną kulturą miejscowej społeczności,
a
także
doskonale
przystosowane
do
regionalnych
warunków
klimatycznych
i środowiskowych. Kury tej rasy cechuje dobra zdrowotność, odporność na niekorzystne
warunki klimatyczne, a także na niekontrolowane warunki chowu drobnostadkowego. Dobrze
wykorzystują pasze gospodarskie, nieograniczone wybiegi zielone i trzymają się w pobliżu
zabudowań. Pod względem użytkowości ptaki te odznaczają się zazwyczaj dobrymi
wskaźnikami lęgu. Jaja kur Zielononóżki znane są z niskiej zawartości cholesterolu, a mięso
cechuje się małym otłuszczeniem i drobnowłóknistością. Wykorzystanie kur rasy Zk
w niniejszym projekcie przyczynić się może do produkcji tzw. „ekologicznej żywności”,
a województwo
lubelskie
jest
regionem szczególnie odpowiednim do
produkcji
ekologicznych jaj na szeroką skalę.
Wyniki mogą być podstawą do typowania genów kandydujących i stanowić
podstawę selekcji MABLUP (marker assisted best linear unbiased prediction) w programach
hodowlanych stad zarodowych, którym ostatnio poświęca się równie dużo czasu co
i nakładów finansowych. Rezultatem niniejszych badań będzie zwiększenie genetycznych
możliwości kur nieśnych, co sprowadza się to do uzyskania osobników o dobrych
zdolnościach
adaptacyjnych
do
zmiennych
warunków
środowiskowych,
wysokiej
produkcyjności przy niewielkim wykorzystaniu paszy oraz znoszących jaja o lepszych
wewnętrznych i zewnętrznych parametrach jakościowych.