wyrok uzasadnienie - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w

Sygn. akt
III AUa 1003/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 stycznia 2013 r.
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Mirosław Szwagierczak
Sędziowie:
SSA Urszula Kocyłowska
SSA Roman Skrzypek (spr.)
Protokolant
st.sekr.sądowy Małgorzata Leniar
po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2013 r.
na rozprawie
sprawy z wniosku L. J.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.
o prawo do emerytury
na skutek apelacji wnioskodawczyni
od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu
z dnia 21 sierpnia 2012 r. sygn. akt III U 1164/11
oddala apelację
Sygn. akt III AUa 1003/12
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 21 października 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawczyni
L. J. prawa do emerytury, w uzasadnieniu wskazując, iż nie osiągnęła wieku emerytalnego 60 lat, jak również nie
udowodniła co najmniej 15 - letniego okresu zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy zakwestionował bowiem możliwość
uwzględnienia do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawczyni w Zakładzie (...)od
1 października 1978r. do 31 grudnia 1994r., wskazując, iż akta osobowe wnioskodawczyni nie potwierdzają, aby w tym
okresie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracowała na stanowiskach stażysta, programista . Zaznaczył również,
iż zapis dotyczący pracy w warunkach szczególnych znajdujący się w pkt 8 świadectwa pracy nie spełnia wymogów
formalnych tj. brak powołania się na podstawę prawną (zarządzenie resortowe), a także brak określenia charakteru
wykonywanej pracy, brak informacji, że praca w warunkach szczególnych wykonywana była stale i w pełnym wymiarze
czasu pracy.
W odwołaniu od wymienionej decyzji wnioskodawczyni L. J. wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury,
wyjaśniając w uzasadnieniu,
iż w spornym okresie pracowała w warunkach szczególnych. Wniosła o przesłuchanie na powyższe okoliczności
świadków.
W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w
zaskarżonej decyzji.
Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu wyrokiem z dnia 21 sierpnia 2012r., sygn. akt III
U 1164/11 oddalił odwołanie.
Sąd I instancji ustalił, iż wnioskodawczyni L. J. (ur. (...)) w dniu 7 października 2011r. wystąpiła do organu rentowego
z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury. W jego załączeniu przedłożyła świadectwo pracy sporządzone przez
syndyka Zakładu (...)
z o.o. w upadłości z 30 kwietnia 1999r. stwierdzające w pkt 8, że wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze w okresie od 1 października 1978r. do 31 grudnia 1994r. w pełnym wymiarze czasu pracy
jako programista tj. wymienione w wykazie A Dział XIV, poz. 24 pkt 1, a w okresie od 21 czerwca 1978r. do 30 kwietnia
1999r. wykonywała pracę na stanowisku dokumentalista.
Na podstawie dowodu z akt osobowych wnioskodawczyni, zeznań świadków oraz samej wnioskodawczyni Sąd
Okręgowy ustalił, iż L. J. wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracę na następujących stanowiskach: od 21
czerwca 1978r. do 30 września 1978r. – stażysta, od 1 października 1978r. do 30 czerwca 1986r. referent przetwarzania
danych, od 1 lipca 1986r. do 30 czerwca 1990r. – programista, od 1 lipca 1990r. do 31 października 1996r. jako operator
maszyn cyfrowych oraz od 1 listopada 1996r. do 30 kwietnia 1999r. jako dokumentalista.
Sąd ustalił także, iż L. J. w okresie od 1 października 1978r. do maja 1979r. zajmowała się przygotowaniem systemu
obsługi kadr, tworzyła program obsługi działu kadr (...). Dalej wskazał, że w okresie od maja 1979r. do 31 października
1996r. wnioskodawczyni będąc zatrudniona na stanowiskach referent przetwarzania danych, programista, operator
maszyn cyfrowych wykonywała pracę
w dziale prób aparatury agrolotniczej Stacji Doświadczalnej P. Aparatury Agrolotniczej. W tym to okresie wraz ze
świadkiem J. G. przygotowywały nawozy sztuczne do prób w locie, rozpakowywały nawozy z worków foliowych,
przesiewały przez sito, ważyły, a następnie rozkładały pojemniki plastikowe na linii pomiarowej na lotnisku, gdzie
samoloty agrolotnicze rozsiewały nawozy. Po rozsianiu wnioskodawczyni wraz z J. G. zakrywały i zbierały pojemniki,
przewoziły do laboratorium i ważyły je, następnie zapisywały wyniki prób agrolotniczych na papierze milimetrowym.
Zapisywanie wyników zajmowało od godziny do dwóch godzin z każdej dniówki roboczej , uczestniczyły również
w próbach ze środkiem ciekłym w postaci nigrozyny, podczas tych prób do obowiązków wnioskodawczyni należało
regulowanie rozpryskiwaczy, które były umieszczone na sztandze wzdłuż rozpiętości skrzydła samolotu oraz
rozkładanie próbek na linii pomiarowej, a po nalocie opracowywanie wyników badań i wypełnianie dokumentów
ręcznie długopisem na papierze milimetrowym.
Sąd ustalił również, że w okresie zatrudnienia na stanowisku dokumentalisty tj. od 1 listopada 1996r. odwołująca
wykonywała pracę polegająca na przygotowywaniu dokumentów samolotów, w tym okresie do zakończenia
zatrudnienia wnioskodawczyni sprawdzała, czy wszystkie dane zawarte w metryce samolotu są aktualne, czy wszystkie
części mają aktualny okres ważności. Praca wnioskodawczyni sprowadzała się do na kontroli dokumentów tzw. metryk
samolotu.
W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, iż wnioskodawczyni nie wykazała 15 – letniego okresu pracy w
szczególnych warunkach, bowiem nie wykonywała pracy wskazanej w świadectwie pracy w pkt 8, a zatem nie
wykonywała pracy polegającej na kontroli międzyoperacyjnej , kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze
inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione
w wykazie A, dział XIV, poz. 24 rozporządzenia RM z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43).
Zaznaczył, iż opisywane przez świadków i wnioskodawczynię czynności nie podlegają zakwalifikowaniu do prac w
warunkach szczególnych opisanych w w/w rozporządzeniu. Przy przyjęciu , że czynności wykonywane przez skarżącą
w okresie zatrudnienia od 1 sierpnia 1979r. do 31 grudnia 1994r. polegające na przygotowaniu nawozów do prób
agrolotniczych , zebraniu pojemników i ich zważeniu były pracą w warunkach szczególnych , to i tak w każdej dniówce
roboczej L. J. przez 1 do 2 godzin zajmowała się zapisywaniem ręcznie długopisem wyników prób, a takie czynności w
sposób oczywisty nie mogą być zaliczane do pracy w warunkach szczególnych. Sąd podkreślił nadto, że nie jest pracą
w szczególnych warunkach praca wykonywana przez wnioskodawczynię na stanowisku dokumentalisty
w okresie od 1 listopada 1996r., bowiem charakter wykonywanej pracy w tym okresie nie pozwala na
przyporządkowanie tego okresu do konkretnego zapisu rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r.
Wobec powyższego wniesione przez nią odwołanie, jako nieuzasadnione, oddalił na podstawie art. 184 ust.1 i art. 32
ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. z 2004r. nr 39, poz. 353 ze zmianami) oraz
§ 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. i art. 47714 §1 kpc.
Powyższy wyrok apelacją zaskarżyła wnioskodawczyni zarzucając naruszenie prawa materialnego, a to art. 184 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z FUS w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, wynikające z błędnych i sprzecznych z materiałem
dowodowym w sprawie ustaleń, że praca wnioskodawczyni w okresie od maja 1979r. do 31 października 1996r. nie
była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach wymienioną w zał. A Dział IV, poz. 40, pkt 11 i 12 oraz dziale XIV ,
poz. 24 cyt. rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r.
Wskazując na powyższe wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy w
szczególnych warunkach, ewentualnie
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie zważył, co następuje :
Apelacja wnioskodawczyni L. J. jest nieuzasadniona i jako taka podlega oddaleniu. W ocenie tutejszego Sądu,
zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z dnia 21 sierpnia 2011r. zawiera bowiem trafne i odpowiadające
prawu rozstrzygnięcie.
W niniejszej sprawie wnioskodawczyni dochodziła ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku, o której mowa
w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(tekst jednolity Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227).
Przypomnieć należy, iż prawo do oznaczonej emerytury przysługuje ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia
1948 r. po osiągnięciu przez nich wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40 ustawy emerytalno – rentowej z 17
grudnia 1998r. (a to wieku 55 lat dla kobiet oraz 60 lat dla mężczyzn), o ile przed 1 stycznia 1999 r. spełnili przesłanki
stażowe – a to wykazali łączny staż ubezpieczenia wynoszący odpowiednio dla mężczyzn co najmniej 25 lat a dla kobiet
20 lat , w tym co najmniej 15 – letni staż pracy w warunkach szczególnych (wykonywanej stale i w pełnym wymiarze
czasu pracy na danym stanowisku), oraz którzy nie przystąpili do OFE, ewentualnie złożyli wniosek o przekazanie
zgromadzonych na rachunku tego Funduszu środków na dochody budżetu państwa, a nadto rozwiązali stosunek pracy
(zob. uchwałę SN z dnia 8 lutego 2007 r., II UZP 14/06, omówienie: "Rz" z dnia 9 lutego 2007 r., s. C1). Podkreślić
należy, iż prawo do tej emerytury przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia warunki określone w tym przepisie,
niezależnie od tego, kiedy osiągnął przewidziany ustawą wiek.
W rozpoznawanej sprawie niekwestionowanym było, iż wnioskodawczyni ukończyła 55 lat, do dnia 31 grudnia 1998
r. wykazała ogólny staż ubezpieczenia przenoszący 20 lat, a dalej, że nie przystąpiła do OFE oraz rozwiązała stosunek
pracy. Spornym natomiast pozostawało, czy przed oznaczoną datą legitymowała się wymaganym przepisami prawa
okresem pracy w szczególnych warunkach, a w szczególności, czy pracę taką wykonywała będąc zatrudniona w
Zakładzie (...)od 1 października 1978r. do 31 grudnia 1994r.
Przypomnienia wymaga okoliczność, iż ocena, czy dana praca wykonywana jest w szczególnych warunkach winna
nastąpić w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 8 poz. 43), a to przez
przyporządkowanie wykonywanej przez ubezpieczonego pracy do rodzajów prac wymienionych w jego załącznikach
– wykazie A i B. To bowiem powołane rozporządzenie jest podstawowym aktem prawnym ustalającym warunki
wcześniejszej emerytury w tym kwalifikującym oznaczoną pracę jako pracę w szczególnych warunkach, której stałe
wykonywanie w pełnym wymiarze czasu pracy może rodzić uprawnienia emerytalne. Ewentualne zaś zarządzenia
resortowe, których wydanie przewidziano w § 1 ust. 2 rozporządzenia, winny być zgodne z jego zapisami. Zauważyć
bowiem przyjdzie, iż wykonywanie pracy na stanowiskach określonych
w zarządzeniach resortowych (aktach branżowych), których nie wymieniono w oznaczonym wyżej wykazie A i B,
nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i
rentach z FUS (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20.10.2005 r. sygn. I UK 41/05 OSNP 2006/19-20/306). Zatem pracą
w szczególnych warunkach jest wyłącznie praca faktycznie wykonywana, która – co jeszcze raz zaznaczyć należy,
wymieniona została w oznaczonym wykazie „A”
i „B”.
Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu czyniąc ustalenia w tym zakresie ostatecznie przyjął, iż wnioskodawczyni podczas
zatrudnienia w (...) M. przekształconym w Zakład (...)w M., nie wykonywała pracy w warunkach szczególnych stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres 15 lat wymaganych do nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w
warunkach szczególnych. W spornym okresie wnioskodawczyni wykonywała pracę, której nie można zaliczyć do prac
związanych z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym
na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, o której mowa
w Wykazie A dziale XIV, poz. 24 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Tutejszy Sąd ustalenie powyższe w pełni podziela. Zgromadzony bowiem
w sprawie materiał dowodowy – właściwie oceniony, uzasadnia przyjęcie, że przez okres zatrudnienia w (...) sp. z
o.o. wnioskodawczyni nie wykonywała czynności kwalifikowanych w myśl powołanego wyżej rozporządzenia z dnia
7.02.1983 r., jako pracy w szczególnych warunkach, a to stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Wbrew zatem stanowisku prezentowanemu przez wnioskodawczynię
w apelacji w okresie spornego zatrudnienia w tym Zakładzie nie wykonywała ona czynności, które mogłyby zostać
zaliczone do prac kwalifikowanych jako prace w szczególnych warunkach.
Podkreślić należy, że w sytuacji nie spełnienia przez ubiegającego się o dane świadczenie choćby jednego z kilku
przewidzianych przez prawo ku temu niezbędnych warunków, istnieją pełne podstawy do odmowy uwzględnienia
żądania (wydania przez organ rentowy decyzji odmownej, czy następnie w sytuacji wniesienia odwołania od tak
określonej decyzji jego oddalenia przez sąd rozpoznający sprawę), bez konieczności wdawania się w ocenę pozostałych
przesłanek nabycia prawa do dochodzonego świadczenia (tak też w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12
grudnia 2008 r. III AUa 867/08 POSAG 2009/1/72).
W okolicznościach przedmiotowej sprawy stwierdzić więc stanowczo należy, że wnioskodawczyni nie może skutecznie
ubiegać się o prawo do dochodzonej emerytury, bowiem okres jej zatrudnienia w szczególnych warunkach nie przenosi
15 lat.
Odnosząc się do zarzutów apelacji podkreślić wypadnie, iż sama nazwa stanowiska pracy nie decyduje o przyjęciu, iż
wykonywana na nim praca jest pracą w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia
2004r. sygn. II UK 337/03).
Z tych wszystkich więc wyżej naprowadzonych względów – podzielając ostatecznie tak ustalenie Sądu I instancji co
do braku wykazania przez L. J. wymaganego 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, jak
i będącą konsekwencją tego ustalenia, ocenę prawną sprawy sprowadzającą się do
stwierdzenia, że wnioskodawczyni nie spełnia przesłanki nabycia prawa do świadczenia emerytalnego przewidzianego
w art. 184 wyżej powołanej ustawy należało orzec jak w sentencji – na podstawie art. 385 kpc.