„Pamięć Europy” IV Sympozjum Instytucji Zajmujących się Historią

Informacja prasowa
Wiedeń, 13 maja 2015 r.
„Pamięć Europy”
IV Sympozjum Instytucji Zajmujących się Historią XX wieku
Wiedeń, 11-13 maja
Pamięć o II wojnie światowej 70 lat po jej zakończeniu. Zwycięzcy, pokonani,
sprawcy, ofiary, bierni świadkowie
Jesteśmy narodem ofiar i sprawców – powiedział Prezydent Austrii Heinz Fischer
podczas Sympozjum „Pamięć Europy”, które w środę zakończyło się w Wiedniu.
Ponad dwustu pięćdziesięciu przedstawicieli instytucji i organizacji zajmujących się
historią XX wieku przez trzy dni wzięło udział w wykładach, panelach dyskusyjnych
i warsztatach na temat pamięci o II wojnie światowej. Wydarzenie organizowane
jest od czterech lat z inicjatywy Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność.
– Zakończona 70 lat temu II wojna światowa to największa tragedia w dziejach ludzkości – podkreślił
Prezydent Heinz Fischer, zauważając także, że z tej historii płynie nauka dla kolejnych pokoleń.
Według niego wiele narodów potrzebowało czasu, by zrozumieć swoją współodpowiedzialność za
zbrodnie minionego stulecia – Austriacy latami uważali się za ofiary II wojny światowej, wychodząc z
założenia, że im więcej było wśród nich ofiar, tym mniej winnych. Byli i tacy, którzy twierdzili, że naród
austriacki jest bez winy, podkreślając m.in., że „Anschluss przyszedł z zewnątrz”, a „rozkazy były z
góry” – dodał Fischer.
Podczas dyskusji na temat różnych pamięci o totalitaryzmach minionego stulecia, uczestnicy
Sympozjum usiłowali odpowiedzieć na pytanie, jak mówić o zbrodniach XX wieku bez ich
zrównywania. Prof. Richard Overy z brytyjskiego Uniwersytetu Exeter podkreślał, że dopiero upadek
komunizmu w Europie Wschodniej pozwolił na otwarcie uczciwej dyskusji o prawdziwej naturze Rosji
sowieckiej. Skutkiem tego zmieniło się spojrzenie, pojawiły się głosy zrównujące zbrodniczy charakter
obu reżimów totalitarnych. – Systemy totalitarne mają wiele cech wspólnych. Niektórzy usiłują nawet
dokonywać karkołomnych porównań, licząc ofiary obu systemów, aby przekonać się, który z
dyktatorów – Hitler czy Stalin – był większym zbrodniarzem. Tymczasem – zaznaczył Overy, sięgając
po przykład z historii Polski – okrutna prawda na temat zbrodni katyńskiej jest taka, że każdy z nich,
zarówno Hitler i Stalin, mógł jej dokonać, choć w tym wypadku odpowiedzialność rosyjska jest poza
wszelką wątpliwością.
Po raz pierwszy podczas Sympozjum poświęcono tak wiele uwagi artystom i ich interpretacjom
II wojny światowej. Obecna w Wiedniu Anda Rottenberg zauważyła: Może się wydawać, że w samej
Wojnie to nie jej piekło najbardziej intryguje współczesnych artystów, ale mechanizm, z jakim fakty
stopniowo ustępują miejsca fikcji oraz nieuchronny proces zacierania się pamięci jako takiej.
Z kolei dr Monica Bohm-Duchen, pisarka i wykładowca z Londynu, mówiła o twórczości artystycznej,
która powstała w okresie II wojny światowej. – Wielu ludzi, którzy wcześniej nie mieli nic wspólnego
ze sztuką, pod wpływem strasznych okoliczności wojny poczuło wtedy wewnętrzny przymus
tworzenia. Dzieła te mają teraz ogromną wartość edukacyjną, tym bardziej, że świadkowie tamtych
wydarzeń odchodzą. – dodała Bohm-Duchen.
Dyskusję na temat zbrodni Holocaustu podsumowała dr Karen Franklin z Międzynarodowej Rady
Muzeów (ICOM): – Musimy skoncentrować się na przyszłości, na nadchodzących latach, w których
kolejne pokolenia będą musiały przejąć tę odpowiedzialność za przekazanie pamięci swoich rodziców,
dziadków i pradziadków.
Cykl sympozjów “Pamięć Europy” został rozpoczęty we wrześniu 2012 roku w Gdańsku. Kolejne
edycje miały miejsce w Berlinie i Pradze. W przyszłym roku przedstawiciele instytucji zajmujących się
historią XX wieku spotkają się w Budapeszcie.
Więcej informacji i szczegółowy program wydarzenia dostępne są pod adresem:
www.europeanremembrance.enrs.eu.
Organizatorem Sympozjum „Pamięć Europy” jest:
Europejska Sieć Pamięć i Solidarność
we współpracy z:
Federalną Fundacją Badań nad Dyktaturą Socjalistycznej Partii Jedności
Europejskim Centrum Solidarności
Instytutem im. Ludwiga Boltzmanna ds. Badań nad Konsekwencjami Wojny
Fundacją na rzecz Pomnika Pomordowanych Żydów Europy
Partnerzy:
Instytut Federalny ds. Kultury i Historii Niemców w Europie Środkowo-Wschodniej
Akademia Dyplomatyczna w Wiedniu
Węgierska Akademia Nauk
Instytut Nauk o Człowieku
Europejska Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS) jest
międzynarodowym przedsięwzięciem, które ma na celu
badanie, dokumentowanie oraz upowszechnianie wiedzy
na temat historii Europy XX wieku i sposobów jej
upamiętniania ze szczególnym uwzględnieniem okresu
dyktatur, wojen i społecznego sprzeciwu wobec zniewolenia.
Członkami Sieci są: Niemcy, Polska, Słowacja i Węgry oraz
Rumunia. Status obserwatora mają Austria i Czechy.
www.enrs.eu
Federalna Fundacja Badań nad Dyktaturą Socjalistycznej
Partii Jedności (SED) została założona w 1998 roku przez
Bundestag. Fundacja bada przyczyny, historię i konsekwencje
dyktatury w radzieckiej strefie okupacyjnej w Niemczech oraz
w NRD. Jej działalność polega w głównej mierze na realizacji
projektów o charakterze historyczny, edukacyjnym i
naukowym, a także wsparciem ofiar reżimu komunistycznego
w Niemczech.
www.bundesstiftung-aufarbeitung.de/
Europejskie Centrum Solidarności (ECS) to muzeum oraz
centrum edukacyjne i naukowe, powstałe w 2007 roku w
Gdańsku. ECS zajmuje się nie tylko historią i recepcją polskiej
„Solidarności”, ale także wspiera refleksję nad stanem
społeczeństwa otwartego, nad rolą państwa, tożsamością
wspólnot
demokratycznych,
a
także
problemem
sprawiedliwości społecznej. Ważnym celem ECS jest także
promocja idei wolności i solidarności w państwach
autorytarnych.
www.ecs.gda.pl