The Resolution of the Senate of Warsaw University of Technology

Uchwała
nr 338/XLVII/201
1
SenatuPolitechnikiWarszawskiej
z dnia29 czerwca2011r.
w sprawieprzywróceniadobregoinrięniaprof. JanaCzochralskiego
Senat Politechniki Warszawskiej,działającna podstawie $ 45 ust. 1 pkt 7 StatutuPW, w
nawiazaniu do uchwały nr 1341XLI/93 Senatu PW z dnia f3 czerwca 1993 r. w sprawie
ProfesoraJanaCzochralskiego,po zapoznaniusię z dokumentamiw archiwachpaństwówvch,
w tym z pismem DyrektoraArchiwum Akt Nowych z dnia 9 czerwcafOl| r. - stanowi4cym
za|ączniknr 1 do niniejszejuchwały,stanowiskiemSenackiejKomisji ds' Historii i Tradycji stanowiącymza|ączn1knr f or^z stanowiskiem Senackiej Komisji ds. Etyki Zawodowój stanowiącymza|ączniknr 3, doceniajacwybitne w skali światowejosiągnięóianaukowepróf.
Jana Czochralskiego, będącepodstawąnadania Mu w 1929 r' tytułudoktora honoris Causo
PolitechnikiWarszawskiej,w związku z rjjawnionymidokumentamipotwierdzającymiJego
patriotycznąpostawęw okresieII Wojny Swiatowej,uważaza konieczn. p''y*ió.ónie Jego
dobregoimienia, podwazonegow Politechnicewarszawskiej w roku 1945.Senat zwraca się do Rektora i całej spolecznościakademickiej Uczelni o podjecie działań
przypominajacychpostaći dokonaniaprof. Jana Czochralskiego' w celu żapewnienia
mu
naleznegomiejsca w historii Politechnili warszawskiej i nauki w polsce.
Sekretarz Senatu
dismgr Danuta Sołtyska
ią.,
lt*
prof. dr hab\ inz. WłodzimierzKurnik
za|ąCzniknr 2 do uchwa,ły
SenatuPW nr 3381XLV||i2a11
? dn 29 06 2011r
Sta n o wis k oKo m is jiHis t o riiiTr adycj iUczelniSenatuP olr techniki
War sz aw sk i e j
w s prawieprzy wróc enia
pr
of
'
dobr egoimienia
Jana Cz ochr a|skiego
przy1ęte21 czerwca 2011r'
pr z ez pr of. Jana Cz ochr a|ski e g o
Z b | i Ż a 1ącsaię ro c znic a 1 0 O. | eciaopub|r kow ania
prac y do t y c zącejhodow |imonokr ysz tał ow
f u n d a m e nt a|nej
Ein
; neues Veńahr e n z u r
M e ss u ng der Kris t a | | is at io ns geschw indigkeit
der Meta||e,stał asię d|a w tadz Ucz e |n i
postaciProfesora.
okazjądo zaprezentowania
Prof' Jan Czochralskimieszkająci pracującprzez pewien okres w Niemczech,przez
caty czas czuł się Po|akiem ipodkres|ałswoją po|skośc.
To poczucie patriotyzmu
sprawito,ie w 1928 r' powrociłwraz z catą rodziną(zonąbyłaNiemka ho|enderskiego
pochodzenia) do Po|ski, gdzie rozpoczął pracę na PoIitechniceWarszawskiej.
Prezydent Rzeczpospo|itej Po|ski prof. Ignacy Mościcki nadał prof. Janowi
Czochralskiemu tytut profesora, a Politechnika Warszawska uhonorowata go
zaszczy1nągodnoŚcią doctora honoris causa.
P o w k r oc zeniuwo js kniem iec k ichdo War sz aw yw dniu 28 w r zeŚnia1939 r ., P rof e sor
1akoosoba doskonaleznana Niemcom byt wraz z całąrodzinąw niezmiernietrudnej
sytuacji,poniewazNiemcy z takimiosobami chcie|inawiązackontaktoczekująco nich
wspotpracy' Profesor takiej wspołpracy Się nie podjął, a nawiązane kontakty
wykorzystywat
do ratowaniaPo|akow'Wizytyumundurowanych
Niemców bytywynikiem
znajomoŚciz okresu pracy w Niemczechoraz odwiedzinamikrewnychzony Profesora.
D|a postronnychosob statosię to powodempodejrzeńi oskarzeńo ko|aborację.
Podjęcie na przetomie|at 1939/1940prac badawczychprzez ZakładBadania Meta|i,
którego kierownikiembył Profesor, pomimo zgodnościz poiniejszymi dziataniami
Rektora Kazimierza Drewnowskiego,byto traktowanejako akt wspótpracyz Niemcami.
Fakt ten sprawił,Że grono profesorów Po|itechnikipzestato uwazac prof. Jana
Czochralskiegoza profesoratej ucze|ni'Ten wie|cekrzywdzącyi niesprawied|iwy
osąd
stat się kryteriumdecydującymd|a obradującegoW dniu 19grudnia 1945 r. Senatu
Warszawskiej,który odmówiłprof. Janowi Czochralskiemuprawa powrotu
Po|itechniki
_ co zna|azłowyrazw sentencjiprotokotuposiedzeniaSenatu;
do pracy na Po|itechnice
,,Senatstv,ierdza,że dr Jan Czochralski cld konca 1939 r. Przestałb\'ć'uyt,u:ttlt\,pri,e.,łrOItO
profesorółrz,aprofesora Politechniki Warsz,aw,skiej
i uchw,uladać odpov'iedź.:e '\'pruv,uob.jęc,iu
jest nieaktuulna''.
pr7ez'J. Czochralskiegoprac'y,w,Politechnice
Nie są znane dokumenty
uzasadniające podjęcie takiej decyzji ani Świadczące o daniu Profesorowi szansy
obrony.obradującyw dniu 13 czen,vca1993r. SenatPo|itechniki
Warszawskiej
podjął
uchwatęw którejnie widzipotrzebyi mozliwoŚcireasumpcji
Uchwały
z 1945r'
Komisja Historiii TradycjiUczelni uwaŻa,Że wspomnianedziataniapoprzednich
Senatówzostałypodjętepay brakudostatecznej
informacji
o dziata|ności
Profesora,
niedostępnejz uwagi na owczesną sytuację spoteczno.poIityczną'
Rezu|tatem
w ArchiwumUczelni,MuzeumPolitechniki
kwerendyprzeprowadzonej
Warszawskiej,
InstytuciePamięci Narodowej,CentralnymArchiwumWojskowym,ArchiwumAkt
Nowych oraz Muzeum Wojska Polskiego byto odnalezienie dokumentow
potwierdzających
wspotpracęprof. Jana Czochra|skiegoz oddziatem || Komendy
Gtównej Armii Krajowej'opierającsię na zgromadzonych
dokumentachKomisja
przywrocic
prof.JanowiCzochra|skiemu
Że na|eŻy
stwierdza,
Jego dobreimię- godne
polskiegouczonegoswiatowegoformatu,ktory w czasie wielkiejproby narodowej
potrafitprzyjąćpostawępatriotycznąwykorzystującw tym ce|u swoją szczego|ną
forma|no-prawną'
Jednocześnie
sytuację
KomisjapostuIuje
zobowiązanie
wtadzuczeIni
do podjęcia działańzmiezającychdo przywróceniadobrego imienia Profesoraw
społecznej.
świadomosci
z a ł ą C z - nni rk 3 d o u c h w a ł yS e n a t uP \ Ą . n r] 3 E / X l - V I I . 2 ( ) ]z] d l l ' ] 9 . t ) Ó ' ] ( llir
StanowiskoKomisji ds. Etyki Zawodowej
SenatuPolitechnikiWarszawskej
w sprawieprzywróceniadobregoimienia i podjęciadziałańpronujących
osiągnięcia
naukoweProfesoraJanaCzochralskiego,
doktoraluntori'sL,ulłsQ
PW
Odkrycia naukoweProfesora Jana Czochralskiegow obszarzeszeroko
pojętejinzynierii materiałowej,a w szcze1ólnościw dziedzinie wytwarzan|a
monokryształów mają fundamentalne Znaczen|edla rozwoju światowej
cywilizacji.
Praca zawodowa Profesora w Niemczech przed wybuchem drugiej
wojny światowejoraz pozorny brak zaangazowaniaw ruch oporu w czasie
nieprzychylną
okupacji sprawiły,Że 1egoosoba spotkałasię z niezasłużenie
oceną Ze Strony częściwarszawskiego środowiskaakademickiego,które
jednak z uwagi na głębokozakonspirowanądziałalność
profesoranie mogło
jego
postępowania'
dysponowac wtedząoprawdziwychmotywach
faktów i powierzchowność
Nieświadomość
oceny postawyProfesoraw
okresie okupacji stałysię powodem dalece krzywdzącej decyzji' w wyniku
której nie przyjętoGo po wojnie do pracy w PolitechniceWarszawskiej,a
jego dobreimię zostałona długielata okrytecieniem.
w świetleprzeprowadzonych dogłębnychbadań w panstwowych
instytucjacharchiwalnychoraz w Politechnice Warszawskiej,Profesor Jan
Czochralski jawi się jako postać, która w ekstremalnych warunkach
bezwzg|ędnegoterroru okupanta, & W okresie powojennym w atmosferze
ścieraniasię róznych sił politycznych, potrafia zachowaćgodną postawę
człowieka,kierującegosię głębokimpatriotyzmem.
odnosząc się z uznaniemdo osoby ProfesoraJanaCzochralskiego,jako
patriotyi prawegoPolaka oraz światowej
sławynaukowca,Komisja ds' Etyki
Zawodowej wyraia głębokie ubolewanie Z powodu moralnej krzywdy
wyrządzonej Profesorowi i uwaŻa,Że na|ezy przywrócić należnemu dobre
imię, które na trwale ugruntuje się w krajowej i międzynarodowej opinii
publicznej.
Komisja ds. Etyki Zawodowej zwraca się z prośbądo Senatu PW i
całegośrodowiskaakadenrickiegoUczeini o podjęciedziałanpromujących
zarówno samą postaćjak i wybitne osiągnięcianaukowe Profesora Jana
Czochralskiego,doktorahonoris causa PW .
Warszawa,26.06.f]ll
u'(1 il((irp
,l..i)
i.11,ą:" '- ć..atu.
7;l
',t' !3 l'
t
! ł,/l
ArchiwumAkt Nowych
;, ri;,,o
r
:.1.
ul. Hankiewicza I
02 - 103 Warszawa
Sz. P
Prof' dr hab' inż. WłodzimierzKumik
Rektor Politechniki Warszawskiej
Plac Politechniki 1, 00-661Warszawa
Waszepismoz dnia:
Wasz mak:
20.IV.2011r.
Nasz mak:
BR-120-13
/t09tll
r-/
^7
t/ /
,//
,;
/
,1,,,,
.
Data;
M40-912n1
ł
9 czenł'ca20t| r.
a-\ uą
,,j
. c
Q.y,c.,z<
ąxQ
W nawiązanie do pisma Pana Rektora doĘczącego działalnościw okresie okupacji prof'
Jana Czochralskiego chciałbym poinformowaó, Że w trakcie kwerendy dokumentacji Armii
Krajowej i Delegattrry Rządu RP na Kraj znajdującej się w zasobie Archiwum Akt Nowych
odnaleziono meldunek z drua 8 częrwca |944 r. Referatu 999 ,,Korweta'' przesłanydo Wydziatu
Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu oddziafu II KG AK Ęptonim ',l8-b'' - sygn. 203nII-8,k' 253,
oparty na informacjach dostarczonych przęz prof. Jana Czochralskiego (nazwisko i imię zostało w
dokumencie niedokładnie usunięte) potwierdzający przesyłanie przez
niego informacji
kontrwywiadowi AK.
Meldrrnek ten jest załączrikiem do pisma przeworlniegoprzesłane}oz Wydziału Bezpieczeństwa i
Kontrwywiadu oddziatu Il KG AK
kryptonim wewnętrzny ,'Honoratka'' do Biura Srudiów
Propagandy i Nasfoojów oddziału II KG AK kryptonim ,,Genowefa'' z dnia 8 czerwca |944 r,
informującego, iz przesłanedane pochodzą od prof. Czochralskiego - sygn. f03l1lr|-8,k. 252'
odnaleziony dokument potwierdza współpracę prof' Jana Czochralskiego z oddziałem II Komendy
Głównej Armii Krajowej.
Z ko|ei informacja zrrajdująca się w sporządzonym w oddziale II KG AK Raporcie
przemysłow1rn z dnia 12 lutego |944 r.
sygn. 203|III-7, k. 32 _ potwierdza jedynie
funkcjonowarue ZakładuBadania Materiałów kierowanego przez prof. J. Czochralskiego.
Mo
C>t
",7-'-?c'+t
Jz<ru-.1
u-
W zał.
- kopie dokumentów
ARC
KT'OR
M AKIN
YCH
dr Tadeusz awczak
NIP 526. l 7- 4G882 ; Regon : 00000l 028; łrłrv.aan.gov.p|1
l a2r2i a. 5 8 9 . 3 1 - 3 Ąf;a x : 0 2 2 - 5 8 9 - 3 0 . o l
Sekretariat 022-589.31.l8;mail:[email protected]'pl:Kance0
lt .,-..!