Rośliny w życiu i środowisku człowieka
Transkrypt
Rośliny w życiu i środowisku człowieka
KARTA KURSU Rośliny w życiu i środowisku człowieka. Plants in the lives and the environment of the people. NAZWA NAZWA W J. ANG. PUNKTACJA ECTS KOD ZESPÓŁ DYDAKTYCZNY Dr Marcin Woch KOORDYNATOR 1 Dr Marcin Woch OPIS KURSU (cele kształcenia) Kurs będzie prowadzony w języku polskim. Ma on przybliżyć studentom różnych kierunków silne powiązania człowieka ze światem roślin: z jednej strony wpływ roślin na kształtowanie się środowiska i jego dziejów, a z drugiej kreowanie przez człowieka nie występujących dotąd w przyrodzie siedlisk i gatunków. Zostaną omówione kolejno zagadnienia z dziedziny archeobotaniki, etnobotaniki i synantropizacji roślinności. Zastosowanie analiz właściwości ekologicznych gatunków roślin na podstawie szczątków odnajdywanych w wykopaliskach archeologicznych do rekonstruowania warunków panujących w dawnym środowisku człowieka w starożytności i średniowieczu. Zostaną przedstawione różne formy wykorzystywania roślin przez człowieka, zmiany w roślinności wywołanych jego działalnością, ewolucja gatunków uprawnych i synantropijnych oraz wpływ środowiska przyrodniczego i dostępnych zasobów roślinnych na rozwój cywilizacji ludzkich. Omówiona również zostanie współczesna problematyka koegzystencji świata roślin i człowieka: pozyskiwanie ze stanu dzikiego, rolnictwo, rośliny transgeniczne i ochrona bioróżnorodności szaty roślinnej w aspekcie szybko rosnącej populacji człowieka. WARUNKI WSTĘPNE Wiedza botanika na poziomie liceum ogólnokształcącego o profilu ogólnym Umiejętności - Kursy - EFEKTY KSZTAŁCENIA Kompetencje społeczne Efekt kształcenia kursu Odniesienie do efektów kierunkowych Potrafi poszukiwać i poszerzać wiedzę oraz ma nawyk uczenia się przez całe życie K_01 ORGANIZACJA Forma zajęć Wykład Liczba godzin 15 A 0 K 0 Ćwiczenia w grupach L S 0 0 P 0 E 0 K_01 x OPIS METOD PROWADZENIA ZAJĘĆ Wykład urozmaicony prezentacją multimedialną. Praca indywidualna kursantów poza zajęciami (lektura popularnonaukowa z zakresu archeobotaniki, etnobotaniki i synantropizacji szaty roślinnej). KRYTERIA OCENY Jakość oddanej pracy pisemnej na wskazane zagadnienie z zakresu archeobotaniki, etnobotaniki i synantropizacji szaty roślinnej. Stopień znajomości treści wybranej przez Inne Egzamin pisemny Praca pisemna (esej) Egzamin ustny Referat Udział w dyskusji Zajęcia terenowe Praca laboratory jna Projekt indywidual ny Projekt grupowy Gry dydaktycz ne Ćwiczenia w szkole E-learning FORMY SPRAWDZANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA uczestników książki popularnonaukowej. Obecność na zajęciach. UWAGI - TREŚCI MERYTORYCZNE (wykaz tematów) 1. Przedmiot, historia i zadania archeobotaniki. 2. Szczątki roślin jako materiał źródłowy w archeobotanice. 3. Rodzaj stanowiska archeologicznego a typ materiału roślinnego. 4. Datowanie szczątków roślinnych zachowanych na stanowiskach archeologicznych. 5. Zarys historii wybranych roślin upranych i synantropijnych. 6. Metody badań terenowych i laboratoryjnych: zbieranie materiału, laboratoryjne analizy karpologiczne i pyłkowe, rozpoznawanie organów spichrzowych roślin jako źródło pożywienia, zastosowanie analizy fitolitów, okrzemek i ziaren skrobii. 7. Interpretacja wyników badań archeobotanicznych: rekonstrukcja zbiorowisk roślinnych, rekonstrukcja procesów gospodarczych na podstawach botanicznych. 8. Znaczenie wyników badań archeobotanicznych dla innych dyscyplin naukowych. 9. Przedmiot, historia i zadania etnobotaniki. 10. Użytkowanie roślin leczniczych. 11. Użytkowanie roślin pokarmowych. 12. Użytkowanie roślin włókienniczych. 13. Użytkowanie roślin barwierskich. 14. Użytkowanie roślin obrzędowych i halucynogennych. 15. Dokumentowanie zapomnianego lub rzadko spotykanego użytkowania roślin i sposobów uprawy, tzw. roślin głodowych, a także wiedzy o roślinach we współczesnych społeczeństwach. 16. Dynamika występowania gatunków synantropijnych – migracje historyczne i współczesne 17. Miasto jako szczególny układ siedlisk antropogenicznych i biocenoz synantropijnych 18. Problem roślin inwazyjnych i transgenicznych. 19. Specyfika florystyczna wybranych siedlisk antropogenicznych: siedliska ruderalne, rośliny szczelin murów, dachów, schodów, płyt chodnikowych i asfaltu, rośliny hałd pogórniczych i poprzemysłowych, rośliny wydepczysk, przydroży, poboczy ulic i autostrad, rośliny torowisk kolejowych i tramwajowych, rośliny wysypisk śmieci, rośliny portów, dworców, otoczenia elewatorów i młynów, upraw zbożowych i okopowych, chwasty upraw roślin pastewnych i przemysłowych, relikty dawnych upraw, rośliny rodzime i obce uprawiane współcześnie i dziczejące. 20. Klasyfikacja zbiorowisk synantropijnych i wybranych zbiorowisk półnaturalnych. 21. Problematyka wyżywienia rosnącej populacji ludzkiej i zachowania bioróżnorodności w krajobrazie kulturowym. WYKAZ LITERATURY PODSTAWOWEJ Lityńska-Zając M., Wasylikowa K. 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych. Vademecum Geobotanicum J. B. Faliński (red. serii). Sorus. Poznań. ss. 563. Łuczaj Ł. 2011. Dziko rosnące rośliny jadalne użytkowane w Polsce od połowy XIX w. do czasów współczesnych. Etnobiologia Polska, 1: 57-125. Sudnik-Wójcikowska B. 2011. Flora Polski. Rośliny synantropijne. Multico. Oficyna Wydawnicza, Warszawa. WYKAZ LITERATURY UZUPEŁNIAJĄCEJ Lityńska-Zając M. 2005. Chwasty w uprawach roślinnych w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Instytut Archeologii i Etnologii PAN. ss. 444. Łuczaj Ł. 2013 Dzika kuchnia Łukasza Łuczaj [Łukasz Łuczaj's Wild Cuisine]- Nasza Księgarnia, Warszawa, 320 pp. Łuczaj Ł. 2010 W dziką stronę [Into the Wild Side, in Polish]- Krośnieńska Oficyna Wydawnicza, Krosno, 187 pp. Łuczaj Ł. 2002 Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. [Wild Edible Plants of Poland, in Polish]- Chemigrafia, Krosno, 236 pp. Mueller-Bieniek A. (red.). Rośliny w życiu codziennym mieszkańców średniowiecznego Krakowa. Kraków: IB PAN, 2012. ss. 242. Numery dostępnego on-line czasopisma Etnobiologia Polska: www.etnobiologia.com BILANS GODZINOWY Z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta) Ilość godziny w kontakcie z prowadzącym Ilość godzin pracy studenta bez kontaktu z prowadzącym Wykład 15 Konwersatorium (ćwiczenia, laboratorium, itd.) 0 Pozostałe godziny kontaktu studenta z prowadzącym 0 Lektura w ramach przygotowania do zajęć 15 Przygotowanie krótkiej pracy pisemnej lub referatu po zapoznaniu się z niezbędną literaturą przedmiotu 0 Przygotowanie projektu lub prezentacji na podany temat (praca w grupie) 0 Przygotowanie do egzaminu 0 Ogółem bilans czasu pracy 30 Ilość punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika 1