National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma

National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Umowa cash poolingu to „niestandardowa" forma zarządzania finansami, stosowana przez
podmioty należące do grup kapitałowych lub posiadające wielodziałową strukturę
organizacyjną.
Umowa cash poolingu to „niestandardowa" forma zarządzania finansami, stosowana
przez podmioty należące do grup kapitałowych lub posiadające wielodziałową strukturę
organizacyjną. Cash-pooling to inaczej konsolidacja rachunków bankowych w celu
optymalizacji kosztów ponoszonych przez poszczególne podmioty.
Konstrukcja umowy cash poolingu może przyjąć kilka form:
- notional cash pooling (cash pooling nierzeczywisty);
- zero-balancing cash pooling (cash pooling rzeczywisty);
- near-zero-balancing cash pooling.
National cash pooling charakteryzuje się brakiem fizycznego transferu środków. Fundusze są
przekazywane wyłącznie „na papierze". Salda, które podlegają potrącaniu (debetowe i
kredytowe) fizycznie są pozostawiane na własnych rachunkach uczestników systemu
(ewentualnie przeksięgowywane na pomocnicze subkonta do rachunków uczestników w
kwotach zapewniających wyzerowanie sald ujemnych), zaś odsetki naliczane są od kwoty netto
zgromadzonych sald.
1 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
W przeciwieństwie do national cash poolingu, zero-balancing cash pooling dokonywany jest
jako rezultat fizycznego transferu środków pomiędzy rachunkami uczestników (lub ewentualnie
- specjalnie wyodrębnionymi subkontami uczestników) i rachunkiem głównym grupy.
Nadwyżki (tj. salda dodatnie) są przekazywane z rachunków uczestników na rachunek główny,
zaś deficyty (tj. salda ujemne) na rachunkach uczestników są pokrywane z rachunku głównego.
Transfer dokonywany jest standardowo na koniec każdego dnia obrachunkowego, zaś na
początku następnego dnia -- środki są zwracane na rachunki uczestników. Odsetki naliczane są
od salda zgromadzonego na głównym rachunku i przelewane na ten rachunek.
Trzecia forma cash poolingu - near-zero balancing cash pooling różni się od zero-balancing
cash pooling wyłącznie tym, iż na rachunkach uczestników na koniec każdego dnia występuje
założone z góry saldo (nie zerowe). W konsekwencji transfery - dokonywane również fizycznie na konto główne nie doprowadzają do wyzerowania rachunków, ale do ustalenia na nich
określonego salda dodatniego.
National cash pooling polega na optymalizacji efektu odsetkowego poprzez kompensowanie
sald na rachunkach bankowych grupy kapitałowej - nie występuje fizyczny transfer środków
pieniężnych, a jedynie salda z poszczególnych rachunków uczestniczących w cash poolingu
podlegają sumowaniu i w ten sposób obliczane są odsetki od kwoty netto zgromadzonych sald.
Jeżeli nadwyżka/suma nadwyżek sald określonych spółek okazuje się niewystarczająca do
pokrycia sumy niedoborów innych spółek w grupie, wówczas bank oferuje udzielenie „kredytu"
(pożyczki) na tradycyjnych warunkach - w ramach linii kredytowej.
2 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Podstawową korzyścią ekonomiczną wynikającą z zawarcia przez podmioty umowy cash
poolingu nierzeczywistego jest co do zasady możliwość korzystania z jednakowych stóp
procentowych ustalonych dla salda wynikającego z rachunku głównego.
National cash pooling nie przewiduje fizycznych transferów środków pieniężnych
pomiędzy rachunkami spółek uczestniczących w rozliczeniach cash poolowych. Do
informacji Pool Leadera „przesyłane" są natomiast informacje o
saldach z rachunków uczestników w celu potrącenia i zastosowania skonsolidowanego
oprocentowania dla tak uzyskanego salda netto.
Salda podlegające potrąceniu pozostają fizycznie na własnych rachunkach podmiotów,
natomiast odsetki naliczane są do wysokości netto zgromadzonych sald.
Podmioty, których rachunki wykazują salda ujemne, nie ponoszą kosztów związanych z
oprocentowaniem overdraft, gdyż w rzeczywistości bank oblicza odsetki jedynie od
skumulowanego salda. Oczywiście może się zdarzyć, że nawet tak skumulowane saldo
będzie ujemne i w takim przypadku będzie podlegało oprocentowaniu jak dla overdraft.
Jednocześnie podmiot zarządzający - Pool Leader kontroluje przepływy odsetek oraz
funkcjonowanie rachunku głównego. Podmiotem zarządzającym może być jeden z podmiotów
uczestniczących w rozliczeniach finansowych lub bank.
3 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Ograniczenia w obrocie dewizowym Zgodnie z postanowieniami ustawy Prawo Dewizowe, spółka kapitałowa mająca siedzibę w
Polsce może bez uzyskania indywidualnego zezwolenia dewizowego założyć rachunek
bankowy w banku mającym siedzibę w innym kraju Unii Europejskiej.
Polski podmiot jest również uprawniony do dokonywania rozliczeń dewizowych (np. transferów
wartości dewizowych, m.in. waluty obcej) za pośrednictwem wskazanego rachunku bankowego
z innymi podmiotami mającymi siedzibę w krajach Unii Europejskiej.
W konsekwencji należy wskazać, iż polska spółka może przystąpić do umowy cash
poolingu, której stroną będzie bank mający siedzibę w innym kraju Unii Europejskiej.
Zgodnie z polskim prawem dewizowym, do rozliczeń finansowych w ramach
międzynarodowego cash poolingu odnosi się jedynie rozporządzenie Rady Ministrów 1 , które
nakłada na rezydentów rozliczających się z nierezydentami na podstawie umów o
wielostronnych rozliczeniach w ramach grupy kapitałowej,
obowiązek raportowania do Narodowego Banku Polskiego o zawarciu tego typu umów
oraz składania kwartalnych sprawozdań z takich transakcji
.
4 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Należy jednak wskazać, iż przepisy rozporządzenia nakładające obowiązek raportowania
polskim podmiotom zarówno transakcji nettingowych, jak i również w ramach cash poolingu nie
zawierają w załącznikach rubryk pozwalających udokumentować wartość rozliczeń w ramach
cash poolingu.
Postanowienia prawa bankowego Zgodnie z art. 93a ust. 1 Prawa Bankowego, polski bank może zawrzeć ze spółkami należącymi
do podatkowej grupy kapitałowej umowę polegającą na stosowaniu skonsolidowanego
oprocentowania środków zgromadzonych przez poszczególne spółki z tej grupy na ich
rachunkach bankowych oraz udzielonych im kredytów i pożyczek pieniężnych.
Kwestią mogącą budzić wątpliwości jest uprawnienie polskiego banku do zawarcia takich umów
z innymi, niewymienionymi w tym artykule, podmiotami. Jednakże ograniczenie zawarte w art.
93a Prawa Bankowego nie oznacza, że polski bank nie może zawrzeć umowy tzw. cash
poolingu z innymi podmiotami.
Należy jednak wskazać, iż umowa national cash pooling, która zostałaby zawarta z
bankiem - mającym siedzibę w innym kraju Unii Europejskiej, nie będzie podlegała
regulacjom polskich przepisów prawa bankowego.
Klasyfikacja umowy cash poolingu nierzeczywistego na tle prawa cywilnego 5 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Prawo cywilne nie zawiera przepisów odnoszących się wprost do umowy cash poolingu, stąd u
mowa cash poolingu pozostaje na gruncie polskiego prawa umową nienazwaną.
Brak uregulowania cash poolingu w prawie polskim powoduje konieczność jego kształtowania w
oparciu o art. 353¹ Kodeksu Cywilnego, który statuuje zasadę swobody umów. Zgodnie z nią
strony mogą ukształtować treść umowy, a także wybrać kontrahenta według swego uznania,
byleby treść stosunku prawnego lub jego cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze)
stosunku, zakazom zawartym w ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Skutki podatkowe umowy cash poolingu na gruncie ustawy o podatku dochodowym od
osób prawnych Uznanie umowy cash poolingu za umowę pożyczki
Zgodnie z jednym ze stanowisk reprezentowanym w literaturze, usługi cash poolingu (przede
wszystkim cash poolingu rzeczywistego) stanowią „swoistego rodzaju pożyczkę" zawieraną
między stronami (właścicielami rachunków bankowych/podmiotów uczestniczących w
rozliczeniach). Sama umowa cash poolingu (m.in. zawierająca klauzulę order payment) jest zaś
rodzajem umowy nienazwanej, do której stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego w zakresie
umowy pożyczki - art. 720-724 kc.
Zgodnie z art. 720 kc, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na
własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a
biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego
gatunku i tej samej jakości. Do tego rodzaju umów zastosowanie ma zasada swobody umów,
która umożliwia określenie warunków umowy w taki sposób, jaki jest najbardziej dogodny dla
stron.
6 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Odmienna interpretacja wskazuje, iż cash pooling (świadczony przez bank) jako umowa
zakładająca konsolidację rachunków bankowych na podstawie art. 93a ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, jest specyficzną konstrukcją prawną wymagającą
odróżnienia jej skutków w sferze prawa podatkowego od skutków innych podobnych czynności,
w tym przede wszystkim od zwykłych umów pożyczek. Wskazuje się, iż cash pooling (m.in.
cash pooling rzeczywisty) nie jest formą tradycyjnej pożyczki udzielanej sobie nawzajem przez
podmioty powiązane, lecz ma charakter bieżącego wyrównywania sald w drodze
wielostronnych i wielokrotnych świadczeń konsolidacyjnych o charakterze zwrotnym.
Za przekonujące można uznać stanowisko, iż umowa cash poolingu nierzeczywistego nie
jest rodzajem umowy pożyczki pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w rozliczeniach
finansowych, a przepisy o umowie pożyczki mogę mieć jedynie zastosowanie
subsydiarne do faktycznych przepływów pieniężnych, ponieważ co do zasady nie jest
możliwe zdefiniowanie poszczególnych stron transakcji jako strony umowy pożyczki
(kto jest pożyczkodawcą, a kto jest pożyczkobiorcą).
Odsetki związane z umową cash poolingu i ich opodatkowanie Zgodnie z art. 12 updop, przychodami są w szczególności otrzymane pieniądze. Do
przychodów nie zalicza się zaś m.in. kwot naliczonych, lecz nie otrzymanych odsetek od
należności, w tym również od udzielonych pożyczek.
7 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Z kolei kosztami uzyskania przychodów są - według generalnej zasady wyrażonej w art. 15
updop - koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu (zachowania albo zabezpieczenia
źródła przychodu) z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 updop, obejmujących m.in.:
wydatki na spłatę pożyczek (z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek) i
naliczone, lecz nie zapłacone odsetki od zobowiązań, w tym również od pożyczek.
Udział w systemie real cash pooling wiąże się z otrzymywaniem lub/i płaceniem odsetek.
Uczestnik bądź otrzymuje odsetki od Pool Leadera
od
dokonanych (na rachunek główny) depozytów, bądź też płaci Pool Leaderowi
od środków bilansujących saldo ujemne na jego rachunku.
Zgodnie z zapisami ustawowymi, przychody z tytułu odsetek powstające w wyniku udziału w
systemie cash poolingu
należał
oby rozpoznawać w momencie ich wpływu na rachunek uczestnika,
zaś
odsetkowe koszty podatkowe
- w momencie ich faktycznego wypływu z rachunku
uczestnika
(w zależności od zapisów umownych - bądź w chwili odrębnego, określonego co do kwoty,
transferu odsetek, bądź w momencie transferu najbliższego salda dodatniego, z którego
potrącane są odsetki).
Jedyna wątpliwość w zakresie powstawania przychodów/kosztów odsetkowych wiąże się z
określeniem, czy całość kwoty przelewanej na rachunek uczestnika/z rachunku uczestnika ma
charakter odsetek (a nie stanowi np. w części transferu sald, który nie miałby charakteru
kosztowego/przychodowego).
8 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Z tego punktu widzenia zalecane jest szczegółowe zdefiniowanie w umowie tytułów
dokonywanych transferów, z wyraźnym wyodrębnieniem transferów odsetkowych i
innych.
Z uwagi na charakter umowy cash poolingu w związku z jej zawarciem bez względu na jej typ p
owstaje ryzyko podatkowe związane z zapłatą odsetek od przekazanych środków
pieniężnych na pokrycie salda debetowego/kredytowego.
Niedostateczna kapitalizacja Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dotyczące niedostatecznej
kapitalizacji odnoszą się do odsetek od pożyczek/kredytów udzielanych spółce przez jej tzw.
„kwalifikowanych pożyczkodawców".
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 updop, podatnicy nie mają prawa do zaliczania do kosztów
uzyskania przychodów odsetek płaconych:
- z tytułu pożyczki otrzymanej od udziałowca (ów) posiadającego (posiadających) łącznie
co najmniej 25% udziałów oraz
- z tytułu pożyczki udzielonej przez inną spółkę, o ile spółka ta i podatnik mają wspólnego
udziałowca posiadającego co najmniej 25% udziałów w obu tych podmiotach,
jeżeli łącznie zadłużenie podatnika wobec wspomnianych podmiotów przekracza trzykrotność
wysokości kapitału zakładowego.
9 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Na potrzeby updop „pożyczką" określa się, między innymi, każdą umowę, na której podstawie
pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść posiadanie określonej sumy pieniędzy na
pożyczkobiorcę, a pożyczkobiorca zobowiązuje się do spłacenia tej samej sumy.
Należy stwierdzić, iż przepisy o niedostatecznej kapitalizacji powinny obejmować tylko
umowy cash poolingowe, w których jedna spółka zostaje dłużnikiem innej spółki biorącej
udział w cash poolingu.
W przypadku cash poolingu wirtualnego, co do zasady nie występują sytuacje, w których spółki
są postrzegane jako podmioty zaciągające lub udzielające pożyczki między sobą w świetle
updop. W ramach takich umów nie dochodzi bowiem do faktycznych transferów pieniężnych
pomiędzy spółkami z grupy, gdyż konsolidacja sald na kontach odbywa się wirtualnie.
W systemie national cash pooling, wobec braku fizycznego transferu środków i występowania
jedynie przeksięgowań pomiędzy rachunkami własnymi każdego uczestnika (rachunkiem
głównym i rachunkiem pomocniczym) trudno mówić o transakcjach z innym podmiotem (poza
transakcją z Pool Leaderem
, świadczącym swoiste usługi
zarządzania funduszami uczestnika), w tym i o pożyczkach.
W konsekwencji, przepisy o niedostatecznej kapitalizacji nie mają zastosowania do tego
typu struktur.
10 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Opodatkowanie odsetek podatkiem u źródła Zgodnie z art. 21 updop, odsetki uzyskiwane na terytorium Polski przez podatników będących
nierezydentami opodatkowane są ryczałtowo w wysokości 20%. Podatek pobierany jest przez
podmiot wypłacający odsetki w dniu dokonania ich wypłaty i przekazywany do urzędu
skarbowego. Możliwe jest zastosowanie stawki wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego
opodatkowania (lub zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania, niepobranie tego
podatku), udokumentowania miejsca siedziby/zamieszkania beneficjenta odsetek w formie cert
yfikatu rezydencji,
wydanego do celów podatkowych przez właściwy organ administracji podatkowej.
Powyższy podatek (wg stawki 20% lub stawki obniżonej pod warunkiem udokumentowania
siedziby certyfikatem rezydencji) powinien być pobierany również przez polskie podmioty
uczestniczące w cash poolingu od odsetek potrącanych i płaconych od środków służących
zbilansowaniu ich sald debetowych.
Jeżeli płatnik nie spełnia warunków do skorzystania z preferencyjnej stawki podatku u źródła
(obecnie do 30 czerwca 2009 r. - w wysokości 10% przychodów w zakresie UE) na podstawie
art. 21 ust 3 updop oraz w związku z Dyrektywą 2003/49/WE z dnia 3 czerwca 2003 r. w
sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego do odsetek oraz należności
licencyjnych między powiązanymi spółkami różnych Państw Członkowskich (Dz. Urz. WE L
157, z 26.06.2003 r.) jest zobowiązany do opodatkowania przychodów wypłacanych w formie
odsetek 20% stawką podatku.
W odniesieniu do miejsca powstania przychodów wypłacanych w formie odsetek konieczne jest
11 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
posłużenie się schematem przepływu odsetek pomiędzy rachunkami uczestniczącymi, a
rachunkiem głównym.
Pool Leader jest podmiotem zarządzającym rachunkiem głównym Grupy kapitałowej oraz pełni
rolę pośrednika w przekazywaniu środków pieniężnych pomiędzy rachunkami bankowymi, w
tym w szczególności pomiędzy rachunkiem głównym a rachunkami uczestniczącymi. Pool
Leader odpowiada więc za faktyczny przepływ odsetek.
Faktyczny przepływ odsetek co do zasady pozostaje bez znaczenia dla określenia
uprawnionego właściciela odsetek. Określając uprawnionego właściciela odsetek należy mieć
na uwadze krąg podmiotów uznanych za osoby mające miejsce zamieszkania lub siedzibę w
Umawiającym się Państwie na podstawie art. 4 Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania
zawartej pomiędzy Polską a umawiającym się państwem. Osobą uprawnioną do odsetek jest
nie tylko osoba, dla której zgodnie z wewnętrznym prawem podatkowym jej państwa rezydencji
odsetki stanowią przychód podatkowy. Uprawnionym właścicielem odsetek jest osoba, która
spełnia przynajmniej jeden z poniższych warunków:
- dysponowanie kapitałem, którego udostępnienie warunkuje powstanie odsetek;
- dysponowanie prawem do zagospodarowania odsetek.
Z punktu widzenia regulacji umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, to wyłącznie
do osoby uprawnionej do odsetek mają zastosowanie korzyści wynikające z Umowy o UPO
(zastosowanie stawek obniżonych).
Różnice kursowe
12 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Zgodnie z updop, przychody i koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote
według kursów średnich NBP z dnia poprzedzającego uzyskanie przychodu/poniesienie kosztu.
W sytuacji, gdy pomiędzy dniem uzyskania przychodu a dniem faktycznego otrzymania
przychodu (lub pomiędzy dniem zarachowania kosztu a dniem faktycznej zapłaty kosztu)
według kursów faktycznie zastosowanych występują różne kursy walut, przychody podwyższa
się o dodatnie różnice kursowe, a koszty uzyskania przychodu podwyższa się o ujemne różnice
kursowe.
Zasady powyższe miałyby zastosowanie do odsetek powstających w ramach cash
poolingu
zakładającego faktyczne
wypłaty odsetek w walucie obcej.
Zauważyć należy, iż odsetki powstające przy transakcjach cash poolingu pojawiają się
pierwotnie na rachunku głównym (jako odsetki od salda globalnego). Dopiero dalsze operacje
skutkują ich odpowiednią alokacją na rachunki uczestników, czyli wpływem na ten rachunek
odsetek od salda dodatniego/wypływem z niego odsetek od salda ujemnego.
Tak więc może powstać wątpliwość co do tego, kiedy odsetki zostały naliczone, czyli kiedy - w
odniesieniu do odsetek od sald dodatnich - ma miejsce uzyskanie przychodu, a kiedy - w
odniesieniu do odsetek od sald ujemnych - zarachowanie kosztu.
Uzyskanie przychodu odsetkowego/zarachowanie kosztu odsetkowego powinno
następować w dniu otrzymania rozliczenia od Pool Leadera - Banku.
13 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Ceny transferowe Jeżeli w wyniku powiązań określonych w art. 11 updop (podmioty powiązane) ustalone zostały
nierynkowe warunki transakcji, które wpływają na niewykazywanie przez polski podmiot
dochodów lub wykazywanie dochodów niższych niżby można się spodziewać, gdyby te
powiązania nie wystąpiły, władze skarbowe określają dochody tego podmiotu i należny podatek
bez uwzględniania tych powiązań.
Podmiot krajowy ma obowiązek przedstawić na żądanie władz skarbowych szczególną
dokumentację podatkową (obejmującą określone w art. 9a elementy). Nieprzedstawienie tej
dokumentacji w terminie 7 dni skutkuje zastosowaniem podatkowej stawki sankcyjnej 50% do
ewentualnej różnicy pomiędzy dochodem wykazanym przez podatnika, a dochodem
oszacowanym przez władze skarbowe.
Uwzględniając przytoczone restrykcje z zakresu cen transferowych, należy wskazać na
następujące elementy transakcji dokonywanych w ramach cash poolingu, które w
szczególności powinny charakteryzować się rynkowymi
warunkami:
- wysokość oprocentowania sald dodatnich i ujemnych;
- zasady płatności odsetek;
- wysokość prowizji dla Pool Leadera,
- ewentualne, stosowane w transakcji zabezpieczenia oraz opłaty za niewywiązywanie się z
warunków umownych.
14 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Ryzyko podatkowe jest związane z założeniem, iż warunki ustalone pomiędzy posiadaczami
rachunków bankowych uczestniczących nie powinny odbiegać od warunków rynkowych. Należy
tutaj uwzględnić jednak charakter i cel zawarcia umowy cash poolingu, tj. założenie, iż zawarta
umowa cash poolingu zakłada zmniejszenie kosztów finansowych oraz pozwala na uzyskanie
korzystnego oprocentowania swoich środków pieniężnych.
W świetle przepisów dotyczących cen transferowych, transakcja w zakresie cash poolingu jest
realizowana pomiędzy Pool Leaderem a podmiotem uczestniczącym w rozliczeniach (nie ma
transakcji pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w rozliczeniach).
Należy jednak wskazać, iż w przypadku gdy podmiotem dokonującym rozliczeń
finansowych w ramach cash poolingu jest podmiot niepowiązany, polska spółka będąca
uczestnikiem rozliczeń nie ma obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowych
dotyczących usługi cash poolingu
.
Skutki podatkowe umowy cash poolingu na gruncie ustawy o podatku od towarów i
usług. Zgodnie z interpretacjami organów podatkowych, umowa cash poolingu, bez względu na jej
rodzaj, stanowi na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: uptu) kompleksową
usługę pośrednictwa finansowego sklasyfikowaną zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i
Usług pod numerem PKWiU 65.23.10 „usługi pośrednictwa finansowego pozostałe, gdzie
indziej nie sklasyfikowane".
15 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 uptu usługi świadczone w ramach umowy cash poolingu
podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT.
Transakcje dokonywane w ramach systemu cash poolingu należy na gruncie przepisów ustawy
o podatku od towarów i usług rozpatrywać w konstelacji Pool Leader - uczestnik porozumienia.
W sytuacji, gdy polski podmiot zostanie włączony do struktury cash poolingu zawartej między
podmiotami zagranicznymi, wówczas ewentualne konsekwencje w podatku VAT dotyczyć będą
wykazywania odpowiednio importu usług pośrednictwa finansowego.
Postanowienia umowne powinny precyzyjnie regulować wzajemne rozliczenia
uczestników porozumienia. Jest to niezwykle istotne ze względu na prawidłowe określenie
momentu powstania przychodu i kosztu podatkowego, a także właściwego rozpoznania
momentu powstania obowiązku podatkowego dla celów podatku VAT.
Skutki podatkowe umowy cash poolingu na gruncie podatku od czynności
cywilnoprawnych. Wiele wątpliwości podatników budzi kwestia opodatkowania cash poolingu podatkiem od
czynności cywilnoprawnych - przede wszystkim cash poolingu rzeczywistego.
16 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
W art. 1 ust. 1 pkt 1 upcc zawarty został zamknięty katalog czynności podlegających
opodatkowaniu. Wśród czynności opodatkowanych ustawodawca wskazał umowę pożyczki.
Natomiast umowa cash poolingu, jako umowa nienazwana, nie jest, w mojej opinii, objęta
powyższym katalogiem.
Jednakże przepis dotyczący „umowy pożyczki" nie może być interpretowany w sposób
rozszerzający.
Istotne jest również to, iż w przypadku, gdy transfery pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w
cash poolingu zakwalifikowane zostaną jako pożyczki, wówczas i tak nie będą opodatkowane
VAT.
Przepis art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi bowiem, iż nie
podlegają temu podatkowi czynności cywilnoprawne, tj. m.in. umowy pożyczki, jeżeli
przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od
towarów i usług lub jest z niego zwolniona. Usługi te, jak wskazano powyżej, podlegają
zwolnieniu z VAT, zatem bezsprzecznie pozostają neutralne dla rozliczeń z tytułu PCC.
Powyżej zaprezentowane stanowisko potwierdzają w swych interpretacjach organy podatkowe
(m.in. Kujawsko-Pomorski US, postanowienie z 17.9.2004 r., ZD/436-3/04; Wielkopolski US w
Poznaniu, postanowienie z 22.3.2004 r. ZP/443-34/04).
17 / 18
National cash pooling – nierzeczywisty cash pooling jako forma zarządzania płynnością finansową – kons
Wpisany przez Andrzej Dmowski
Podsumowując zaprezentowane aspekty podatkowe dotyczące umowy cash pooling należy
wskazać, iż podmioty należące do polskich oraz międzynarodowych grup kapitałowych mogą w
istotny sposób ograniczyć ryzyka podatkowe wybierając nierzeczywistą formę umowy cash
poolingu.
1. Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu, zakresu i
terminów wykonywania przez rezydentów dokonujących obrotu dewizowego z zagranicą
obowiązków przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu danych w zakresie niezbędnym
do sporządzania bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych
państwa (Dz. U. Nr 218, poz. 1835).
18 / 18