pełny tekst

FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS
Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 258 (49), 21–30
Ewa BADZIŃSKA
PROEKOLOGICZNE ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE MŁODYCH KONSUMENTÓW
PRO-ECOLOGICAL FEEDING BEHAVIOUR OF YOUNG CONSUMERS
Zakład Nauk Ekonomicznych, Politechnika Poznańska
ul. Strzelecka 11, 60-965 Poznań, e-mail: [email protected]
Abstract. The article, that has both research and analytical character, refers to pro-ecological
feeding behaviour of young consumers. The results show the degree of interest of ecological
cultivars among the youth and their level of consciousness of ecologically-produced brands and
products. Young consumers’ expectations towards ecological food and their hitherto existing
purchasing habits are presented as well. The issues of the popularization of ecological cultivars
and creating marketing bonds with future purchasers have also been discussed.
Słowa kluczowe: młody konsument, rozwój zrównoważony, uprawy ekologiczne, zachowania
żywieniowe, żywność ekologiczna.
Key words: ecological cultivars, ecological food, feeding behaviour, sustainables development,
young consumer.
WSTĘP
Uprawy ekologiczne to wysokiej jakości pełnowartościowa żywność, przy produkcji której unika się stosowania nawozów sztucznych, pestycydów, leków dla zwierząt i dodatków do żywności, które mogą mieć negatywny wpływ na szeroko rozumianą zdrowotność. Żywność ekologiczna, to żywność niemodyfikowana genetycznie, wytwarzana natomiast w naturalnych
warunkach, z poszanowaniem otaczającego środowiska.
Nadrzędną zasadą przedstawioną w Polityce Ekologicznej Państwa jest zrównoważony
rozwój wynikający z działalności człowieka. Oznacza to, że rozwój globalny, regionalny czy
lokalny nie może przebiegać z pominięciem troski o środowisko (Jaworski 2006).
Sednem zrównoważonego rozwoju jest zdolność systemu do zachowania równowagi.
Tymczasem przywracanie równowagi to nie tylko powrót do status quo ante, ale równowaga
dynamiczna, różna od poprzedzającej wystąpienie zakłóceń (Habuda 2007). Człowiek zmienia swoje naturalne środowisko, jednak następstwa tych zmian daleko wykraczają poza jego
przewidywania i nie da się z góry ustalić, które z nich będą korzystne i pożądane, a które nie.
Zasada ekologii umiejscawia rolnictwo ekologiczne wśród żyjących ekosystemów,
co oznacza konieczność uwzględniania wszystkich procesów ekologicznych oraz recyklingu.
Uprawy ekologiczne, hodowla zwierząt, a także zbiór plonów powinny zapewniać zachowanie lokalnej równowagi przyrodniczej. Ekologiczna gospodarka musi bowiem uwzględniać
lokalne tradycje oraz warunki przyrodnicze. Rozwój ma przebiegać z troską o cały ekosystem, co oznacza ograniczenie zużycia środków produkcji poprzez ponowne ich wykorzystanie, oraz efektywne zarządzanie surowcami i energią. Ekorozwój to taki przebieg rozwoju
gospodarczego, który nie narusza w sposób istotny i nieodwracalny środowiska życia człowieka, godząc prawa przyrody i prawa ekonomii (Kozłowski 2000).
22
E. Badzińska
Realizacja tych założeń spowoduje poprawę stanu środowiska, odtworzenie i wzbogacenie zasobów przyrody, a także pozwoli chronić zapasy dla przyszłych pokoleń.
Celem rolnictwa ekologicznego – zarówno produkcji rolniczej, przetwórstwa, dystrybucji, jak
i konsumpcji – jest utrzymanie i wzmacnianie zdrowotności ekosystemów i organizmów (IFOAM
– Zasady i cele rolnictwa ekologicznego 2006). Rolnictwo ekologiczne ma zatem wspierać
zdrowotność gleby, roślin, zwierząt, człowieka i Ziemi, jako elementów niepodzielnej całości.
Tylko zdrowie wszystkich ekosystemów przyniesie efekt w postaci zdrowych społeczeństw.
Żyjące systemy stanowią bowiem integralną całość i nie można traktować jednych z pominięciem drugich.
Fundamentalne zasady rolnictwa ekologicznego, określone przez Międzynarodową Federację Rolnictwa Ekologicznego IFOAM (The International Federation of Organic Agriculture
Movements), to: zdrowotność, ekologia, sprawiedliwość i troskliwość. Jest to zespół norm
etycznych, które mają inspirować do działania na rzecz rozwoju zrównoważonego. Wyrażają
one priorytety oraz wskazują wizję poprawy rolnictwa w skali globalnej. Obejmują poszanowanie krajobrazu oraz całej wspólnoty istnień – wartości składających się na dziedzictwo
przyszłych pokoleń (IFOAM – Zasady i cele rolnictwa ekologicznego 2007).
W celu zgłębienia problematyki zachowań żywieniowych młodych konsumentów, ich świadomości dotyczącej upraw ekologicznych, a także znajomości marek i produktów wytwarzanych ekologicznie w marcu i kwietniu 2007 roku przeprowadzone zostały ilościowe badania
sondażowe z wykorzystaniem ankiety audytoryjnej na celowo dobranej zbiorowości próbnej
364 respondentów. Próba została dobrana, kwotowo zgodnie z zasadą proporcjonalnego
doboru statystycznego na podstawie danych opublikowanych przez Urząd Statystyczny
w Poznaniu (Edukacja i wychowanie 2006) – 66% mężczyzn, 34% kobiet.
Podmiotem badań byli studenci studiów stacjonarnych Politechniki Poznańskiej do trzeciego roku włącznie, pochodzący z województwa wielkopolskiego. Badaną próbę sklasyfikowano według określonych cech statystycznych (płeć, wiek, kierunek studiów, miejsce zamieszkania, dochód na członka rodziny).
Artykuł ma charakter badawczo-analityczny. Podstawą jego opracowania była literatura
przedmiotu, dotycząca upraw ekologicznych i problematyki młodych ludzi jako konsumentów,
oraz analiza wyników badań empirycznych przeprowadzonych przez autorkę.
POSTAWY MŁODYCH KONSUMENTÓW WOBEC UPRAW EKOLOGICZNYCH
W wyniku rozwoju hiperkonkurencji na rynkach międzynarodowych konsumenci zyskali
dostęp do ogromnego bogactwa produktów i usług, które spełniają podobne standardy jakościowe i są oferowane po zbliżonych cenach. Branża spożywcza jest tego wyraźnym przykładem. Paleta produktów jest tak duża, że konsument nie jest w stanie rozważyć całego
spektrum dostępnych możliwości wyboru. To które produkty znajdą się w zbiorze rozważanych, zależy między innymi od świadomości marki produktu, znaczenia danego wyrobu
dla konsumenta, stopnia podobieństwa do znanych dotychczas marek, ceny produktu oraz
wstępnej oceny korzyści – zarówno funkcjonalnych, jak i emocjonalnych, jakie przyniesie nabycie danego towaru.
Proekologiczne zachowania żywieniowe młodych konsumentów
23
Istotną rolę w procesach decyzyjnych nabywców odgrywa świadomość istnienia tego czy
innego produktu oraz pozytywne z nim skojarzenia. Jakie zatem są wyobrażenia nt. żywności
ekologicznej i oczekiwania młodych konsumentów w stosunku do niej?
Według opinii respondentów żywność ekologiczna jest gwarancją wysokiej jakości składników niezawierających konserwantów i ulepszaczy; jest żywność zdrowa oraz produkowana
bez stosowania nawozów sztucznych. Na te cechy wskazuje odpowiednio 44,6, 38,8 oraz
25,4% badanych. Żywność pochodząca z upraw ekologicznych jest w opinii młodych konsumentów także naturalna (18,3%), niemodyfikowana genetycznie (15,2%) i kojarzona z uprawami w naturalnych, ekologicznych, warunkach (21,4%). Ujawnia się także wpływ płci
na postrzeganie poszczególnych cech żywności ekologicznej. Kobiety zdecydowanie częściej, niż mężczyźni, postrzegają produkty ekologiczne jako zdrowe (44,3%) i uprawiane
w naturalnych warunkach, bez stosowania nawozów sztucznych (29,1%). Co trzeci badany
natomiast uważa żywność ekologiczną za zbyt drogą. W opinii młodych konsumentów,
szczególnie mężczyzn, uprawy ekologiczne są również niezbyt smaczne i mało sycące.
Jeśli chodzi o świadomość konsumentów, zresztą nie tylko młodych, to przepaść między
Polską a krajami Europy Zachodniej jest pod tym względem ogromna. Według badań, przeprowadzonych na Wydziale Nauk o Żywieniu Człowieka w Szkole Głównej Gospodarstwa
Wiejskiego w Warszawie, większość z nas nie wie, czym naprawdę jest żywność ekologiczna
(Polityka 2006). Definiujemy ją na wyczucie jako coś ogólnie zdrowego, co również potwierdzają badania przeprowadzone przez autorkę. Za ekologiczne uważamy zazwyczaj wszystko
to, co jest swojskie i pochodzi od rodziny ze wsi, z działki od znajomego rolnika. W przeciwieństwie do konsumentów z krajów Europy Zachodniej, na przykład Niemców, rzadko kto
kojarzy żywność ekologiczną z żywnością przebadaną i certyfikowaną. W badaniu przeprowadzonym przez autorkę zaledwie 0,4% respondentów kojarzy żywność ekologiczną z żywnością testowaną.
Pojęcie „zdrowa żywność” jest, niestety, bardzo często nadużywane w stosunku do produktów spożywczych, które mają niewiele wspólnego z uprawami ekologicznymi. Zdarza się,
że producenci świadomie balansują na granicy prawa, oferując nam towary pseudoekologiczne. Na półki sklepowe trafiają naszpikowane chemią produkty bezglutenowe, konserwowane przetwory sojowe czy sztucznie słodzone ciastka z ulepszaczami smakowymi. Wystarczy odpowiednio zmanipulować tekst reklamowy, stosując modne i stanowczo nadużywane
określenia, takie jak: bio, organic czy eko, sugerując ekologiczną czystość produktu.
Z raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że co dziesiąty produkt, sprzedawany w ekosklepach, jedynie udaje ekologiczną żywność (Polityka 2006). Nieuczciwe praktyki w branży
spożywczej to ogromy problem. Producenci i sklepikarze, niestety, bezwzględnie wykorzystują brak świadomości ekologicznej Polaków. Istotną kwestią jest zatem konieczność popularyzacji żywności ekologicznej wśród konsumentów i uświadomienie im, czym jest ona naprawdę i jakie korzyści płyną z jej spożywania.
Badani respondenci wskazali na ogromny brak wiedzy w zakresie upraw ekologicznych,
niewielką ilość programów edukacyjno-informacyjnych, a także brak odpowiednich kampanii
promujących żywność ekologiczną. Na brak dostatecznej informacji, dotyczącej upraw ekologicznych, wskazało aż 75,8% respondentów, z czego 52,8% odpowiedziało, że raczej ich
brakuje, 23,0% – że zdecydowanie ich brakuje. Przeciwnego zdania było zaledwie 14,9%
24
E. Badzińska
badanych. Młodzi konsumenci są zdecydowanie zgodni co do konieczności popularyzacji
żywności ekologicznej wśród społeczeństwa. Aż 91% wskazało na taką potrzebę, z czego
47,2% uważa edukację w zakresie spożywania żywności ekologicznej za konieczną, 43,8%
– za zdecydowanie konieczną. Odmiennego zdania było niespełna 3% ankietowanych.
Uzyskane wyniki przedstawiono na rys. 1 i 2.
Raczej nie
53%
Trudno powiedz
9%
Zdecydowanie nie
23%
Zdecydowanie tak
2%
Raczej tak
13%
Rys.1. Wystarczający poziom edukacji w zakresie żywności ekologicznej
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych [N=364].
Zdecydowanie tak
43,8%
Raczej tak
47,2%
Trudno powiedzieć
6,0%
Raczej nie
2,6%
Zdecydowanie nie
0,4%
Rys. 2. Potrzeba edukacji w zakresie żywności ekologicznej
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych [N=364].
Badani respondenci wskazali liczne przykłady, jak można by zwiększyć świadomość istnienia produktów pochodzących z upraw ekologicznych oraz przekonać konsumentów o zaletach
spożywania takiej żywności. Na pierwszym miejscu uplasowały się zdecydowanie reklamy
Proekologiczne zachowania żywieniowe młodych konsumentów
25
w TV i Internecie oraz innych mediach (46% respondentów). Kolejnym, najczęściej wskazywanym przykładem popularyzacji żywności ekologicznej, były programy edukacyjno-informacyjne
w TV oraz w szkołach (42,1%). Edukację nt. zdrowego żywienia, a także poszanowania naturalnego środowiska i czerpania z niego korzyści, bez nieodwracalnej dewastacji, należy rozpocząć od najwcześniejszych lat życia.
Wśród podanych przykładów znalazły się również akcje promocyjne (13,2%) oraz festyny,
pikniki i poczęstunki w sklepach (12,8%), podczas których konsumenci mieliby możliwość
degustacji żywności ekologicznej i przekonania się o jej walorach. Tego typu działania zwiększyłyby nie tylko znajomość oferty, ale i producentów żywności ekologicznej.
Młodzi konsumenci wskazali także na brak powszechnej dostępności produktów ekologicznych. Takiego zdania było aż 56,8% respondentów. Niemała część badanych (16,8%)
podkreśliła potrzebę wydzielenia w sklepach, głównie w dużych marketach, specjalnych stoisk ze zdrową, pełnowartościową żywnością ekologiczną i odpowiedniego ich oznakowania.
Takie rozwiązanie zwiększyłoby wśród konsumentów świadomość istnienia i możliwość nabycia produktów, pochodzących z upraw ekologicznych, ułatwiłoby dostępność szerokiej
gamy produktów bez konieczności przemierzania całego sklepu, i z pewnością spowodowałoby wzrost zainteresowania i – co jest najważniejsze – spożycia zdrowej żywności, bez pestycydów i wielu środków konserwujących. Mała dostępność i – co się z tym wiąże – niewielka sprzedaż żywności ekologicznej powodują, że produkty pochodzące z kosztownych
i pracochłonnych upraw ekologicznych są drogie, a ich produkcja jest mało opłacalna. Bez
większego popytu krajowego wielu rolników nie zdecyduje się na przekształcenie swoich gospodarstw w gospodarstwa ekologiczne. Rozrastanie się światowego ekorynku stanowi wyzwanie dla eksportu polskich ekologicznych produktów rolnych. Polska żywność ma dobrą
markę na świecie. Przyczyniło się do tego stosowanie na mniejszą skalę chemicznych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych. Nasze warunki rolno-środowiskowe wyjątkowo
sprzyjają produkcji żywności ekologicznej (Dyląg 2006). Popularyzacja i znaczny wzrost spożycia
żywności ekologicznej mogłyby przynieść pozytywne skutki zarówno dla producentów takiej
żywności, przedsiębiorstw przetwórczych, konsumentów, jak i dla środowiska naturalnego.
ŻYWIENIOWE ZACHOWANIA KONSUMPCYJNE MŁODZIEŻY
Przyczyn małego zainteresowania oraz niewielkiego spożycia żywności ekologicznej można doszukiwać się w wielu aspektach. Jest to, z jednej strony, wspomniany już brak powszechnej dostępności artykułów spożywczych pochodzących z upraw ekologicznych, ich
wysoka cena i mało wyrazista oferta (brak odpowiednich oznaczeń, niewielki wybór, nieodpowiednie pozycjonowanie), z drugiej zaś strony – brak wiedzy na temat producentów
i znajomości marek ich produktów. Ponad 85% respondentów wśród tych, którzy zadeklarowali choćby sporadyczne spożywanie żywności ekologicznej (59,5% wszystkich ankietowanych), nie potrafiło podać żadnego producenta czy marki zdrowej żywności ekologicznej.
Najbardziej znana wśród badanych (36,4%) – deklarujących spożywanie żywności ekologicznej jest marka Marwit – jednodniowy sok marchwiowy. Na kolejnym, odległym, miejscu
uplasowały się firmy Ekoland (6,1%), OSM Czarnków (6,1%) i Sante (5,8), następnie Milko,
Wasa, Gerber, Polgrunt, Ekopol i Natura, uzyskując po 3% wskazań. Spożywanie żywności
26
E. Badzińska
pochodzącej z upraw ekologicznych zadeklarowało wprawdzie 59,5% badanych, chociaż podawane przez respondentów przykłady poddają w wątpliwość ich ekologiczne pochodzenie.
Są to między innymi: warzywa, owoce, soki owocowe i warzywne, mleko i przetwory oraz pieczywo i mięso pochodzące od znajomych rolników (12,1%) czy z upraw własnych (21,2%).
Z przykładów tych wcale nie wynika, że żywność została wyprodukowana w gospodarstwach
ekologicznych i przetworzona bez stosowania ulepszaczy i środków konserwujących.
Na pytanie, jak często badani spożywają żywność ekologiczną, 39,3% zadeklarowało jej
spożywanie kilka razy w tygodniu, a 25,6% – sporadyczne. Na codzienne jej spożywanie
wskazało zaledwie 10,3% respondentów. Odpowiedzi na to pytanie udzielali tylko ci badani,
którzy wcześniej potwierdzili konsumpcję żywności z upraw ekologicznych.
Tematyką zdrowego żywienia nie interesuje się natomiast 21,6% wszystkich badanych,
a 20,7% nie wie, skąd pochodzi konsumowana przez nich żywność.
Optymizmem napawa deklaracja ponad 70% respondentów, którzy oświadczyli, że są
skłonni zmienić swoje dotychczasowe przyzwyczajenia żywieniowe na korzyść żywności
ekologicznej. Opinie badanych prezentuje rys. 3.
70
60
57,0
60,4
50
[%]
40
30
19,0 18,2
20
10,1
10
1,3
12,7
9,7
9,1
1,9
0
Zdecydowanie nie
Raczej nie
Trudno powiedzieć
kobiety
Raczej tak
Zdecydowanie tak
mężczyźni
Rys.3. Skłonność zmiany dotychczasowych zwyczajów żywieniowych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych [N=364].
Warunkiem nabywania względnie częstszego nabywania żywności ekologicznej przez
badanych młodych konsumentów jest przede wszystkim jej powszechna sprzedaż – nie tylko
w wyselekcjonowanych sklepach ze „zdrową żywnością” (69,8%), następnie niższa cena
tych produktów niż obecnie (68,5%), szeroka oferta (62,9%), większa popularyzacja żywności ekologicznej poprzez uświadamianie korzyści płynących z jej spożywania (46,1%) oraz
częste promocje (42,7%).
Respondentów spożywających żywność ekologiczną zapytano także, czym kierują się
w swoich wyborach konsumpcyjnych; poproszono ich o wskazanie najistotniejszych ich zdaniem
Proekologiczne zachowania żywieniowe młodych konsumentów
27
kryteriów zdrowej żywności. Według skali semantycznej z liczbą punktów od 1 (ocena bardzo
niska) do 9 (ocena bardzo wysoka) młodzi konsumenci najwyżej ocenili: dbałość o zdrowe
odżywianie (8,1), przekonanie o braku pestycydów i innych środków chemicznych (7,1), lepszą jakość produktów (7,0) oraz przekonanie o – polskim pochodzeniu żywności (4,8). Najmniej istotne kryteria to: moda na żywność ekologiczną (2,3), chęć spróbowania czegoś nowego (3,1), polecanie lub nabywanie takich produktów przez znajomych (3,2) czy wspieranie
poprzez zakup upraw ekologicznych i zdrowszego środowiska (3,9), co po raz kolejny potwierdza niską świadomość ekologiczną konsumentów.
Niepokojący jest również fakt, że aż 79,4% badanych zadeklarowało, że żywi się w sieciach fast food. Zdecydowana większość robi to na szczęście tylko sporadycznie (52,8%),
a kilka razy w tygodniu – zaledwie 5,6%. Główne argumenty, przemawiające za konsumpcją
w takich punktach, to: ciągły pośpiech i związany z tym brak czasu na przygotowanie zdrowego posiłku (42,4%), szybka obsługa (35,9%), przystępna cena (18,8%) oraz smaczne
i syte jedzenie (38,2%). Istotny argument to również świetna lokalizacja i łatwy dostęp
(25,3%). Żywność fast food jest bowiem zawsze „pod ręką” i „zaraz za rogiem”. Punkty oferujące żywność ekologiczną to, niestety, ciągle rzadkość. W kwestii popularyzacji spożywania
żywności, pochodzącej z upraw ekologicznych, pozostaje zatem jeszcze wiele do zrobienia.
UWAGI KOŃCOWE
Istnieje ogromna potrzeba edukacji społeczeństwa w zakresie upraw ekologicznych, popularyzacji zdrowego żywienia oraz uświadamiania korzyści płynących ze spożywania żywności produkowanej w naturalnych, przyjaznych dla środowiska, warunkach.
Edukację nt. żywienia i troskę o środowisko naturalne należy rozpocząć już wśród najmłodszych konsumentów. Nie mają oni wprawdzie jeszcze wpływu na to, co i jak często spożywają, jednak właściwe decyzje dorosłych, dotyczące wyboru produktów naturalnych, pełnowartościowych i nieskażonych środkami chemicznymi, będą procentować w przyszłości
i sprzyjać rozwojowi następnych zdrowych pokoleń.
Istotny problem stanowi brak powszechnej dostępności produktów pochodzących z upraw
ekologicznych oraz brak odpowiednich akcji promocyjnych, wykorzystujących skuteczne narzędzia w celu otarcia z ofertą ekologiczną do konsumentów, jak chociażby wspomniane już
programy edukacyjne, festyny i degustacje.
Konieczne jest również wyraźne oznaczenie miejsc, gdzie oferowana jest żywność ekologiczna czy wręcz zbudowanie specjalnych stoisk w dużych marketach.
Odpowiednie znakowanie żywności ekologicznej to kolejny krok w uświadamianiu konsumentów. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej na opakowaniu żywności ekologicznej (nazywanej także organiczną lub bio) musi widnieć: nazwa producenta, napis produkt rolnictwa
ekologicznego lub rolnictwo ekologiczne – system kontroli WE, numer certyfikatu potwierdzającego ekologiczność oraz nazwa laboratorium certyfikującego.
W związku z bezwzględnym wykorzystywaniem przez producentów oraz sprzedających
niskiej świadomości ekologicznej konsumentów i oferowanie im tzw. zdrowej żywności jako
żywności ekologicznej należy przedsięwziąć odpowiednie kroki prawne. Kupując bowiem
28
E. Badzińska
w sklepie reklamującym się jako ekologiczny, powinniśmy mieć pewność, że kupowane
przez nas produkty gwarantują biologiczną czystość, na co wskazywałaby nazwa. Od maja
2004 roku, od kiedy w Polsce obowiązuje unijne prawo, jako ekologiczne można nazywać
tylko te produkty, które w całości wyprodukowano w sposób naturalny, bez stosowania środków chemicznych i modyfikacji genetycznych. Stwierdzić to może tylko jedno z siedmiu zarejestrowanych w Polsce laboratoriów specjalistycznych, wydających odpowiedni certyfikat.
Problem polega jednak na tym, że każdy może otworzyć sklep spożywczy i nazwać go
Zdrowa żywność, Żywność ekologiczna, Ekosklep czy Biozdrowie, co wprowadza kupujących
w błąd. Niestety, nazwa zdrowa żywność na tyle utrwaliła się w świadomości konsumentów,
że utożsamiana jest z czystą żywnością ekologiczną, chociaż niewiele ma z nią wspólnego. Po
raz kolejny potwierdza to konieczność ekologicznej edukacji społeczeństwa.
Ze względu na dobro przyszłych pokoleń zasoby środowiska naturalnego muszą być zarządzane w sposób społecznie i ekologicznie odpowiedzialny. Odpowiedzialność za równowagę w środowisku naturalnym ma kluczowe znaczenie w zarządzaniu, rozwoju i wyborze
technologii w rolnictwie ekologicznym. Istnieje oczywiście konieczność prowadzenia badań
naukowych potwierdzających, że rolnictwo ekologiczne jest zdrowe, bezpieczne i zrównoważone przyrodniczo. Jednak wiedza naukowa to jedno, a praktyczne doświadczenie, nagromadzona ludowa mądrość i tradycja to drugie. W rolnictwie ekologicznym unika się bowiem
zbędnego ryzyka poprzez dobór właściwych i odrzucanie nieprzewidywalnych technologii, na
przykład inżynierii genetycznej.
Owocem rządowej kampanii promocji polskiego rolnictwa ekologicznego jest utworzona
w 2006 roku grupa polskich producentów żywności ekologicznej O!eko. Firmy skupione pod
tą marką mają najszerszą ofertę produktów ekologicznych na polskim rynku, ponadto nowoczesną szatę graficzną z promowanym przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi logo
Rolnictwo ekologiczne, wspólną dystrybucję i marketing, a także częściowo zaopatrzenie
w surowce. Każde gospodarstwo dostarczające płody rolne dla grupy O!eko musi posiadać
certyfikat rolnictwa ekologicznego wydawany przez jednostki certyfikujące na podstawie przepisów Unii Europejskiej. Obecnie w Polsce działa siedem takich jednostek: Agrobiotest, Bioekspert, Biocert, Ekogwarancja PTRE, Cobico, PCBC oraz PNG (Żywność ekologiczna 2007).
Największą siłą marki O!eko jest potencjał polskiego rolnictwa: jego struktura, czystość
przyrodnicza pól, bioróżnorodność i kultura pracy na roli. Nasze rolnictwo jest unikatowe
w skali Europy (Pierwszy sukces rządowej kampanii ekologicznej 2007). Potwierdzają to bociany przylatujące na polskie pola uprawne, pola przyjazne dla życia, co w krajach Europy
Zachodniej jest coraz rzadsze. Z tego też względu bocian – symbol polskich pól i łąk zajmuje
centralne miejsce w logo grupy O!eko. Miejmy nadzieję, że ścisła współpraca polskich rolników i producentów, a także firm dystrybucyjnych sprosta wymaganiom współczesnego rynku,
pozwoli skutecznie konkurować z żywnością ekologiczną importowaną z zagranicy, a oferta
produktów na półkach sklepów spełniać będzie oczekiwania świadomych i wymagających
konsumentów. Obowiązkowym wyzwaniem powinno być również stworzenie więzi marketingowych z młodymi konsumentami oraz pozyskanie ich lojalności dla rodzimych produktów.
Świadomi i wymagający konsumenci to również impuls do ciągłego podnoszenia jakości oferty, a tym samym zwiększania konkurencyjności między firmami.
Proekologiczne zachowania żywieniowe młodych konsumentów
29
PIŚMIENNICTWO
Dyląg B. 2006. Żywność ekologiczna produkcja rośnie. Z polskich pól na stoły Unii. Puls Biznesu
– Ekologia 2 (6), 8.
Edukacja i wychowanie. 2006. Urząd Statystyczny, Poznań, http://www.stat.gov.pl/urzedy/ poznan/publikacje/rocznik_woj/edukacja_wychowanie/05w10_01.pdfGUS, dostęp z 24.09.2006 r.
Gburczyk S., Rowiński J. 2006. Polskie rolnictwo wobec wyzwań przyszłości. Nowe Życie Gosp.
10, 22–23.
Green A. 2006. Kuszenie młodego konsumenta. Marketing w Praktyce 8, 62.
Habuda L. 2007. Nie rozwój zrównoważony, lecz rozważne korzystanie ze środowiska w kierunku nowego ekologicznego paradygmatu. Ochrona środowiska. Prawo i Polityka 4, 2–13.
IFOAM – Zasady i cele rolnictwa ekologicznego, http://p.wikipedia.org/wiki/zywnosc_ekologiczna, dostęp z 12.03.2007 r.
Jaworski M. 2006. Środowisko i gospodarka nie mogą być rywalami. II polityka wytycza cele.
Puls Biznesu – Ekologia 2 (6), 2.
Kozłowski S. 2000. Ekorozwój: wyzwanie XXI wieku. PWN, Warszawa, 106.
Pierwszy sukces rządowej kampanii ekologicznej. Portal doradztwa rolniczego. 2007.
http://www.odr.net.pl, dostęp z 18.04.2007r.
Stasiak P. 2006. Talerz z kantami. Polityka 8, 43.
Szymoniuk B., Skowron S. 2006. Marketing klastrów gospodarczych. Przypadek klastra ekologicznej żywności na Lubelszczyźnie [w: Nowe trendy w marketingu]. Red. M. Daszkowska.
Politechnika Gdańska, Gdańsk, 113–120.
Śliwińska K., Dewalska-Opitek A. 2005. Poziom etnocentryzmu młodych konsumentów determinantą działań przedsiębiorstwa na rynku europejskim – wyniki badań bezpośrednich
[w: Wyzwania marketingowe wobec przedsiębiorstw przyszłości w Polsce]. Wydaw. Dom Organizatora TNOiK, Toruń, 53.
Żywność ekologiczna. Wikipedia – wolna encyklopedia, http://www.wikpedia.org/wiki/zywnosc_ekologiczna, dostęp z 12.03.2007 r.