Wystąpienie -
Transkrypt
Wystąpienie -
WICEPREZES NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI Wojciech Kutyła KSI–4100-001-01/2014 P/14/001 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE 2 I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontrolerzy P/14/001 - Wykonanie budżetu państwa w 2013 r. część 22 – Gospodarka wodna i część 41 – Środowisko. Najwyższa Izba Kontroli Departament Środowiska 1. Mirosław Nowakowski, doradca ekonomiczny, upoważnienie do kontroli nr 89610 z dnia 07.01.2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1-2) 2. Tomasz Nowakowski, główny specjalista k.p., upoważnienie do kontroli nr 89613 z dnia 07.01.2014 r. (dowód: akta kontroli str. 3-4) 3. Jacek Szymański, główny specjalista k.p., upoważnienie do kontroli nr 89612 z dnia 07.01.2014 r. (dowód: akta kontroli str. 5-6) 4. Zbigniew Wierszycki, specjalista k.p., upoważnienie do kontroli nr 89611 z dnia 07.01.2014 r. (dowód: akta kontroli str. 7-8) 5. Tomasz Małysz, główny specjalista k.p., upoważnienie do kontroli nr 89614 z dnia 31.01.2014 r. (dowód: akta kontroli str. 198-199) 6. Agnieszka Kołakowska, doradca ekonomiczny, upoważnienie do kontroli nr 89616 z dnia 03.03.2014 r. (dowód: akta kontroli str. 750-751) 7. Mirosław Sałata, główny specjalista k.p., upoważnienie do kontroli nr 89618 z dnia 12.03.2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1067-1068) Jednostka kontrolowana Ministerstwo Środowiska, ul. Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa (zwane dalej „MŚ”) Kierownik jednostki kontrolowanej Maciej Grabowski, Minister Środowiska od 27 listopada 2013 r., a poprzednio Marcin Korolec. (dowód: akta kontroli str. 9) II. Ocena kontrolowanej działalności Ocena Najwyższa Izba Kontroli ocenia1 pozytywnie mimo stwierdzonych nieprawidłowości wykonanie budżetu państwa w 2013 roku w części 22 – Gospodarka wodna i w części 41 – 1 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 3 Środowisko w zakresie zrealizowanych, przez jednostki podległe i nadzorowane przez Ministra Środowiska, dochodów i wydatków budżetu państwa oraz wydatków budżetu środków europejskich. Powyższa ocena wynika z : ― pozytywnej oceny planowania i realizacji dochodów budżetu państwa; ― pozytywnej oceny planowania wydatków budżetu państwa oraz budżetu środków europejskich; ― pozytywnej oceny realizacji wydatków budżetu środków europejskich oraz pozytywnej mimo stwierdzonych nieprawidłowości oceny realizacji wydatków budżetu państwa; ― pozytywnej opinii o łącznych rocznych sprawozdaniach budżetowych i kwartalnych w zakresie operacji finansowych; ― pozytywnej oceny zgodności wydatków ujętych w sprawozdaniach z wykonania wydatków budżetu państwa oraz budżetu środków europejskich w układzie zadaniowym z ewidencją księgową; ― pozytywnej oceny wiarygodności ksiąg rachunkowych w odniesieniu do rocznych sprawozdań budżetowych i kwartalnych sprawozdań w zakresie operacji finansowych oraz ich zgodności z zasadami rachunkowości oraz pozytywnej mimo stwierdzonych nieprawidłowości oceny skuteczności funkcjonowania systemu rachunkowości oraz mechanizmów kontroli zarządczej, dotyczących operacji finansowych i gospodarczych; ― pozytywnej mimo stwierdzonych nieprawidłowości oceny skuteczności funkcjonowania mechanizmów kontroli zarządczej, dotyczących w szczególności realizacji zadań i wydatków budżetowych oraz funkcjonowania systemu rachunkowości. Uzasadnienie oceny Pozytywną ocenę uzasadnia w szczególności fakt rzetelnego zaplanowania i realizacji dochodów budżetowych w części 22 – Gospodarka wodna i w części 41 − Środowisko. Nie stwierdzono nieprawidłowości w planowaniu i realizacji wydatków z budżetu środków europejskich. Nie stwierdzono również wydatków nielegalnych, a skala wydatków ocenionych jako niegospodarne nie przekroczyła progu ustalonego dla zastosowanej oceny. Stwierdzone nieprawidłowości polegały m.in. na: ― niezweryfikowaniu kalkulacji kosztów wynajmu Stadionu Narodowego na organizację 19 sesji Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu wraz z 9 sesją Spotkań Stron Protokołu z Kioto i 34 sesją organów pomocniczych (zwanej dalej „Konferencją COP 19”), co spowodowało nieuzasadnione zawyżenie kosztów z tego tytułu o kwotę 1,6 tys. zł; ― zleceniu Międzynarodowym Targom Poznańskim sp. z o.o. (zwanym dalej „MTP”) ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej organizatora Konferencji COP 19, tj. Ministerstwa Środowiska, co spowodowało zwiększenie wydatków na ten cel o koszty marży i podatku od towarów i usług. III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Dochody budżetowe 1.1. Planowanie i realizacja dochodów budżetowych Opis stanu faktycznego W Ministerstwie Środowiska w zakresie części budżetowych: 22 – Gospodarka wodna i 41 − Środowisko opracowano dokumenty planistyczne dotyczące planowanych na 2013 r. dochodów (formularz BD-Zestawienie dochodów), zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 31 maja 2012 r. w sprawie szczegółowego sposobu, trybu i terminów opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej na rok 20132, tj. w załączniku Nr 66, rozdziale 3 „Planowanie dochodów budżetowych”. 2 Dz.U. z 2012 r., poz. 628. 4 Prognozowana do uzyskania w 2013 r. w części 22 kwota dochodów została określona na 40.601,0 tys. zł, a w części 41 na 3.566.577,0 tys. zł. Zgłoszone do projektu budżetu dochody w części 22, zaplanowane racjonalnie, z uwzględnieniem zidentyfikowanych na etapie planowania źródeł ich pochodzenia, ujęte zostały w ustawie budżetowej na rok 2013 z dnia 25 stycznia 2013 r.3 (zwanej dalej „ustawą budżetową”). Planowana kwota dochodów, po nowelizacji ustawy budżetowej4, została zwiększona o 696,0 tys. zł, tj. o 1,7% i wyniosła 41.297,0 tys. zł. Zgłoszone do projektu budżetu i ujęte w ustawie budżetowej dochody części 41 były prawie dziewięciokrotnie wyższe od kwoty dochodów uzyskanych w 2012 r. w tej części. W prognozie uwzględniono bowiem planowane wpływy z tytułu aukcji uprawnień do emisji gazów cieplarnianych w kwocie 2.850.000,0 tys. zł. W związku z nowelizacją ustawy budżetowej kwota dochodów w tej części została zmniejszona per saldo o 1.907.938,0 tys. zł, tj. o 53,5% i wyniosła 1.658.639,0 tys. zł. Główną przyczyną obniżenia kwoty prognozowanych dochodów był spadek ceny uprawnień do emisji gazów ― z 8,58 Euro przyjętych na etapie konstruowania projektu budżetu do 3,51 Euro w połowie 2013 r., a także zmniejszenie liczby uprawnień do emisji przewidzianych do sprzedaży aukcyjnej (z 86,07 mln do 66,24 mln). Zrealizowane w części 22 dochody wyniosły 43.149,8 tys. zł i były wyższe o 1.852,8 tys. zł od kwoty planowanej, tj. o 4,5%, oraz wyższe o 8,3% od dochodów uzyskanych w 2012 r. Wyższe wykonanie dochodów wynikało z większych wpływów z tytułu dzierżawy gruntów i obiektów hydrotechnicznych oraz sprzedaży energii elektrycznej. Głównymi źródłami zrealizowanych dochodów były wpływy w: - rozdziale 71018 – Regionalne zarządy gospodarki wodnej, uzyskane w kwocie 18.461,7 tys. zł (42,8% dochodów ogółem), z tytułu m.in. dzierżawy gruntów, obiektów hydrotechnicznych, czynszu za wynajmowane pomieszczenia biurowe i mieszkalne; - rozdziale 71094 – Dochody państwowych jednostek budżetowych uzyskane z tytułu przejętych zadań, które w 2010 r. były realizowane przez gospodarstwa pomocnicze, w kwocie 23.799,8 tys. zł (55,2% dochodów ogółem) z tytułu m.in. zbycia praw majątkowych ze świadectw pochodzenia energii wyprodukowanej w elektrowniach wodnych oraz ze sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej przez małe elektrownie wodne. Zrealizowane w części 41 dochody wyniosły łącznie 1.596.284,5 tys. zł i były niższe o 62.354,5 tys. zł (o 3,8%) od kwoty planowanej, ale wyższe o 1.187.597,4 tys. zł, tj. o 290,6%, od dochodów uzyskanych w 2012 r. Na zrealizowanie niższej od planowanej kwoty dochodów wpływ miało m.in. uzyskanie w rozdziale 90011 – Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej niższych o 19,6% od planowanych wpływów z tytułu wpłat dokonywanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (wfośigw) na realizację zadań państwowych jednostek budżetowych, finansowanych ze środków rezerwy celowej (poz. 59 – dofinansowanie zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej5). Głównymi źródłami dochodów, stanowiącymi 93,6% kwoty zrealizowanych dochodów, były wpływy z tytułu: ― sprzedaży aukcyjnej uprawnień do emisji gazów cieplarnianych w kwocie 1.016.731,9 tys. zł, wyższej od planu po zmianach o 74.731,9 tys. zł (o 7,9%). W 2012 r. nie zrealizowano dochodów z tego tytułu, pomimo ich planowania. ― wpłat dokonywanych przez odpowiednie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej na dofinansowanie zadań państwowych jednostek budżetowych w kwocie 3 4 5 Dz U. z 2013 r., poz. 169. Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy budżetowej na rok 2013 (Dz.U. z 2013 r., poz. 1212). Rezerwa ta tworzona jest od 2011 r. na podstawie art. 410c ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 r., poz. 1232 z późn. zm.). Kwota rezerwy w tej pozycji odpowiada kwocie środków przekazywanych przez NFOŚiGW i wfośigw na dochody budżetu państwa, za pośrednictwem dysponenta części 41. 5 ogółem 477.044,2 tys. zł. W porównaniu do 2012 r. dochody z tego tytułu były wyższe o 128.571,1 tys. zł (o 36,9%). (dowód: akta kontroli str. 124-134; 885-886; 1077-1057; 1388-1389; 1528-1562; 17191769; 3931-3935; 3999-4004) 1.1.1. Planowanie i realizacja dochodów budżetowych przez Ministerstwo Środowiska – dysponenta III stopnia Opis stanu faktycznego W 2013 r. w części 22 – Gospodarka wodna w Ministerstwie Środowiska nie planowano i nie zrealizowano dochodów. Plan dochodów na 2013 r. w części 41 – Środowisko ustalono w ustawie budżetowej na kwotę 2.932.992,0 tys. zł. W związku z nowelizacją ustawy budżetowej plan dochodów został zmniejszony per saldo o 1.907.967,0 tys. zł, tj. o 65,1% i po zmianach wyniósł 1.025.025 tys. zł. Zmniejszeniu uległy planowane dochody z tytułu sprzedaży aukcyjnej uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Zrealizowane dochody wyniosły 1.089.111,1 tys. zł, co stanowiło 106,3% planu. Uzyskane w 2013 r. dochody były 29 krotnie wyższe w porównaniu do 2012 r. Głównym źródłem dochodów, stanowiącym 93,3% kwoty dochodów zrealizowanych przez dysponenta III stopnia w części 41, były wpływy ze sprzedaży aukcyjnej uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Pozostałe wpływy stanowiły m.in.: − dochody z tytułu opłat za koncesje i licencje w kwocie 35.278,1 tys. zł (78,4% planu); − dochody z najmu i dzierżawy składników majątkowych Skarbu Państwa w kwocie 36.448,0 tys. zł (97,3% planu). (dowód: akta kontroli str. 760-761; 796-799; 827-830; 876-886; 1077-1157; 1386-1389; 3177-3178; 3441-3448) Badaniem objęto 17 dowodów księgowych i odpowiadających im zapisów księgowych na łączną kwotę 1.014.848,4 tys. zł6, w tym 13 dotyczących środków z tytułu dochodów ze sprzedaży uprawnień do emisji gazów cieplarnianych na kwotę 1.012.890,0 tys. zł. Stwierdzono, że wszystkie objęte badaniem należności zostały uregulowane przez zobowiązane podmioty oraz prawidłowo ujęte w księgach rachunkowych, tj. w kwotach zgodnych z dokumentami stanowiącymi podstawę zapisów księgowych. Uzyskane dochody były terminowo przekazywane na centralny rachunek bieżący budżetu państwa. (dowód: akta kontroli str. 762-763; 876-877; 3177-3178; 3965) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. 1.2. Należności pozostałe do zapłaty Opis stanu faktycznego Na koniec 2013 r., w części 22, wystąpiły należności budżetowe w jednostkach podległych Ministrowi Środowiska, tj. regionalnych zarządach gospodarki wodnej (rzgw) w kwocie 8.814,6 tys. zł, w tym zaległości netto 8.148,0 tys. zł. W porównaniu z 2012 r. należności pozostałe do zapłaty były wyższe o 52,4% (o 3.029,3 tys. zł), a zaległości netto o 89,0% (o 3.836,6 tys. zł). Największe kwoty należności dotyczyły nieuregulowanych, na rzecz rzgw, płatności z tytułu m.in.: kar umownych od wykonawców za niedotrzymanie terminów realizacji umów, najmu i dzierżawy składników majątkowych Skarbu Państwa oraz sprzedaży energii elektrycznej. Jednostki podejmowały działania w celu egzekucji należnych budżetowi państwa dochodów, poprzez m.in. wysyłanie wezwań do zapłaty oraz kierowanie spraw do sądu. Po złożeniu sprawozdań za 2013 rok Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (KZGW) zobowiązał wszystkie rzgw do podjęcia działań w celu 6 Dobranych z populacji należności zrealizowanych w najwyższej kwocie w dwóch rozdziałach klasyfikacji budżetowej z zastosowaniem metody PPS, tj. z prawdopodobieństwem proporcjonalnym do wielkości, przy założeniu interwału losowania na poziomie 2%. 6 zminimalizowania ryzyka powstania kolejnych zaległości poprzez m.in. ocenę wiarygodności kontrahentów i dzierżawców oraz podejmowanie prób odzyskiwania zaległych kwot przez komorników. Na koniec 2013 r., w części 41, stan należności pozostałych do zapłaty wyniósł 2.366,0 tys. zł, w tym zaległości netto 2.313,4 tys. zł. W porównaniu z 2012 r. kwota należności pozostałych do zapłaty była wyższa o 25,9% (o 487,1 tys. zł), a kwota zaległości netto o 33,2% (o 577,0 tys. zł). Największe kwoty należności dotyczyły nieuregulowanych płatności z tytułu najmu i dzierżawy składników majątkowych Skarbu Państwa (992,5 tys. zł wraz z odsetkami) oraz kar umownych (600,8 tys. zł wraz z odsetkami). Departament Ekonomiczny Ministerstwa Środowiska (DE) na bieżąco monitorował poziom należności i zaległości wykazywanych przez jednostki podległe, które zobowiązane były do przedkładania pisemnych informacji o podejmowanych działaniach zmierzających do skutecznej egzekucji zaległości. Podsekretarz Stanu w MŚ, w połowie 2013 r., zobowiązała kierowników jednostek do zintensyfikowania działań zmierzających do zmniejszenia kwoty zaległych dochodów oraz zminimalizowania ryzyka powstawania kolejnych zaległości. Jednak biorąc pod uwagę znaczny wzrost kwoty należności – szczególnie w części 22, w ocenie NIK podejmowane działania dyscyplinujące nie były wystarczająco skuteczne. (dowód: akta kontroli str. 1528-1536; 1546-1555) 1.2.1. Należności pozostałe do zapłaty Ministerstwa Środowiska − dysponenta III stopnia Opis stanu faktycznego Na koniec 2013 r. w części 22 – Gospodarka wodna w Ministerstwie Środowiska nie wystąpiły należności budżetowe. W sprawozdaniu Rb-27 z wykonania planu dochodów budżetowych MŚ (dysponent III stopnia) w części 41 – Środowisko wykazano na koniec 2013 r. należności pozostałe do zapłaty w kwocie 1.408,4 tys. zł, w tym zaległości netto 1.383,7 tys. zł. W ewidencji księgowej dysponenta III stopnia nie ujęto należności w kwocie 83,0 tys. zł z tytułu kary umownej naliczonej w wyniku wypowiedzenia umowy wykonawcy Lokalnego Systemu Informatycznego dla Instytucji Pośredniczących (IP) i Instytucji Wdrażających (IW) Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ). Dowód księgowy stanowiący podstawę dokonania zapisu w księgach rachunkowych znajdował się w Biurze Finansowym MŚ. Dopiero w trakcie kontroli w dniu 17 marca 2014 r. przedmiotowy dowód księgowy został ujęty w księgach rachunkowych 2013 r. Ostatecznie po dokonanych korektach wielkość należności według stanu na 31 grudnia 2013 r. w części 41 ustalono w łącznej kwocie 1.491,9 tys. zł, w tym zaległości netto 1447,1 tys. zł. Oznacza to wzrost kwoty należności w porównaniu do stanu na koniec 2012 r. o 24,7%, w tym wzrost zaległości netto o 36,6%. Najwięcej wzrosły należności z tytułu opłat za koncesje i licencje (o 51,9%) oraz odsetek (o 45,9%). Na podstawie dokumentacji dotyczącej siedmiu pozycji zaległości (o łącznej wartości wraz z odsetkami 881,5 tys. zł) dokonano analizy działań podejmowanych przez MŚ w celu egzekucji należnych kwot. Stwierdzono, że dysponent III stopnia wszczynał postępowania egzekucyjne. W przypadku jednej ze spraw, dotyczącej zaległości w kwocie 284,6 tys. zł, skierowano do sądu wniosek o zobowiązanie dłużnika do wyjawienia majątku. W podejmowanych przez MŚ działaniach windykacyjnych nie stwierdzono nieprawidłowości. Kwota należności umorzonych wyniosła 36,4 tys. zł i dotyczyła należności Skarbu Państwa wynikających z dziewięciu umów o korzystanie z informacji geologicznej. Na podstawie zawartych porozumień warunkiem skuteczności częściowego umorzenia należności było uregulowanie pozostałych kwot tych należności. Warunek ten został spełniony przez wszystkie podmioty korzystające z tych umorzeń. 7 Należność w kwocie 42,8 tys. zł została odroczona na podstawie zawartego porozumienia określającego terminy płatności odroczonej należności, ustalone na 30 czerwca i 31 grudnia 2013 r., dotrzymane przez dłużnika. Stwierdzono, że w ww. sprawach spełnione zostały wymagania, określone w obowiązujących w MŚ Zasadach postępowania przy rozpoznawaniu wniosków o umorzenie, odroczenie terminu zapłaty lub rozłożenie na raty spłaty należności Skarbu Państwa wynikających z zawartych umów o korzystanie z informacji geologicznej zaakceptowanych przez Głównego Geologa Kraju w dniu 8 marca 2013 r. (dowód: akta kontroli str. 798-799; 816-817; 829-830; 848-849; 869-870; 878-879; 10691072; 1381-1385; 1386-1389; 1401-1413; 3028-3072; 3185-3246; 3423-3427 3986-3988) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następującą nieprawidłowość. W wyniku nieujęcia w księgach rachunkowych 2013 r. kwoty 83,0 tys. zł, nieprawidłowo ustalono stan należności pozostałych do zapłaty, w tym zaległości netto wykazanych w sprawozdaniu Rb-27. Powyższa nieprawidłowość została skorygowana w trakcie kontroli NIK poprzez korektę księgowania i korektę sprawozdania Rb-27, dokonaną w dniu 20 marca 2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1575-1619) Główna Księgowa MŚ (dysponent III stopnia) wyjaśniła, że: „przyczyną nieujęcia w ewidencji księgowej i sprawozdaniu Rb-27 należności i zaległości było przeoczenie informacji o wezwaniu konsorcjum firm (…) do zapłaty kary umownej, naliczonej na podstawie umowy (…) do ksiąg rachunkowych MŚ wprowadzono korektę zaangażowania wydatków budżetowych. W wyniku zdefiniowania braku ujęcia w księgach rachunkowych należności i zaległości, dokonano wprowadzenia do ksiąg rachunkowych odpowiednich zapisów oraz skorygowano sprawozdanie roczne Rb-27”. Zastępca Dyrektora Biura Finansowego MŚ wyjaśniła, że: „W celu wyeliminowania przypadków nieujmowania w księgach rachunkowych należności z tytułu kar umownych zostaną wprowadzone zmiany do Polityki rachunkowości, w oparciu o które komórki organizacyjne MŚ zostaną zobowiązane do przekazywania do komórki księgowości stosownej dyspozycji. Ponadto pracownicy BF zostali poinformowani o konieczności ujmowania w księgach rachunkowych należności z tytułu kar umownych, niezależnie od formy otrzymanej informacji”. (dowód: akta kontroli str. 1620-1624) 2. Wydatki budżetowe 2.1. Planowanie wydatków budżetowych Opis stanu faktycznego W ustawie budżetowej na rok 2013 wydatki budżetu państwa w części 22 – Gospodarka wodna zostały zaplanowane w wysokości 368.344,0 tys. zł, a w części 41 – Środowisko w wysokości 357.493,0 tys. zł. Wydatki zgłoszone przez dysponenta do projektu budżetu państwa zostały zaplanowane w układzie klasyfikacji budżetowej oraz układzie zadaniowym, z uwzględnieniem założeń przyjętych do planowania budżetu państwa przez Radę Ministrów i Ministra Finansów. Przy planowaniu uwzględniono m.in. następujące czynniki, mające wpływ na rzetelność wykazanych w projekcie kwot wydatków: − ograniczenia wprowadzone ustawą z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej7, − zgodnie z założeniami przekazanymi przez Ministra Finansów, limit wydatków na wynagrodzenia i pochodne na 2013 rok zaplanowano w wysokości 100,0% limitu na 2012 rok, a pozostałe wydatki bieżące w wysokości 102,5% limitu na 2012 rok, 7 Dz.U. z 2012 r., poz. 1456. 8 − wydatki niezbędne do realizacji zadań ustawowych jednostek podległych, koniecznych ze względu na podjęte zobowiązania oraz zadań priorytetowych z punktu widzenia Ministra Środowiska. (dowód: akta kontroli str. 135-344; 1162-1224; 2398-2500) Zaplanowane pierwotnie w ustawie budżetowej wydatki w części 22 – Gospodarka wodna zostały w wyniku nowelizacji ustawy budżetowej zmniejszone o 41.546,0 tys. zł (o 11,3%) do kwoty 326.798,0 tys. zł. Zmniejszenie to dotyczyło wydatków na współfinansowanie zadań planowanych do realizacji przez regionalne zarządy gospodarki wodnej w ramach PO IiŚ, a wynikało m.in. ze zwiększenia poziomu dofinansowania wydatków kwalifikowalnych w projektach do 85%, przesunięcia terminów podpisania umów, uzyskania korzystniejszych cen w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych. Poza tym w trakcie roku limit wydatków w tej części budżetu państwa został zwiększony per saldo o kwotę 602.574,7 tys. zł, tj. o 184,4% i według planu po zmianach wyniósł 929.372,7 tys. zł. Zmiany w limicie wydatków części 22 wynikały przede wszystkim ze zwiększenia planu wydatków o 580.671,4 tys. zł z rezerw celowych budżetu państwa z przeznaczeniem głównie na: przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych (poz. 4 – 330.270,4 tys. zł); dofinansowanie zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (poz. 59 – 199.533,4 tys. zł). Z przyznanej z rezerw celowych kwoty 580.671,4 tys. zł wykorzystano 563.792,8 tys. zł, tj. 97,1%, w tym m.in.: ze środków rezerwy celowej poz. 4 wykorzystano 326.926,9 tys. zł, tj. 99,0%; ze środków rezerwy celowej poz. 59 wykorzystano 189.778,2 tys. zł, tj. 95,1%. Zaplanowane pierwotnie w ustawie budżetowej wydatki w części 41 zostały w wyniku nowelizacji ustawy budżetowej zmniejszone o 4.154,0 tys. zł (o 1,2%) do kwoty 353.339,0 tys. zł. Poza tym w trakcie roku limit wydatków w tej części budżetu państwa został zwiększony per saldo o kwotę 238.276,5 tys. zł, tj. o 67,4%, i według planu po zmianach wyniósł 591.615,5 tys. zł. Zmiany w limicie wydatków części 41 wynikały ze zwiększenia planu wydatków o kwotę 228.229,1 tys. zł z rezerw celowych budżetu państwa z przeznaczeniem głównie na dofinansowanie zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (poz. 59 – 178.548,9 tys. zł). Z przyznanej z rezerw celowych kwoty wykorzystano 219.004,3 tys. zł, tj. 96,0%, w tym m.in. na dofinansowanie zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (poz. 59) w kwocie 169.891,5 tys. zł, tj. 95,1% środków otrzymanych na ten cel. NIK zwraca uwagę na fakt, że w trakcie roku dokonano korekt pierwotnie uruchomionych środków z rezerw celowych o kwotę 80.010,2 tys. zł w części 22 i o kwotę 6.223,0 tys. zł w części 41. Prezes KZGW wyjaśnił, że przyczynami niewykorzystania środków z rezerw celowych oraz dokonywanych w trakcie roku korekt (w części 22) były m.in. „Oszczędności po rozstrzygniętych postępowaniach przetargowych oraz po przeprowadzeniu powykonawczych odbiorów robót. (…) Brak możliwości realizacji zadania z powodu braku oferentów lub oferty przekraczające możliwości zamawiającego. (…) Niekorzystne warunki atmosferyczne. Odstąpienia od umowy z winy wykonawcy”. Natomiast na niepełne wykorzystanie środków z rezerw celowych oraz dokonywanie korekt uruchomionych środków (w części 41) wpływ miały m.in. wyniki rozstrzygniętych postępowań o udzielenie zamówień publicznych, mniejszy niż planowano zakres zrealizowanych prac oraz przesunięcie wykonania części zadań na rok następny z powodu braku wykonawców. (dowód: akta kontroli str. 135-344; 1643; 1701) 2.1.1. Planowanie wydatków budżetowych przez Ministerstwo Środowiska – dysponenta III stopnia Opis stanu faktycznego Wydatki budżetowe określone pierwotnie w planie finansowym Ministerstwa Środowiska (dysponent III stopnia): w części 22 na kwotę 24.167,0 tys. zł zostały w trakcie roku zwiększone per saldo o 4.413,0 tys. zł (o 18,3%) i według planu po zmianach wyniosły 28.580,0 tys. zł. Zmiana limitu wydatków wynikała głównie ze zwiększenia planowanych 9 wydatków z rezerwy celowej poz. 59 o 4.374,0 tys. zł na składki do organizacji międzynarodowych. Środki z rezerw celowych zostały wykorzystane w 100%. Realizując wniosek NIK, sformułowany po kontroli wykonania w 2012 r. budżetu państwa, w planie finansowym dysponenta III stopnia w części 22 zaplanowano wydatki na zakup energii. Wydatki budżetowe, określone pierwotnie w planie finansowym Ministerstwa Środowiska w części 41 w kwocie 71.360,0 tys. zł zostały w wyniku nowelizacji ustawy budżetowej zmniejszone o 2.138,0 tys. zł (o 3,0%) do kwoty 69.222,0 tys. zł. Poza tym w trakcie roku limit wydatków został zwiększony per saldo o kwotę 140.135,9 tys. zł, tj. o 202,4% i według planu po zmianach wyniósł 209.357,9 tys. zł. Zmiany w planie finansowym dysponenta III stopnia w części 41 wynikały głównie ze zwiększenia, z rezerwy celowej poz. 59, wydatków z przeznaczeniem na realizację zadania „Konferencja COP 19” w kwocie 90.017,8 tys. zł, na zadanie to wykorzystano 84.465,6 tys. zł, tj. 93,8%. (dowód: akta kontroli str. 1005-1225) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. 2.2. Realizacja wydatków budżetowych Opis stanu faktycznego Zrealizowane w 2013 r. wydatki w części 22 wyniosły ogółem 910.750,8 tys. zł, tj. 98% planu po zmianach. W porównaniu do 2012 r. były one wyższe o 97.110,0 tys. zł, tj. o 11,9%. W 2013 r. Minister Środowiska dokonał blokady wydatków budżetowych w kwocie 944,7 tys. zł, dotyczących wydatków jednostki podległej Prezesowi KZGW (dysponent II stopnia), tj. RZGW w Szczecinie, w zakresie zadania „Budowa i modernizacja obiektów hydrotechnicznych”. Uzasadnieniem blokady, zgodnie z pismem Prezesa KZGW, było zbyt późne otrzymanie od dysponenta części 22 informacji o zmianie w planie finansowym. Decyzja o zmianie w planie finansowym została przekazana 3 października 2013 r. (wniosek w tym zakresie złożony został 26 lipca 2013 r.), pomimo że już w kwietniu KZGW informowało Ministra Środowiska o złym stanie technicznym budowli. Termin otrzymania informacji o zmianie w planie finansowym uniemożliwiał wyłonienie wykonawcy zgodnie z procedurą udzielania zamówień publicznych, określoną w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. − Prawo zamówień publicznych8 i realizację zadania do końca 2013 r. W układzie grup ekonomicznych wydatki poniesiono na: • dotacje celowe w kwocie 28.957,2 tys. zł (99,9% planu po zmianach), co stanowiło 3,2% wydatków ogółem. W porównaniu do 2012 r. były one niższe o18,4%. Najwyższe wydatki w tej grupie, tj. 19.120,0 tys. zł poniesiono na finansowanie państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej oraz na zadania związane z usuwaniem skutków powodzi – 6.300,0 tys. zł; • świadczenia na rzecz osób fizycznych w kwocie 2.166,1 tys. zł (99,3% planu po zmianach), co stanowiło 0,2% wydatków ogółem. W porównaniu do 2012 r. były one wyższe o 16,7%, tj. o 310,1 tys. zł. Wydatki poniesiono m.in. na świadczenia pracownicze wynikające z przepisów BHP, w tym zakup posiłków regeneracyjnych oraz odzieży ochronnej; • wydatki bieżące jednostek budżetowych w kwocie 462.911,1 tys. zł (97,6% planu po zmianach), co stanowiło 50,8% wydatków ogółem. W porównaniu do 2012 r. były one niższe o 4.799,5 tys. zł, tj. 1,0%. Najwyższe wydatki w tej grupie poniesiono na zakup usług, w tym usług remontowych (§§ 4270 i 4300) w kwocie 180.133,6 tys. zł, co stanowiło 38,9% wydatków ogółem w tej grupie. Wykonano m.in. remonty stopni wodnych i śluz, prace związane 8 Dz.U. z 2013 r., poz. 907 z późn. zm. 10 z rozbudową pompowni w Zarzeczu, a także sfinansowano akcję lodołamania i utrzymania pogotowia lodowego na rzekach Odrze i Wiśle. Wydatki na wynagrodzenia stanowiły 27,8% wydatków w tej grupie i zostały zrealizowane w kwocie 128.910,0 tys. zł (100% planu po zmianach). Wydatki na wynagrodzenia były w 2013 r. wyższe od wydatków poniesionych na ten cel w 2012 r. o 2.852,4 tys. zł, tj. o 2,3%. Wzrost ten wynikał m.in. z wypłaty większej liczby nagród jubileuszowych oraz odpraw emerytalnych. Według danych wykazanych w rocznych sprawozdaniach budżetowych Rb-28 z wykonania planu wydatków jednostek podległych dysponentowi części 22, nie zostały przekroczone w tych jednostkach planowane wydatki na wynagrodzenia. Przeciętne zatrudnienie9 w 2013 r. w części 22 wyniosło 2.903 osoby i było wyższe w porównaniu do 2012 r. o 21 osób. Przyczyną wzrostu zatrudnienia było m.in. zawarcie umów na zastępstwo, przejęcie przez MŚ zadań z KZGW oraz utworzenie nowych komórek organizacyjnych. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie10 w 2013 r. wyniosło 3.700 zł i w porównaniu do 2012 r. było wyższe o 55 zł, tj. o 1,5%. Wysokość wydatków na wynagrodzenia bezosobowe w 2013 r. dla części 22 określona została przez Ministerstwo Finansów po uchwaleniu ustawy budżetowej na 2013 r., w łącznej wysokości 1.324,0. tys. zł, tj. zgodnie z zasadami określonymi w art. 18 i 19 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie niektórych ustaw, w związku z realizacją ustawy budżetowej. W ciągu roku limit wynagrodzeń bezosobowych na 2013 r. został obniżony do kwoty 1.238,9 tys. zł, tj. o 85,1 tys. zł. Wydatki na wynagrodzenia bezosobowe zostały wykonane w kwocie 1.232,1 tys. zł. (99,4% planu po zmianach); • wydatki majątkowe w kwocie 327.748,5 tys. zł (95,7% planu po zmianach), co stanowiło 36,0% wydatków ogółem. W porównaniu do 2012 r. były one wyższe o 28,8%, tj. o 73.319,5 tys. zł. Największe kwoty wykorzystano na modernizację śluz i stopni wodnych oraz na budowę m.in.: dwóch specjalistycznych statków (lodołamaczy) do prowadzenia czynnej osłony przeciwlodowej w ramach ochrony przeciwpowodziowej realizowanej na rzece Odrze; stopnia wodnego Malczyce; informatycznego systemu osłony kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami. • współfinansowanie projektów z udziałem środków Unii Europejskiej w kwocie 88.967,9 tys. zł (99,7% planu po zmianach), co stanowiło 9,8% wydatków ogółem. W porównaniu do 2012 r. były one wyższe o 64,3%, tj. o 34.805,7 tys. zł. Wydatki w tej grupie poniesiono na zadania realizowane w ramach: PO IiŚ w wysokości 53.829,1 tys. zł (60,5% wydatków w tej grupie); Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (POIG) w wysokości 21.259,4 tys. zł (23,9% wydatków w tej grupie); pięciu Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO)11 w wysokości 13.409,8 tys. zł (15,1% wydatków w tej grupie) oraz Instrumentu finansowego LIFE+ w wysokości 469,6 tys. zł (0,5% wydatków w tej grupie). (dowód: akta kontroli str. 1256-1260; 1625-1644; 1702-1718; 2327-2343; 3813-3837; 3936-3964; 3460-3465) Zobowiązania w części 22 na koniec 2013 r. wyniosły 19.905,2 tys. zł i były niższe o 1.444,0 tys. zł, tj. o 6,8% od stanu zobowiązań na koniec 2012 r. Główną pozycję w kwocie 8.802,9 tys. zł, tj. 44,2% ogółu zobowiązań, stanowiły zobowiązania z tytułu dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Nie wystąpiły zobowiązania wymagalne. Zrealizowane w 2013 r. wydatki w części 41 wyniosły 578.254,2 tys. zł, tj. 97,7% planu po zmianach. W porównaniu do 2012 r. były one wyższe o 120.835,6 tys. zł (o 26,4%). Główną przyczyną wzrostu wydatków była organizacja „Konferencji COP 19”, na którą wykorzystano 84.465,6 tys. zł. W 2013 r. Minister Środowiska dokonał blokady wydatków w kwocie 40,1 tys. zł. Uzasadnieniem blokady były oszczędności powstałe w trakcie realizacji zadań 9 10 11 W przeliczeniu na pełne etaty. Według kwartalnego sprawozdania Rb-70 o zatrudnieniu i wynagrodzeniach. Województwa Mazowieckiego; Województwa Świętokrzyskiego; Województwa Warmińsko-Mazurskiego; Województwa Wielkopolskiego; Województwa Zachodniopomorskiego. 11 wykonywanych w ramach „Programu pozamilitarnych przygotowań obronnych na lata 2013−2022”. W układzie grup ekonomicznych wydatki poniesiono na: • dotacje w kwocie 108.391,0 tys. zł (99,8% planu po zmianach), co stanowiło 18,7% wydatków ogółem. W porównaniu do 2012 r. były one wyższe o 25,3%, tj. o 21.902,2 tys. zł. W tej grupie najwyższe wydatki – 69,7% stanowiły dotacje dla parków narodowych w kwocie 75.515,8 tys. zł. • świadczenia na rzecz osób fizycznych w kwocie 1.835,3 tys. zł (99,3% planu po zmianach), co stanowiło 0,3% wydatków ogółem. W porównaniu do 2012 r. były one wyższe o 35,1%, tj. o 476,5 tys. zł. • wydatki bieżące jednostek budżetowych w kwocie 398.279,7 tys. zł (97,4% planu po zmianach), co stanowiło 68,9% wydatków ogółem. W porównaniu do 2012 r. były one wyższe o 36,8%, tj. o 107.093,0 tys. zł. W tej grupie wynagrodzenia stanowiły 36,9% i zostały zrealizowane w kwocie 147.155,7 tys. zł (99,3% planu po zmianach). W porównaniu do 2012 r. były one wyższe o 1.579,3 tys. zł, tj. o 1,1%. Według danych wykazanych w rocznych sprawozdaniach budżetowych Rb-28 z wykonania planu wydatków jednostek podległych dysponentowi części 41, nie zostały przekroczone w tych jednostkach planowane wydatki na wynagrodzenia. Przeciętne zatrudnienie12 w 2013 r. w części 41 wyniosło 2.323 osoby, co stanowiło 91,2% planu po zmianach i było niższe w porównaniu do 2012 r. o 14 osób. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie przypadające na jednego pełnozatrudnionego w 2013 r. wyniosło 5.279 zł i w porównaniu do 2012 r. było wyższe o 88 zł, tj. o 1,7%. Wzrost przeciętnego wynagrodzenia spowodowany był m.in. wypłatą nagród jubileuszowych i zwiększeniem wypłat z tytułu dodatku służbowego. Wysokość wydatków na wynagrodzenia bezosobowe w 2013 r. dla części 41 określona została przez Ministerstwo Finansów po uchwaleniu ustawy budżetowej na 2013 r., w łącznej wysokości 3.158,0. tys. zł, tj. zgodnie z zasadami określonymi w art. 18 i 19 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie niektórych ustaw, w związku z realizacją ustawy budżetowej. Minister Środowiska, występując w trakcie 2013 r. do Ministra Finansów o uruchomienie środków z rezerw celowych (poz. 57 i 59) na zwiększenie wydatków przeznaczonych na realizacje poszczególnych zadań, wnioskował również o zwiększenie wynagrodzeń bezosobowych. W następstwie powyższego Minister Finansów podwyższył limit wynagrodzeń bezosobowych w 2013 r. do kwoty 5.598,4 tys. zł, tj. o 2.440,4 tys. zł (o 77,3%). Wydatki na wynagrodzenia bezosobowe zostały wykonane w kwocie 4.826,5 tys. zł (86,2% planu po zmianach). Niewykorzystanie limitu wynagrodzeń bezosobowych wynikało m.in. z mniejszego zakresu prac ekspertów zewnętrznych. Najwyższe wydatki w tej grupie poniesione zostały na zakup usług w tym usług remontowych (§§ 4270 i 4300) w kwocie 152.161,7 tys. zł, stanowiącej 38,2% wydatków ogółem w tej grupie, głównie na organizację „Konferencji COP 19”. • wydatki majątkowe w kwocie 5.470,6 tys. zł (90,8% planu po zmianach), co stanowiło 0,9% wydatków ogółem. W porównaniu do 2012 r. były one niższe o 31,9%, tj. o 2.567,3 tys. zł. W ramach wydatków klasyfikowanych w tej grupie zrealizowano: − zakupy inwestycyjne związane z prowadzeniem rejestru przedsiębiorców i organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego i bazą danych o sprzęcie zużytym oraz rejestrem wprowadzających baterie lub akumulatory i prowadzących zakłady przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów (zakup sprzętu komputerowego, zakup urządzeń sieciowych i zakup macierzy); − zakupy infrastruktury sieciowej i serwerowej oraz sprzętu komputerowego i oprogramowania; 12 W przeliczeniu na pełne etaty. 12 − projekt adaptacji oraz przebudowę i adaptację pomieszczeń w siedzibie jednostki podległej. • współfinansowanie projektów z udziałem środków Unii Europejskiej w kwocie 64.277,6 tys. zł (97,2% planu po zmianach), co stanowiło 11,1% wydatków ogółem. W porównaniu do 2012 r. były one niższe o 8,6%, tj. o 6.068,8 tys. zł. Największy wydatek na współfinansowanie projektów z udziałem środków UE stanowiła dotacja w rozdziale 90011 – Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zrealizowana w kwocie 30.174,3 tys. zł, tj. 46,9% ogólnej kwoty wydatków w tej grupie. Dotacja przeznaczona została na projekty realizowane w ramach PO IiŚ, Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (MF EOG) oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009−2014 (NMF 2009−2014). Poza tym na współfinansowanie projektów z udziałem środków UE przekazano 17 parkom narodowym dotacje w kwocie 2.610,0 tys. zł, tj. 81,9% planu po zmianach, w tym w ramach: − PO IiŚ 2.375,9 tys. zł, tj. 83,9% planu po zmianach, − PO Europejska Wspólnota Terytorialna 108,7 tys. zł, tj. 60,7% planu po zmianach, − RPO dla Województwa Dolnośląskiego 23,7 tys. zł, tj. 98,2% planu po zmianach, − Szwajcarsko-Polski Program Współpracy 101,7 tys. zł, 66,7% planu po zmianach. Wartość udzielonych dotacji, według podpisanych umów, wyniosła łącznie 3.159,0 tys. zł − od 14,7 tys. zł (Biebrzański PN) do 450 tys. zł (Karkonoski PN), a wykonanie w poszczególnych programach od 37% do 100%. Badaniu w zakresie warunków udzielenia dotacji, uruchamiania poszczególnych transz dotacji i ich rozliczania, poddano trzy umowy o łącznej kwocie 919,0 tys. zł, tj. 29,1% kwoty wszystkich umów. Nie stwierdzono nieprawidłowości. Zapisy umów spełniały wymagania art. 150 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych13. Interesy Skarbu Państwa zostały zabezpieczone m.in. poprzez określenie warunków uruchamiania kolejnych transz dotacji (po przyjęciu rozliczenia min. 70% dotychczas udzielonych kwot). Wszystkie dotacje zostały rozliczone w terminie, a niewykorzystane środki zwrócone. Niepełne wykorzystanie dotacji związane było głównie z rozwiązaniem umowy z wykonawcą projektu z powodu niedotrzymania przewidzianych w harmonogramie realizacji terminów oraz unieważnieniem dwóch postępowań o udzielenie zamówień publicznych w Gorczańskim PN oraz przesunięciem terminu zakończenia projektu na 2014 r. w związku z długotrwałymi procedurami przetargowymi w Słowińskim PN. Kontrola prawidłowości wykorzystania dotacji za poprzedni rok przeprowadzana była przez Biuro Kontroli i Audytu Wewnętrznego MŚ w ramach kontroli parków narodowych. Przeprowadzone w 2013 r. trzy kontrole nie wykazały nieprawidłowości. (dowód: akta kontroli str. 1261-1265; 2327-2343; 2743-2849; 3460-3465; 3813-3837; 3936-3964) Największe wydatki w tej grupie ekonomicznej poniesiono na zadania realizowane w ramach: − PO IiŚ – w kwocie 39.516,5 tys. zł (98,0% planu po zmianach), z tego: 34.828,6 tys. zł środki UE i 4.687,9 tys. zł środki budżetu państwa; − Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007−2013 – w kwocie 16.228,0 tys. zł (97,3% planu po zmianach), z tego: 13.793,9 tys. zł środki UE i 2.434,1 tys. zł środki budżetu państwa; − Mechanizmów Finansowych (MF EOG, NMF 2009−2014) – w kwocie 3.199,1 tys. zł (97,2% planu po zmianach), z tego: 882,7 tys. zł środki UE i 2.316,4 tys. zł środki budżetu państwa. 13 Dz.U. z 2013 r., poz. 885. 13 − Programu Operacyjnego Europejska Współpraca Transgraniczna (PO EWT) – w kwocie 2.872,7 tys. zł (90,6% planu po zmianach), z tego: 2.365,5 tys. zł środki UE i 507,2 tys. zł środki budżetu państwa. Zobowiązania w części 41 na koniec 2013 r. wyniosły 12.391,6 tys. zł i były o 80,0 tys. zł niższe (o 0,6%) od stanu zobowiązań na koniec 2012 r. Główną pozycję w kwocie 8.793,2 tys. zł stanowiły zobowiązania z tytułu dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Zobowiązania wymagalne nie wystąpiły. (dowód: akta kontroli str. 1152-1175; 1651-1701) 2.2.1. Realizacja wydatków budżetowych przez Ministerstwo Środowiska – dysponenta III stopnia Opis stanu faktycznego Zrealizowane w części 22 – Gospodarka wodna w Ministerstwie Środowiska wydatki wyniosły 28.490,8 tys. zł, tj. 99,7% planu po zmianach. W porównaniu do 2012 r. były one wyższe o 3.659,4 tys. zł, tj. o 14,7%. Najwyższe wydatki, w kwocie 28.456,9 tys. zł (99,7% planu po zmianach) zrealizowano w dziale 750 – Administracja publiczna. Stanowiły one 99,9 % wydatków ogółem i dotyczyły głównie składek do organizacji międzynarodowych opłaconych w kwocie 26.829,7 tys. zł. Szczegółowym badaniem objęto wydatki w wysokości 26.072,8 tys. zł, tj. 91,5 % wydatków zrealizowanych przez Ministerstwo Środowiska (dysponenta III stopnia) w cz. 22. Nie stwierdzono wydatków nielegalnych. (dowód: akta kontroli str. 800-801; 831-832; 850-851; 880; 3990-3993) Przeciętne zatrudnienie14 w 2013 r. w Ministerstwie Środowiska wyniosło 14 osób i było wyższe o 5 osób w porównaniu do przeciętnego zatrudnienia w 2012 r. Wydatki na wynagrodzenia i pochodne zrealizowano w kwocie 1.199,1 tys. zł, tj. 95,8% planu po zmianach. W porównaniu do 2012 r. wydatki na ten cel wzrosły o 362,8 tys. zł (o 43,4%). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie15 przypadające na jednego pełnozatrudnionego wyniosło 7.137 zł i w porównaniu do 2012 r. było niższe o 606 zł, tj. o 7,8%. Wzrost wydatków na wynagrodzenia w odniesieniu do roku poprzedniego, wynikał m.in. z wypłat nagród jubileuszowych oraz przejęcia przez MŚ zadań z KZGW. Zmniejszenie przeciętnego wynagrodzenia wynikało z faktu zatrudnienia nowych pracowników na niższych stanowiskach. W części 22 w Ministerstwie Środowiska (dysponent III stopnia) nie planowano i nie realizowano w 2013 r. wydatków majątkowych, świadczeń na rzecz osób fizycznych, dotacji, a także nie współfinansowano projektów z udziałem środków UE. Zobowiązania Ministerstwa Środowiska (dysponent III stopnia) w części 22 na koniec 2013 r. wyniosły 83,4 tys. zł i były niższe od stanu zobowiązań na koniec 2012 r. o 1.146,2 tys. zł, tj. 14,7 razy niższe. Cała kwota zobowiązań stanowiła dodatkowe wynagrodzenie roczne wraz z pochodnymi. Zobowiązania wymagalne na koniec 2013 r. nie wystąpiły. Zrealizowane w części 41 w Ministerstwie Środowiska (dysponent III stopnia), wydatki wyniosły 199.932,6 tys. zł, tj. 95,5% planu po zmianach. W porównaniu do 2012 r. były one wyższe o kwotę 109.295,2 tys. zł, tj. o 120,6%. Najwyższe wydatki, w kwocie 190.990,7 tys. zł (95,4% planu po zmianach) zrealizowano w dziale 750 – Administracja publiczna, rozdziale 75001 − Urzędy naczelnych i centralnych organów administracji rządowej oraz rozdziale 75080 − Działalność badawczo-rozwojowa. Stanowiły one 95,5% wydatków ogółem i dotyczyły głównie kosztów organizacji „Konferencji COP 19” w kwocie 84.449,3 tys. zł oraz składek do organizacji międzynarodowych opłaconych w kwocie 37.047,7 tys. zł. 14 15 W przeliczeniu na pełne etaty. Według kwartalnego sprawozdania Rb-70 o zatrudnieniu i wynagrodzeniach. 14 Przeciętne zatrudnienie16 w 2013 r. w Ministerstwie Środowiska wyniosło 432 osoby i było wyższe w porównaniu do przeciętnego zatrudnienia w 2012 r. o 4 osoby. Wydatki na wynagrodzenia zrealizowano w kwocie 37.488,2 tys. zł, tj. 98,0% planu po zmianach. W porównaniu do 2012 r. wydatki na ten cel wzrosły o 1.672,8 tys. zł, tj. o 4,7%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie17 przypadające na jednego pełnozatrudnionego wyniosło 7.232 zł i w porównaniu z 2012 r. było wyższe o 259 zł, tj. o 3,7%. Wzrost wydatków na wynagrodzenia i przeciętnego wynagrodzenia w odniesieniu do roku poprzedniego, wynikał m.in. z wypłaty nagród jubileuszowych oraz z wypłat z tytułu dodatku stażowego. Szczegółowym badaniem objęto wydatki w wysokości 185.103,4 tys. zł, tj. 92,6 % wydatków zrealizowanych przez Ministerstwo Środowiska (dysponenta III stopnia) w cz. 41. (dowód: akta kontroli str. 802-814; 833-843; 852-884; 1390-1400; 3181-3184; 3990-3993) Kontrolą objęto pięć postępowań o udzielenie zamówienia publicznego w trybie z wolnej ręki, o łącznej wartości zawartych umów brutto 37.636,1 tys. zł, z tego na: − obsługę ekspercką procesu sprzedaży jednostek AAU w ramach systemu zielonych inwestycji; − logistyczno-techniczną organizację „Konferencji COP 19” (11−22 listopada 2013 r.) wraz z kreacją i wizualizacją przestrzeni konferencyjnej; − realizację zaleceń Unii Europejskiej w zakresie ochrony warstwy ozonowej oraz ograniczania emisji niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych w odniesieniu do postanowień Protokołu z Kioto; − prowadzenie monitoringu lasów – badania na 148 stałych powierzchniach obserwacyjnych II rzędu, w tym na 12 powierzchniach monitoringu intensywnego; − realizację zadań związanych z wypełnianiem zobowiązań wynikających z Konwencji w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości wraz z protokołami (Konwencja Genewska) oraz Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (Konwencja Klimatyczna) wraz z Protokołem z Kioto. Na realizację ww. zamówień w 2013 r. wydatkowano z budżetu państwa 34.327,3 tys. zł. Wszystkie ww. postępowania o udzielenie zamówień w trybie z wolnej ręki zostały przeprowadzone zgodnie z procedurami określonymi w ustawie − Prawo zamówień publicznych. (dowód: akta kontroli, str. 45-123, 357-362, 549-612, 1418-1527) W wyniku badania wykorzystania środków, otrzymanych z rezerwy celowej poz. 59 na organizację „Konferencji COP 19” ustalono, że z kwoty 84.465,6 tys. zł poniesionych wydatków na ten cel, 67,8% wykorzystano na: − organizację logistyczno-techniczną konferencji w ramach umowy zawartej z MTP – 32.497,5 tys. zł, tj. 38,5% wydatków ogółem; − wynajem powierzchni Stadionu Narodowego – 24.739,8 tys. zł, tj. 29,3% wydatków ogółem. W dniu 30 sierpnia 2013 r. Ministerstwo Środowiska zawarło umowę z MTP na organizację logistyczno-techniczną „Konferencji COP 19”. W zakres zamówienia wchodziło m.in. ubezpieczenie organizatora konferencji od odpowiedzialności cywilnej do kwoty 5.000 tys. zł oraz ubezpieczenie struktur tymczasowych, sprzętu i wyposażenia niezbędnego do organizacji konferencji. Wynagrodzenie umowne brutto ustalono w maksymalnej wysokości 34.095,0 tys. zł, zgodnie z kalkulacją kosztów. W kalkulacji przewidziano pozycję „Ubezpieczenia” z kwotą 80,0 tys. zł netto plus 20% marży. Tym samym całkowity koszt ubezpieczenia, po doliczeniu podatku VAT (23%), określono na 118,1 tys. zł. 16 17 W przeliczeniu na pełne etaty. Według kwartalnego sprawozdania Rb-70 o zatrudnieniu i wynagrodzeniach. 15 Według przedłożonych przez MTP faktur, Ministerstwo Środowiska wypłaciło z tytułu ubezpieczenia kwotę 186,9 tys. zł, z tego cena polis − 126,6 tys. zł (cena ta obejmowała ubezpieczenie MŚ – 65,0 tys. zł oraz ubezpieczenie MTP – 61,6 tys. zł), marża naliczona przez MTP – 25,3 tys. zł oraz podatek VAT (23%) − 35,0 tys. zł. (dowód: akta kontroli str. 511-612; 678-749; 1273- 1308; 1317-1349; 1770-1835; 21532237) W dniu 14 czerwca 2013 r. MŚ zawarło umowę z PL 2012+ Sp. z o.o., której przedmiotem było oddanie Ministerstwu do odpłatnego użytkowania w całości pomieszczeń, powierzchni i otoczenia Stadionu Narodowego w Warszawie w obrębie terenu grodzonego wraz z wyposażeniem. Z tytułu najmu MŚ zobowiązało się zapłacić spółce (wynajmującemu) czynsz w kwocie 26.411,4 tys. zł, w tym koszty prac adaptacyjnych w kwocie 12.859,0 tys. zł (w tym prace wykończeniowe w zakresie umożliwiającym montaż instalacji tymczasowych na Stadionie, których wartość, według kalkulacji z dnia 29 maja 2013 r, wynosiła 10.828,0 tys. zł.). Jako podstawę ustalenia ceny przyjęto powierzchnię najmu 314.965 m2, stawkę netto 68,17 zł/m2 i brutto 83,86 zł/m2.. Prawidłowo obliczona stawka brutto, tj. stawka netto powiększona o 23% podatku VAT wynosi 83,85 zł/m2. Tym samym prawidłowo obliczona cena brutto wynajęcia Stadionu wynosi 26.409,8 tys. zł, tj. o 1,6 tys. zł mniej niż cena określona w umowie. (dowód: akta kontroli, str. 1317-1350; 1354-1373; 3911-3925) Ze środków przeznaczonych na organizację „Konferencji COP 19” wydatkowano kwotę 10,2 tys. zł na doradztwo eksperckie w zakresie odwołania złożonego na wybór postępowania na realizację zamówienia na „Organizację logistyczno-techniczną COP 19" zgodnie z zawartą w dniu 20 września 2013 r. umową. Dyrektor DZR podał w wyjaśnieniach, że: „Przyczyną zawarcia umowy (…) była konieczność (…) zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa. Uwzględniając wartość zamówienia jak też charakter sformułowanych przez odwołującego zarzutów niezbędne było skorzystanie ze specjalistycznej wiedzy eksperckiej w zakresie prawa zamówień publicznych. (…) W rezultacie wzajemnej konsultacji tej kwestii pomiędzy DZR i Departamentem Prawnym uznano, że nie jest możliwe oddelegowanie pracownika MŚ posiadającego wystarczającą wiedzę specjalistyczną i doświadczenie, niezbędne do wypełnienia tych zadań. (…)” W Departamencie Prawnym MŚ, według stanu na koniec 2013 r., zatrudnionych było ponad 30 prawników. W związku z tym NIK zwraca uwagę, że przy takim stanie zatrudnienia zasadnym jest oczekiwanie zapewnienia kompleksowej obsługi prawnej, również w zakresie tak specjalistycznym jak obsługa procesu udzielania zamówień publicznych. (dowód: akta kontroli, str. 2006-2017; 2302-2305) Zobowiązania Ministerstwa Środowiska (dysponent III stopnia) w części 41 na koniec 2013 r. wyniosły 2.972,8 tys. zł i były niższe od stanu zobowiązań na koniec 2012 r. o 196,5 tys. zł, tj. o 6,2%. Główną pozycję w kwocie 2.866,6 tys. zł, tj. 96,4% stanowiły zobowiązania z tytułu dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Zobowiązania wymagalne na koniec 2013 r. nie wystąpiły. Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następujące nieprawidłowości: 1. Zlecenie MTP ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej Ministerstwa Środowiska, jako organizatora „Konferencji COP 19”, co spowodowało zwiększenie wydatków na ten cel o 20% marży MTP i o 23% podatku VAT, tj. o 30,9 tys. zł. Poza tym MŚ zapłaciło także 20% marży i 23% podatku VAT od ceny ubezpieczenia MTP, tj. 29,3 tys. zł. Zgodnie z art. 43 pkt 37 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług18, usługi ubezpieczeniowe są zwolnione od podatku od towarów i usług. 18 Dz.U. z 2011 r. Nr. 177, poz. 1054, z późn. zm. 16 W ocenie NIK, ujęcie w umowie z MTP zapisów gwarantujących wypłacenie 20% marży oraz 23% podatku VAT od zawartych przez MTP umów ubezpieczenia, było działaniem niegospodarnym. Była Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska19 zeznała: ”Nie pamiętam, co miało być przedmiotem ubezpieczenia, o którym mowa w umowie z MTP. Nie wiem dlaczego zapłacono prowizję 20% za ubezpieczenie MTP (…). Departament Prawny oceniał umowy także pod kątem ochrony interesów Ministra Środowiska (…).” (dowód: akta kontroli, str. 1266-1272) Radca Ministra Środowiska, zeznała: „(…) Chodziło o zabezpieczenie interesu Skarbu Państwa przed ewentualnym odszkodowaniem, za szkody powstałe w trakcie przygotowania, i przebiegu COP 19. (….)” (dowód: akta kontroli, str.1309-1316) Dyrektor Departamentu Zrównoważonego Rozwoju MŚ (DZR) wyjaśnił m.in.: „(…) Rozważano trzy warianty: rozszerzenie posiadanej przez MŚ Polisy ubezpieczeniowej, wykup nowej polisy przez MŚ oraz włączenie kwestii ubezpieczenia do zamówienia. (…) Przyjęte zostało założenie, iż najbardziej racjonalnym rozwiązaniem jest powierzenie kompleksowej usługi organizacji Konferencji jednemu podmiotowi (…). Koszty dodatkowego ubezpieczenia MTP wynikają z konieczności ubezpieczenia m.in. wyposażenia technicznego. (…) Koszty polis stają się kosztami realizacji zadań poniesionych przez wykonawcę, przewidzianych w zawartej umowie. Z tego względu brak było przesłanek do odmowy wypłaty wykonawcy należności z tego tytułu. (…) Ministerstwo Środowiska nie współpracuje długofalowo z żadnym ubezpieczycielem w zakresie ubezpieczenia o takim charakterze, natomiast Międzynarodowe Targi Poznańskie, jako współpracujące z ubezpieczycielem miały, wg mnie, możliwość uzyskania niższej stawki. Chodziło także o nie dzielenie zamówienia na obsługę techniczno-logistyczną COP 19 na części.” (dowód: akta kontroli, str. 1374-1375; 1414-1417) Dyrektor Departamentu Prawnego MŚ wyjaśniła, że: „(…) dyskutowane były (…) trzy opcje: 1) rozszerzenie bieżącej polisy Ministerstwa, 2) zawarcie odrębnej umowy z ubezpieczycielem, 3) włączenie ubezpieczenia do zakresu umowy na organizację logistyczno-techniczną Konferencji. (…) Decyzją Departamentu Zrównoważonego Rozwoju, wybrano opcję trzecią, we wzorze umowy wprowadzono dodatkowy punkt dotyczący ubezpieczenia organizatora Konferencji od odpowiedzialności cywilnej do kwoty 5 000 000 zł oraz ubezpieczenia struktur tymczasowych. (…)” (dowód: akta kontroli, str. 1376-1382) 2. Zawarcie umowy najmu Stadionu Narodowego, w której cena brutto została zawyżona o 1,6 tys. zł. Była Podsekretarz Stanu zeznała: (…). Nie sprawdzałam kalkulacji (…) umowy ze Stadionem. Za sprawdzenie odpowiadała Pani M. B-K (…).” (dowód: akta kontroli, str. 1268-1272) Główny specjalista w Biurze Finansowym MŚ20 wyjaśniła: „(…) Ostateczna cena umowy (...) została ustalona (…) w dniu 14 czerwca 2013 r.. W tym dniu miałam urlop. (…).” (dowód: akta kontroli, str. 3171-3173) Dyrektor DZR wyjaśnił: „(…) Rozbieżności w kalkulacji ceny wyniknęły z błędów rachunkowych popełnionych przez PL2012+ Sp. z o.o. przy sporządzaniu ostatecznej kalkulacji, których niestety nie dało się wyeliminować przed podpisaniem umowy.(…)” (dowód: akta kontroli, str. 3174-3176) Zaakceptowanie błędnie obliczonej ceny najmu Stadionu Narodowego było działaniem nierzetelnym, którego konsekwencją było uiszczenie ceny za wynajem Stadionu Narodowego, zawyżonej o 1,6 tys. zł. 19 20 Podsekretarz Stanu w MŚ w okresie od 1 grudnia 2011 r. do 18 grudnia 2013 r. Oddelegowana do Departamentu Zrównoważonego Rozwoju. 17 3. Wydatki budżetu środków europejskich Minister Środowiska w 2013 r. w systemie Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007−2013 pełnił rolę Instytucji Pośredniczącej dla PO IiŚ, MF EOG i NMF 2004−2009 oraz Operatora Programów dla MF EOG i NMF 2009−2014. 3.1. Planowanie wydatków budżetu środków europejskich Opis stanu faktycznego Zadania w zakresie planowania wydatków budżetu środków europejskich realizowano w MŚ, zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowego sposobu, trybu i terminów opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej na rok 2013, m.in. poprzez przekazanie do Ministra Rozwoju Regionalnego w wymaganych terminach zbiorczych formularzy planistycznych, sporządzonych na podstawie formularzy złożonych przez kierowników jednostek resortowych, po ich weryfikacji pod kątem zgodności z warunkami umów o dofinansowanie, odrębnej weryfikacji projektów, które nie miały jeszcze podpisanych umów, uwzględnieniu planowanego napływu środków z tytułu refundacji oraz uzgodnieniu z właściwymi Instytucjami Zarządzającymi wydatków w zakresie RPO. Minister Środowiska przekazał także Ministrowi Finansów formularze planistyczne dotyczące programu Leonardo da Vinci oraz Instrumentu finansowego LIFE+, a Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi formularz dotyczący Programu Operacyjnego Zrównoważony Rozwój Sektora Rybołówstwa i Nabrzeżnych Obszarów Rybackich 2007−2013 dla projektu realizowanego przez Park Narodowy „Bory Tucholskie”. Wstępne limity wydatków w zakresie m.in. programów w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007−2013, Mechanizmów Finansowych i SzwajcarskoPolskiego Programu Współpracy, przekazane pismem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 3 września 2012 r. i przyjęte w ustawie budżetowej na 2013 r., odpowiadały wartościom podanym przez Ministerstwo Środowiska w odpowiednich formularzach planistycznych. (dowód: akta kontroli str. 2501-2573; 2677; 2735-2739) W 2013 r. plan wydatków w części 22 – Gospodarka wodna, określony ustawą budżetową w wysokości 227.337,0 tys. zł został zwiększony (per saldo) o 70.043,2 tys. zł do kwoty 297.380,2 tys. zł, tj. o 30,8%. Plan wydatków budżetu środków europejskich został zwiększony środkami z rezerw celowych o 29.652,9 tys. zł, z tego na finansowanie programów (poz. 98) o 29.193,7 tys. zł oraz na finansowanie wynagrodzeń (poz. 99) o 459,2 tys. zł. W 2013 r. plan wydatków w części 41 − Środowisko, określony ustawą budżetową w kwocie 2.500.693,0 tys. zł został zwiększony (per saldo) o 331.377,3 tys. zł do kwoty 2.832.070,3 tys. zł, tj. o 13,2%. Plan wydatków budżetu środków europejskich został zwiększony środkami z rezerwy celowej o 332.599,1 tys. zł, z przeznaczeniem na finansowanie programów realizowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie EFTA (poz. 98). Minister Środowiska decyzją z dnia 19 grudnia 2013 r. w oparciu o uzasadnione wnioski: − Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 11 października i 11 grudnia 2013 r., − Głównego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 13 grudnia 2013 r., − Dyrektora Zespołu Szkół Leśnych w Rogozińcu z dnia 18 lipca 2013 r., dokonał blokady wydatków w budżecie środków europejskich w cz. 41 w łącznej kwocie 1.970,6 tys. zł. Przyczyną blokady było niepodpisanie umów, zbyt późne podpisanie umów i przesunięcia planowanych płatności, rezygnacja z realizacji projektów, niższych niż zakładano kosztów, uzyskaniu korzystniejszych cen w wyniku przeprowadzonych postępowań o udzielenie zamówień publicznych. Nie zrealizowano niektórych zadań dotyczących m.in. projektów: „Wzmocnienie potencjału technicznego IOŚ poprzez zakup urządzeń pomiarowych, wyposażenia laboratoryjnego i narzędzi informatycznych”, 18 „Wzmocnienie systemu oceny jakości powietrza w Polsce w oparciu o doświadczenia norweskie” i „Natura i Gospodarka, podstawy dialogu”. (dowód: akta kontroli str. 345-354; 2574-2676) Opis stanu faktycznego 3.1.1. Planowanie wydatków budżetu środków europejskich w Ministerstwie Środowiska (dysponent III stopnia) W Ministerstwie Środowiska w części 22 – Gospodarka wodna w 2013 r. nie były planowane wydatki z budżetu środków europejskich. W części 41 – Środowisko określony został w ustawie budżetowej plan wydatków budżetu środków europejskich w kwocie 4.318,0 tys. zł, które w trakcie roku zostały zwiększone o 55,0 tys. zł (w całości na wynagrodzenia osobowe) do kwoty 4.373,0 tys. zł. Planowane wydatki dotyczyły środków z MF EOG 2009−2014. (dowód akta kontroli str. 345-354; 1641; 1697) Ustalone nieprawidłowości Opis stanu faktycznego W działalności kontrolowanej jednostki dotyczącej planowania wydatków budżetu środków europejskich nie stwierdzono nieprawidłowości. 3.2. Realizacja wydatków budżetu środków europejskich Wykonanie w 2013 r. wydatków budżetu środków europejskich w części 22 – Gospodarka wodna, według sprawozdania Rb-28 UE, wyniosło 287.446,8 tys. zł, tj. 96,7% planu po zmianach. Najwyższe kwoty zrealizowanych wydatków oraz uzyskane efekty rzeczowe (§§ 6057, 6067, 6207) wystąpiły w następujących programach: − Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Wykonanie wydatków w 2013 r. wyniosło 250.909,2 tys. zł, tj. 96,2% planu po zmianach, w tym wykonanie wydatków majątkowych − 211.286,6 tys. zł, tj. 95,6% planu po zmianach. W ramach PO IiŚ zrealizowano roboty budowlane i usługi towarzyszące oraz wykonano dokumentacje techniczne w dziewięciu projektach związanych z poprawą zabezpieczenia przeciwpowodziowego, modernizacją budowli wodnych, przywracaniem drożności korytarzy ekologicznych rzek; Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Wykonanie wydatków w 2013 r. wyniosło 22.511,9 tys. zł, tj. 99,8% planu po zmianach, w tym wykonanie wydatków majątkowych 17.919,2 tys. zł, tj. 100% planu po zmianach. W ramach dwóch projektów zrealizowano m.in. wykonanie przekrojów korytowych, wykonanie warstwy informacyjnej dla 10 regionów wodnych dla Mapy Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10000, wykonanie ekspertyz technicznych oraz robót budowlanych dotyczących obiektów Kanału Elbląskiego. Wydatki w ramach czterech RPO21 wyniosły łącznie 14.025,6 tys. zł, tj. 100,0% planu po zmianach. Ze środków tych zrealizowano zadania w ramach czterech projektów: − „Budowa Małej Elektrowni Wodnej na zaporze Chańcza zlokalizowanej na rzece Czarnej Staszowskiej, województwo świętokrzyskie” − wykonano roboty budowlane oraz mechaniczne; − − „Budowa i zakup specjalistycznych zestawów pływających w celu zapewnienia bezpieczeństwa nawigacyjnego na Wielkich Jeziorach Mazurskich, dzięki przystosowaniu oznakowania dla żeglugi całodobowej” − wykonano część dokumentacji klasyfikacyjnej oraz kadłub barki; 21 Województwa Świętokrzyskiego; Województwa Warmińsko-Mazurskiego; Województwa Wielkopolskiego; Województwa Zachodniopomorskiego. 19 − „Modernizacja Kanału Ślesińskiego w km 0,00 do 32,00 poprzez remont śluz w Koszewie, Gawronach, Pątnowie, Morzysławiu oraz roboty pogłębiającoudrożnieniowe” − wykonano roboty budowlano-montażowe; − „Zakup specjalistycznych jednostek pływających oraz specjalistycznego wyposażenia na potrzeby RZGW Szczecin, niezbędnego do prac przy utrzymaniu śródlądowych dróg wodnych” − dokonano zakupu trzech jednostek pływających z grupy A. W 2013 r. nie zrealizowano dwóch projektów w ramach RPO Województwa Mazowieckiego, tj. „Udrożnienie ujściowego odcinka rzeki Bug od ujścia rzeki Narew do km 5+000” oraz „Remont zapór bocznych jeziora Zegrzyńskiego Kania−Popowo i Arciechów−Kuligów” (zaplanowanych na kwotę ogółem 2.446,0 tys. zł). Rezygnacja z wykonania tych projektów spowodowana była niepodpisaniem umów o dofinansowanie ze względu na niski poziom współfinansowania ze środków europejskich oraz brak zapewnienia finansowania przez Ministra Finansów. Wykonanie w 2013 r. wydatków budżetu środków europejskich w części 41 – Środowisko według sprawozdania RB-28 UE wyniosło 2.803.328,4 tys. zł, tj. 99,0% planu po zmianach. Najwyższe kwoty zrealizowanych wydatków oraz uzyskane efekty rzeczowe wystąpiły w następujących programach: - Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Wykonanie wydatków w 2013 r. wyniosło 2.790.442,7 tys. zł, tj. 99,0% planu po zmianach, w tym wykonanie wydatków majątkowych 2.737.646,0 tys. zł, tj. 99,3% planu po zmianach. Wykonanie wydatków w ramach poszczególnych osi priorytetowych wyniosło: − Priorytet I Gospodarka wodno-ściekowa − działanie pn. Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM – 1.949.850,2 tys. zł, tj. 99,3% planu po zmianach. Efektami rzeczowymi była budowa i uruchomienie sieci kanalizacyjnych i wodociągowych oraz oczyszczalni ścieków; − Priorytet II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi – działania: Kompleksowe przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze szczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych i Przywracanie terenom zdegradowanym wartości przyrodniczych i ochrona brzegów morskich – 420.021,3 tys. zł, tj. 99,6% planu po zmianach. Efektami rzeczowymi działania 2.1. była infrastruktura do unieszkodliwiania i zagospodarowania odpadów, w tym spalarnie odpadów, a działania 2.2. odzyskiwanie zdegradowanych terenów popoligonowych, powojskowych i poprzemysłowych; − Priorytet III Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska – działania: Retencjonowanie wody i zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, Zapobieganie i ograniczanie skutków zagrożeń naturalnych oraz przeciwdziałanie poważnym awariom, Monitoring środowiska – 159.117,0 tys. zł, tj. 100,0% planu po zmianach, w tym wykonanie wydatków majątkowych 158.659,7 tys. zł, tj. 100,0% planu po zmianach. Efektami rzeczowymi działań w ramach priorytetu były wybudowane lub zmodernizowane urządzenia służące gospodarowaniu wodami, obiekty małej retencji, nowe lub zmodernizowane stanowiska pomiarowe monitoringu środowiska; − Priorytet IV Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymagań ochrony środowiska – działania: Systemy zarządzania środowiskowego, Gospodarka zasobami i odpadami, wdrażania Najlepszych Dostępnych Technik (BAT), Gospodarka wodnościekowa, Ochrona powietrza, odzysku i unieszkodliwiania odpadów innych niż komunalne (4.6.) − 185.032,2 tys. zł, tj. 100,0 % planu po zmianach. Efektami rzeczowymi były modernizacje istniejących i budowa nowych instalacji służących ochronie środowiska. 20 − Priorytet V Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych działania: Ochrona siedlisk przyrodniczych, Zwiększenie drożności korytarzy ekologicznych, Opracowanie planów ochrony obszarów chronionych, Kształtowanie postaw społecznych sprzyjających ochronie środowiska, w tym różnorodności biologicznej – 175.839,8 tys. zł, tj. 87,4% planu po zmianach, w tym wykonanie wydatków rzeczowych 175.762,3 tys. zł, tj. 87,6% planu po zmianach. Efektami rzeczowymi działań była modernizacja i budowa infrastruktury turystycznej na obszarach chronionych oraz wykup gruntów. − Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy EOG 2009−2014 Wykonanie wydatków w 2013 r. wyniosło 12.585,6 tys. zł, tj. 91,7% planu po zmianach, w tym wykonanie wydatków majątkowych 6.315,8 tys. zł, tj. 100,0% planu po zmianach. W ramach projektu „Wzmocnienie potencjału technicznego Inspekcji Ochrony Środowiska poprzez zakup urządzeń pomiarowych, wyposażenia laboratoryjnego i narzędzi informatycznych” zrealizowano zakupy niskoprzepływowych poborników sekwencyjnych pyłu, analizatorów do pomiarów zanieczyszczeń gazowych i kalibratorów do wzorcowania analizatorów. W ramach projektu „Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 Wzrost efektywności działania Inspekcji Ochrony Środowiska na podstawie doświadczeń norweskich” dokonano zakupu serwerów oraz urządzeń sieciowych. Wykonanie dotacji w części 41 w ramach budżetu środków europejskich wyniosło 2.781.296,2 tys. zł, co stanowiło 99,1% planu po zmianach, z tego: − w rozdziale 02095 – Pozostała działalność, środki przeznaczone na realizację projektów w ramach Priorytetu V POIiŚ dla jednostki realizującej Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych, wydatkowano łącznie w kwocie 67.965,3 tys. zł, co stanowiło 87,1% planu po zmianach, w tym: § 2007 – 44.059,4 tys. zł (86,1%), § 6207 – 23.905,9 tys. zł (86,1%), − w rozdziale 90011 – Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, środki przeznaczone na realizację projektów w ramach POIiŚ dla IW (NFOŚiGW oraz wfośigw) wydatkowano w kwocie 2.729.330,7 tys. zł, co stanowiło 99,4% planu po zmianach. (dowód: akta kontroli str. 2678-2734; 2740-2742; 3247) 3.2.1. Rachunki pomocnicze W 2013 r. funkcjonowało 41 rachunków pomocniczych w zakresie budżetu środków europejskich prowadzonych przez jednostki podległe Ministrowi Środowiska, z tego: w części 22 – Gospodarka wodna 22 rachunki, a w części 41 −19 rachunków. W celu wzmocnienia nadzoru w zakresie rozliczeń środków europejskich Departament Ekonomiczny (DE) Ministerstwa Środowiska, pismem z dnia 24 czerwca 2013 r., zobowiązał podległe jednostki do kwartalnego sporządzania i przekazywania Informacji dotyczących funkcjonowania rachunków pomocniczych w zakresie liczby funkcjonujących rachunków pomocniczych, wysokości kwot środków znajdujących się na rachunku (suma uznań i obciążeń rachunku w danym miesiącu) i saldo na koniec miesiąca, a także, w przypadku pozostawienia na rachunku na koniec miesiąca niewykorzystanych kwot, podania przyczyny ich niewykorzystania i nieodprowadzenia na rachunek do obsług płatności. Ponadto, zobowiązano kierowników jednostek do bezwzględnego przestrzegania przepisów dotyczących terminowego zwrotu niewykorzystanych środków europejskich. W celu zapewnienia właściwego zwrotu odsetek DE skierował do IW pisma, w których określone zostały zasady zwrotu ww. środków oraz sposób i szczegółowość przesyłania informacji, w tym kwota i rodzaj przekazanych środków. W 2013 r. kwota odsetek przekazanych przez IW na rachunek MŚ, w całości w ramach części 41, wyniosła 5.192,8 tys. zł, w tym z tytułu odsetek narosłych na oprocentowanych rachunkach bankowych beneficjentów projektów w ramach Priorytetów I−V PO IiŚ od przekazanych im zaliczkowo płatności oraz odsetek narosłych na rachunkach IW od odsetek zwróconych przez beneficjentów – 2.451,4 tys. zł; odsetek karnych naliczonych 21 beneficjentom projektów w ramach Priorytetów I−V PO IiŚ od zwrotów środków wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem, z naruszeniem procedur obowiązujących dla PO IiŚ – 2.741,4 tys. zł. (dowód: akta kontroli str. 2758-2772; 3908-3910) 22 3.2.2 Harmonogramy płatności Departament Funduszy Europejskich MŚ (DFE) po analizie danych dostarczanych od IW oraz na podstawie sporządzanych przez DE zbiorczych harmonogramów wydatków wynikających z podpisanych w ramach PO IiŚ umów, przekazywał do MRR kwartalne prognozy płatności dotyczące PO IiŚ. Uaktualniona prognoza płatności na IV kw. 2013 r., przekazana w odpowiedzi na pismo MRR z dnia 14 listopada 2013 r., stanowiła wynik weryfikacji przeprowadzonych w DFE kwot zrealizowanych wydatków, kwot dokonanych zwrotów, według stanu na 12 listopada 2013 r. oraz planu wydatków na 2013 r. (dowód: akta kontroli str. 3250-3272) 3.2.3 Poświadczenia o płatność i deklaracja wydatków oraz wnioski Na podstawie badania, otrzymanych w październiku 2013 r., dwóch z 16 Poświadczeń i deklaracji wydatków oraz Wniosków o płatność okresową od Instytucji Pośredniczącej II stopnia do Instytucji Pośredniczącej, złożonych przez IW – NFOŚiGW oraz WFOŚiGW w Szczecinie stwierdzono, że w DFE dokonano weryfikacji dokumentów oraz wypełniono część merytoryczną Listy sprawdzającej do poświadczenia i deklaracji wydatków (stanowiącej załącznik 2.10.8−1 Instrukcji wykonawczej Instytucji Pośredniczącej Ministerstwa Środowiska), którą przekazywano do DE w celu sprawdzenia w zakresie finansowym i zatwierdzenia. W ramach weryfikacji Poświadczeń i deklaracji wydatków sprawdzano, oprócz zapisów formalnych, m.in. zgodność z danymi zawartymi w Krajowym Systemie Informatycznym (SIMIK 07-13), prawidłowość wpisanych kwot wydatków, w tym wydatków kwalifikowalnych, zachowanie poziomu dofinansowania UE. Poświadczenia zostały zweryfikowane przez DFE i DE w terminach określonych w Procedurze weryfikacji Poświadczenia i deklaracji wydatków od IW Instrukcji wykonawczej Instytucji Pośredniczącej Ministerstwa Środowiska (wersja z dnia 6 sierpnia 2013 r.). Zatwierdzone kwoty z wniosków o płatność zostały ujęte w Poświadczeniach i deklaracji wydatków oraz Wniosków o płatność okresową od Instytucji Pośredniczącej do Instytucji Zarządzającej (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007−2013) przekazanych do MRR pismami z dnia 23 października i 14 listopada 2013 r. (dowód: akta kontroli str. 3273-3362) 3.2.4 Uruchamianie rezerw celowych Badaniu poddano procedurę przygotowania wniosku o uruchomienie na IV kwartał 2013 r. środków z rezerwy celowej na realizowane projekty w ramach Priorytetów I−IV PO IiŚ. Spośród 18 IW zapotrzebowanie na środki w kwocie 535.277,5 tys. zł zgłosiło 15 IW. W DFE przeprowadzono analizę faktycznego zapotrzebowania na środki, z uwzględnieniem m.in. limitów wyznaczonych w lipcu 2013 r. oraz przyznanych już środków dodatkowych. Na tej podstawie określono brakującą kwotę w wysokości 327.071,6 tys. zł. Pismem z dnia 23 września 2013 r. DFE przekazał do DE wniosek o uruchomienie rezerwy celowej na brakującą kwotę planowaną do wydatkowania do końca 2013 r. w wysokości 327.071,6 tys. zł, z podziałem według klasyfikacji budżetowej. Powyższa kwota została uruchomiona decyzją Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2013 r. na wniosek MŚ z dnia 29 września 2013 r. Wniosek został przygotowany w terminach określonych w Procedurze wnioskowania o uruchomienie rezerwy celowej na realizację priorytetów I−IV oraz XV PO IiŚ Instrukcji wykonawczej Instytucji Pośredniczącej Ministerstwa Środowiska (wersja z dnia 6 sierpnia 2013 r.) oraz zgodnie z załącznikiem 1E – budżet środków europejskich Procedury uruchamiania oraz przyznawania zapewnienia finansowania lub dofinansowania 23 przedsięwzięcia ze środków rezerwy celowej budżetu państwa i budżetu środków europejskich dla programów i projektów realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), a także rozliczeń programów i projektów finansowanych z udziałem tych środków na 2013 rok z części 83, poz. 8, 98, 99. Następnie, w dniu 7 listopada 2013 r. DFE zwrócił się do DE o pilne wyznaczenie limitów środków w łącznej kwocie 327.071,6 tys. zł, w ramach rezerwy celowej dla Instytucji Wdrażających, w podziale na priorytety, wraz z listą projektów, które mogą zostać sfinansowane ze środków rezerwy celowej. Pismem z dnia 8 listopada 2013 r. DE poinformował IW, które zgłosiły zapotrzebowanie na środki, o zmianie limitów na wnioskowane w ww. piśmie DFE kwoty. Ponadto, na podstawie czterech wniosków o uruchomienie rezerwy celowej, złożonych w październiku 2013 r. przez: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) w części 41 na łączną kwotę 3.942,3 tys. zł (na projekty finansowane z MF EOG 2009-2014); przez KZGW w części 22 na łączną kwotę 10.049,5 tys. zł (na projekty finansowane w ramach PO IiŚ oraz PO IG), stwierdzono dotrzymanie zasad postępowania i wymogów określonych w ww. Procedurze. (dowód: akta kontroli str. 3363-3422; 3838-3907) 3.2.5. Realizacja wydatków budżetu środków europejskich przez Ministerstwo Środowiska – dysponenta III stopnia W 2013 r., podobnie jak w 2012 r., nie realizowano wydatków z budżetu środków europejskich w części 22 – Gospodarka wodna. Wydatki budżetu środków europejskich w części 41 – Środowisko zrealizowane zostały w kwocie 4.252,9 tys. zł, co stanowiło 97,3% planu po zmianach. W 2012 r. wydatki nie były realizowane. Największe wydatki dotyczyły zakupu usług pozostałych w kwocie 4.173,1 tys. zł (98,0% planu po zmianach). Wszystkie wydatki zrealizowano ze środków MF EOG 2009−2014. Były one związane z realizacją m.in. projektu pn. „Działania edukacyjne i promocyjne w zakresie efektywności energetycznej i wykorzystania źródeł energii, włączając ideę domów przyjaznych środowisku” – część wydatków w tym zakresie była przeniesiona do realizacji z roku 2012. (dowód: akta kontroli str. 1641-1697) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki dotyczącej realizacji wydatków budżetu środków europejskich nie stwierdzono nieprawidłowości. 4. Roczne sprawozdania budżetowe oraz kwartalne sprawozdania w zakresie operacji finansowych Opis stanu faktycznego 4.1. Mechanizmy zapewniające sporządzania sprawozdań kontrolę prawidłowości Minister Środowiska określił w Polityce rachunkowości procedury kontroli prawidłowości sporządzania sprawozdań budżetowych. Ustalono w nich sposób weryfikacji sprawozdań jednostkowych oraz zasady sporządzania łącznych sprawozdań z uwzględnieniem wzajemnych rozliczeń między jednostkami podległymi dysponentowi części. Od 1 stycznia 2012 roku wdrożono w MŚ Zintegrowany System Informatyczny Wspomagający Zarządzanie Zasobami MŚ QUORUM. Za pomocą modułu tego systemu („Asystent Dysponenta Środków”−ADS), sporządzone zostały łączne sprawozdania roczne Rb-23, Rb-27, Rb-28 za 2013 rok oraz sprawozdania Rb-N, Rb-Z za IV kwartał 2013 r. Weryfikacja sprawozdań odbywa się poprzez: sprawdzenie zgodności wersji papierowej jednostkowego sprawozdania z wersjami elektronicznymi tych sprawozdań. Dodatkowo, 24 sprawozdania Rb-23, Rb-27, Rb-28 były na bieżąco weryfikowane z wersjami elektronicznymi tych sprawozdań, wprowadzanymi do Systemu TREZOR. W ocenie Najwyższej Izby Kontroli powyższe procedury zapewniały prawidłowe i rzetelne sporządzenie sprawozdań rocznych. Łączne sprawozdania budżetowe roczne i kwartalne w zakresie operacji finansowych na koniec IV kwartału były terminowo przekazywane odbiorcom sprawozdań, m.in. Ministerstwu Finansów i GUS. (dowód: akta kontroli str. 2850-3003; 3006-3027) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki dotyczącej skuteczności procedur kontroli prawidłowości sporządzania sprawozdań budżetowych nie stwierdzono nieprawidłowości. 4.2. Rzetelność rocznych sprawozdań budżetowych oraz kwartalnych sprawozdań w zakresie operacji finansowych Badaniem objęto prawidłowość sporządzenia jednostkowych, rocznych sprawozdań budżetowych za rok 2013 Biura Finansowego Ministerstwa Środowiska (dysponenta III stopnia) w części 22 – Gospodarka wodna i 41 – Środowisko: - z wykonania planu dochodów budżetowych (Rb-27), - z wykonania planu wydatków budżetu państwa (Rb-28), - o stanie środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych (Rb−23), - z wykonania planu wydatków budżetu państwa w zakresie programów realizowanych ze środków pochodzących z budżetu UE oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie EFTA, z wyłączeniem wydatków na Wspólną Politykę Rolną (Rb-28 Programy), - z wykonania wydatków budżetu państwa oraz budżetu środków europejskich w układzie zadaniowym (Rb-BZ1); a także: - sprawozdanie budżetu środków europejskich z wykonania wydatków (Rb-28 UE), - sprawozdania finansowe za IV kwartał 2013 r. o stanie: a) należności oraz wybranych aktywów finansowych (Rb-N), b) zobowiązań według tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji (Rb-Z). Bezpośrednio z systemu finansowo-księgowego generowane były sprawozdania Rb-27, Rb-28 i Rb-28 Programy. Sprawozdania zostały sporządzone w terminach określonych w rozporządzeniach Ministra Finansów z dnia: 3 lutego 2010 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej22 i 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych23. (dowód: akta kontroli str. 715-864; 867-874; 3520-3524; 3526-3527) Sprawozdania te przekazują prawdziwy obraz dochodów i wydatków, a także należności i zobowiązań w 2013 r. Zostały sporządzone rzetelnie i prawidłowo pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym, a wykazane w sprawozdaniach kwoty były zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej. Wykazane w sprawozdaniach rocznych Rb-23 dochody w części 41, wykonane i przekazane na rachunek bieżący budżetu państwa, wyniosły 1.089.111,1 tys. zł i były zgodne z kwotami wykazanymi w sprawozdaniach Rb-27. Wydatki wykazane zostały w kwocie 199.932,6 tys. zł (część 41 – Środowisko) oraz 22 23 Dz.U. Nr 20, poz. 103. Dz.U. Nr 43, poz. 247. 25 28.490,8 tys. zł (część 22 – Gospodarka wodna) i były równe kwotom ujętym w sprawozdaniach Rb-28. Wykazany w sprawozdaniach Rb-23 zerowy stan środków na rachunku bieżącym został potwierdzony przez Oddział Okręgowy NBP w Warszawie w dniu 14 stycznia 2014 r. (dowód: akta kontroli str. 845-847; 867-864; 1386-1401; 3073-3153; 3524-3527; 3968-3973) Przedstawiona w rocznym sprawozdaniu Rb-27, dla części 41 − Środowisko, kwota dochodów wykonanych była zgodna z ewidencją księgową, tj. z zapisami na koncie 136 Rachunki bieżące jednostki budżetowej − dochody i wynosiła 1.089.111,1 tys. zł. Analityczna ewidencja zrealizowanych dochodów budżetowych, prowadzona w systemie finansowo-księgowym do konta 136, uwzględniała podziałki klasyfikacji budżetowej (dział, rozdział, paragraf). Po dokonanej korekcie sprawozdania, stan należności pozostałych do zapłaty był zgodny ze stanem faktycznym. (dowód: akta kontroli str. 1389-1390; 3074; 3084) Kwoty wydatków ogółem za 2013 r. wykazane w rocznych sprawozdaniach Rb-28 wyniosły 199.932,6 tys. zł (w części 41 – Środowisko) i 28.490,8 tys. zł (w części 22 – Gospodarka wodna) i były zgodne z zapisami na koncie 130 po stronie Ma i kwotami środków otrzymanych w 2013 r. z Ministerstwa Finansów. Analityczna ewidencja zrealizowanych wydatków budżetowych, prowadzona do konta 130, uwzględniała podziałki klasyfikacji budżetowej (dział, rozdział, paragraf). Kwoty wydatków, wykazane w rocznym sprawozdaniu Rb-28 Programy, były zgodne z odpowiednimi wydatkami, ujętymi w sprawozdaniu Rb-28 w zakresie współfinansowania krajowego oraz współfinansowania z budżetu Unii Europejskiej, czasowo finansowanymi w ramach budżetu państwa. Kwota należności ogółem wykazana w kwartalnym sprawozdaniu Rb-N na koniec IV kw. wyniosła 978,7 tys. zł i wynikała z ewidencji księgowej, po dokonanej korekcie. (dowód: akta kontroli str. 850-851; 1381-1384; 1390-1401; 3074; 3077-3084) W 2013 r. w części 22 – Gospodarka wodna i w części 41 – Środowisko nie wystąpiły zobowiązania wymagalne oraz zobowiązania z tytułu papierów wartościowych, zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz przyjętych depozytów, podlegające wykazaniu w kwartalnym sprawozdaniu Rb-Z. (dowód: akta kontroli, str. 871-874) Do okresów sprawozdawczych roku 2013 miały zastosowanie przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2011 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej w układzie zadaniowym24. Stwierdzono, że kwoty wydatków wykazane w rocznym sprawozdaniu Rb-BZ1 z wykonania wydatków budżetu państwa oraz budżetu środków europejskich w układzie zadaniowym były zgodne z zapisami po stronie Ma konta 990 Plan finansowy wydatków budżetowych w układzie zadaniowym oraz sumą ogólnych kwot wydatków wykazanych w sprawozdaniach Rb-28 i Rb-28UE. (dowód: akta kontroli str. 850-851; 863; 1390-1395;1402-1406; 3520-3524; 3526-3527) Sprawozdania łączne zostały sporządzone przez dysponenta głównego w części 22 – Gospodarka wodna i w części 41 – Środowisko terminowo na podstawie sprawozdań jednostkowych. Sprawozdania przedstawiają rzetelny i prawdziwy obraz zrealizowanych dochodów i wykonanych wydatków oraz stan należności i zobowiązań na koniec 2013 r. (dowód: akta kontroli str. 1525 -1656) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki, dotyczącej prawidłowości i rzetelności sporządzania sprawozdań budżetowych oraz sprawozdań w zakresie operacji finansowych, nie stwierdzono nieprawidłowości. 24 Dz.U. Nr. 298, poz. 1766. 26 5. Księgi rachunkowe Opis stanu faktycznego Dyrektor Generalny MŚ ustalił dla Ministerstwie Środowiska procedury kontroli finansowej, w tym zasady rachunkowości. Dokumentacja zasad rachunkowości spełniała wymagania określone w art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości (uor)25. (dowód: akta kontroli, str. 2850-3011) W Ministerstwie Środowiska – dysponent III stopnia, od dnia 1 stycznia 2012 r. funkcjonował, zatwierdzony do stosowania przez Dyrektora Generalnego Ministerstwa Środowiska, system księgowości komputerowej Quorum edycja 2012, wersja 6. Zasady ochrony danych, w tym metody zabezpieczenia dostępu do danych oraz systemu ich przetwarzania, określone zostały w procedurach kontroli finansowej i w opisie systemu informatycznego Quorum, stanowiącym załącznik do ww. procedur. System księgowości zapewniał: − ciągłość numeracji zapisów w dzienniku oraz ustalenie osoby odpowiedzialnej za treść zapisu (art. 14 ust. 4 uor), − kontrolę kompletności i poprawności zapisów (art. 23 ust. 2 uor), natomiast nie kontrolował poprawności sekwencji dat, − trwałość zapisów (art. 23 ust. 1 uor). Stwierdzono, że zatwierdzania na bieżąco zapisów księgowych, w terminie poprzedzającym termin sporządzania sprawozdań budżetowych rachunkowych, dokonywano począwszy od kwietnia 2013 r. W wystąpieniu pokontrolnym z kontroli wykonania budżetu państwa za 2012 r. opisano nieprawidłowość polegającą na niezatwierdzaniu na bieżąco zapisów księgowych w księgach rachunkowych MŚ, czego skutkiem było przekazywanie dysponentowi głównemu miesięcznych sprawozdań budżetowych (za wszystkie 12 miesięcy 2012 r.), sporządzonych na podstawie danych niespełniających wymogu trwałości zapisów księgowych. Od kwietnia 2013 r., po zakończeniu kontroli wykonania budżetu państwa w 2012 r., wprowadzono zasadę zatwierdzania zapisów w księgach rachunkowych w dniu, w którym następuje generowanie sprawozdań budżetowych (dowody księgowe są zatwierdzane w systemie finansowo-księgowym przed działaniem związanym z wygenerowaniem sprawozdań budżetowych dysponenta III stopnia). W toku przeglądu analitycznego ksiąg rachunkowych 2013 r., przy zastosowaniu narzędzia Fk – skan stwierdzono, że ww. nieprawidłowość, dotycząca niezatwierdzania na bieżąco zapisów w księgach rachunkowych, występowała w I kwartale 2013 r. (do dnia 26 marca 2013 r.). W okresie późniejszym (II-IV kw. 2013 r.) zapisy księgowe w systemie finansowoksięgowym zatwierdzane były na bieżąco. (dowód: akta kontroli, str. 3766-3785) W Ministerstwie Środowiska (dysponent III stopnia) przeprowadzono badanie w zakresie poprawności formalnej dowodów i zapisów księgowych (testy kontroli) oraz wiarygodności zapisów księgowych pod kątem prawidłowości wartości transakcji (zgodność z fakturą oraz zgodność faktury z umową, zamówieniem), okresu księgowania, ujęcia na kontach syntetycznych i analitycznych (a w konsekwencji ujęcia w sprawozdaniach budżetowych). Próbę do badania wyznaczono ze zbioru dowodów księgowych, będących fakturami lub dokumentami równoważnymi fakturom i stanowiących podstawę płatności w 2013 r. oraz odpowiadających tym dokumentom zapisów księgowych. Z powyższego zbioru dokonano losowania próby 58 dowodów i odpowiadających im zapisów księgowych statystyczną metodą monetarną26 na kwotę 146.593,6 tys. zł. Niezależnie badaniu poddano także 71 dowodów (zapisów) księgowych, dobranych w sposób celowy (na kwotę 1.001,2 tys. zł). 25 26 Dz.U. z 2013 r., poz. 330. Metoda statystyczna uwzględniająca prawdopodobieństwo wyboru proporcjonalnie do wartości transakcji (MUS). 27 Z wyjątkiem opisanych poniżej przypadków, dowody i odpowiadające im zapisy księgowe zostały sporządzone prawidłowo pod względem formalnym. (dowód: akta kontroli str. 762-876; 3982-3983; 3990-3993) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono nieprawidłowości, polegające na wprowadzeniu do ksiąg rachunkowych dokumentów księgowych z błędami w dacie operacji gospodarczej, co było niezgodne z art. 23 ust. 2 pkt 1 i art. 24 ust. 1 i 2 uor. Dotyczyło to 66 dowodów na łączną kwotę 38,0 tys. zł. Główna Księgowa MŚ wyjaśniła, że przyczyną wprowadzenia do systemu niewłaściwych danych były błędy pracowników. (dowód: akta kontroli str. 3154-3170) 6. Realizacja zadań „Krajowego Programu Reform” Opis stanu faktycznego „Krajowy Program Reform – Europa 2020” – Aktualizacja 2013/2014 – przyjęty przez Radę Ministrów 30 kwietnia 2013 r. – określił dla Ministra Środowiska realizację w 2013 r. m.in. dwóch zadań dotyczących: 1. „Działań związanych z odchodzeniem od zasady bezpłatnego przydziału uprawnień do emisji na rzecz ich aukcyjnej sprzedaży”. Harmonogram działań do realizacji w 2013 r., dotyczących m.in. przyjęcia ustawy i rozporządzeń wykonawczych oraz stworzenia krajowej platformy aukcyjnej, określał termin zakończenia realizacji prac w tym zakresie na III lub IV kwartał 2013 r. Przyczyny niedotrzymania terminów wynikających z harmonogramu Minister Środowiska wyjaśnił: „Możliwość wyłonienia krajowej platformy aukcyjnej jest warunkowana koniecznością dokonania zmian w prawie krajowym. Takie zmiany zostaną wprowadzone za pomocą nowej ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, nad którą trwają obecnie zaawansowane prace. Z przyjętego na 2013 r. harmonogramu zrealizowany został punkt dot. konsultacji międzyresortowych i społecznych, które rozpoczęły się 17.12. 2013 r. i trwały do dnia 16.01. 2014 r. Przyczyny opóźnień w stosunku do harmonogramu wynikały z przedłużających się prac nad projektem ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, związanych z dużą liczbą aktów prawa UE podlegających implementacji oraz skomplikowanej materii podlegającej uregulowaniom, co wymagało zaangażowania i współpracy wielu resortów. Podjęto stosowne środki zaradcze: aby nie tracić możliwości sprzedaży uprawnień do emisji Ministerstwo Środowiska podjęło działania zmierzające do przeprowadzenia czasowej sprzedaży polskiej puli uprawnień do emisji za pośrednictwem platformy wspólnotowej, prowadzonej przez giełdę European Energy Exchange z siedzibą w Lipsku (EEX). Umowa między Polską a EEX została podpisana w sierpniu 2013 r. i stanowi, że Polska prowadzi sprzedaż uprawnień do emisji na platformie wspólnotowej bez konieczności agregowania uprawnień do emisji – EEX organizuje oddzielne aukcje dla Polski. Uprawnienia do emisji będą sprzedawane za pośrednictwem platformy wspólnotowej do czasu wyłonienia krajowej platformy aukcyjnej. Działanie będzie kontynuowane w KPR 2014/2015 i ustalony został nowy harmonogram: − − − − − Przewidywany termin przyjęcia projektu ustawy przez Radę Ministrów – marzec/kwiecień 2014 r. Przewidywany termin przyjęcia ustawy przez Parlament – maj 2014 r. Przewidywany termin wejścia w życie – III kwartał 2014 r. Przewidywany termin wydania rozporządzeń wykonawczych do ustawy – III kwartał 2014 r. Przetarg dotyczący wyboru krajowej platformy aukcyjnej – IV kwartał 2014 r.” 2. „Opracowania map zagrożenia powodziowego i ryzyka powodziowego w celu ograniczenia negatywnych skutków wystąpienia powodzi”. 28 Mapy zagrożenia powodziowego (MZP) i mapy ryzyka powodziowego (MRP) zostały opracowane i opublikowane w dniu 22 grudnia 2013 r. (na Hydroportalu KZGW) w ramach projektu ”Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami”, zgodnie z wymaganiami określonymi w Dyrektywie powodziowej27. Koszt wykonania map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego w latach 2011–2013 wyniósł łącznie 128.310,6 tys. zł z tego: 5.940,1 tys. zł – ze środków NFOŚiGW oraz 122.340,5 tys. zł – ze środków w ramach PO IG (budżet państwa – 18.355,6 tys. zł; budżet środków europejskich – 103.984,9 tys. zł w ramach współfinansowania). Docelowo mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego będą udostępnione w środowisku systemu ISOK z zastosowaniem usług danych przestrzennych, udostępniających mapy (Map Services) oraz zbiory danych (Data Services). Planowany termin oddania systemu do eksploatacji to 31 grudnia 2014 r. Trwają uzgodnienia dotyczące ewentualnego uzupełnienia map zagrożenia powodziowego w zakresie scenariusza zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego (art. 88d ust. 2 pkt. 3 lit b ustawy − Prawo wodne), obejmującego w pierwszej kolejności większość miejsc, dla których na mapach wskazano zagrożenie przelaniem się wody przez koronę wału przeciwpowodziowego o prawdopodobieństwie wystąpienia 1%. (dowód: akta kontroli str. 1702-1718; 2297-2301) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. 7. Działania podejmowane przez dysponenta części budżetu państwa w ramach nadzoru i kontroli Opis stanu faktycznego W 2013 r. Minister Środowiska wykonywał obowiązek nadzoru i kontroli wynikający z art. 175 ust. 1 i 2 ustawy o finansach publicznych, m.in. poprzez: − przeprowadzenie kontroli w 15 podległych i nadzorowanych jednostkach, w tym m.in.: w czterech instytutach badawczych (w zakresie działalności finansowej, organizacji pracy i zarządzania), trzech parkach narodowych (w zakresie prawidłowości wykorzystania dotacji celowych), dwóch rzgw (w zakresie gospodarowania majątkiem, udzielania zamówień publicznych i terminowości realizacji inwestycji), jednym nadleśnictwie, NFOŚiGW (w zakresie realizacji zadań jako Operatora Systemu Zielonych Inwestycji oraz realizacji wniosków NIK dotyczących kontroli zarządczej) oraz MŚ (w zakresie zawierania umów cywilnoprawnych). W kontrolach parków narodowych nie stwierdzono nieprawidłowości. Po zakończonych kontrolach sformułowano 16 zaleceń pokontrolnych. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły m.in. gospodarki finansowej (zalecenia o charakterze formalnym), realizacji dochodów przez instytuty badawcze, zaciągania kredytu z zabezpieczeniem jego spłaty w formie hipoteki umownej bez uzyskania stosownej zgody Ministra Skarbu Państwa, gospodarowania mieszkaniami funkcyjnymi oraz nieterminowości postępowań administracyjnych; − realizację siedmiu zadań audytowych, w wyniku których zidentyfikowano m.in. ryzyka lub słabe strony kontroli zarządczej w zakresie: niewystarczającego nadzoru nad Prezesem KZGW, braku określonej procedury realizacji projektów, braku monitoringu realizacji celów określonych w Planie Działalności oraz niedotrzymanie terminów przygotowania „Planu działalności Ministra Środowiska na rok 2013 r.”. Plan ten został podpisany przez Ministra Środowiska w dniu 4 stycznia 2013 r. Natomiast termin jego sporządzenia, zgodnie z art. 70 ust 1 ustawy o finansach publicznych, upłynął 30 listopada 2012 r. W 2013 r. nie przeprowadzano kontroli i nie realizowano zadań audytorskich związanych z planowaniem i realizacją dochodów budżetowych, w tym w zakresie skuteczności podejmowanych działań windykacyjnych należności. 27 Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dz.Urz. UE L 288/27). 29 (dowód: akta kontroli str. 2238-2296) Plan działalności Ministra Środowiska na 2013 r. obejmował sześć celów (z tego pięć celów najważniejszych i jeden dodatkowy). Do dnia zakończenia kontroli nie zostało opracowane sprawozdanie z wykonania planu działalności i brak było informacji o poziomie mierników określających stan realizacji celów, zaplanowanych do osiągnięcia w 2013 r. Sekretarz Stanu działający z upoważnienia Ministra Środowiska wyjaśnił, że „Obecnie w Ministerstwie Środowiska trwają prace nad przygotowaniem sprawozdania z Planu działalności Ministra Środowiska na rok 2013. (…) Zgodnie z art. 70 ustawy o finansach publicznych Minister kierujący działem sporządza do końca kwietnia każdego roku sprawozdanie z wykonania planu działalności oraz składa oświadczenie o stanie kontroli zarządczej za poprzedni rok w zakresie kierowanych przez niego działów administracji rządowej. Mając na uwadze powyższe, zestawienie dotyczące realizacji celów i poszczególnych zadań wskazanych w Planie działalności będzie nie wcześniej niż na początku maja 2014 r.” W kwestii sprawowania nadzoru nad realizacją zadań przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, dotyczących m.in. przeniesienia danych monitoringowych do systemu informatycznego Ekoinfonet wraz ze wspomaganiem wdrażania systemu w Inspekcji Ochrony Środowiska, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska wyjaśnił, że „Dla prawidłowego funkcjonowania systemu kontroli zarządczej, Minister Środowiska zatwierdził dwa dokumenty: w roku 2012 Wytyczne w sprawie zasad i trybu sprawowania nadzoru przez komórki organizacyjne Ministerstwa środowiska nad jednostkami organizacyjnymi podległymi lub nadzorowanymi przez Ministra Środowiska (zaktualizowane we wrześniu 2013r.) oraz Działania nadzorcze Ministra Środowiska wobec Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (grudzień 2012r.).(…) Sposób sprawowania nadzoru w ramach systemu kontroli zarządczej, o którym mowa w ww. dokumentach dotyczy również zadań w zakresie przeniesienia danych monitoringowych do systemu informatycznego Ekoinfonet, umieszczonych na liście zadań zakwalifikowanych do dofinansowania ze środków NFOŚiGW z dziedziny „monitoring środowiska”, finansowanych za pośrednictwem rezerwy celowej wymienionej w poz. 59 budżetu „Dofinansowanie zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej.” W roku 2013 nadzór w zakresie realizacji zadań i celów przez GIOŚ sprawowany był m.in. poprzez półroczne sprawozdania z realizacji Planu działalności Ministra Środowiska (gdzie znajdują się zapisy dot. GIOŚ), kwartalne informacje o wykonaniu zadań określonych w planie pracy GIOŚ (pozwalające na ocenę stopnia realizacji poszczególnych zadań), oświadczenie o stanie kontroli zarządczej Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, zestawienia z realizacji mierników w układzie zadaniowym oraz zestawienia prezentujące poziom wykonania dochodów i wydatków za poszczególne kwartały, w tym również w ramach rezerwy celowej poz. 59, a także opiniowanie wniosków o zapewnienie finansowania lub uruchomianie środków. (…) Ponadto Minister Środowiska zgodnie z obowiązującymi przepisami zatwierdza i akceptuje raporty, sprawozdania oraz informacje przygotowywane przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. W kwestii podejmowanych i planowanych do podjęcia działań w zakresie zapewnienia GIOŚ podstaw prawnych do efektywnej realizacji zadania dot. monitorowania środowiska, wyjaśniam, że obecnie nie istnieją problemy natury prawnej dotyczące realizacji tego zadania. Aktualnie procedowane jest rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie zakresu, sposobu oraz trybu zbierania i udostępniania danych w systemie informatycznym Inspekcji Ochrony Środowiska „Ekoinfonet”. W celu przyspieszenia prac nad ww. projektem w bieżącym roku wydałem pełnomocnictwo nr 32 z dnia 10 marca br., upoważniające Głównego Inspektora Ochrony Środowiska do procedowania aktów wykonawczych przewidzianych do wydania na podstawie upoważnień określonych w przepisach ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska. Wobec powyższego obecnie GIOŚ przygotowuje kolejną wersję projektu rozporządzenia uwzględniającą uwagi po uzgodnieniach wewnątrzresortowych. Projekt ten po przyjęciu przez kierownictwo resortu zostanie przekazany do uzgodnień międzyresortowych. Przewiduję, że zakończenie prac legislacyjnych w tym zakresie powinno nastąpić do końca czerwca 2014 r.” 30 (dowód: akta kontroli str. 2306-2310) Roczne sprawozdanie Rb-BZ1 z wykonania budżetu państwa i budżetu środków europejskich w układzie zadaniowym za okres od początku roku do 31 grudnia 2013 r. dla części 22 i części 41 przekazane zostało do Ministerstwa Finansów w dniu 20 lutego 2014 r. Wielkości wydatków wykazane w ww. sprawozdaniu były zgodne z kwotami wykazanymi w rocznych zbiorczych sprawozdaniach Rb-28 i Rb-28 UE. W sprawozdaniu za 2013 r. wykazano m.in.: • Wydatki ogółem w części 22 – Gospodarka wodna w kwocie 1.198.197,6 tys. zł, co stanowiło 97,7% planu po zmianach (1.226.752,9 tys. zł), z tego wydatki budżetu państwa w kwocie 910.750,8 tys. zł oraz wydatki budżetu środków europejskich w kwocie 287.446,8 tys. zł. Największe kwoty wydatków zrealizowano w 2013 r. w Funkcji 12 – Środowisko, dla której właściwy jest Minister Środowiska. Stanowiły one 97,5% wydatków ogółem poniesionych w części 22 i wyniosły: 1.168.290,5 tys. zł (97,7% planu po zmianach), z tego: 880.843,7 tys. zł z budżetu państwa (98,1% planu po zmianach) i 287.446,8 tys. zł z budżetu środków europejskich (96,7% planu po zmianach). Najwyższe kwoty wydatków poniesiono na następujące działania: − 12.5.2.1. Utrzymanie wód i urządzeń wodnych wraz z infrastrukturą związaną z gospodarowaniem zasobami wodnymi w kwocie 288.057,7 tys. zł (97,2% planu po zmianach), z tego: 262.806,9 tys. zł (96,9% planu po zmianach) i 25.251,0 tys. zł ze środków europejskich (100,0% planu po zmianach); − 12.5.3.4. Usuwanie skutków powodzi i suszy w kwocie 121.926,3 tys. zł (99,0% planu po zmianach), w całości z budżetu państwa; − 12.5.3.9. Program wieloletni „Program dla Odry-2006” w kwocie 521.179,6 tys. zł (97,8% planu po zmianach), w tym: 324.935,1 tys. zł z budżetu państwa (97,9% planu po zmianach) i 202.244,5 tys. zł (97,6% planu po zmianach). • Wydatki ogółem w części 41 – Środowisko w kwocie 3.381.582,7 tys. zł, co stanowiło 98,8% planu po zmianach (3.423.685,8 tys. zł), z tego wydatki budżetu państwa w kwocie 578.254,2 tys. zł oraz wydatki budżetu środków europejskich w kwocie 2.803.328,4 tys. zł. Największe kwoty wydatków zrealizowano w 2013 r. w Funkcji 12 – Środowisko, stanowiły one 95,2% wydatków ogółem poniesionych w części 41 i wyniosły: 3.220.348,3 tys. zł (98,8% planu po zmianach), z tego 417.305,6 tys. zł z budżetu państwa (97,4% planu po zmianach) i 2.803.042,7 tys. zł z budżetu środków europejskich (99,0% planu po zmianach). Najwyższe kwoty wydatków poniesiono na następujące działania: − 12.4.2.1. Gospodarowanie odpadami komunalnymi w kwocie 395.297,7 tys. zł (99,6% planu po zmianach), w całości ze środków europejskich; − 12.7.3.2. Pozostałe przedsięwzięcia w zakresie gospodarki wodno-ściekowej w kwocie 1.978.746,4 tys. zł (99,3% planu po zmianach), z tego: 28.896,2 tys. zł ze środków budżetu państwa (100,0% planu po zmianach) i 1.949.850,2 tys. zł z budżetu środków europejskich (99,3% planu po zmianach). W Ministerstwie Środowiska funkcjonował Zespół do spraw budżetu zadaniowego (zwany dalej „Zespołem”), jako organ pomocniczy Ministra Środowiska. Do zadań tego Zespołu należała merytoryczna ocena rozwiązań wprowadzanych w zakresie budżetu zadaniowego. Dyrektor Generalny Ministerstwa Środowiska (pełniący jednocześnie funkcję Przewodniczącego Zespołu) wyznaczył również departamenty merytoryczne, które były odpowiedzialne za realizację poszczególnych zadań oraz monitorowanie stopnia realizacji celów na podstawie wielkości wykonania mierników. We wszystkich podległych lub nadzorowanych jednostkach wprowadzone zostały jednolite zasady: kalkulowania kosztów realizowanych działań, wyliczania wartości mierników oraz wprowadzania zmian w układzie zadaniowym po zmianach budżetu w układzie klasyfikacji budżetowej. Sprawozdania RB-BZ1 oraz załączone do nich części opisowe za I półrocze 2013 r. oraz roczne za 2013 r. podlegały weryfikacji w Departamencie Ekonomicznym. W przypadku stwierdzenia błędów lub konieczności uzyskania dodatkowych informacji w zakresie wykazanych danych w sprawozdaniu jednostkowym podlegającym włączeniu do sprawozdania dysponenta części budżetowej, jednostki podległe lub nadzorowane wzywane były do przedłożenia korekty. 31 W ciągu roku jednostki podległe i nadzorowane informowały Departament Ekonomiczny o zmianach wartości mierników. Ustalono, że dane dotyczące realizowanych projektów niezbędne do wyznaczania wartości miernika pozyskiwano z KSI SIMIK 07−13 co najmniej raz w tygodniu; zmiany te nie wynikały z dokonywanych w ciągu roku zmian w budżecie tradycyjnym, tylko ze zmian w harmonogramach realizacji poszczególnych projektów. W następstwie zmian w planie finansowym jednostki nie wprowadzano zmian w wartości planowanych do wykonania mierników. Jak wyjaśniono, zmiany w planie finansowym nie wpływały bezpośrednio na wartość docelową mierników, m.in. w działaniach 12.7.3.2. oraz 12.4.2.1. i dlatego nie dokonywano ich aktualizacji po każdej zmianie planu finansowego w układzie tradycyjnym. Do dnia zakończenia kontroli trwała weryfikacja przekazanych danych przez jednostki podległe i nadzorowane, na podstawie których opracowana zostanie w kwietniu br. analiza stopnia realizacji budżetu zadaniowego, w oparciu o osiągnięte wartości mierników w 2013 r. W 2013 r. nie przeprowadzono, ani nie planowano przeprowadzenia w jednostkach podległych i nadzorowanych działań weryfikujących wiarygodność źródeł danych w formie kontroli i audytów. (dowód: akta kontroli str. 1176-1255; 2455-2500; 3466-3494; 3688-3796; 3926-3930) NIK zwraca uwagę, że w odniesieniu do działań związanych z organizacją „Konferencji COP 19” w Ministerstwie nieskutecznie funkcjonowały mechanizmy kontroli zarządczej. W toku kontroli ustalono bowiem, że: • Ministerstwo Środowiska bez przeprowadzenia wstępnej kalkulacji wydatków podało w uzasadnieniu do projektu uchwały Rady Ministrów w sprawie zgłoszenia kandydatury Polski, jako gospodarza „Konferencji COP 19”, że wydatki powinny ukształtować się na poziomie wydatków poniesionych na Konferencję COP 14 organizowaną w 2008 r., a nawet na poziomie niższym (poniesione wówczas wydatki wyniosły ok. 72.000 tys. zł). Na podstawie takich danych, w dniu 16 października 2012 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę wyrażającą zgodę na zgłoszenie kandydatury Rzeczypospolitej Polskiej, jako gospodarza „Konferencji COP 19” oraz upoważniła Ministra Środowiska do dokonania tego zgłoszenia. (dowód: akta kontroli, str. 363-374; 401-406; 443-471; 899-1040; 3690) Dyrektor DZR zeznał, że: „(…) W okresie przygotowywania uzasadnienia projektu Uchwały Rady Ministrów w sprawie zgłoszenia kandydatury RP i Warszawy jako gospodarza Konferencji nie były znane (…) szczegółowe wymagania organizacyjnotechniczne odnośnie przedmiotowej Konferencji. Projekt wymagań Sekretariat UNFCCC przekazał Ministerstwu w trybie roboczym dopiero po zakończeniu misji technicznej mającej na celu weryfikację zaproponowanego miejsca obrad (…). Dlatego nie było możliwości przygotowania bardziej szczegółowej kalkulacji kosztów. (…) Wstępny szacunek kosztów możliwy był jedynie w oparciu o dotychczasowe doświadczenia w powyższym zakresie, tj. organizacji 14 sesji Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (…) w Poznaniu w 2008 r., której łączne koszty wyniosły ok. 72 mln. zł. Również Podsekretarz Stanu, który podpisał uzasadnienie do projektu uchwały Rady Ministrów wyjaśnił, że: „(…) Brak wskazania miejsca lokalizacji Konferencji (decyzja akceptująca Stadion Narodowy została podjęta przez Biuro Konferencji Stron dopiero w marcu 2013 r.) oraz brak na tym etapie wiedzy na temat dokładnych wymagań organizacyjno-technicznych Sekretariatu UNFCCC co do organizacji Konferencji uniemożliwiały nawet wstępne oszacowanie jaki będzie wkład partnerów biznesowych.” Sekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska (były Minister Środowiska) wyjaśnił, że w MŚ, decyzja dotycząca organizacji „Konferencji COP 19” w Polsce, zapadła w lipcu albo we wrześniu 2012 r. „(…) W momencie, gdy Rada Ministrów podjęła decyzję, wiadomym było, że inne państwo nie zgłosiło kandydatury, stąd wiadomym było, że to Polska będzie organizatorem COP. Koszt COP został oszacowany na podstawie doświadczeń z organizacji COP w Poznaniu (…) wychodziliśmy w Ministerstwie z założenia, że była to kwota referencyjna.” 32 Była Podsekretarz Stanu zeznała, że „(…) Minister Finansów postawił warunek, że COP19 nie może być finansowany z budżetu państwa. Na etapie podejmowania decyzji politycznej, jako punkt referencyjny wskazano 72 mln zł, jako koszt COP14 w Poznaniu. Było to w październiku 2012 r. Nie spodziewaliśmy się tak dużego wzrostu kosztu COP19, który był spowodowany m.in. wzrostem składki dla Sekretariatu. (…) Doszły także koszty związane z zabezpieczeniem COP19, który miał się rozpocząć 11 listopada 2013 r. Wydaje mi się, że w końcu stycznia 2013 r. otrzymaliśmy projekt HCA, który zanegowaliśmy jako nieadekwatny do warunków Polski. Nie prowadziłam prac osobiście, nadzorowałam jedynie DZR w którym prowadzono prace przygotowawcze. Dużym elementem budżetu było wynajęcie Stadionu Narodowego. Stadion był zainteresowany organizacją COP19. Musieliśmy oddzielić wynajem powierzchni od organizacji COP19, ponieważ wynajem nie podlega ustawie prawo zamówień publicznych. Koło marca 2013 r. skonkretyzowała się kwota ok. 100 mln zł jako kosztu COP19.” (dowód: akta kontroli, str. 375-380; 1158-1161; 1266-1272) • W dniu 7 listopada 2012 r. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska skierowała do Prezesa Zarządu NFOŚiGW pismo z prośbą o zapewnienie środków finansowych na organizację COP 19 w wysokości nieprzekraczającej łącznych kosztów organizacji 14 sesji Konferencji Stron COP 14. NFOŚiGW w dniu 9 listopada 2012 r., poinformował Dyrektora DZR, że działania w celu zapewnienia w Narodowym Funduszu koniecznych środków finansowych mogą zostać podjęte po przekazaniu przez Ministerstwo informacji uzupełniających. Z ponowną prośbą Narodowy Fundusz zwrócił się 3 stycznia 2013 r. do dyrektora DZR o przekazanie, w terminie do 7 stycznia 2013 r. informacji uzupełniających, koniecznych do opracowywanego Planu działalności Narodowego Funduszu na rok 2013 r. Zakres niezbędnych informacji, wymienionych w ww. piśmie NFOŚiGW pokrywał się z zakresem wymienionym w dniu 9 listopada 2012 r. Jednocześnie NFOŚiGW poinformował, że w celu umożliwienia sfinansowania przez Narodowy Fundusz „Konferencji COP 19” konieczne będzie złożenie wniosku o przekazanie środków, wraz z wystąpieniem o zmianę listy zadań zakwalifikowanych do dofinansowania na rok 2013. Jak ustalono w toku kontroli w Ministerstwie Środowiska szacowanie kalkulacji kosztów COP 19 rozpoczęto 6 lutego 2013 r., a ostateczny wniosek o dofinansowanie Konferencji kwotą 99.997,0 tys. zł (po negocjacjach z NFOŚiGW) wysłano do NFOŚiGW 5 kwietnia 2013 r. W dniu 27 maja 2013 r. Podsekretarz Stanu w MŚ podpisała z NFOŚiGW umowę na dofinansowanie ww. zadania. (dowód: akta kontroli, str. 381-398; 406-471; 897-1066) Sekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska wyjaśnił: „(…) Nie umiem (…) odtworzyć co się działo między 7 listopada 2012 r., a 6 lutego 2013 r., ale należy mieć na uwadze, że w tym czasie było posiedzenie Rady Ministrów Środowiska UE i konferencja w Doha, która zaangażowała cały zespół zajmujący się przygotowaniem COP19 (…)”. (dowód: akta kontroli, str. 1158-1161 Była Podsekretarz Stanu w MŚ zeznała: „(…) Nie zostały opóźnione prace nad uzyskaniem finansowania COP19 przez NFOŚiGW. Miałam przekonanie, że (…) nie będzie możliwości jego (wniosku) zmiany i zwiększenia kwoty dofinansowania. (…) Wniosek został złożony po oszacowaniu kosztów (…). 7 listopada 2012 r. napisałam do NFOŚiGW prosząc o zapewnienie finansowania COP19 – było to pismo informacyjne i wiedziałam, że niezbędne będzie złożenie wniosku. Przygotowanie wniosku było opóźnione z uwagi na rozmowy z Sekretariatem i dążenie do obniżenia kosztów do minimum. Długo trwało definiowanie wymagań przez MSW, a na początku NFOŚiGW twierdził, że zakupy na rzecz MSW musi wykonać MŚ. Po zmianie stanowiska Funduszu trzeba było rozpocząć ponowne procedowanie zmiany planu finansowego Funduszu. Jestem przekonana, że NFOŚiGW wiedział o konieczności zapewnienia środków na COP19. Byłam w tej sprawie w bezpośrednim kontakcie z Panią Prezes.” (dowód, akta kontroli, str. 1266-1272) 33 Dyrektor DZR zeznał: „(…) Wiadomo było, że w budżecie państwa nie będzie środków na COP19 (…) zgoda została udzielona pod warunkiem, że koszty będą sfinansowane przez NFOŚiGW. Jesienią 2012 r. poinformowaliśmy o tym Fundusz, wskazując, że koszty te powinny być ok. 72 mln zł. (…) Kandydatura Polski została zgłoszona, gdy lista dotacji dla państwowych jednostek budżetowych na rok 2013 była zatwierdzona przez Ministra Środowiska. (…) Nie można było wcześniej przewidzieć środków w NFOŚiGW dlatego, że lista zadań była tworzona w I kwartale 2012 r. i w momencie zgłaszania kandydatury Polski lista była zatwierdzona. (…) To, że koszt COP19 może sięgnąć nawet ok. 100 mln zł wiadomym było po pierwszej misji Sekretariatu w marcu 2013 r. oraz wstępnym rozeznaniu rynku. (…) (dowód: akta kontroli, str. 888-891) Główny specjalista w Biurze Finansowym MŚ zeznała: „(…) Wniosek do NFOŚiGW był złożony na początku kwietnia 2013 r. (…). Wizja logistyczno-techniczna zaczęła się kształtować po wizycie przedstawicieli Sekretariatu w lutym 2013 r. (…) Misja w lutym 2013 wizytowała Stadion Narodowy jako potencjalne miejsce COP19. (…) Kalkulując koszty COP19 opieraliśmy się w dużej mierze na doświadczeniach z lat ubiegłych, posiadanych na ten moment wymaganiach Sekretariatu i chyba na doświadczeniach z konferencji w Doha. Szczegółowe warunki COP19 kształtowały się przez kilka miesięcy. (…) Rozeznanie wartości zamówienia na obsługę logistyczno-techniczną (…) było (…) robione (…) na przełomie czerwca i lipca 2013 r. w ciągu kilku dni (…).” (dowód: akta kontroli, str. 892-896) • Po podpisaniu umowy na dofinansowanie organizacji „Konferencji COP 19”, Podsekretarz Stanu w MŚ wystąpiła do NFOŚiGW z wnioskiem o uruchomienie środków poprzez rezerwę celową poz. 59 jednorazowo w wysokości pełnej kwoty umowy, tj. 99.997,0 tys. zł. Wnioskowane środki, zgodnie z procedurą finansowania zadań pjb w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, wpłynęły na rachunek dochodów MŚ w dniu 28 maja 2013 r. i przekazane zostały tego samego dnia na centralny rachunek dochodów budżetu państwa w Ministerstwie Finansów. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów zwróciła się do Ministra Środowiska o szczegółowe uzasadnienie wniosku wypłaty pełnej kwoty na realizację zadania wraz ze szczegółową kalkulacją, wskazując, że „(…) część zadań będzie realizowana przez Ministra Spraw Wewnętrznych oraz wysokość wnioskowanej przez Ministra Środowiska kwoty: 99.997.000 zł budzi wątpliwości” Minister Środowiska, w dniu 4 czerwca 2013 r., przekazał szczegółowe uzasadnienie wniosku oraz szczegółową kalkulację szacunkowych kosztów organizacji COP 19. Poinformował także, że faktycznie część wydatków związanych z Konferencją w kwocie 9.979,0 tys. zł będzie realizowana przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (MSW). W związku z tym zaistniała konieczność podpisania porozumienia pomiędzy MŚ a MSW, które umożliwi umieszczenie MSW na liście beneficjentów i podpisanie przez MSW stosownej umowy z NFOŚiGW na dofinansowanie części wydatków. Była Podsekretarz Stanu MŚ wyjaśniła, że „ (…) Po podpisaniu umowy z NFOŚiGW wystąpiłam o przekazanie całej kwoty jednorazowo na konto MŚ. Po interwencji Ministerstwa Finansów błąd został naprawiony. Moim celem było umożliwienie jak najszybszego procedowania przygotowania do COP19. (…)” (dowód: akta kontroli str. 1271; 1836-1914) • Sporządzenie harmonogramu wydatków i podpisanie umowy na dofinansowanie organizacji „Konferencji COP 19” dopiero w końcu maja 2013 r., tj. pięć miesięcy przed wyznaczoną datą Konferencji, spowodowało spiętrzenie terminów. W związku z tym po unieważnieniu postępowania w trybie przetargu ograniczonego na udzielenie zamówienia „Organizacja logistyczno-techniczna 19 Konferencji Stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w spawie zmian klimatu (UNFCCC COP 19), 9 sesji Konferencji Stron służącej jako Spotkania Stron Protokołu z KIOTO (CMP9) oraz 39 sesji organów pomocniczych konwencji (11−22 listopada 2013 r.) wraz z kreacją i wizualizacją przestrzeni konferencyjnej” (unieważnienie spowodowane podaniem przez 34 oferentów wyższych cen niż kwoty jakie zamawiający zamierzał przeznaczyć na ten cel), Ministerstwo Środowiska udzieliło MTP zamówienia w trybie z wolnej ręki, powołując się na przesłankę określoną w art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy − Prawo zamówień publicznych. Przepis ten stanowi, że zamawiający może udzielić zamówienia w trybie z wolnej ręki, jeżeli ze względu na wyjątkową sytuację niewynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której nie mógł on przewidzieć, wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia, a nie można zachować terminów określonych dla innych trybów udzielenia zamówienia. W kwestii wyjaśnienia, dlaczego do udziału w negocjacjach warunków umowy na wykonanie ww. zamówienia w trybie z wolnej ręki została zaproszona firma, która w poprzednim postępowaniu zajęła przedostanie miejsce wśród ocenianych oferentów, była Podsekretarz Stanu w MŚ zeznała, że „Międzynarodowe Targi Poznańskie nie zakwalifikowały się do drugiej tury przetargu ograniczonego. W moim osobistym przekonaniu, co zostało udowodnione w czasie COP 19, MTP były jedyną firmą w Polsce, która mogła zorganizować COP 19. Pozostali oferenci, to były konsorcja. MTP miało własne wyposażenie i kadry. Oceniam, że jedno z kryteriów przetargu zostało ustawione nieprecyzyjnie. Błąd ten został dostrzeżony po otwarciu ofert, jakie wpłynęły w przetargu ograniczonym.” Radca Ministra w DZR zeznała, że „Nie pamiętam kto ustalił kryteria dopuszczenia do drugiego etapu przetargu ograniczonego. (…) MTP to spółka Skarbu Państwa, co było jednym z kryteriów wyboru, ponadto ta firma już organizowała COP 14.” Dyrektor DZR zeznał: „Do drugiego etapu przetargu ograniczonego Międzynarodowe Targi Poznańskie nie zostały dopuszczone ze względu na fakt, że nie uzyskały dostatecznej liczby punktów, co wynikało z faktu, że inne firmy przedstawiły znacząco wyższe gwarancje finansowe. Założeniem było, że podmiot, który będzie realizował to zadanie, musi mieć możliwość sfinansowania zadania, przed otrzymaniem wynagrodzenia. Przyznaję, że błędem było nieustalenie górnego progu finansowego punktowanych gwarancji, co spowodowało, że podmioty mogły uzyskać więcej punktów za większą zdolność finansową. Można było uzyskać bardzo dużo punktów przedstawiając zaplecze finansowe większe niż wymagane minimum. Firmy, które znalazły się w czołówce przedstawiły bardzo duże możliwości finansowe udostępnione przez podmioty trzecie. Targi przedłożyły ofertę opartą wyłącznie o własne zasoby, zaś pozostałe firmy przedstawiały ofertę, w ramach których przedstawiały doświadczenie kilku podmiotów, w tym podwykonawców, freelancerów. MTP zostały zaproszone do negocjacji warunków zamówienia w trybie z wolnej ręki, bo wiem, że podmiot ten bez zastrzeżeń zorganizował COP w 2008 r. i to doświadczenie dawało dużą dozę prawdopodobieństwa, że zamówienie zostanie wykonanie prawidłowo. Pozostałe firmy – oferenci nie mieli doświadczenia w realizacji tak dużego wydarzenia. W przetargu ograniczonym MTP spełniały minimalne wymogi finansowe. (…)Targi miały zespół własnych pracowników, własne zasoby techniczne i finansowe oraz doświadczenie we współpracy z Sekretariatem Konwencji. Dużą część zasobów technicznych Targi mają we własnych magazynach, pozostali oferenci to były firmy eventowe i wg mnie ryzyko złego wykonania zamówienia przy wyborze MTP było najmniejsze.” (dowód: akta kontroli, str.: 511-544; 622-713; 888-891; 1268-1272; 1314-1316) • Z analizy dokumentów dotyczących negocjacji warunków najmu Stadionu Narodowego oraz z Programu funkcjonalno-użytkowego na przygotowanie powierzchni deweloperskich na potrzeby „Konferencji COP 19”, będącego załącznikiem do umowy zawartej w dniu 14 czerwca 2013 r. przez Skarb Państwa – Ministerstwo Środowiska oraz PL 2012+ sp. z o.o., której przedmiotem było oddanie Ministerstwu, do odpłatnego użytkowania, całości pomieszczeń, powierzchni i otoczenia Stadionu Narodowego w Warszawie w obrębie terenu grodzonego wraz z wyposażeniem wynika, że część pomieszczeń wynajmowanych na Stadionie Narodowym musiała być wykończona, i wynajmując Stadion na dwa miesiące sfinansowano także prace wykończeniowe (m.in. tynkowanie, roboty w zakresie stolarki budowlanej, kładzenie płytek, kładzenie i wykładanie podłóg, nakładanie powierzchni kryjących). Koszt wykończenia powierzchni w zakresie umożliwiającym montaż instalacji tymczasowych na potrzeby spotkań, side35 event rooms + strefa bezpieczeństwa + biura UNFCCC + restauracja + zaplecze 330m2 określonych w wymaganiach UNFCCC – 8.003m2, wedug stanu na dzień 29 maja 2013 r. wyniósł 10.828,1 tys. zł, wobec całkowitego umownego czynszu najmu 26.411,4 tys. zł. Była Podsekretarz Stanu w MŚ zeznała, że „(…) W mojej ocenie cena najmu obejmowała wynajem powierzchni na Stadionie, aczkolwiek miałam świadomość, że część pomieszczeń musi być wykończona. Przyznaję, że wynajmując Stadion na dwa miesiące sfinansowano także prace wykończeniowe, ale wyszłam z założenia, że skoro Stadion należy do Skarbu Państwa, pieniądze te zostały zainwestowane w Skarb Państwa, tym samym Skarb Państwa na tym nie stracił.” (dowód: akta kontroli str. 1268-1272; 1317-1350; 2018-2036; 3911-3914) Po kontroli wykonania budżetu państwa w roku 2012 w częściach: 22 i 41, NIK sformułował dziewięć wniosków pokontrolnych, spośród których sześć wniosków zostało zrealizowanych. Natomiast realizacja trzech wniosków, tj.: − kontynuowania działań w celu zrealizowania wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym NIK dotyczącym wykonania budżetu państwa w 2011 r.; − zapewnienia skutecznego funkcjonowania kontroli zarządczej; − zapewnienia poprawności formalnej zapisów księgowych; nie przyniosła oczekiwanych rezultatów, szczególnie w odniesieniu do skutecznej egzekucji należnych budżetowi państwa dochodów oraz funkcjonowania mechanizmów kontroli zarządczej. (dowód: akta kontroli str. 2311-2326) Stosownie do art. 68 ust. 1 ustawy o finansach publicznych kontrola zarządcza stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie m.in. zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi; skuteczności i efektywności działania. Stwierdzone nieprawidłowości, opisane w niniejszym wystąpieniu pokontrolnym wskazują na nieskuteczne funkcjonowanie mechanizmów kontroli zarządczej. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie mimo stwierdzonych nieprawidłowości działania podejmowane przez dysponenta części budżetu państwa w ramach nadzoru i kontroli. IV. Wnioski Wnioski pokontrolne Przedstawiając powyższe oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli28, wnosi o: 1) zwiększenie skuteczności egzekwowania dochodów należnych budżetowi państwa; 2) zapewnienie skutecznego i efektywnego funkcjonowania kontroli zarządczej; 3) podjęcie działań zmierzających do zwrotu niewłaściwie naliczonych kosztów wynajmu Stadionu Narodowego na organizację „Konferencji COP 19” w kwocie 1,6 tys. zł; 4) podjęcie działań w celu zapewnienia poprawności formalnej zapisów w księgach rachunkowych. 28 Dz.U. z 2012 r., poz. 82 z późn. zm. 36 V. Pozostałe informacje i pouczenia Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Obowiązek poinformowania NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do Prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK proszę o poinformowanie Najwyższej Izby Kontroli, w terminie 14 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego, o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków pokontrolnych oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań. W przypadku wniesienia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, termin przedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniu zastrzeżeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego. Warszawa, dnia 22 kwietnia 2014 r. Wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli Wojciech Kutyła ........................................................ Podpis 37 KSI-4100-001-01/2014 Warszawa, dnia 11 czerwca 2014 r. Pan Maciej H. Grabowski Minister Środowiska POWIADOMIENIE Zgodnie z art. 35c ust. 3 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. z 2012 r., poz. 82 ze zm.) Najwyższa Izba Kontroli Departament Środowiska powiadamia, że w tekście wystąpienia pokontrolnego z dnia 22 kwietnia 2014 r., sporządzonego w związku z kontrolą Wykonanie budżetu państwa w 2013 r. część 22 − Gospodarka wodna i część 41 – Środowisko (P/14/001) dokonano w dniu 11 czerwca 2014 r. sprostowania oczywistych omyłek pisarskich i rachunkowych poprzez 1) zastąpienie użytego na str. 8 (akapit trzeci w części „Ustalone nieprawidłowości”) wyrazu „zdefiniowania”, wyrazem „zidentyfikowania”; 2) zastąpienie wymienionej na str. 9 (wiersz 13 od góry) liczby „330.270,4 tys. zł” liczbą „330.154,2 tys. zł”; 3) zastąpienie wymienionej na str. 10 (wiersz 13 od dołu) liczby „99,3%” liczbą „99,9%”; 4) zastąpienie wymienionej na str. 10 (wiersz ósmy od dołu) liczby „97,6%” liczbą „99,2%”; 5) zastąpienie użytego na str. 13 (wiersz 13 od góry) wyrazu „Wspólnota” wyrazem „Współpraca”; 6) zastąpienie użytego na str. 13 (wiersz trzeci od dołu) wyrazu „Transgraniczna” wyrazem „Terytorialna”; 7) skreślenie użytych na str. 14 (akapit trzeci od góry) wyrazów „i pochodne”; 8) zastąpienie wymienionych na str. 14 (akapit trzeci od góry) liczb „606 zł, tj. o 7,8%” liczbami „421 zł, tj. o 5,6%”; 9) zastąpienie wymienionej na str. 14 (drugi wiersz od dołu) liczby „37.488,2 tys. zł” liczbą „37.523,3 tys. zł”; 10) zastąpienie wymienionych na str. 14 (pierwszy wiersz od dołu) liczb „1.672,8 tys. zł, tj. o 4,7%” liczbami „1.805,0 tys. zł, tj. o 5,1%”; 11) zastąpienie wymienionej na str. 15 (drugi wiersz od góry) liczby „7.232” liczbą „7.238”; 12) zastąpienie wymienionych na str. 15 (drugi wiersz od góry) liczb „259 zł, tj. o 3,7%” liczbami „283 zł, tj. o 4,1%” 13) zastąpienie wymienionej na str. 18 (wiersz dziewiąty od dołu) liczby „1.970,6” liczbą „1.970,8”; 14) zastąpienie wymienionej na str. 21 (wiersz 18 od góry) liczby „86,1%” liczbą „88,9%”; 15) zastąpienie wymienionej na str. 21 (wiersz 21 od góry) liczby „2.729.330,7” liczbą „2.713.330,9”; 16) zastąpienie użytych na str. 22 (wiesz 17 od dołu) wyrazów „Priorytetów I-IV PO IiŚ” wyrazami „Priorytetów I, II, IV i V PO IiŚ”; 17) zastąpienie użytych na str. 22 (wiersz szósty od dołu) wyrazów „priorytetów I-IV” wyrazami „priorytetów I-V” 18) zastąpienie wymienionej na str. 23 (wiersz 14 od góry) liczby „10.049,5” liczbą „10.039,5”; 19) dodanie na str. 30 (wiersz 18 od góry) po wyrazach „262.806,9 tys. zł” wyrazów „z budżetu państwa”; 20) zastąpienie wymienionej na str. 30 (wiersz 22 od góry) liczby „521.179,6” liczbą „527.179,6”. Sprostowanie niniejszych omyłek nie podlega zaskarżeniu. 2