OOśrodek Badawczy Adwokatury

OOśrodek Badawczy
Adwokatury
Konferencja pt. „Aktualny stan prac parlamentarnych
nad zmianami w kodyfikacjach karnych”, Gdańsk,
15 czerwca 2013 r.
Ośrodek Badawczy Adwokatury oraz Pomorska Izba Adwokacka w dniu 15 czerwca
2013 r. w Gdańsku zorganizowały konferencję pt. „Aktualny stan prac parlamentarnych
nad zmianami w kodyfikacjach karnych”. Konferencję otworzył dziekan adw. Jerzy
Glanc, witając zebranych uczestników oraz wyrażając nadzieję, że wygłoszone referaty
przybliżą istotę zakładanych zmian w kodyfikacjach karnych. Konferencji przewodniczył adw. prof. dr hab. Piotr Kruszyński – dyrektor Ośrodka Badawczego Adwokatury
oraz członek zespołu ds. zmian w kodyfikacjach karnych. Problematyka aktualnych
prac parlamentarnych nad zmianami w kodyfikacjach karnych została przedstawiona
w czterech panelach dyskusyjnych.
W pierwszej kolejności zabrał głos adw. prof. dr hab. Wojciech Cieślak (ORA Gdańsk,
UG), którego wystąpienie skupiło się na projektowanych zmianach w Kodeksie karnym.
Przede wszystkim adw. dr hab. Wojciech Cieślak przybliżył nową regulację prawną
z zakresu umorzenia oportunistycznego, która zakłada, że na wniosek pokrzywdzonego umarza się postępowanie karne o występek zagrożony karą nieprzekraczającą 5 lat
pozbawienia wolności, jeżeli przed rozpoczęciem przewodu sądowego w pierwszej
instancji sprawca pojedna się, w szczególności w wyniku mediacji, z pokrzywdzonym
i naprawi szkodę wyrządzoną przestępstwem lub zadośćuczyni wyrządzonej krzywdzie, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami, nakazujący spełnienie celów kary.
Drugim w kolejności prelegentem była adw. dr Monika Zbrojewska (ORA Łódź,
UŁ), która omówiła planowane zmiany w zakresie prawa wykroczeń, tj. przedawnienie
oraz konstrukcję czynów przepołowionych. Następnie przybliżyła nowelizację Kodeksu
postępowania w sprawach o wykroczenia, omawiając nowe założenia, m.in. w zakresie
mediacji, czynności wyjaśniających, instytucji referendarza sądowego, nowych podstaw
uchylenia mandatu oraz nowych przesłanek ustania obligatoryjnej obrony. W drugiej
części swojego wystąpienia adw. dr Monika Zbrojewska omówiła zmiany przewidziane
w Kodeksie karnym skarbowym. Przede wszystkim zwróciła uwagę na fakt, że planowane zmiany w Kodeksie karnym skarbowym są głównie następstwem zakładanych
zmian w Kodeksie postępowania karnego, a nadto wynikają z konieczności zapewnienia
293
Ośrodek Badawczy Adwokatury
PALESTRA
spójności tych dwóch kodeksów z uwagi na odpowiednie stosowanie w postępowaniu
w sprawach o czyny skarbowe Kodeksu postępowania karnego. Swoje wystąpienie
adw. dr Monika Zbrojewska skupiła na szczegółowym zaprezentowaniu planowanych
zmian w ramach postępowania przygotowawczego i roli prokuratora, a także innych
organów uprawnionych do prowadzenia tego postępowania. Następnie omówiła pozycje procesowe stron postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia
skarbowe, nowe zasady udziału prokuratora na rozprawie oraz przewidywane zmiany
w zakresie postępowania mandatowego.
Prelegent adw. Piotr Grudziński (ORA Łódź, UŁ) przybliżył planowane zmiany
w zakresie definicji pokrzywdzonego – będzie mogła nim być jednostka organizacyjna
niemająca osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną.
W tym zakresie adw. Piotr Grudziński uwypuklił trudności w definiowaniu tej jednostki organizacyjnej, mając na uwadze rozwiązania przewidziane w prawie cywilnym.
Kontynuując cywilistyczne aspekty zmian w kodyfikacji karnej, adw. Piotr Grudziński
omówił nowe przesłanki odszkodowania i zadośćuczynienia za niesłuszne skazanie
oraz niesłuszne stosowanie środków przymusu.
Po krótkiej przerwie druga część konferencji została poświęcona wyłącznie kluczowym
zmianom zakładanym w Kodeksie postępowania karnego. Referat w tym zakresie wygłosił adw. prof. Piotr Kruszyński (ORA Warszawa, UW), który omówił modele postępowania przygotowawczego w systemie anglosaskim, francuskim, niemieckim i rosyjskim.
Następnie przystąpił do zaprezentowania propozycji, które w zasadniczy sposób mają
zmienić dotychczasową konstrukcję pierwszego etapu postępowania, jakim jest postępowanie przygotowawcze, którego wyniki i sposób prowadzenia mają niebagatelny wpływ
na kolejne stadium postępowania karnego. Niewątpliwie ta część konferencji cieszyła
się wyjątkowym zainteresowaniem, z uwagi na znaczenie postępowania przygotowawczego w praktyce, bowiem po zakończeniu wystąpień prelegentów odbyła się dyskusja,
w ramach której głos zabrali uczestnicy konferencji – adwokaci, którzy przedstawiali swoje
wątpliwości co do swojej roli w postępowaniu przygotowawczym w sprawach karnych
w ramach nowego modelu.
Konferencję zamknął podsumowaniem adw. prof. dr hab. Piotr Kruszyński, dziękując
wszystkim prelegentom i uczestnikom oraz zapraszając na kolejne konferencje organizowane przez Ośrodek Badawczy Adwokatury. Małgorzata Grzesiak, Monika Zbrojewska
Informacja o wydanym przez OBA Komentarzu
do przepisów o postępowaniu dyscyplinarnym adwokatów
Ośrodek Badawczy Adwokatury im. Witolda Bayera przy Naczelnej Radzie Adwokackiej wydał Komentarz do przepisów o postępowaniu dyscyplinarnym adwokatów, którego
autorami są adw. Krzysztof Kanty i adw. Tomasz Kanty. Książka ta ukazała się dzięki
pomocy finansowej Naczelnej Rady Adwokackiej oraz Okręgowej Rady Adwokackiej
w Gdańsku.
Komentarz został podzielony na XV działów. W dziale I przedstawione zostały za-
294
9–10/2013
Ośrodek Badawczy Adwokatury
gadnienia o charakterze ogólnym, takie jak: zakres obowiązywania przepisów, źródła
prawa postępowania dyscyplinarnego, cele postępowania, zasady procesowe: obiektywizm, zasada domniemania niewinności, reguła in dubio pro reo, prawo do obrony,
swobodna ocena dowodów, działania z urzędu, legalizm materialny, zasada skargowości i inne.
W pozostałych działach omówiono zagadnienia takie, jak: uczestnicy procesu, czynności procesowe, dowody, środki przymusu, dochodzenie, postępowanie przed sądem
dyscyplinarnym, postępowanie odwoławcze, postępowanie szczególne, nadzwyczajne
środki zaskarżenia, postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia, postępowanie
dyscyplinarne z tzw. elementem międzynarodowym, koszty procesu, postępowanie
wykonawcze.
Zaletą tego Komentarza jest dokładność, skrupulatność w przedstawieniu postępowania dotyczącego pociągnięcia adwokata do odpowiedzialności dyscyplinarnej.
Na szczególne podkreślenie zasługuje to, że Autorzy Komentarza dokonali szczegółowej analizy tego postępowania uregulowanego w ustawie Prawo o adwokaturze
przez wskazanie, jakie przepisy z k.p.k. mają odpowiednie zastosowanie w ramach
tego postępowania. Dokonując takiej analizy, podjęli się bardzo trudnego zadania,
jakim jest przeprowadzenie trafnej weryfikacji norm prawnych stosowanych odpowiednio z innej ustawy traktującej o odpowiedzialności karnej. Dodatkową zaletą publikacji jest analiza postępowania dyscyplinarnego w sprawach adwokatów
z punktu widzenia praktyki stosowania prawa w orzecznictwie SN oraz Trybunału
Konstytucyjnego, który kilkakrotnie wypowiadał się w przedmiocie zgodności z Konstytucją RP niektórych rozwiązań związanych z odpowiedzialnością dyscyplinarną
adwokatów. Na podkreślenie zasługuje przejrzystość Komentarza, której wyrazem
jest zgodność z systematyką przyjętą w k.p.k., to jest przybliżeniem w pierwszej
kolejności podstawowych zasad procesu karnego mających zastosowanie w postępowaniu dyscyplinarnym.
Autorzy przedstawili dochodzenie prowadzone przez rzecznika dyscyplinarnego, aby
w dalszej kolejności skomentować postępowanie przed sądem pierwszej instancji, postępowanie odwoławcze, postępowania szczególne, nadzwyczajne środki zaskarżenia,
postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia, postępowanie dyscyplinarne z tzw.
elementem międzynarodowym, koszty procesu oraz postępowanie wykonawcze.
Autorzy przede wszystkim skupili się na analizie i komentowaniu rozwiązań ustawowych, traktując uchwały NRA jako dopełnienie procedury ustawowej, które w istocie
rzeczy nie mogą jej zasadniczo kształtować.
Omawiając poszczególne instytucje procesowe, autorzy sygnalizowali rozwiązania
przyjęte przez władze samorządowe. Również na pozytywną ocenę zasługuje przyjęte
przez nich założenie obrazowania niektórych instytucji praktycznymi przykładami (np.
obliczanie upływu terminów).
Dzięki tej publikacji zwiększyła się szczupła liczba dotychczasowych opracowań na
temat postępowania dyscyplinarnego adwokatów. W związku z tym, że omawiana praca
ma charakter Komentarza, z pewnością będzie przydatna w praktyce organów biorących
udział w postępowaniu kształtującym odpowiedzialność dyscyplinarną adwokatów.
Małgorzata Grzesiak, Monika Zbrojewska
295