czy autor musi wiedzieć, gdzie postawić przecinek?

CZY AUTOR
MUSI WIEDZIEĆ,
GDZIE
POSTAWIĆ
PRZECINEK?
Webinarium
Organizator:
Krzysia Bezubik z „Piszę, bo chcę”
Gościnka:
Korektelka
REDAKCJA = KOREKTA
REDAKCJA + KOREKTA =
CZY AUTOR MUSI WIEDZIEĆ,
GDZIE POSTAWIĆ PRZECINEK?
[Komentarz Korektelki: Nie, nie musi ☺ Jest wielu autorów, którzy są dysgrafikami i piszą
piękne teksty, nie przejmując się ogonkami czy poprawnością językową.
Uwielbiam ich – nie tylko dlatego, że dzięki nim mam pracę, lecz także dlatego, że czytanie
ich to prawdziwy orgazm językowy – nowe znaczenia, związki wyrazowe, konstrukcje –
przypadkowe lub nieprzypadkowe, zabawa słowami, i wiedza, po która nie miałabym okazji
sięgnąć lub do której nie miałabym okazji dotrzeć.]
Sławni dyslektycy:
Stefan Żeromski
Hans Christian Andersen
Agatha Christie
Twórcze podejście do interpunkcji:
Witold Gombrowicz
[Komentarz Korektelki: Gombrowicz kłócił się o swoje przecinki i walczył o swoje teksty;
w stopkach wydawniczych często widniało wyjaśnienie: „Interpunkcja zachowana zgodnie
z intencją autora” ☺]
Cyprian Kamil Norwid
[Komentarz Korektelki: Norwid recytował sobie w łóżku swoje wiersze – i w miejscu,
w którym kończył mu się oddech, wstawiał przecinki, średniki i myślniki; wydawca,
po przeczytaniu utworów Norwida, stwierdził, że jest on analfabetą ☺]
JAK SAMODZIELNIE OCZYŚCIĆ TEKST,
czyli Korektelki porada pierwsza
NIE dla programów dokonujących korekt
[Komentarz Korektelki: Komputer wszystko wie, ale niczego nie rozumie; korektor
to zawód, który ciągle pozwala się rozwijać; żadna maszyna nie zastąpi pracy osoby.
Programy do autokorekty – nie polecam. Albo inaczej – polecam, ale w przypadku zdań
o prostej budowie. Dlaczego? Tego rodzaju programy i aplikacje bazują na ściśle określonych
wytycznych – tak zwanej szkolnej ortografii, która zakłada na przykład każdorazowe
stawianie przecinka przed „że” lub „który” (a przecież w przypadku choćby wtrąceń
separator jest wskazany!) lub niestawianie przecinka przed „i”, „lub”, „oraz” (a jest wiele
sytuacji, wiele konstrukcji, które wymagają użycia separatora!
Język polski nie jest językiem sztywnym, w którym zasady opracowywania tekstów
są żelazne i niezmiennie. Owszem, to, co jest dopuszczalne w poezji, niekiedy nie
ma zastosowania w prozie lub tekstach oficjalnych, niemniej język tworzą ludzie, normy
językowe ulegają zmianie, a zanim dyskusyjne kwestie zostaną skodyfikowane – mijają
niekiedy lata.]
Tego dnia udało mi się i przeczytać odkładaną
od wielu tygodni książkę, i obejrzeć odcinek
ulubionego serialu w necie, i posprzątać
mieszkanie.
MOJA RADA:
1. Napisz tekst.
2. Przeczytaj jego treść albo nie.
3. Prześlij do Korektelki.
4. Poszczekaj 1-3 dni na odesłanie tekstu.
5. Porównaj – albo nie – otrzymany tekst
z wersją pierwotną.
6. Opublikuj swój tekst.
ZABAWA OGONKAMI
NIE TYLKO DLA DYSLEKTYKÓW,
czyli Korektelki porada druga
(inspiracja – profesor o nazwisku, którego
nie pamiętam)
1. Napisz tekst.
2. Przeczytaj ponownie treść.
3. Jeśli nie wiesz, gdzie wstawić przecinki –
umieść pod tekstem dowolną liczbę
kresek i powiedz: „Rozejść się”.*
*specjalnie dla: Sztuka Przetrwania ☺
* Szpaku – dziękuję! ☺
ILE JEST AUTORA W JEGO KSIĄŻCE,
czyli CZYM JEST REDAKCJA TEKSTU
(trochę teorii i kilka mądrych słów)
EDYTOR
REDAKTOR PROWADZĄCY
REDAKTOR MERYTORYCZNY
REDAKTOR TECHNICZNY
EDYTOR
[Komentarz Korektelki: Edytor wydaje/wznawia książki; ustala brzmienie tekstu i aktualizuje
zgodnie z obowiązującymi zasadami ortograficznymi (w przypadku tekstów, które
powstały, gdy zasady ortografii nie były skodyfikowane lub mogłyby być nieczytelne
dla współczesnego czytelnika).]
REDAKTOR PROWADZĄCY
[Komentarz Korektelki: Redaktor prowadzący to osoba decydująca o dopuszczeniu tekstu
do druku i weryfikująca potencjalne zainteresowanie czytelników opisywanymi
zagadnieniami.]
REDAKTOR MERYTORYCZNY
[Komentarz Korektelki: Redaktor merytoryczny to osoba ściśle współpracująca z autorem;
specjalista w zakresie opisywanego przez autora obszaru.]
REDAKTOR TECHNICZNY
[Komentarz Korektelki: Redaktor techniczny to osoba odpowiadająca za graficzną stronę
publikacji.]
CZYM JEST REDAKCJA TEKSTU,
czyli kilka słów o praktyce
[Komentarz Korektelki: Obecnie korektorzy łączą kwestie merytoryczne, za które zwykle
odpowiada redaktor merytoryczny ściśle współpracujący z autorem, z szeroko rozumianą
korektą, czyli weryfikacją zgodności z normami językowymi (gramatycznymi,
ortograficznymi, interpunkcyjnymi, stylistycznymi), usuwaniem powtórzeń,
porządkowaniem struktury tekstu, dbałością o czytelność i odbiór tekstu etc.
Dlaczego?
Osoby, które decydują się na współpracę z korektorką, to najczęściej specjaliści w swojej
branży, którzy dysponują wiedzą na poziomie niejednokrotnie wyższym niż wiedza choćby
najlepszego redaktora prowadzącego czy merytorycznego.
A to pozwala skupić się na dopieszczeniu tekstu pod względem głównie językowym
(powtórzenia, niepoprawne konstrukcje etc.) i stylistycznym – także z poziomu czytelnika.
To także powoduje, że korektor, oprócz autora mający największą styczność z tekstem,
dokonuje późniejszej korekty technicznej.
Dlaczego? Jest zaprzyjaźniony z tekstem, więc etap korekty technicznej przebiega
sprawniej, niż przebiegałby w przypadku osoby mającej po raz pierwszy styczność
z całością. Korekty technicznej dokonuje się na pliku PDF.]
O SIEROTACH I WDOWACH SŁÓW KILKA,
czyli rodzaje korekt i znowu kilka mądrych
słów
KOREKTA JĘZYKOWO-MERYTORYCZNA –
KOREKTA TECHNICZNA I DESKTOP
PUBLISHING
KOREKTA DOMOWA/DRUKARSKA
KOREKTA WYDAWNICZA
KOREKTA REDAKCYJNA
[Komentarz Korektelki: Desktop publishing to komputerowe przygotowanie do druku;
funkcja dawniej pełniona przez zecera – ktoś jeszcze pamięta taki zawód? ☺
Korekta techniczna: sprawdzanie, czy po wlaniu tekstu przez grafika tekst zawiera znaki
diakrytyczne; czy uwzględniony został cały tekst; czy nie ma podwójnych spacji;
czy na końcu wersów nie ma „sierotek" – pojedynczych liter, dwuliterowychlub trzyliterowych spójników (których nie powinno być w przypadku wierszy zawierających
więcej niż 40 znaków ze spacjami); sprawdzanie, czy nie ma „wdów” – błędów składu
(np. ostatniego wersu rozdziału na nowej stronie).]
Korekta redakcyjna – hybryda stworzona przez wydawców (podyktowana głownie
względami finansowymi –ograniczaniem wydatków).]
UPRASZCZAJĄC
DZIENNIKARZ – wiadomo, tworzy teksty ☺
COPYWRITER – opracowuje teksty głównie sprzedażowe
i marketingowe
GHOSTWRITER – autor widmo
REDAKTOR – pracuje z gotowym tekstem lub nadzoruje
prace nad tekstem w obrębie działu/strony WWW
KOREKTOR – bawi się ogonkami
PUBLIKACJA KSIĄŻKI W WERSJI
OPTYMALNEJ:
REDAKCJA
DWIE KOREKTY
PUBLIKACJA KSIĄŻKI W WERSJI DE LUXE,
MONEY AND TIME CONSUMING:
REDAKCJA
TRZY KOREKTY
(pierwsza redakcja, autoryzacja autora, korekta, operator DTP, korekta,
korekta techniczna;
niekiedy – również tłumaczenie tekstu z języka obcego lub z polskiego
na polski ☺)
[Komentarz Korektelki: Należy pamiętać, że 2 redaktorów oznacza niekiedy 2 różne
redakcje jednego tekstu; wówczas korekta staje się kwestią czysto mechaniczną.
W takim kontekście Korektelka = kreatywna redakcja i korekta; zaprzyjaźnienie się
z tekstem i wejście w świat autora ☺]
PO CO?*
ESTETYKA TEKSTU
ODBIÓR PUBLIKACJI
BUDOWA MARKI
WIZERUNEK EKSPERTA
WIARYGODNOŚĆ
NAWIĄZANIE I UTRZYMANIE RELACJI Z ODBIORCAMI
*inspiracja – polska Uma Thurman i Marie Forleo
w jednym, czyli Pani Swojego czasu – Ola B.
NAGIE FAKTY
Korektor mylony jest z redaktorem; od redaktorów
wymaga się pracy (i stawek!) korektora, od korektorów –
redakcji tekstu.
WNIOSEK:
Wielu korektorów łączy kilka funkcji i wykonuje prace
redakcyjne.
CZYM JEST KOREKTA według Korektelki
ZABAWĄ OGONKAMI
PORZĄDKOWANIEM SŁÓW
czyli:
ELIMINOWANIEM BŁĘDÓW ORTOGRAFICZNYCH, GRAMATYCZNYCH
I STYLISTYCZNYCH
WERYFIKACJĄ SPÓJNOŚCI
WERYFIKACJĄ STYLU
DOBOREM ADEKWATNYCH WYRAŻEŃ, KONSTRUKCJI I POŁĄCZEŃ
WYRAZOWYCH
w skrócie: MNIEJ ZNACZY WIĘCEJ
JAK NAPRAWDĘ WYGLĄDA KOREKTA,
czyli słów kilka o pracy z tekstem
na przykładzie niemieckiego poety
Zapytano Heinego, czym był zajęty przed obiadem.
– Przeczytałem wiersz, który napisałem wczoraj,
i w jednym miejscu postawiłem przecinek.
– A po obiedzie?
– Przeczytałem ten wiersz ponownie i skreśliłem przecinek,
bo okazał się zbyteczny.
DLACZEGO KOCHAM SWOJĄ PRACĘ,
cz. I
cz. I – WSPOŁCZESNE BOGINIE
cz. II – EMOCJE, FRUWANIE
cz. III – ROZWÓJ
cz. IV – ZMIANA ŚWIATA
„Jak ja się cieszę, że Ty kiedyś do mnie napisałaś!”
– moja Bogini Number One, która zagina czas
„Ja naprawdę potrzebowałam kogoś takiego jak Ty”
– Bogini, która zmusza do pisania
„Dzięki, dzięki, dzięki! Za uważność, której mi brak”
– Bogini, która miesza w markach
„Jesteś znakomita w tym, co robisz”
– Bogini, która bezwstydnie mówi o pieniądzach
„Masz niekwestionowany dar językowy; kochasz to, co robisz – korekty
tekstów – i jesteś w tym świetna”
– Bogini, która łączy kropki
DLACZEGO KOCHAM SWOJĄ PRACĘ,
cz. II
„Ps. W poprzednim tekście zostawiłaś
literówkę. Dodałam to sobie do listy
życiowych sukcesów”
DLACZEGO KOCHAM SWOJĄ PRACĘ,
cz. III
redundancja
funkcja prozodyczna
przydawka akcesoryjna
„Raz w miesiącu policzysz mi literki…?”
DLACZEGO KOCHAM SWOJĄ PRACĘ,
cz. IV
Pewnego razu Tadeusz Boy-Żeleński przyniósł felieton
Mieczysławowi Grydzewskiemu, redaktorowi „Skamandra”
i „Wiadomości Literackich”.
– Panie Tadeuszu – usłyszał – nie ma takiego słowa w języku
polskim.
Żeleński popatrzył na niego wymownie i powiedział:
– To teraz już jest.
ULUBIONY ZNAK INTERPUNKCYJNY
KOREKTELKI – KONKURS!
DO WYGRANIA – MIESIĄC
KOREKTY GRATIS!
[Komentarz Korektelki: Zapraszam gorąco do wzięcia udziału! Pierwsze zgłoszenia
już otrzymałam. Ubawiłam się nieziemsko ☺]
WSPÓŁPRACA Z KOREKTOREM,
czyli na co zwracać uwagę
REDAKTOR – POPRAWIA BŁEDY PO AUTORZE
KOREKTOR – POPRAWIA BŁĘDY PO KOREKTORZE
– SPRAWIA, ŻE TEKST LEPIEJ BRZMI
NIE POPRAWIAM, LECZ ZMIENIAM
[Komentarz Korektelki: nie jestem i nie chcę być korektorką, która zadziera nosa; nie bawi mnie
wyłapywanie błędów znanych osób – choć podczas czytania książki zdarza mi się zaznaczać błędne
fragmenty, hi, hi. Chcę wskazywać na nowe znaczenia i na to, że autor może bawić się językiem,
posiadać indywidualny styl, a jednocześnie – oferować swoim czytelnikom poprawny językowo tekst
(no dobra, przyznam się, że czasami celowo zostawiam błędy językowe, które pełnią określoną funkcję,
np. stanowią elipsę, czyli otwierają i zamykają tekst, zawsze jednak informuję o tym autora, by miał
możliwość dokonania wyboru).
Przed nawiązaniem współpracy z korektorem zapytajcie o próbkę pracy z tekstem i zweryfikujcie,
czy tekst nadal jest Wasz. Zawsze – ZAWSZE! – plik powinniście otrzymywać w dwóch wersjach –
w trybie zmian, by mieć podgląd dokonanych modyfikacji i poznać kierunek pracy z tekstem,
oraz w wersji po korekcie, którą – w przypadku akceptacji treści – możecie opublikować. Z czasem może
dojść do sytuacji, w której korektor zaprzyjaźni się z Waszym stylem na tyle, że zrezygnujecie z pliku
z podglądem zmian, by szybciej otrzymać zweryfikowany tekst.]
DLA KOGO WSPÓŁPRACA Z KOREKTORKĄ
KOREKTELKĄ?
DLA OSÓB:
KTÓRE CHCĄ ZAOSZCZĘDZIĆ SWÓJ CZAS
KTÓRE CHCĄ ZOPTYMALIZOWAĆ SWOJĄ PRACĘ
KTÓRE NIE ZNOSZĄ PONOWNIE POPRAWIAĆ SWOICH TEKSTÓW
KTÓRE POWAŻNIE TRAKTUJĄ SWOICH CZYTEKNIKÓW
KTÓRE CHCĄ ZYSKAĆ WIZERUNEK EKSPERTA
KTÓRE CHCĄ UTRZYMAĆ WARTOŚCIOWE RELACJE
ZE SWOIMI CZYTELNIKAMI
Z DYSTANSEM DO SIEBIE I POCZUCIEM HUMORU
KTÓRE NIE PRZESTAJĄ SIĘ ROZWIJAĆ
CO DOPISZESZ DO LISTY? ☺
KIM JEST KOREKTELKA
I DLACZEGO DZIEWCZYNĄ NA SMS/E-MAIL,
czyli mój prawdziwy coming out ☺
[Komentarz Korektelki: Jak wspomniałam podczas spotkania – osoby, z którymi
współpracuję, a którym zależy na błyskawicznej weryfikacji tekstu, informują mnie mailowo
lub smsowo o wysyłce tekstu – dlatego ukułam powiedzenie, że jestem dziewczyną na SMS.
Albo e-mail, hi, hi.]
O ZBOCZENIACH KOREKTELKI,
czyli czego nie znajdziesz w swoich tekstach
☺
BEZLITOŚNIE USUWAM*:
gdyż
iż
oczyma, uszyma
innymi słowy
*jeżeli tekst nie jest stylizowany
... ALBO ZAMIENIAM NA:
gdyż => ponieważ
iż => że
oczyma, uszyma => oczami, uszami
innymi słowy => innymi słowami
HICIORY, CZYLI O CO CHODZI,
czyli jak utrudnić sobie życie,
czyli dyskusyjne zagadnienia nie tylko
interpunkcji
w kontekście użycia nie tylko
imiesłowów przymiotnikowych
w funkcji przydawek rozwiniętych ☺
[Komentarz Korektelki: I jeszcze kilka słów o warsztacie korektora dla zainteresowanych
osób.
Wspomniane wcześniej: redundancja, funkcja prozodyczna, przydawka akcesoryjna
to rezultat udziału w szeregu szkoleń dla redaktorów i korektorów, które są organizowane
cyklicznie, a które dotyczą dyskusyjnych zagadnień normy językowej.
Normy wzorcowe języka polskiego nie nadążają za życiem, w rezultacie o wielu kwestiach,
np. interpunkcyjnych, trzeba decydować we własnym zakresie, ale w oparciu o
skodyfikowane zasady. Brzmi strasznie, wiem, ale sprowadza się konieczności wyboru
między – wydawałoby się – oczywistymi kwestiami.
Co pomaga? Udziałów w szkoleniach i warsztatach, czytanie, dyskusje w formalnych
lub nieformalnych grupach zrzeszających korektorów i redaktorów.
I już naprawdę na koniec anegdota wspomniana podczas spotkania:
Jedna z klientek chciała pokazać córce, co można zrobić z językiem polskim,
więc przeczytała jej opis szkolenia, w którym brałam udział. Szkolenie dotyczyło użycia
imiesłowów przymiotnikowych w funkcji przydawek rozwiniętych (love! ☺). W tekście
klientki wskazałam przykłady takich imiesłowów występujących w funkcji. Córka klientki
stwierdziła, że dziwna jakaś jestem…
Potem doczytałam, że jest dopiero na etapie odróżniania czasowników, przymiotników
i rzeczowników ☺]
PISZĘ , BO CHCĘ. PORADNIK REATYWNEGO
PISANIA
DLA KOGO PORADNIK?
DLA OSÓB, KTÓRE:
PISZĄ, BO CHCĄ ☺
ZDECYDUJĄ SIĘ ZNALEŹĆ CZAS NA PISANIE
PODEJMĄ WSPÓŁPRACĘ Z KRYTYKIEM
WEWNĘTRZNYM
ZACZNĄ WIERZYĆ W SIEBIE
KONKRETY
PORADNIK:
OBALA MITY DOTYCZĄCE PISANIA
POZWALA DOSKONALIĆ WARSZTAT PISARSKI
PISANIE WEDŁUG KRZYSI
ZAWÓD JAK KAŻDY INNY
SZTUKA, KTÓRA WYMAGA:
PRACY
ZAANGAŻOWANIA
DYSCYPLINY
CZASU
ZAWARTOŚĆ PORADNIKA
CZ. I – PODEJŚCIE DO PISANIA
CZ. II – WARSZTAT PISARSKI I STYL
BONUS – JESTEM BŁĘDZIARĄ, CZYLI O POPRAWNOŚCI
JĘZYKOWEJ
JAK ROZWIJAĆ WARSZTAT PISARSKI
CZYTAJ
PORÓWNUJ
SZACUJ
ODRÓŻNIAJ GRAFOMAŃSTWO MENTALNE
OD GRAFOMAŃSTWA W PISANIU
OBSERWUJ I CZERP INSPIRACJĘ Z OBSERWACJI
ESKPERYMENTUJ
CO POZA TYM
BAW SIĘ BOHATERAMI I ICH HISTORIĄ
PAMIĘTAJ O STRUKTURZE TEKSTU:
PRZEJRZYSTOŚCI FABUŁY
PROWADZENIU NARRACJI
CHARAKTERYSTYCE BOHATERÓW
OPISACH
KONSTRUKCJI DIALOGÓW
ALE TAKŻE
BĄDŹ PRZEKONUJĄCY
ŻONGLUJ SŁOWAMI
SPRAWDZAJ SIEBIE
POSZUKUJ NOWYCH ZNACZŃ
BĄDŹ KRYTYCZNY WOBEC TREŚCI, KTÓRE TWORZYSZ
Recenzja dostępna na:
http://poradnik.piszebochce.pl/
BARDZO DZIĘKUJĘ ZA UDZIAŁ
W WEBINARZE!
DO USŁYSZENIA/NAPISANIA ☺