elektrownie wiatrowe nowym wyzwaniem dla

STOWARZYSZENIE
ROLNICTWA
I AGROBIZNESU
Elektrownie
wiatrowe nowymEKONOMISTÓW
wyzwaniem dla obszarów
wiejskich
– aspekt ekonomiczny
Roczniki Naukowe ● tom XVI ● zeszyt 5
255
Agnieszka Żołądkiewicz
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
ELEKTROWNIE WIATROWE NOWYM WYZWANIEM DLA OBSZARÓW
WIEJSKICH – ASPEKT EKONOMICZNY
WIND ENERGY AS A NEW CHALLENGE FOR RURAL AREAS
– THE ECONOMIC ASPECT
Słowa kluczowe: odnawialne źródła energii, elektrownie wiatrowe
Key words: renewable energy sources, wind energy
Abstrakt. Celem pracy było scharakteryzowanie jednego z odnawialnych źródeł energii, jakim jest energia
wiatru. Na podstawie dostępnych danych liczbowych przedstawiono zasoby energetyczne wiatru zarówno
na świecie, jak i w Polsce. W głównej mierze skupiono uwagę na wymiernych korzyściach inwestycji w
farmy wiatrowe na terenach wiejskich. Po dokonanej analizie stwierdzono, że inwestycje w elektrownie
wiatrowe niosą ze sobą liczne korzyści zarówno ekologiczne, jak również korzyści o wymiarze finansowym.
Wstęp
W ostatnim czasie szczególną uwagę zwraca się na energetykę, a przede wszystkim na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE). Dzieje się tak m.in. ze względu na wysokie zapotrzebowanie na energię, nieadekwatny poziom rozwoju infrastruktury wytwórczej i transportowej
paliw i energii, znaczne uzależnienie od zewnętrznych dostaw gazu ziemnego i niemal całkowite
od zewnętrznych dostaw ropy naftowej, a także zauważalny znaczny wzrost zanieczyszczenia
środowiska [Polityka energetyczna… 2009].
W Polsce sytuacja na rynku energii odnawialnej zdeterminowana jest głównie polityką energetyczną UE. 10 listopada 2009 roku w Polsce przyjęto uchwałę w sprawie polityki energetycznej
Polski do 2030 r. Uchwała zawiera m.in. długoterminową strategię rozwoju sektora energetycznego
oraz prognozę zapotrzebowania na paliwa i energię. Ponadto opisane są w niej cele związane z
rozwojem OZE1 [Żołądkiewicz 2013].
Coraz częściej spotyka się z sytuacją inwestycji prowadzonych na terenach wiejskich w ramach
OZE. W ostatnim czasie można bowiem zauważyć na takich terenach liczne inwestycje w farmy
wiatrowe, które mogą nieść ze sobą wiele korzyści.
Materiał i metodyka badań
Celem pracy było scharakteryzowanie jednego z OZE – energii wiatru, z uwzględnieniem
korzyści z inwestycji w farmy wiatrowe. Realizacja celu nastąpiła w drodze analizy danych
liczbowych pochodzących z Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), Urzędu Regulacji Energetyki (URE), Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ) oraz Polskiego
Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej (PSEW).
Polska a UE-27 – energia ze źródeł odnawialnych
Zgodnie z ustawą z 10 kwietnia 1997 r. dotyczącą prawa energetycznego: „Odnawialne źródła
energii to źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z
1
Głównymi celami w opisanymi w uchwale są: osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz wzrost udziału OZE w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku.
256
Agnieszka Żołądkiewicz
biomasy, biogazu wysypiskowego, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub
oczyszczania ścieków albo rozkładu składowych szczątek roślinnych i zwierzęcych” [Dz.U. nr 89,
poz. 625]. Dane dotyczące pozyskania energii pierwotnej z uwzględnieniem OZE w 27 krajach
Unii Europejskiej (UE) oraz Polski w latach 2007-2011 zaprezentowano w tabeli 1.
W analizowanym okresie w krajach UE-27 występował z roku na rok wzrost ilości energii pozyskiwanej z OZE, z wyjątkiem 2011 roku, w którym odnotowano spadek o ponad 2% w stosunku
do roku poprzedniego. W Polsce natomiast w analizowanym okresie z każdym rokiem można
było zaobserwować wzrost ilości energii pozyskiwanej z OZE. Wzrost ten był największy w 2010
roku i wyniósł dla Polski ponad 13%. Udział energii z OZE w energii pierwotnej ogółem zarówno
dla UE-27, jak i Polski wzrastał z roku na rok, pomimo odnotowanych istotnych spadków energii
pierwotnej ogółem.
Analizując wartość pozyskanej energii z OZE, należy stwierdzić, że w 2011 roku Polska na
tle wybranych państw wypadła dobrze (tab. 2) – wytwarzała więcej energii z OZE niż Czechy,
Estonia, Litwa, Łotwa i Słowacja.
Tabela 1. Pozyskanie energii pierwotnej, w tym ze źródeł odnawialnych w UE-27 i Polsce w latach 2007-2011
Table 1. Obtaining primary energy including renewables in the EU-27 and in Poland in the 2007-2011
Wyszczególnienie/Specification
Lata/Year
2007 2008 2009 2010 2011
856,7 850,1 813,5 831,1 801,2
ogółem/total [Mtoe]
pozyskanie energii
pierwotnej/obtaining ze źródeł odnawialnych/from
133,9 141,9 148,7 166,9 162,3
primary energy
UE-27/
renewable sources [Mtoe]
EU-27
udział energii ze źródeł odnawialnych w energii
pierwotnej ogółem/the share of renewable energy in
15,6 16,7 18,3 20,1 20,3
total primary energy [%]
72,6 71,3 67,3 67,5 68,8
ogółem/total [Mtoe]
pozyskanie energii
pierwotnej/obtaining ze źródeł odnawialnych/from
4,9
5,4
6,1
6,9
7,5
primary energy
Polska/
renewable sources [Mtoe]
Poland
udział energii ze źródeł odnawialnych w energii
pierwotnej ogółem/the share of renewable energy in
6,7
7,6
9,0 10,2 10,9
total primary energy [%]
Źródło: opracowanie własne na podstawie [Energia ze źródeł... 2013]
Source: own study based on [Energia ze źródeł... 2013]
3,7
3,8
4,1
1,3
1,3
1
1,1
1,2
1,2
1,2
1,8
1,8
2,1
2,1
2,1
1,8
1,8
2,1
2,1
2,1
Szwecja/
SW
16
16,3
16,4
17,3
17
8,7
9,2
7,9
9,4
9,1
Słowacja/
SK
4,4
4,2
4,2
4,9
5
0,7
0,8
0,9
1
1
Polska/
PL
33,7
32,8
31,1
31,5
32
2,4
2,4
2,6
2,9
3
Niemcy/
DE
10,9
11,2
11,5
12,2
11,5
7,8
8,3
8,4
8,9
8,4
Łotwa/LV
Finlandia/
FI
856,7
850,1
813,5
831,1
801,2
133,9
141,9
148,7
166,9
162,3
Litwa/LT
Estonia/
EE
Źródło: jak w tab. 1
Source: see tab. 1
Czechy/
CZ
Ze źródeł
odnawialnych/
From renewable
sources [Mtoe]
2007
2008
2009
2010
2011
2007
2008
2009
2010
2011
Austria/
AT
Pozyskanie
energii pierwotnej
ogółem/Obtaining
total primary
energy [Mtoe]
UE -27/
EU-27
Tabela 2. Pozyskanie energii pierwotnej w tym ze źródeł odnawialnych w wybranych krajach UE w latach 2007-2011
Table 2. Obtaining primary energy including renewables in selected EU countries in the 2007-2011
Wyszczególnienie/
Specification
139,9
135,2
127,5
131,5
124,4
28
28
27,8
32,7
31,3
72,6
71,3
67,3
67,5
68,8
4,9
5,4
6,1
6,9
7,5
5,7
6,2
5,7
6
6,2
1
1
1,2
1,4
1,4
33,1
32,8
29,9
33,1
32,1
15,3
15,6
15,8
17,4
15,8
Elektrownie wiatrowe nowym wyzwaniem dla obszarów wiejskich – aspekt ekonomiczny
257
Energetyka wiatrowa w Polsce
Najwcześniej eksploatowaną przez
człowieka energią już w starożytności
obok spalania drewna była energia wiatru.
Najstarsze udokumentowane ślady wykorzystania wiatru pochodzą z Persji z roku
600 n.e. i miały postać wiatraka o pionowej
osi obrotu, który służył do mielenia ziarna i
nawadniania gruntu. Przez kolejne stulecia
wykorzystywanie urządzeń wiatrowych
upowszechniło się, tym samym wiatr stał
się poważnym źródłem siły mechanicznej, a
już od 1890 roku również energii elektrycznej. W Polsce pierwsze wiatraki pojawiły
się w 1271 roku, a w 1957 roku zaczęto
wykorzystywać siłę wiatru do produkcji
energii elektrycznej [Czapiewska 2010].
Według danych URE, w Polsce najwięcej jest instalacji wiatrowych (873) o łącznej mocy 3676,651 MW, które wytworzyły
753 413,241 MWh energii (tab. 4). W większości są to duże farmy zlokalizowane w
północno-zachodniej części kraju. Liderem
jest województwo zachodniopomorskie
(836,9 MW), a następnie województwa pomorskie (312,2 MW) i kujawsko-pomorskie
(296,1 MW) (tab. 3).
Tabela 3. Liczba instalacji i moc farm wiatrowych w Polsce
z podziałem na województwa (stan na 30.06.2013 r.)
Table 3. Number of installations and wind power capacity
in Poland (as of 30 June 2013)
Liczba
Moc/
Region/Region
instalacji/
Capacity
Number of
[MW]
installations
Zachodniopomorskie
49
836,9
Pomorskie
31
312,2
Kujawsko-pomorskie
215
296,1
Wielkopolskie
114
291,5
Łódzkie
162
277,7
Warmińsko-mazurskie
23
209,5
Mazowieckie
62
142,7
Podlaskie
19
120,4
Opolskie
5
84,2
Podkarpackie
25
82,5
Dolnośląskie
7
74,3
Lubuskie
7
56,6
Śląskie
16
11,6
Świętokrzyskie
14
6,1
Małopolskie
11
3
Lubelskie
5
2,2
Źródło/Source: [Energetyka wiatrowa... 2013]
Tabela 4. Liczba instalacji, moc instalacji oraz ilość energii wytworzonej z OZE (stan na 31.03.2014 r.)
Table 4. Number of installations, wind power capacity and the amount of energy produced from renewable
energy sources (as of 30 March 2014)
Liczba
Łączna moc
Ilość energii
Wyszczególnienie/Specification
instalacji/ instalacji/Total wytworzonej/The
Number of
wind power
amount of energy
installations capacity [MW] produced * [MWh]
238
173,159
47 330,62
Elektrownie biogazowe/Biogas power
Elektrownie wytwarzające energię elektryczną z
29
3,767
753 413,241
promieniowania słonecznego/Solar power
781
974,011
153 433,644
Elektrownie wodne/Hydropower
37
995,201
28 504,981
Elektrownie biomasowe/Biomass power
873
3 676,652
753 413,241
Elektrownie wiatrowe/Wind power
Elektrownie realizujące technologię współspalania/
41
b.d.
b.d.
Performing plants co-firing technology
*
potwierdzona świadectwami pochodzenia, wydanymi przez Prezesa URE do dnia 31.03.2014 r./confirmed
by certificates of origin issued by the President of the ERO until 31.03.2014
Źródło: opracowanie własne na podstawie [Mapa odnawialnych… 2014, Ilość energii… 2014]
Source: own study based on [Mapa odnawialnych… 2014, Ilość energii… 2014]
258
Agnieszka Żołądkiewicz
Korzyści z inwestycji w farmy wiatrowe
Inwestycje w elektrownie wiatrowe niosą ze sobą liczne korzyści zarówno ekologiczne, jak i
te o wymiarze finansowym. W kontekście aspektu ekologicznego farmy wiatrowe mają znaczny
wpływ na poprawę czystości powietrza, a tym samym na poprawę jakości klimatu. Elektrownie
wiatrowe również w znaczny sposób przyczyniają się do realizacji pakietu kilmatyczno-energetycznego „3 x 20”. Ponadto energetyka wiatrowa jest technologią bezemisyjną [www.elektrownie-wiatrowe.org.pl].
Jak zostało wcześniej wspomniane, inwestycje w elektrownie wiatrowe generują nie tylko
korzyści ekologiczne, ale również korzyści finansowe. Korzyścią dla gminy z inwestycji w elektrownie wiatrowe są wpływy z podatków od nieruchomości. Podatek nalicza się według 2-procentowej stawki od wartości części budowlanych, na którym znajdują się farmy wiatrowe. Dla
gminy korzyścią są również wpływy z podatków od osób prawnych inwestujących w elektrownie
wiatrowe i mających siedzibę na terenie danej gminy oraz wpływy z podatków od osób fizycznych
mających miejsce zamieszkania na terenie danej gminy, np. rolników wydzierżawiających swoje
nieruchomości pod elektrownie wiatrowe i uzyskujących z tego tytułu opodatkowane dochody.
Rozwój energetyki wiatrowej w gminie może przyczynić się również do tworzenia nowych
miejsc pracy. Szacuje się, że średnio piętnaście pełnoetatowych miejsc pracy przypada na 1
MW mocy zainstalowanej w ciągu roku. Według prognozy European Wind Energy Association
(EWEA), zatrudnienie w sektorze energetyki wiatrowej w UE w 2020 roku wzrośnie do ponad
350 tys. miejsc pracy. Natomiast według szacunków PSEW w Polsce w sektorze energetyki
wiatrowej pod koniec 2008 roku zatrudnionych było ponad 2000 osób. Z raportu Banku DnB
NORD wynika, że wpływy do budżetu państwa do roku 2020 wzrosną nawet do 1 mld zł rocznie,
a poziom zatrudnienia w branży do 10 tys. osób [Wartość inwestycji... 2013].
Efektem inwestycji w elektrownie wiatrowe dla gminy może być również napływ innego
rodzaju inwestycji. Albowiem gmina, na której terenie powstają inwestycje w farmy wiatrowe,
uzyskuje wizerunek gminy przyjaznej inwestorom, przychylnej rozwojowi nowych technologii
i chroniącej środowisko, a zatem gminy, w której warto inwestować [����������������������
Ślężak����������������
2009, www.elektrownie-wiatrowe.org.pl].
Doskonałym przykładem na potwierdzenie pozytywnego znaczenia ekonomicznego inwestycji w farmy wiatrowe na terenie gmin są Kisielice, którą uważa się za najbardziej nasyconą
wiatrakami gminę w województwie warmińsko-mazurskim. Stoi w niej 48 turbin, a w planach
są kolejne. Szacuje się, że rocznie gmina z danej inwestycji osiąga 2 mln dochodu. Ponadto,
dzięki realizacji inwestycji wybudowano stację GPZ Kisielice 110/30 kV oraz linię napowietrzną
Susz-Kisielice 110 kV (długość 14 km), zmodernizowano stację GPZ Susz 110/15 kV, a także
zmodernizowano odcinek drogi wojewódzkiej 522 łączącej drogę krajową nr 16 z Kwidzynem
[www.wrota.warmia.mazury.pl].
Podsumowanie i wnioski
Energetyka wiatrowa zajmuje czołowe miejsce na tle pozostałych OZE. Inwestycje w elektrownie wiatrowe na terenach wiejskich niosą ze sobą wiele korzyści zarówno ekologicznych,
jak i finansowych. Dostarczają one nie tylko dodatkowego kapitału do budżetu gminy i państwa,
ale również mają wpływ na stabilizację dochodów rolników i zmniejszenie bezrobocia. Jednak
w wyniku wielu barier (m.in. skomplikowane procedury administracyjne, brak przejrzystości
przepisów miejscowych, długie procedury dotyczące ochrony środowiska wynikające z nieprecyzyjnie określonych wymagań, brak jednolitej metodologii oceny oddziaływania oraz długich
konsultacji społecznych, problemy z przyłączeniem do sieci [www.biznes.onet.pl]) można stwierdzić, że energetyka wiatrowa jako jedno z OZE jest nowym wyzwaniem dla obszarów wiejskich
prowadzący do ich rozwoju.
Elektrownie wiatrowe nowym wyzwaniem dla obszarów wiejskich – aspekt ekonomiczny
259
Literatura
Czapiewska G. 2010: Potencjał i rozwój energetyki wiatrowej na Pomorzu, [w:] Z. Brodziński, M. Kramarz,
M.R. Sławomirski (red.), Energia odnawialna wizytówką nowoczesnej gospodarki, 172.
Energetyka wiatrowa w Polsce. 2013: Raport PAIZ, listopad 2013, www.paiz.gov.pl.
Energia ze źródeł odnawialnych w 2012 r. 2013: GUS, Warszawa, 20, 22.
Ilość energii elektrycznej wytworzonej w OZE w latach 2005-2013 potwierdzonej świadectwami pochodzenia.
2014: www.ure.gov.pl, dostęp: 2014 r.
Mapa odnawialnych źródeł energii. 2014: www.ure.gov.pl, dostęp: 2014 r.
Moc zainstalowana, www.ure.gov.pl, dostęp: 2014 r.
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. 2009: Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, 4.
Ślężak E. 2009: Zaangażowanie gmin w tworzenie odnawialnych źródeł energii może przyspieszać lokalny
rozwój i zmniejszać bezrobocie, Dziennik Gazeta Prawna, 29.07.2009, dostęp elektroniczny.
Ustawa rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, Dz.U. nr 89, poz. 625.
Wartość inwestycji w energetykę wiatrową wyniesie 86 mld zł do 2020 r. 20134: DnB NORD, www.biznes.
onet.pl, dostęp 29.07.2014.
Żołądkiewicz A. 2013: Biogazownie rolnicze jako szansa dla polskie wsi, [w:] G. Borys, A. Janusz (red.),
Rola instytucji i rynku finansowego w świetle celów oraz zasad zrównoważonego rozwoju, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, 222.
www.wrota.warmia.mazury.pl.
www.elektrownie-wiatrowe.org.pl.
Summary
The aim of the study was to characterize one of the renewable energy sources that is wind energy. On the
basis of the available figures are presented for both wind energy resources in the world and in Poland. In the
main, however, much attention has focused on the tangible benefits of investment in wind farms in rural areas.
Following the analysis, it was found that investments in wind farms being numerous benefits to both biological as well as the benefits of financial.
Adres do korespondencji
mgr Agnieszka Żołądkiewicz
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
ul. Gagarina 13A, 87-100 Toruń
tel. (56) 611 46 34
e-mail: [email protected]