fiszka-integracja-stan-na
Transkrypt
fiszka-integracja-stan-na
KARTA PRZEDSIĘWZIĘCIA WCHODZĄCEGO W SKŁAD PAKIETU W RAMACH ZINTEGROWANEGO POROZUMIENIA TERYTORIALNEGO (ZPT)/ /ZINTEGROWANYCH INWESTYCJI TERYTORIALNYCH (ZIT) DLA OBSZARU METROPOLITALNEGO TRÓJMIASTA (OMT) I. Informacje wprowadzające Nazwa przedsięwzięcia Obszar tematyczny Charakter przedsięwzięcia: (zaznacz X) Typ przedsięwzięcia (zaznacz X) Lokalizacja przedsięwzięcia/ zasięg oddziaływania Metropolitalny System Aktywizacji Społeczno-Zawodowej RPS Aktywni Pomorzanie Priorytet: 1.1, 2.1, 2.2, 2.3, 3.2 Działanie: 1.1.1, 1.1.2, 1.1.3, 2.1.1, 2.1.2, 2.2.1, 2.3.1, 2.3.2, 3.2.1., 3.2.2 Działanie realizowane w osi priorytetowej 6.Integracja we wszystkich PI. Działanie pośrednio powiązane z przedsięwzięciami ZIT w OS Konwersja. projekt x grupa projektów x program Inwestycyjny X nieinwestycyjny mieszany Obszar Metropolitalny Trójmiasto OMT. Projektodawca zakłada wsparcie mieszkańców i PES z powiatów reprezentowanych przez obserwatorów porozumienia ZIT. Projekt ma charakter systemowy i odpowiada na ogólne problemy OM z zakresu INTERGACJI . II. Zakres współpracy i komplementarność z innymi przedsięwzięciami Partnerzy/ Podmioty realizujące Lider: Trójmiejska Federacja Organizacji Pozarządowych (TFOP) Partnerzy: 9 powiatowych partnerstw złoŜonych z organizacji pozarządowych i instytucji integracji z ramienia JST – TRWA PROCES WYŁANIANIA PARTNERSTW DOCELOWO BĘDZIE TO 9 OSOBNYCH POWIATOWYCH PARTNERSKICH PROJEKTÓW Przygotowanie koncepcji przedsięwzięcia. Uruchomienie procesu powoływania 9 powiatowych partnerstwa oraz partnerstwa metropolitalnego. Koordynacja prac przygotowawczych i przygotowywanie przedsięwzięcia do wdroŜenia Realizacji programów z zakresu aktywnej integracji , usług społecznych i ekonomi społecznej. Opracowanie lokalnej diagnozy oraz wygenerowanie powiatowego modelu pobudzającego animacje środowiskową oraz aktywizację zawodowa osób wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem . Partnerstwo Metropolitalne – Lider Stowarzyszenie Gdański Obszar Metropolitalny Partnerzy : Uniwersytet Gdański , Pracodawcy Pomorza , Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna oraz organizacje pozarządowe Kompleme ntarność przedsięwz ięcia: (powiązani e, nazwa) Prowadzenie działań załoŜonych dla partnerstwa metropolitalnego w tym prowadzenie OWES oraz koordynacja wsparcie doradczym dla Partnerstw powiatowych . 1. Pośrednie powiązanie z innym planowanym w ramach ZIT/ZPT przedsięwzięciem rozwojowym obszaru funkcjonalnego. Projekt uzupełnia przedsięwzięcia infrastrukturalne realizowane w ramach ZIT . W szczególności powiazanie z projektem „ Rewitalizacja społeczna ,gospodarcza i infrastrukturalno przestrzenna obszarów zdegradowanych lub zagroŜonych degradacją. „- grupa projektów 2. Silne powiązanie z innym projektami w trakcie realizacji: Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej funkcjonujący w Gdańsku w ramach projektu PO KL 7.2.2. Pośrednio koresponduje z projektem „Od samoorganizacji do partycypacji poprzez wsparcie NGO” 5.4.2 PO KL 3. Bezpośrednie powiązanie z przedsięwzięciem strategicznym ujętym w RPS 4. Bezpośrednie powiązanie z krajowym przedsięwzięciem strategicznym zidentyfikowanym we wstępnym zarysie mandatu negocjacyjnego SWP do Kontraktu Terytorialnego 5. Bezpośrednie powiązanie z Krajowym Programem Rozwoju Ekonomii Społecznej 2014-20 III. Cele przedsięwzięcia i jego znaczenie dla rozwoju OMT Opis projektu składa się z następujących punktów A. UZASADNIENIE : Zwięzły opis przedsięwzięcia Opis zawiera podstawowe diagnozy i uzasadnienie potrzeby realizacji projektu, kontekst projekt. B. GRUPY ODBIORCÓW Opis zawiera krótkie charakterystyki wszystkich grup odbiorców i uŜytkowników. C. OBSZAR REALIZACJI PROJEKTU Opis zawiera informacje na temat dwóch poziomów realizacji projektu. D.CELE I ZGODNOŚĆ Z POLITYKAMI, KRYTERIAMI ZIT W RAMACH INTEGRACJI Opis synergii z politykami regionalnymi, krajowymi i unijnymi, w tym szczególnie z kryteriami oceny projektów ZIT. E. DZIAŁANIA PROJEKTU Opis 2 komponentów realizacji projektu A. UZASADNIENIE i CELE Obszar Metropolitarny Trójmiasta charakteryzuje się wysokimi wskaźnikami bezrobocia, bierności zawodowej a takŜe ubóstwa i wykluczenia społecznego. Skala bezrobocia w OMT wynosi 12,6%, tymczasem długotrwałego bezrobocia doświadcza 30,8% osób (Bank Danych Lokalnych GUS 2013), jednocześnie rejestrowane bezrobocie nie odzwierciedla w pełni sytuacji aktywności zawodowej mieszkańców OMT. Współczynnik aktywności zawodowej wynosi niecałe 57%, wskaźnik zatrudnienia 51%, osoby aktywne zawodowo (pracujące i bezrobotne pow. 15 lat) stanowią niecałe 50% mieszkańców a liczba osób biernych zawodowo wynosi niecałe 35% (IV kwartał 2013 Bank Danych Lokalnych GUS). Co piaty mieszkaniec jest w wieku przedprodukcyjnym, zaś wiek poprodukcyjny, tj. emerytalny osiągnęło 15% mieszkańców. W 2012 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadały 56,6 osoby w wieku nieprodukcyjnym. Stosunek ten nazywany jest współczynnikiem obciąŜenia ekonomicznego. Jego wartość wzrosła w porównaniu z rokiem 2011 (dla województwa: 55,6), a wzrost ten świadczy o starzeniu się społeczeństwa. Wzrasta w OMT problem ubóstwa, wykluczenia i rozwarstwienia społecznego. Wysoki wskaźnik ubóstwa lub wykluczenia społecznego 28,1% połączony jest z wysokim wskaźnikiem zagroŜenia ubóstwem relatywnym po uwzględnieniu w dochodach transferów społecznych 16,8%, wskaźnikiem niskiej intensywności pracy 4,9% oraz wskaźnikiem pogłębionej deprywacji materialnej 16,1% (GUS, Eurostat 2011). Inne wskaźniki wykluczenia społecznego wg. granicy ubóstwa pokazują, Ŝe w Obszarze Metropolitarnym Trójmiasta minimum egzystencji dotyczy 9,8% mieszkańców, ustawowa granica ubóstwa 10,6% mieszkańców a relatywna granica ubóstwa dotyczy 20,3% mieszkańców (Bank Danych Lokalnych GUS 2012). Dane GUS w 2012 roku wskazują, Ŝe w pomorskim z pomocy społecznej w 2012 r. skorzystało ponad 195 tys. osób (8,6% mieszkańców województwa, w tym 126 tys. z obszaru ZIT (odpowiednio 9%). Na obszarze Trójmiasta było to blisko 26 tys. osób, co stanowi 3,5 % ogółu mieszkańców rdzenia Metropolii. Skala korzystania z pomocy społecznej jest relatywnie wysoka w porównaniu do średniej krajowej (8,1%) (Beneficjenci pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych według województw, podregionów, powiatów i gmin w 2012 r. GUS). Wyraźnie widać terytorialne zróŜnicowanie częstości korzystania z pomocy społecznej, najwyŜsze w gminach otaczających rdzeń Metropolii Trójmiasta, w gminach wiejskich oddalonych od centrów urbanizacyjnych. Łączna kwota świadczeń z pomocy społecznej wyniosła ponad 200 milionów złotych (Bank Danych Lokalnych GUS 2012). Główne powody udzielania wsparcia pomocy społecznej to ubóstwo (ok 80%), bezrobocie (50%), niepełnosprawność (ok 40%), długotrwała lub cięŜka choroba (ponad 30%), bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych (niecałe 20%), potrzeba ochrony macierzyństwa, alkoholizm, bezdomność, przemoc w rodzinie. Wzrosła równieŜ liczba osób długotrwale korzystających z tego rodzaju pomocy z 31 022 w 2009 r. do 42 886 w 2011, przy wzroście w 2012 r. do 43 608 (dane MPiPS 2013). Liczba osób niepełnosprawnych w woj. pomorskim wynosi 284 499, z czego liczba osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym 141 563, liczba osób prawnie niepełnosprawnych 107 903 (GUS 2011 Spis Powszechny). Liczba osób bezdomnych w OMT wynosi 1715 osób bezdomnych (Grudzień 2013, PFWB 2014). Około 200 tys. mieszkańców województwa pomorskiego doświadcza wykluczenia mieszkaniowego (liczba niniejsza jest estymacją, na którą składają się: liczba osób w mieszkaniach zadłuŜonych (powyŜej 3 miesięcy), substandardowych (warunki zamieszkania i skrajne przeludnienie), liczba osób zagroŜonych eksmisją, osób zagroŜonych przemocą (Bank Danych Lokalnych GUS 2011). Niecałe 7 tysięcy osób przebywa w stacjonarnych placówkach pomocy społecznej (Domy Pomocy Społecznej i inne), w róŜnych formach opieki dla dzieci (rodziny zastępcze, placówki socjalizacyjne, rodzinne domy dziecka) przebywa niecałe 5 tysięcy dzieci, ponad 10 tysięcy osób korzysta ze wsparcia Szpitali Psychiatrycznych, natomiast ponad 80 tysięcy osób zarejestrowana jest w poradniach dla osób z zaburzeniami psychicznymi i uzaleŜnionych (Bank danych Lokalnych GUS 2013). Liczba osób uzaleŜnionych od alkoholu wynosi około 30 tysięcy osób, natomiast ponad 100 tysięcy osób, Ŝyje w otoczeniu osób uzaleŜnionych, ponad 100 tysięcy mieszkańców OMT zagroŜonych jest uzaleŜnieniem od alkoholu (PARPA 2014). Głównym problemem w realizacji zadań związanych z integracją społeczną i zawodową osób biernych zawodowo, długotrwale bezrobotnych, ubogich, wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem społecznym na poziomie Obszaru Metropolitarnego Trójmiasta jest brak zintegrowanego, międzysektorowego i międzywydziałowego systemu integracji. Rozwiązywanie problemu bierności zawodowej, ubóstwa i wykluczenia społecznego wymaga wdraŜania rozwiązań na poziomie polityki społecznej, czyli zintegrowania sfer pomocy i integracji społecznej, rynku pracy, ekonomii społecznej, edukacji, zdrowia, mieszkalnictwa. System integracji społecznej i zawodowej, jego ramy i zakres powinien być uspójniony między róŜnymi podmiotami, w obszarze metropolitarnym, natomiast usługi, instrumenty i narzędzia powinny być wdraŜane lokalnie według lokalnych potrzeb i specyfiki. W OMT w zakresie integracji mamy dotychczas do czynienia ze zbiorem rozproszonych, nieuspójnionych a często przypadkowych działań w zakresie aktywnej integracji, usług społecznych i ekonomii społecznej. Brakuje integracji działań samorządów, organizacji społecznych oraz sektora prywatnego. Powierzchowność relacji, niski poziom i jakość komunikacji, wzajemne stereotypy i uprzedzenia stanowią realny problem we współpracy i składają się na niski poziom kultury współpracy (wyuczone codzienne zachowania, postawy, przekonania, wartości, rytuały, itp.). Niedostatek pozytywnych doświadczeń dobrego współdziałania (spotkań, dyskusji, poznawania swoich racji, motywów i ograniczeń) utrudnia budowanie pozytywnych relacji i zaufania, bez których bardzo trudno o efektywny, kompatybilny system wsparcia, oparty na dobrej współpracy międzysektorowej. Poziom współpracy i wzajemnego informowania się instytucji pomocy i integracji społecznej, instytucji rynku pracy, organizacji pozarządowych wspierających osoby zagroŜone wykluczeniem społecznym w procesie aktywizacji zawodowej i społecznej jest zbyt niski. Współpraca ma charakter okazjonalny na potrzeby realizacji jednostkowych projektów, wydarzeń, a nie systemowy, co pozwoliłby na realizację wsparcia w sposób zindywidualizowany i skuteczny uwzględniając nie tylko sytuację rodziny i otoczenia, lecz angaŜujące przy tym do współpracy róŜne instytucje działające na rzecz integracji i pomocy społecznej, rynku pracy oraz pracodawców, co jest szczególnie waŜne w zatrudnieniu osób wykluczonych. Znaczna część usług społecznych nie jest dostępna osobom wykluczonym lub zagroŜonym wykluczeniem społecznym. W obszarze metropolii odnotowujemy utrudniony dostęp do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług socjalnych (społecznych, zdrowotnych, rehabilitacyjnych, opiekuńczych) świadczonych w interesie ogólnym, zwłaszcza w zakresie inwestycji w infrastrukturę społeczną w środowisku lokalnym. Główna część usług dla tej grupy osób jest bardzo mocno zinstytucjonalizowana, to znaczy realizowana jest w systemie totalnych, często zamkniętych instytucji a nie w środowisku lokalnym co przyczynia się do wzrostu kosztów społecznych i ekonomicznych a takŜe utrwalania i pogłębiania deficytów i problemów, zamiast budowania zasobów i moŜliwości. Zbyt mało uwagi poświecą się równieŜ promowaniu przejścia z usług instytucjonalnych do usług profilaktycznych na poziomie społeczności lokalnych. Deinstytucjonalizacja wsparcia osób wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem wymaga uruchomienia wielu nowatorskich usług realizowanych w środowisku lokalnym. Brak zainteresowania, niski poziom motywacji czy nieskuteczne działania w zakresie aktywizacji społecznej i zawodowej osób wykluczonych społecznie bardzo często powiązane są z brakiem dostępu do kluczowych usług społecznych zapewniających realizację najwaŜniejszych potrzeb, będących determinantą aktywności społecznej i zawodowej. W Obszarze Metropolitarnym Trójmiasta istnieje wymierny i dotkliwy deficyt placówek dziennego wsparcia, mieszkań wspieranych (chronionych), usług indywidualnego asystowania, streetworkingu, poradnictwa prawnego i obywatelskiego, doradztwa ekonomicznego, usług opiekuńczych, wykorzystujących animację społeczną i wolontariat. W przypadku dzieci i młodzieŜy wymagających opieki mamy do czynienia ze zbyt małą liczbą zawodowych rodzin zastępczych przy równoczesnej dominacji rodzin zastępczych spokrewnionych z dzieckiem co skutkuje dziedziczeniem, utrwalaniem negatywnych wzorców oraz dysfunkcją rodziny. W sposób szczególnie dotkliwy brakuje w OMT instrumentów i usług animacji społecznej i wolontariatu realizowanych lokalnie docierających do grup wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem społecznym będących bardzo często pierwszym kontaktem i rozbudzaniem potrzeb aktywności społecznej i zawodowej. Partnerstwa lokalne mogą budować lub rozwijać sieci usług społecznych odpowiadających na konkretne zapotrzebowanie i konkretne zasoby jakim dysponują dane społeczności na terytorium oddziaływania. Dla uzyskania trwałości zmiany społecznej waŜne jest to aby usługi tworzone były w odpowiedzi na realne zdiagnozowane zapotrzebowanie społeczne. Praca animacyjna jest w stanie doprowadzić do wypracowania i powstawania usług w odpowiedzi na lokalne zapotrzebowanie i wskazać odpowiednie zasoby. Obszar Metropolii Trójmiasta charakteryzuje się brakiem wystarczającej ilości inicjatyw i podmiotów ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorstw społecznych, które mogłyby stworzyć miejsca pracy dla osób zagroŜonych i wykluczonych społecznie. W OMT funkcjonują podmioty ekonomii społecznej, jednak w większości są to organizacje pozarządowe, prowadzące działalność odpłatną i nie tworzące stałych miejsc pracy. W porównaniu do danych z innych krajów europejskich, wskaźnik ilościowy podmiotów ekonomii społecznej dla naszego regionu jest bardzo niski. Jednocześnie charakterystyczne dla województwa pomorskiego jest duŜe zróŜnicowanie terytorialne w liczbie działających podmiotów ekonomii społecznej. Niekorzystną dla regionu sytuację podtrzymuje brak stałego i trwałego, kompleksowego i skoordynowanego wsparcia podmiotów ekonomii społecznej, przejawiający się głownie udzielaniem pomocy o instytucjonalnie rozproszonym charakterze. PowaŜną barierą dla rozwoju sektora ekonomii społecznej w województwie pomorskim jest równieŜ brak powiazań ze sferą biznesu oraz niski poziom wiedzy i świadomości dotyczący funkcjonowania tego typu podmiotów. W efekcie, poziom zatrudnienia w sektorze ekonomii społecznej jest wciąŜ niezadowalający. Doświadczenia z realizacji PO KL 2007-2013 wskazują, iŜ działania na rzecz ww. sektora podejmowane w formie rozproszonych, punktowych, doraźnych projektów, które charakteryzowały się niedostateczną kompleksowością i trwałością. Program Metropolitalny System Aktywizacji Społeczno-Zawodowej to partnerstwo NGO/PES, biznesu, JST i uczelni wyŜszych zawarte na rzecz INTEGRACJI, w tym w szczególności związanej z aktywizacją społeczną i zawodową mieszkańców OMT. Wskazana metodologia odpowiada na wyzwania zawarte w RPO WP oraz na zidentyfikowane niedoskonałości obecnego systemu wsparcia integracji społecznej i zawodowej. GRUPY ODBIORCÓW Tworzenie zintegrowanego systemu współpracy i wsparcia na obszarze Metropolii Trójmiejskiej ma na uwadze przede wszystkim osoby z obszaru wykluczenia i zagroŜenia wykluczeniem społecznym i ich otoczenia czyli rodziny i środowiska, w których osoby te funkcjonują. Są to przede wszystkich osoby długotrwale bezrobotne, ubogie, niepełnosprawne, starsze, chore które mają trudności w Ŝyciu zawodowym i w codziennym funkcjonowaniu, dzieci i młodzieŜ szczególnie wymagająca opieki i pieczy zastępczej, osoby bezdomne i wykluczone mieszkaniowo, osoby z zaburzeniami psychicznymi, ofiary przemocy domowej, uzaleŜnione od środków psychoaktywnych w tym kończące terapie, osoby opuszczające zakłady karne. Otoczenie niniejszych grup stanowią rodziny i społeczności lokalne w których funkcjonują niniejsze osoby. Odbiorcami działań projektowych będą wszystkie grupy osób doświadczające wykluczenia społecznego i zagroŜenia nim, wraz z ich otoczenie, według lokalnych potrzeb i specyfiki. Osoby długotrwale bezrobotne i bierne zawodowo Liczba osób długotrwale bezrobotnych w OMT wynosi 17 tysięcy osób (niecałe 31% osób bezrobotnych), jakkolwiek wskaźnik bierności zawodowej wynosi niecałe 35%, problem braku jakiejkolwiek aktywności zawodowej dotyczy zatem ponad 400 tysięcy osób. DuŜy odsetek osób długotrwale bezrobotnych i biernych zawodowo stanowią osoby z innymi problemami społecznymi tj. ubóstwo, uzaleŜnienia, niepełnosprawność, starość. Grupa niniejsza wymaga zindywidualizowanego i wielowymiarowego podejścia do aktywizacji społecznej i zawodowej, jest jednocześnie najtrudniejszą grupą do aktywizacji przez publiczne słuŜby zatrudnienia. Osoby niepełnosprawne Liczba osób niepełnosprawnych w woj. pomorskim wynosi 284 499, z czego liczba osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym 141 563, liczba osób prawnie niepełnosprawnych 107 903. Znaczny stopień niepełnosprawności w wieku produkcyjnym - 25 356, umiarkowany stopień niepełnosprawności w wieku produkcyjnym - 46 797, lekki stopień niepełnosprawności w wieku produkcyjnym - 31 857 (GUS 2011 Spis Powszechny). Pomimo działań zwiększających dostępność rynku pracy oraz usług z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych, obecna sytuacja tej grupy osób w dalszym ciągu wymaga intensyfikacji interwencji w tym zakresie. Z roku na rok systematycznie rośnie liczba osób niepełnosprawnych zarejestrowanych jako bezrobotne, jak równieŜ ich udział w ogólnej liczbie osób bezrobotnych (z 2,9% w 2005 r., do 6,3% udziału w 2011 r.). Osoby niepełnosprawne zamieszkujące województwo pomorskie są w znacznej mierze uzaleŜnione od pomocy systemowej oraz wsparcia rodziny. Ich cechy społecznodemograficzne odbiegają in minus od sytuacji pozostałej części społeczeństwa, zaś ich postawy Ŝyciowe bazują na bierności i wycofaniu, co dodatkowo utrudnia ich socjalizację oraz dąŜenie do zrównywania szeroko rozumianego statusu społecznego. Problem potęguje stereotypizacja i stygmatyzacja osób niepełnosprawnych. Powszechne zaniŜanie ich moŜliwości, eksponowanie ograniczeń, blokuje stymulację środowiska lokalnego do ich wspierania, spychając ich na margines Ŝycia społecznego. Znacznie ogranicza to szansę na pełną integrację, która uwzględniałaby nabycie kompetencji i umiejętności zawodowo-społecznych oraz zmianę niekorzystnej sytuacji na rynku pracy. Osoby starsze Stopa starości w województwie pomorskim wynosiła w 2011 r. 18,9% (odsetek osób w wieku 60+). W województwie pomorskim stan zdrowia populacji osób w wieku powyŜej 50 lat jest dość trudny. Seniorzy na terenie OMT to 212 990,00 osób (GUS 2012) Do najwaŜniejszych problemów tej grupy moŜna zaliczyć samotność, chorobę, niepełnosprawność, Ŝycie w ubóstwie, poczucie nieprzydatności. Szacuje się, Ŝe ok. 57 tys. osób starszych moŜe wymagać wsparcia w wykonywaniu codziennych czynności w postaci usług opiekuńczych, które mogą być wykonywane przez członków rodziny (co ma miejsce w większości przypadków), osoby spoza rodziny w prywatnych mieszkaniach oraz w postaci opieki środowiskowej. Według danych na koniec 2012 r. wśród mieszkańców województwa pomorskiego w wieku 50+ ponad 30 % osób było aktywnych zawodowo. Poziom aktywności społeczno-zawodowej seniorów i osób starszych, zwłaszcza grupy osób 50+ jest wciąŜ niewystarczający. Stale rosnącą populacja osób starszych generuje zapotrzebowanie na rozwój i wzrost jakości usług publicznych zwłaszcza usług opiekuńczych i zdrowotnych realizowanych w środowisku lokalnym a nie w instytucjach. Obecnie ponad 2 tysiące osób starszych przebywa w Domach Pomocy Społecznej. Jako główne ograniczenia udziału w Ŝyciu społecznym seniorów naleŜy wskazać: stan zdrowia (dotyczy to głównie osób w wieku powyŜej 75 roku Ŝycia), brak zainteresowań powiązany z niskim poziomem wykształcenia, bariery przestrzenne, brak środków finansowych oraz postawy wycofywania się z kontaktów społecznych. Szczególnego zainteresowania wymagają męŜczyźni i mieszkańcy obszarów wiejskich. Podkreślić naleŜy równieŜ niewielką liczbę inicjatyw międzypokoleniowych, które w sposób szczególny mogą słuŜyć integracji społecznej. Dzieci i młodzieŜ Problemem wykluczenia społecznego dotknięta są przede wszystkim dzieci i młodzieŜ objęta systemem pieczy zastępczej oraz dzieci i młodzieŜ wzrastająca w rodzinach z problemami społecznymi m.in. uzaleŜnienia, przemoc, niewydolność wychowawcza. W województwie pomorskim istnieją 62 rodzinne domy dziecka obejmujące wsparciem niecałe 400 dzieci, ponad 2,6 tyś rodzin zastępczych wspiera niecałe 4 tysiące dzieci, natomiast w placówkach socjalizacyjnych przebywa niecały tysiąc wychowanków. Rodziny zastępcze to: 60,2% rodziny zastępcze spokrewnione, 32,3% rodzin zastępczych niezawodowych, 3,9% rodzin zastępczych zawodowych, 1,6% rodzin zastępczych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego, 2% rodziny zastępcze zawodowe specjalistyczne. Dane niniejsze pokazują, Ŝe ciągle mamy do czynienia ze zbyt wysoką skalą wsparcia instytucjonalnego oraz zbyt małą liczbą zawodowych rodzin zastępczych przy równoczesnej dominacji rodzin zastępczych spokrewnionych z dzieckiem skutkuje dziedziczeniem, utrwalaniem negatywnych wzorców oraz dysfunkcją rodziny. Obserwuje się systematyczny wzrost wskaźnika dzieci umieszczanych poza rodziną (w województwie pomorskim: w 2011 r. ogólna liczba dzieci w rodzinach zastępczych zwiększyła się o 458 w porównaniu do 2005 r.; natomiast w placówkach opiekuńczowychowawczych zwiększyła się w tym okresie o 174) WaŜną grupą docelową działań jest takŜe dzieci i młodzieŜ wykluczona społecznie, zagroŜona wykluczeniem społecznym oraz osoby z otoczenia tych osób – zamieszkująca teren Obszaru Metropolitalnego Trójmiasto. Stanowią oni ok. 300 tys. mieszkańców OMT. Do najwaŜniejszych problemów tej grupy moŜna zaliczyć mniejsze szanse z uwagi na ubóstwo, dysfunkcje w rodzinie, miejsce zamieszkania, poczucie braku wpływu na otaczającą rzeczywistość. Dzieci i młodzieŜ to grupa szczególnie naraŜona na wykluczenie społeczne, stąd konieczność wdraŜania działań wymiary prewencji i profilaktyki - nie leczymy skutków, ale niwelujemy przyczyny. Poza formalne i nieformalne formy kształcenia są bardzo dobrym uzupełnieniem edukacji szkolnej – to działając aktywnie w organizacji młodzieŜowej, grupie rówieśniczej młodzi ludzie zdobywają praktyczne umiejętności, których potrzebuje rynek pracy. Osoby bezdomne i wykluczone mieszkaniowo Bezdomność jest jedną z najbardziej złoŜonych form wykluczenia społecznego. Województwo pomorskie posiada najlepszą w Polsce diagnozę tego zjawiska. W województwie pomorskim zgodnie z wynikami badań w grudniu 2013 r. przebywało nie mniej niŜ 3017 osób bezdomnych z czego 95,5% to osoby dorosłe. Liczba osób bezdomnych w OMT wynosi 1715 osób bezdomnych (Grudzień 2013, PFWB 2014). Badania realizowane od 2001 pokazują podobną skalę bezdomności od wielu lat. MoŜna zatem z duŜym przekonaniem powiedzieć, Ŝe w województwie pomorskim przebywa blisko 3 tysiące osób bezdomnych, liczba ta zawiera nie tylko osoby przebywające w miejscach niemieszkalnych, czy altankach działkowych, ale takŜe osoby w placówkach dla osób bezdomnych, mieszkaniach wspieranych, szpitalach i zakładach penitencjarnych. Ludzi bezdomni to w niemal 50% osoby niepełnosprawne, w 90% bierne zawodowo, korzystające z pomocy społecznej, długotrwale doświadczający bezdomności, bardzo często uzaleŜnieni od alkoholu z zaburzeniami psychicznymi. Rozwiązanie problemu bezdomności w OMT wymaga uruchomienia programów integracji społecznej i zawodowej ze szczególnym uwzględnieniem deinstytucjonalizacji, bowiem ponad 60% osób bezdomnych przebywa w instytucjach, a tylko 5% w róŜnych formach wsparcia środowiskowego (mieszkania wspierane). Około 200 tys. mieszkańców województwa pomorskiego doświadcza wykluczenia mieszkaniowego (liczba niniejsza jest estymacją, na którą składają się: liczba osób w mieszkaniach zadłuŜonych (powyŜej 3 miesięcy), substandardowych (warunki zamieszkania i skrajne przeludnienie), liczba osób zagroŜonych eksmisją, osób zagroŜonych przemocą (Bank Danych Lokalnych GUS 2011). W OMT liczba zadłuŜonych mieszkań wynosi – 94 770; w tym powyŜej 3 m-cy 26 490, kwota zadłuŜenia – 111 711 tyś. W 2011 r. w OMT toczyło się ponad 1191 postepowań eksmisyjnych, wydano 1238 wyroków eksmisji, wykonano 163 eksmisje (GUS 2011). Grupa osób wykluczonych mieszkaniowo wymaga wsparcia głównie w zakresie prewencji bezdomności oraz wykluczenia społecznego. Osoby uzaleŜnione UzaleŜnienie od alkoholu w OMT (szacunki PARPA 2014) wynosi: Liczba osób uzaleŜnionych od alkoholu ok. 28 tyś; dorośli Ŝyjący w otoczeniu alkoholika (współmałŜonkowie, rodzice) ok. 56 tyś; dzieci wychowujące się w rodzinach alkoholików ok. 56 tyś; Osoby pijące szkodliwie ok. 70-100 tyś. Do najwaŜniejszych, najbardziej spopularyzowanych uzaleŜnień, nie tylko w regionie, naleŜy alkoholizm, i narkomania. Niezmiennie jednak problem uzaleŜnień trudno szczegółowo zdiagnozować. W ostatnich latach zauwaŜyć moŜna rozpowszechnienie nowych form uzaleŜnień. W roku 2012 w całym województwie funkcjonowało 7 stacjonarnych ośrodków leczenia uzaleŜnień. Ośrodki te dysponowały jednocześnie 154 łózkami dla osób uzaleŜnionych. Osoby zaburzone psychicznie Wskaźnik rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych na 10 tys. osób wynosi w województwie pomorskim 439,17 i jest najwyŜszy dla grupy zaburzeń nerwicowych – 166,6, afektywnych – 124,1 i organicznych – 99,0. Wartości te są wyŜsze od średniej krajowej o ok. 15% (Zdrowie dla Pomorzan 2013). Ponad 10 tysięcy osób korzysta ze wsparcia Szpitali Psychiatrycznych, natomiast ponad 80 tysięcy osób zarejestrowana jest w poradniach dla osób z zaburzeniami psychicznymi i uzaleŜnionych (Bank danych Lokalnych GUS 2013). W przypadku dzieci i młodzieŜy wskaźniki chorobowości i zapadalności na choroby psychiczne są znacznie niŜsze niŜ w kraju, co nie oznacza mniejszej zachorowalności, lecz jest wynikiem gorszej dostępności do świadczeń specjalistycznych tej populacji pacjentów. Wskaźniki nie uwzględniają bowiem przypadków, które z powodu braku dostępności do leczenia pozostają niemonitorowane. W lecznictwie psychiatrycznym obserwuje się nadmiar łózek stacjonarnych, przy niewystarczająco rozwiniętym lecznictwie środowiskowym (zbyt mała liczba oddziałów dziennych, zespołów lecznictwa środowiskowego i centrów zdrowia psychicznego oraz słaba dostępność do świadczeń z zakresu psychiatrii dzieci i młodzieŜy). Znaczna grupa osób wykluczonych lub zagroŜonych wykluczeniem społecznym pozostaje niezdiagnozowana i nieleczona psychiatrycznie. Ofiary przemocy domowej Przemoc w rodzinie jest jednym z najczęściej wyróŜnianych rodzajów przemocy. Skala zjawiska przemocy w rodzinie jest jednak dość trudna do zdiagnozowania z uwagi na złoŜoność form, jakie przybiera, ale takŜe przez postawę samych ofiar, które często z roŜnych przyczyn nie zgłaszają problemu odpowiednim słuŜbom. Najczęściej doświadczano przemocy psychicznej, z kolei śladowe wartości przybrało zjawisko przemocy seksualnej (w województwie pomorskim doświadczenia w tym względzie zadeklarowały jedynie kobiety). Liczba interwencji policyjnych w przypadku przemocy domowej na przestrzeni ostatniej dekady podlegała fluktuacjom – liczba ich w ostatnich latach jest wyraźnie wyŜsza. Wzrosła takŜe liczba wypełnianych Niebieskich Kart oraz, co niepokojące, liczba ofiar wśród osób małoletnich. W roku 2012, pomorska Policja odnotowała 1 405 postepowań przygotowawczych dotyczących przemocy domowej, w której była prowadzona procedura „Niebieskich Kart”. W kontekście przemocy domowej system wsparcia ofiar wymaga wsparcia o wszechstronne doradztwo, asystenturę, poradnictwo prawne, wzmocnienie interwencji kryzysowej i wsparcia realizowanego w środowisku w opozycji do wsparcia w instytucjach. Osoby opuszczające zakłady karne Osoby zaliczane do grupy zagroŜonych wykluczeniem społecznym, wymienione w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jako znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Trudności w przystosowaniu do Ŝycia po zwolnieniu z zakładu karnego są takŜe szczególną przesłanką ubiegania się o wsparcie w ramach systemu pomocy społecznej. W obszarze Metropolii Trójmiasta działają 3 placówki penitencjarne, jednocześnie osoby pozbawione wolności zamieszkujące dotychczas obszar metropolii przebywają takŜe w innych placówkach penitencjarnych w całej Polsce. Znaczna populacja osób opuszczająca zakłady karne ma duŜe trudności w odnalezieniu się na rynku pracy a takŜe w relacjach społecznych. PrzewaŜająca większość osób karanych zanim weszła w konflikt z prawem, znajdowała się w szczególnie trudnej sytuacji Ŝyciowej, bądź to z powodu nieumiejętności funkcjonowania w Ŝyciu społecznym, czy teŜ z braku odpowiedniego wykształcenia lub z powodu uzaleŜnień. Niesprzyjająca sytuacja na rynku pracy, brak odpowiedniego wykształcenia czy nieaktualne kwalifikacje zawodowe sprawiają, Ŝe osoby te wymagają wsparcia przede wszystkim w sferze zatrudnienia i aktywności społecznej. Szczególnie narzędzia wykorzystujące ekonomię społeczną, takie jak zatrudnienie socjalne, zatrudnienie wspierane czy spółdzielnie socjalne. Dostrzec tutaj naleŜy rolę pracy socjalnej wobec skazanych przygotowujących się do opuszczenia zakładu karnego a takŜe osób, które opuściły juŜ placówki penitencjarne. Tak szerokie potraktowanie problematyki pomocy postpenitencjarnej wymusza współdziałanie pomiędzy jednostkami penitencjarnymi, sadową słuŜbą kuratorską, jednostkami pomocy społecznej i instytucjami rynku pracy. Interesariusze integracji społecznej i zawodowej Działania planowane w ramach systemu skierowane jest do wszystkich podmiotów, aktorów lokalnej sceny, którzy w swej pracy mają do czynienia z osobami ze sfery wykluczenia. Instytucje publiczne i organizacje społeczne. Ze względu na ograniczoną efektywność istniejącego systemu wsparcia, a w szczególności zbyt słaby poziom współpracy instytucji pomocy i integracji społecznej z instytucjami rynku pracy, edukacji, zdrowia, mieszkalnictwa a takŜe słabe mechanizmy koordynacji działań jednostek organizacyjnych pomocy społecznej na poziomie lokalnym, wsparciem, poprzez włączenie w zintegrowany system objęte zostaną wszystkie publiczne i niepubliczne podmioty działające na terenie Metropolii. Instytucje rynku pracy (Powiatowe Urzędy Pracy, Agencje Pośrednictwa Pracy) Pracy itp.) razem ok.40 oraz instytucje pomocy społecznej roŜnych szczebli (Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej) razem ok.50, a takŜe inne placówki świadczące usługi wobec mieszkańców w zakresie zdrowia, mieszkalnictwa, edukacji i wychowania (np. Świetlice Środowiskowe), kultury (Miejskie i Gminne Ośrodki Kultury), sportu (Miejskie i Gminne Ośrodki Sportu) itp. Instytucje te, choć mają stale finansowane z budŜetu oraz zapewnione, przynajmniej podstawowe warunki kadrowe oraz formalne standardy i procedury działania, nie podejmują zazwyczaj szerokiej współpracy z innymi podmiotami, skupiając się jedynie na realizacji literalnie zapisanych zadań. RównieŜ dziesiątki organizacji pozarządowych bezpośrednio zaangaŜowanych w działania integracyjne (np. prowadzące placówki dla osób niepełnosprawnych (Warsztaty Terapii Zajęciowej i Środowiskowe Domy Samopomocy, Ośrodki Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawcze itp.) czy innych grup wykluczonych (Centra Integracji Społecznej, Kluby Integracji Społecznej itp.) oraz kilkadziesiąt innych organizacji, które poprzez świadczenie róŜnorodnych usług przyczyniają się do, stałego podnoszenia jakości współpracy i wzmacniania kapitału społecznego (Domy Sąsiedzkie, kluby młodzieŜowe czy Uniwersytety Trzeciego Wieku, itp.). Organizacje obejmują swym działaniem bardzo szerokie spektrum spraw związanych z integracją. Ich aktywność jest dynamiczna, w sposób elastyczny podchodzą do podejmowanych zadań, rozwiązywanych problemów. Mimo wielkiego zaangaŜowania ich wysiłki często nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Spowodowane jest to często ich słabością instytucjonalną i brakiem niezbędnych zasobów pozwalających na stałe zatrudnianie pracowników zajmujących się finansami i obsługi technicznej. Nie mają równieŜ wystarczających umiejętności w zakresie budowania długofalowej współpracy (partnerstw) i pozyskiwania środków finansowych ze strefy pozabudŜetowej. DuŜą rolę do odegrania mają równieŜ Podmioty Ekonomii Społecznej, jako szczególnego typu „zakłady pracy” kierujące swą ofertę do osób ze szczególnymi trudnościami na rynku pracy. Są to zarówno organizacje pozarządowe prowadzące działalność zarobkową (gospodarczą, odpłatną statutową), które jednak stworzone zostały z myślą o działalności realizującej misję społeczną, jak i spółdzielnie socjalne, które co prawda są podmiotami gospodarczymi, ale w znacznej mierze mają charakter instytucji Społecznych. C. OBSZAR REALIZACJI PROJEKTU Projekt podzielony jest na dwa poziomy: Powiatowy – 9 Partnerstw Powiatowych JST, NGO, biznesu realizujące zintegrowane, kompleksowe i spersonalizowane usługi z zakresu aktywnej integracji, usług społecznych i ekonomii społecznej na danym obszarze. Usługi nie są rozumiane w sposób infrastrukturalny, a partnerstwa powiatowych uwzględniają interwencję głownie na naraŜonych lub zdegradowanych społecznie, cechujących się wysokim poziomem ubóstwa i wykluczenia społecznego terenach powiatów. Tereny te wymagają wzmocnienia juŜ istniejącej infrastruktury organizacyjnej i społecznej lub cechują się jej brakiem co ogranicza dostęp do istotnych funkcji i usług, a takŜe przestrzeni publicznych stanowiących miejsce koncentracji aktywności społecznej, z którymi utoŜsamialiby się mieszkańcy. Metropolitalny – Partnerstwo Metropolitalne JST, NGO, biznes i uczelnie wyŜsze realizujące zdiagnozowane usługi branŜowe/wsparcie doradcze z zakresu aktywnej integracji, usług społecznych i ekonomii społecznej na rzecz zdiagnozowanych i realizowanych przez partnerstwa powiatowe działań . D. CELE I ZGODNOŚĆ Z POLITYKAMI, KRYTERIAMI ZIT W RAMACH INTEGRACJI W okresie 2014 – 2020 przez działania z bezpośrednimi odbiorcami moŜna poprawić ich obecną sytuację, ale po zakończeniu finansowania ze środków UE problemy powrócą, jeśli nie zostanie zbudowany, przetestowany i wdroŜony system integracji społeczno-zawodowej osób biernych zawodowo, wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem społecznym obejmujący cały Trójmiejski Obszar Metropolii, oparty na instytucjach samorządowych oraz partnerach społeczno-ekonomicznych. Cel główny programu: Wzrost aktywności społecznej i zawodowej oraz zmniejszenie ubóstwa, wykluczenia i zagroŜenia wykluczeniem społecznym mieszkańców Obszaru Metropolii Trójmiasta poprzez wypracowanie i wdroŜenie trwałego międzysektorowego systemu integracji społeczno-zawodowej opartego o aktywną integrację, usługi społeczne i ekonomię społeczną, realizowanych w ramach kompleksowej współpracy organizacji pozarządowych/podmiotów ekonomii społecznej/, biznesu, jednostek samorządu terytorialnego i uczelni wyŜszych, na poziomie metropolitarnym, powiatowym i lokalnym w okresie od 2014 do 2020 roku. Cele szczegółowe to: • Zwiększenie szans na zatrudnienie wśród mieszkańców biernych zawodowo, wykluczonych społecznie i zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez realizację instrumentów aktywnej integracji. • Zwiększenie dostępności i poprawa jakości usług społecznych dla osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez realizację zintegrowanych, spersonalizowanych i zdeinstytucjonalizowanych usług ze szczególnym uwzględnieniem animacji społecznej i wolontariatu. • Rozwój i wzmocnienie potencjału rozwojowego podmiotów ekonomii społecznej ukierunkowane na wzrost zatrudnienia i aktywności społecznej osób biernych zawodowo, wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznie. • Poprawa skuteczności i efektywności systemu integracji społecznej i zawodowej osób biernych zawodowo, wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez uspójnienie polityk oraz wielowymiarowe i wszechstronne wsparcie realizowane na poziomie metropolitarnym. • Zwiększenie spójności społecznej oraz aktywności i partycypacji społecznej w wymiarze lokalnym poprzez animowanie i organizowanie społeczności osób biernych zawodowo, wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem a także ich otoczenia. REALIZACJA KRYTERIÓW STRATEGICZNYCH ZIT PONADLOKALNA RANGA Projekt obejmuje swoim zasięgiem wszystkie gminy i powiaty obszaru metropolitalnego objętego ZIT jak równieŜ te mające status obserwatora. Na wskazanym terytorium wypracowany i wdroŜony zostanie kompleksowy system aktywizacji społecznozawodowej osób biernych zawodowo, zagroŜonych lub wykluczonych społecznie. System będzie wspólnie wykorzystywał zasoby finansowe i rzeczowe oraz pozwoli na upowszechnienie sprawdzonych rozwiązań w zakresie integracji na cały obszar. PARTNERSTWO W realizację projektu będą zaangaŜowane podmioty administracji publicznej i ich jednostki organizacyjne, partnerzy społeczni- podmioty ekonomii społecznej, wyŜsze uczelnie i biznes. Partnerskie podejście pozwoli na efektywniejsze wykorzystanie zasobów, dzielnie się doświadczeniami, wdraŜanie innowacji społecznych. ZINTEGROWANY CHARAKTER I KOMPLEMENTARNOŚĆ Proponowany projekt jest innowacyjny w skali ogólnopolskiej i regionalnej. Przedsięwzięcie porzuca realizację pojedynczych, jednorodnych koncepcji i krótkotrwałych projektów na rzecz spójnego, partnerskiego i realnego w realizacji systemu usług na rzecz mieszkańców OMT. Koncepcja podąŜa za wyzwaniem dot. usamodzielniania finansowego metropolii po roku 2020 poprzez minimalizowanie bierności zawodowej i ubóstwa w regionie tym samym ogranicza nakłady w tym zakresie powiększając bazę przychodów wynikającą ze wzrostu aktywności zawodowej oraz profesjonalizacji NGO/PES w pozyskiwaniu funduszy w inny sposób niŜ z JST. Filozofia ZIT to ambitne, kompleksowe rozwiązania gwarantujące rozwój regionu. SMART METROPOLIA wymaga mądrej, innowacyjnej i partnerskiej polityki społecznej. Propozycja jest spójna z Krajowym Programem na rzecz Rozwoju Ekonomii Społecznej - przejścia od bezradności i bierności społeczno-zawodowej do aktywności na rynku pracy wykorzystując aktywną integrację zawodową, wysokiej jakości usługi społeczne oraz wsparcie rozwoju ekonomii społecznej. Projekt jest powiązany z projektami w osi Konwersji, stanowi uzupełnienie projektów finansowanych ze środków EFRR w obszarach objętych rewitalizacją infrastrukturalną. ZGODNOŚĆ Z DOKUMENTAMI WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO STRATEGICZNYMI UNIJNYMI KRAJOWYMI I Projekt jest zgodny z dokumentami strategicznymi zarówno na poziomie europejskim, krajowym, jak i wojewódzkim. Są to dokumenty m.in.” Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównowaŜonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu (projekt wpisuje się w 4 cele z 5): zatrudnienie (75% osób w wieku 20–64 lat powinno mieć pracę); badania i rozwój oraz innowacje (wartość inwestycji w badania i rozwój oraz w innowacje powinna być równa 3% PKB); edukację (odsetek młodzieŜy niekontynuującej nauki nie powinien przekraczać 10%, a co najmniej 40% osób w wieku 30–34 lat powinno mieć wykształcenie wyŜsze); ubóstwo i wykluczenie społeczne (zmniejszenie liczby osób zagroŜonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o co najmniej 20 mln). Raport Polska 2030 (wzrost i konkurencyjność; wysoka aktywność zawodowa oraz adaptacyjność zasobów pracy; solidarność i spójność regionalna; poprawa spójności społecznej;) Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020. Projekt jest spójny z dwoma priorytetami ŚSRK, z Priorytetem I – Sprawne i efektywne państwo i Priorytetem III – Spójność społeczna i terytorialna. Krajowy Program Reform na rzecz realizacji strategii „Europa 2020” Jednym z obszarów priorytetowych wskazanych w Krajowym Programie Reform na rzecz realizacji strategii Europa 2020 przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 26 kwietnia 2011 r. (dalej KPR) jest „Aktywność dla wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu“. W ramach tego priorytetu postulowane są przedsięwzięcia mające na celu przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu przez zwiększanie szans na zatrudnienie osób defaworyzowanych na rynku pracy. Jako jeden z instrumentów zapewniających osobom wykluczonym dostęp do usług społecznych oraz pozwalających na powrót na rynek pracy wymieniono ekonomię społeczną. Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020 – celem głównym jest zmniejszenie liczby osób zagroŜonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o 1,5 miliona oraz wzrost spójności społecznej. Cel ten ma być realizowany przez 5 operacyjnych: Usługi dla aktywności i profilaktyki; Gwarancje dla przyszłości młodzieŜy; Aktywna osoba, zintegrowana rodzina, odpowiedzialne lokalne środowisko; Zapobieganie niepewności mieszkaniowej; Seniorzy – bezpieczni, aktywni i potrzebni. Przedsięwzięcie w ramach OMT wpisuje się we wszystkie cele i kierunki działań niniejszego programu. Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej W Programie tym wskazano cztery cele operacyjne: − odpowiedzialna wspólnota; − otoczenie; − przywództwo; − kompetencje dla ekonomii społecznej. Projekt jest komplementarny w szczególności z celami pierwszym i czwartym. Projekt jest odpowiedzią na najwaŜniejsze wyzwania stojące przed województwem pomorskim do roku 2020 w obszarze aktywności zawodowej i społecznej postawione w Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2014-2020 III. Powszechne zatrudnienie zwiększenie zatrudnienia mieszkańców we wszystkich grupach wiekowych dzięki aktywizacji pomorskich zasobów pracy, sprzyjaniu włączaniu społecznemu oraz wspieraniu przedsiębiorczości i upowszechnianiu idei uczenia się przez całe Ŝycie. IV. Regionalna wspólnota mieszkańców wzrost aktywności społecznej i obywatelskiej sektora organizacji pozarządowych, trwałej integracji społecznej, szerokiego uczestnictwa w kulturze, powszechnie dostępnej infrastruktury społecznej oraz przyjaznych mieszkańcom przestrzeni publicznych Regionalny Program Strategiczny dla województwa Pomorskiego w zakresie aktywizacji społecznej i zawodowej – Aktywni Pomorzanie Projekt przyczyni się do osiągnięcia celu głównego Realizacja Programu przyczyni się czyli do: wzrostu zatrudnienia i kompetencji zawodowych mieszkańców; ograniczenia ubóstwa i patologii społecznych; kształtowania kompetencji kluczowych oraz zapewnienia moŜliwości wszechstronne go rozwoju dzieci i młodzieŜy; aktywizacji osób wykluczonych społecznie i zagroŜonych wykluczeniem; utrwalenia podstawowych funkcji rodziny; wzmocnienia regionalnej wspólnoty obywatelskiej i kulturowej przy jednoczesnym zachowaniu więzi lokalnych oraz włączenia szerokiego grona partnerów w określanie i realizację polityki rozwoju regionu. Strategia Polityki Społecznej Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Realizacja przedsięwzięcia jest wprost skorelowana z celami i kierunkami działań m.in. poprzez wspieranie właściwej roli rodziny i róŜnych grup wykluczonych, wzmacnianie integrującej roli polityki społecznej, poprawę aktywności seniorów oraz włączenie społeczne osób niepełnosprawnych. E. DZIAŁANIA Działania programu zostały podzielone na 2 komponenty -powiatowy i metropolitalny .Komponenty wpisują się przekrojowo w priorytety Inwestycyjne aktywna integracja, usługi społeczne, ekonomia społeczna. W kaŜdym z komponentów są realizowane działania z zakresu kaŜdego PI. Na potrzeby określenia szczegółowego zakresu realizowanych zadań zostanie przeprowadzona szczegółowa diagnoza powiatowa i metropolitalna. Wskazane poniŜej działania są katalogiem moŜliwych do realizacji działań zgodnych z Programem RPO WP 2014- 2020 . Ostateczna decyzja co do zakresu działań realizowanych przez Powiatowe partnerstwa oraz zakres usług metropolitalnych zostanie określony po procesie badawczym . Stosunek alokacji ZIT OŚ INTEGRACJA do środków przeznaczonych na realizację programu Priorytet Inwestycyjny Alokacja ZIT w osi 6 w przybliŜeniu Komponent I – Aktywna Integracja 60 mln zł 48 mln zł Komponent II- Usługi społeczne 20 mln zł 12 mln zł Komponent III- Ekonomia społeczna 20 mln zł 16 mln zł SUMA 100 mln zł 76 mln zł WARTOŚĆ PROJEKTU ZAKRES DZIAŁAŃ PROJEKTU ALOKACJA NA PROGRAM -FISZKA 89 420 000 zł I KOMPONENT /POZIOM - 9 Międzysektorowych Partnerstw Powiatowych (PP) Realizacja działań nastawiona na pobudzanie animacji lokalnej oraz na realizacji przedsięwzięć z zakresu aktywizacji zawodowej, usług społecznych i wsparcia ekonomii społecznej realizowane w jednym lub w wielu miejscach poprzez międzysektorowe konsorcjum podmiotów dostarczające usługi poŜądane na określonym obszarze. Partnerstwa powiatowe będą definiować on–going lokalne problemy dot. aktywizacji społecznej i zawodowej w perspektywie 2015 -2020. KaŜde z 9 partnerstw powiatowych realizuje osobny projekt którego liderem jest wybrany przez partnerstwo podmiot . W celu realizacji poszczególnych działań na tereni powiatu wybór realizatora odbędzie się na drodze konkursu . AKTYWNA INTEGRACJA Katalogiem działań moŜliwych do realizacji przez PP obejmie instrumenty aktywizacji zawodowej, społecznej, zdrowotnej edukacyjnej oraz wsparcie towarzyszące realizowane na rzecz otoczenia osób wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem. Mogą to być między innymi działania skierowane na rozwijanie umiejętności i kompetencji społecznych, poradnictwo psychospołeczne i psychologiczne, kursy /szkolenia umoŜliwiające nabycie, podniesienie, zmianę kompetencji zawodowych, poradnictwo prawne, zawodowe, socjalne, obywatelskie, opiekę nad osobami zaleŜnymi, usługi dot. wspierania rodziny, profilaktyka wykluczenia społecznego, szkolenia, kursy, zatrudnienie wspierane, staŜe, działania aktywizujące na rzecz usamodzielnianej młodzieŜy, staŜe zawodowe, subsydiowane zatrudnienie, zajęcia reintegracji zawodowej, zatrudnienie wspierane w CIS, aktywizacja społeczna i zawodowa w KIS, kluby pracy, pośrednictwo pracy , trening pracy , działania zdrowotne w celu podjęcia zatrudnienia i inne . Wskaźniki rezultatu działania 9 Powiatowych Partnerstw dla PI 9.4 jm Liczba osób biernych zawodowo objetych Liczba osób biernych zawodowo pracujących wsparciem w programie 6 miesiecy po opuszczeniu programu os M K O M K O 780 1950 2 780 200 500 700 Wskaźnik % osiągnięcia zatrudnienia przez osoby bierne zawodowo biorące udział w programie 25,17 % Wskaźniki produktu działania 9 Powiatowych Partnerstw dla PI 9.4 Wskaźnik jm Wartość docelowa 2020 M K O społecznym os 830 1950 2 780 Liczba osób z niepełnosprawnością objętych wsparciem os programu 150 150 300 Liczba osób biernych zawodowo objetych wsparciem os programu 780 330 1 110 Liczba osób zagroŜonych objętych wsparciem programu wykluczeniem USŁUGI SPOŁECZNE Usługi społeczne skoncentrują się na animacji środowiskowej obejmującej integrowanie aktywności wielu podmiotów w ujęciu międzysektorowym w oparciu o wspólną strategię lokalnych działań . Narzędziem realizacji tej osi będą Lokalne Centra Animacji rozumiane jako lokalne partnerstwo dzielnicowe lub gminne podmiotów takich jak : organizacje pozarządowe, instytucje samorządowe realizujące zadania z zakresu integracji społecznej. Zakres terytorialny oraz ilość i kierunek działań animacyjnych zostanie ustalony przez PP i będzie wynikał z powiatowej diagnozy . Katalog usług realizowanych między innymi obejmie : tworzenie nowych i rozwijanie istniejących placówek wsparcia dziennego przeznaczonych dla dzieci i młodzieŜy, osób z niepełnosprawnością, seniorów.. Wspieraniu rodziny w prawidłowym jej funkcjonowaniu, poradnictwo prawne i obywatelskie, działania dot. opieki nad dziećmi i młodzieŜą w systemie opieki zastępczej, wsparcie aktywizacji zawodowej i społecznej opiekunów osób wykluczonych i zagroŜonych wykluczaniem społecznym w szczególności osób z niepełnosprawnością, seniorów, dzieci i młodzieŜy ,asystentura/coaching, wolontariat, mieszkania wspierane, streetworking, doradztwo ekonomiczne, regranting. Wskaźniki produktu działania 9 Powiatowych Partnerstw dla PI 9.7 Wskaźnik jm Wartość docelowa 2020 Liczba osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym os objętych usługami społecznymi lub zdrowotnymi M K O 240 558 820 Wskaźniki rezultatu działania 9 Powiatowych Partnerstw dla PI 9.7 Wskaźnik % podmiotów realizujących usługi społeczne wynikające z działań programu 6 miesięcy Min . 50% po jego zakończeniu EKONOMIA SPOŁECZNA Na poziomie Partnerstwa Powiatowego realizowane będzie narzędzie Powiatowy Animator Ekonomi Społecznej. Jego zadania obejmą : Na poziomie Partnerstwa Powiatowego realizowane będzie narzędzie Powiatowy Animator Ekonomii Społecznej. Jego zadania obejmą : - tworzenie dobrego klimatu wśród sektora publicznego - identyfikacja i animowanie grup inicjatywnych w celu tworzenia podmiotów ekonomii społecznej - animowanie i koordynowanie róŜnych instytucji i osób w kierunku zatrudnienia - organizowanie usług specjalistycznych z poziomu metropolitalnego w danym powiecie Struktura kosztów z przeznaczona na realizację działań przez Partnerstwa Powiatowe Priorytet Inwestycyjny ALOKACJA na komponent PP Komponent I – Aktywna Integracja 40 mln zł Komponent II- Usługi społeczne 8 mln zł Komponent III- Ekonomia społeczna 3 mln zł Suma kosztów ze środków ZIT 85 % 51 mln zł Wkład własny 15 % 9 mln zł Suma kosztów działań 9 partnerstw powiatowych 60 mln II KOMPONENT / POZIOM : Międzysektorowe Partnerstwo Metropolitalne (PM) – Lider partnerstwa Stowarzyszenie Gdański Obszar Metropolitalny. AKTYWNA INTEGRACJA Działanie nastawione na podnoszenie kompetencji kadr instytucji i organizacji pozarządowych pomocy i integracji społeczne realizowane na rzecz zwiększenia skuteczności prowadzonych działań w zakresie aktywizacji społeczno-zawodowej uwzględniających zdiagnozowane potrzeby przez PP. Będą to między innymi, szkolenia, usługi doradcze, coaching, asystentura przy wdraŜaniu narzędzi aktywnej integracji, studia podyplomowe, szkolenia zawodowe dla wolontariuszy itp. USŁUGI SPOŁECZNE Działanie nastawione na podnoszenie kompetencji kadr instytucji i organizacji pozarządowych pomocy i integracji społeczne realizowane na rzecz zwiększenia skuteczności prowadzonych działań w zakresie usług społecznych głównie skoncentrowane na podnoszeniu kompetencji osób sprawujących piecze zastępczą oraz kadry realizujące opiekę nad osobami niesamodzielnymi. Będą to między innymi, szkolenia, usługi doradcze, coaching, asystentura przy wdraŜaniu narzędzi aktywnej integracji, studia podyplomowe, szkolenia zawodowe dla wolontariuszy itp. EKONOMIA SPOŁECZNA Działanie obejmujące prowadzenie Metropolitalnego Ośrodka Wspierania Ekonomii Społecznej. Ośrodek będzie realizował wsparcie 9 powiatowych animatorów OWES, którzy poprowadzą znalezioną lokalnie grupę inicjatywną lub organizację oraz szczegółowo: → usługa psychologa, doradcy zawodowego, szkolenie wyjazdowe mające na celu integrację i pracę nad procesem grupowym, wizyty studyjne, szkolenie związane z tworzeniem koncepcji planowanego biznesu, modelu i biznesplanu, doradztwo formalnoprawne. → wsparcie merytoryczne i instytucjonalne spółdzielni socjalnych → przyznawanie grupie inicjatywnej dotacji oraz środków pomostowych → doradztwo biznesowe, mentoring, coaching → wprowadzenie w sektor biznesowy → sieciowanie w sektorze ekonomii społecznej → identyfikacja moŜliwości tworzenia spółdzielni socjalnych osób prawnych z JST lub instytucjami → Szkolenia, doradztwo w takich dziedzinach jak klauzule społeczne, zamówienia publiczne, tworzenie spółdzielni osób prawnych, lub zaleŜne od potrzeb. Szkolenie menadŜerów → tworzenie klastra ekonomii społecznej → wchodzenie we wszystkie działania sektorowe Pracodawców Pomorza oraz innych organizacji biznesowych → organizowanie for biznesowych, wyjazdowych seminariów wraz z biznesem → wsparcie Lokalnych Centrów z zakresu przedsiębiorczości, aktywizacji zawodowej. Wskaźniki produktu działania MOWES / PI 9.8 Wskaźnik jm Wartość docelowa 2020 M K O Liczba osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym które os zostały zatrudnione w PES 30 95 125 Liczba podmiotów ekonomi społecznej objętych wsparciem 50 Szt. Wskaźniki rezultatu działania MOWES / PI 9.8 Wskaźnik % miejsc pracy utrzymanych w podmiotach ekonomii społecznej 30 miesięcy po ich Min . 25 % utworzeniu Struktura kosztów z przeznaczona na realizację działań przez PM Priorytet Inwestycyjny ALOKACJA na komponent PM Komponent I – Aktywna Integracja 8 mln zł Komponent II- Usługi społeczne 4 mln zł Komponent III- Ekonomia społeczna 13 mln zł Suma kosztów ze środków ZIT 85 % 25 mln zł Wkład własny ponad 15 % 4 420 000 zł Suma kosztów działań partnerstwa metropolitalnego. 29 420 000 zł Strategiczny charakter przedsięwzięcia(klucz owe kryterium ZPT/ZIT) Wskazanie konkretnych potencjałów lub barier rozwojowych, określonych w stanowisku negocjacyjnym OMT, z których wynika potrzeba realizacji przedsięwzięcia oraz na które realizacja ta będzie miała istotny wpływ. Realizacja programu uwolni niewykorzystywany wystarczająco obecnie potencjał współpracy środowisk pozarządowych z samorządami terytorialnymi, przedsiębiorcami i środowiskiem akademickim. Bezrobocie, wykluczenie społeczne i znaczne obszary degradacji socjalnej są wyzwaniami, które szczególnie w obszarach metropolitarnych, wymagają wypracowania nowych sposobów podejścia do dojrzałego rozwiązania problemu. Ranga ponadlokalna (zakres i skala oddziaływania przedsięwzięcia - co najmniej subregionalne lub regionalne) Charakter prorozwojowy (pobudzanie przedsiębiorczości; wzrost zatrudnienia; inne) tak/nie Zakres realizacji projektu i jego skala oddziaływania ma charakter ponadlokalny. tak/nie Wprowadzanie nowych rozwaŜań z zakresu kompleksowego wsparcia społeczno-zawodowego wpłynie na wzrost zatrudnienia oraz ograniczenie negatywnych zjawisk związanych z wykluczeniem społecznym. Realizacja programu znacząco wpłynie na pobudzenie przedsiębiorczości szczególnie w segmencie podmiotów ekonomii społecznej, a takŜe wpłynie na ekonomizację usług z zakresu polityki społecznej. Inne kryteria horyzontalne ZPT/ZIT Wielosektorowość (udział co najmniej 2 z 3 sektorów: komunalny, gospodarczy, pozarządowy) Uzasadnienie ekonomiczne (zaangaŜowanie środków prywatnych; wpływ na poszerzenie bazy dochodowej JST; racjonalność kosztów utrzymania nowopowstałej infrastruktury; inne) tak/nie tak/nie W projekcie realizowanym przez sektor pozarządowy przewidziano udział sektora komunalnego i gospodarczego oraz środowiska akademickiego. Realizacja projektu spowoduje powstanie nowych PES oraz stworzenie nowych miejsc pracy, co pozytywnie wpłynie na poszerzenie bazy dochodowej JST oraz obniŜy koszty w segmencie pomocy społecznej. Rada innowacji opracuje plan dywersyfikacji środków na utrzymanie struktury po 2020 roku. IV. Parametry przedsięwzięcia, poziom i źródła współfinansowania Wskaźniki produktu i rezultatu Wstępne wskaźniki produktu są wymienione w opisie działań Wstępne wskaźniki rezultatu są wymienione w opisie działań Okres realizacji przedsięwzięcia Źródło finansowania przygotowania projektu przedsięwzięcia Planowany termin rozpoczęcia: II KWARTAŁ 2015 Planowany termin zakończenia: grudzień 2020 Środki własne lidera i partnerów. Nazwa źródła Źródła finansowania przedsięwzięcia RPO/ZPT Wkład własny Przewidywany całkowity koszt przedsięwzięcia: Kwota (PLN) % 76 000 000 85 13 420 000 89 420 000 15 100 V. Stopień przygotowania przedsięwzięcia i warunki jego realizacji Obowiązujące dokumenty strategiczne i planistyczne, które przewidują realizację przedsięwzięcia brak (wymienić nazwę, datę przyjęcia oraz informacje o wykonanej OOŚ) Posiadana dokumentacja / analizy / opracowania / porozumienia Porozumienia: Deklaracje partnerów wskazanych pkt. II. Dodatkowo rozpoczęto pracę nad powoływaniem Powiatowych Parnerstw , oraz nad opracowaniem powiatowych diagnoz dot. integracji . Dokumenty: − Zbiorcze sprawozdanie (dostępnych badań z zakresu Aktywizacji społ – zaw. dla OMT: autor (TFOP) − Raporty ewaluacyjne projektów z zakresu Aktywizacji społ – zaw realizowanych na terenie OMT Zakres pozostałej, niezbędnej do wykonania dokumentacji Szacowany koszt opracowania dokumentacji Termin osiągnięcia gotowości realizacyjnej Inne istotne warunki realizacji przedsięwzięcia − − − − 9 powiatowych badań i planów strategicznych dot . Integracji społecznej Metropolitalne badanie integracji i potrzeb dot. usług branŜowych na rzecz Partnerstw Powiatowych 9 projektów powiatowych wdroŜeń metropolitalny projekt wdroŜenia 100 000 zł I kwartał 2015 Określenie załoŜeń dot . rewitalizacji tym w szczególności stosunku procentowego wartości działań społecznych z Integracji do działań infrastrukturalnych z Konwersji