Problemy metodologiczne i organizacyjne w badaniach dotyczących

Transkrypt

Problemy metodologiczne i organizacyjne w badaniach dotyczących
Problemy metodologiczne
i organizacyjne w badaniach
dotyczących kobiet
Halina Sobocka – Szczapa
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
Metody badao
• Badania ilościowe (wywiady
kwestionariuszowe, ankiety, analiza danych
zastanych itp.)
• Badania jakościowe (zogniskowane wywiady
grupowe, wywiady indywidualne o różnym
poziomie standaryzacji itp.)
Determinanty aktywności
zawodowej kobiet
• Pełnienie dwóch funkcji w życiu społeczno gospodarczym
• Gorsza pozycja konkurencyjna na rynku pracy
• Wyższy poziom wykształcenia w porównaniu
do mężczyzn
• Przejawy dyskryminacji
• Podział na sekcje, w których dominują kobiety
lub mężczyźni, co ma związek z podziałem na
zawody „kobiece” i „męskie”
Podział życia
zawodowego
• Mężczyźni
 rozwój i nauka
 praca zawodowa
 emerytura
• Kobiety
 rozwój i nauka
 okres domowy
 praca zawodowa
 emerytura
Specyficzne elementy
badao kobiet
• Wylosowane do badao kobiety na ogół
pozytywnie odpowiadały na propozycje
przeprowadzenia z nimi wywiadu.
• Zagadnienia stanowiące przedmiot badao nie
budziły niechęci.
• Szczególnie w przypadku kobiet bezrobotnych –
widoczne było pewne zniecierpliwienie częstością
badania sytuacji kobiet bezrobotnych przez
różnorakie ośrodki badawcze i media i nikłego
wpływu tych badao i analiz na zmianę sytuacji
bezrobotnych w Polsce.
Specyficzne elementy
badao kobiet
• Przeprowadzania badao nie powinno odbywad się w
okresach przedświątecznych, kiedy większośd kobiet
jest bardzo zajęta i nie ma zbyt wiele czasu; wówczas
występuje niejednokrotnie koniecznośd zmiany
terminu spotkania ankietera z respondentką.
• Istotnym elementem jest długośd czasu poświęconego
na wywiad; zbyt długi czas jego trwania niekiedy
wzbudza irytację badanych kobiet .
• Ważna w wielu przypadkach jest gratyfikacja finansowa
za przeprowadzenie wywiadu, jest to szczególnie ważne
przy wywiadach fokusowych.
Specyficzne elementy
badao kobiet
• W badaniach ilościowych często potrzebne jest wydzielenie
grupy kobiet od mężczyzn; znacznie bardziej chętnie udzielają
one wówczas odpowiedzi na badane kwestie
• Znacznie łatwiej jest przeprowadzid badanie wśród kobiet
starszych, które mają znacznie więcej czasu, co prowadzi
niejednokrotnie do dominacji tej kategorii kobiet w
przeprowadzanych badaniach
• Z racji ilości wypełnianych obowiązków kobiety chętniej godzą
się na udział w wywiadach kwestionariuszowych niż
zogniskowanych wywiadach grupowych
Specyficzne elementy
badao kobiet
• Łatwiej uzyskad zgodę na udział w badaniu w godzinach
przedpołudniowych, gdy dzieci są w szkole lub przedszkolu
• Brakuje danych statystycznych pozwalających na
przedstawienie pełnej sytuacji kobiet (np. brak pełnych
danych opisujących zatrudnienie w elastycznych formach
pracy, czy osób dorosłych uczestniczących w różnych formach
kształcenia ustawicznego)
• Wytyczne POKL (nie zawsze kobiety znajdują się w trudniejszej
sytuacji na lokalnym rynku pracy np. w powiecie makowskim
w latach 2002-2009 r. udział kobiet w populacji bezrobotnych
był niższy niż mężczyzn, wyższy był również odsetek kobiet w
populacji pracujących)
Problemy występujące nie
tylko w badaniach kobiet
• Ilośd środków na badania może nie pozwalad na wybór
optymalnego narzędzia dla badanej problematyki lub też
wymagad ograniczania ilości pytao, co nie pozwala na
rozpoznanie wszystkich aspektów badanej problematyki
• Podczas przeprowadzania wywiadu respondent może
ulegad wpływowi ankietera lub osoby przeprowadzającej
wywiad dlatego ważny jest dobór ankieterów (nie może byd
to osoba stronnicza, gdyż może wpływad na odpowiedzi
udzielane przez respondentów)
• Błędy ankieterów np. postępowanie niezgodne z instrukcją
zawartą w „Instrukcji dla ankietera”, narzucanie swoich
opinii, błędne przyporządkowanie odpowiedzi do gotowych
kategorii znajdujących się w pytaniu itp.
Problemy występujące nie
tylko w badaniach kobiet
• Bezpośredni kontakt z ankieterem może wywoływad u respondenta
dyskomfort i uczucie zagrożenia. Dlatego ważne jest właściwe
dobranie narzędzia do badanej problematyki, aby problem ten nie
narastał
• W przypadku stosowania narzędzi wspomaganych nowoczesnymi
technologiami teleinformatycznymi np. komputera respondenci
mogą byd mniej skłonni do udzielania zgody na przeprowadzanie
wywiadu lub też mied większe opory przy udzielaniu odpowiedzi na
niektóre pytania znajdujące się w kwestionariuszu. Ponadto
koniecznośd wyposażenia ankieterów w odpowiedni sprzęt i
oprogramowanie również podnosi koszty badania
• Zwrotnośd w przypadku narzędzi takich, jak np. ankieta pocztowa
Problemy dotyczące
również badania kobiet
• Pośpiech związany z krótkim okresem czasu
przeznaczonym na opracowanie narzędzi,
przeprowadzenie badao oraz analizę wyników, który
może powodowad powstawanie błędów
• Poziom wykształcenia (respondenci mogą mied
problemy ze zrozumieniem pytao lub kategorii
odpowiedzi)
• Nieszczerośd odpowiedzi
• Poziom drażliwości poruszanej w badaniu problematyki
np. kwestie związane z planowaniem rodziny, wysokośd
uzyskiwanego dochodu itp., w przypadku drażliwej
tematyki badao ważna jest płed ankietera – kobiety są
mniej skrępowane, gdy pytania zadaje kobieta
Bariery aktywności
zawodowej kobiet
• bariery leżące po stronie rynku pracy tj.: brak pracy dla
kobiet, ofert zgodnych z zawodem, pracy za godziwe
wynagrodzenie, preferencje pracodawców dla
mężczyzn i młodych kobiet
• obciążenia rodzinno-zawodowe kobiet: koniecznośd
opiekowania się dziedmi i innymi osobami oraz
koniecznośd pracy w gospodarstwie domowym
• deficyty samych kobiet tj.: brak praktyki zawodowej, zły
stan zdrowia, nie umiejętnośd poszukiwania pracy, brak
potrzebnych kwalifikacji itp.
• utrudnienia w znalezieniu pracy będące wynikiem
złego działania władz i instytucji lokalnych.
Praca w systemie
wartości kobiet
• Poświęcenie rodzinie, troska o najbliższych
• Kochający partner
• Harmonia między życiem osobistym i pracą
zawodową
• Ciekawa, satysfakcjonująca praca zawodowa
• Stabilizacja życiowa