sprawozdania i komunikaty

FOLIUM
122
ROCZNIK DZIECIĘCEJPaweł
CHIRURGII
URAZOWEJ 10 (XXXIV)
Osemlak
LUBLIN 2006
SPRAWOZDANIA I KOMUNIKATY
Paweł Osemlak
ASPEKTY URAZOWE NA XXXIII MIĘDZYNARODOWYM SYMPOZJUM
CHIRURGÓW DZIECIĘCYCH
“NAGŁE STANY CHIRURGICZNE BRZUCHA U DZIECI”
Z Katedry i Kliniki Chirurgii i Traumatologii Dziecięcej Akademii Medycznej, DSK w Lublinie
Kierownik: prof. dr hab. med. J. Osemlak
W dniach 31 maja - 2 czerwca 2007 roku
odbyło się w Lublinie XXXIII Międzynarodowe Sympozjum Chirurgów Dziecięcych.
Poprzednie XII Sympozjum PTChD w
Lublinie miało miejsce w dniach 23-24 maja
1986 roku, a jego tematyką były: 1 - wady
przełyku, 2 - wady jelita cienkiego, 3 przepukliny przeponowe, 4 - przepukliny
pępowinowe i wytrzewienia wrodzone, 5 tematy różne.
Obecne Sympozjum zostało zorganizowane przez zespół pracowników Katedry i
Kliniki Chirurgii i Traumatologii Dziecięcej
- członków Polskiego Towarzystwa Chirurgów Dziecięcych, przy współudziale Akademii Medycznej oraz Dziecięcego Szpitala
Klinicznego w Lublinie (ryc. 1). Przewodniczącym Komitetu Naukowego i Organizacyjnego był prof. Jerzy Osemlak. Wiceprzewodniczącym Komitetu Nauko-wego
był prof. Janusz Bohosiewicz, a Komitetu
Organizacyjnego dr Anna Dyja-Jarosz.
Honorowy patronat nad Sympozjum
objęli: prof. Zbigniew Religa - Minister
Zdrowia RP, Wojciech Żukowski - Wojewoda Lubelski, Jarosław Zdrojkowski Marszałek Sejmiku Województwa Lubelskiego, Adam Wasilewski - Prezydent
Miasta Lublina, J. E. Abp Józef Życiński Metropolita Lubelski, J. E. Najprze-
wielebniejszy Abel - Prawosławny Arcybiskup Lubelski i Chełmski, J. M. prof. Andrzej Książek - Rektor Akademii Medycznej w Lublinie.
Obrady odbywały się w Auli Collegium
Maius AM w Lublinie. Uroczystego otwarcia Sympozjum dokonał prof. Jerzy Osemlak (ryc. 2). Następnie zabrali głos zaproszeni goście z zagranicy, po czym prof.
Czesław Stoba wygłosił wykład “Nagłe stany
brzucha dawniej i dziś” (ryc. 3). Po uroczystych przemowach wystąpił Zespół Pieśni i
Tańca Ziemi Hrubieszowskiej. W drugim
dniu Sympozjum słowo pasterskie do
zebranych wygłosił Arcybiskup ks. prof.
Józef Życiński (ryc. 4).
W Sympozjum wzięło udział ponad 450
uczestników, w tym 60 z zagranicy lekarzy i
pielęgniarek z Białorusi, Czech, Litwy, Słowacji i Ukrainy. Łącznie wygłoszono 105
prac w 8 sesjach referatowych i 4 sesjach
plakatowych.
Tematyka poszczególnych sesji referatowych dotyczyła: I - nagłych stanów w
wadach układu trawiennego, II - nagłych
stanów w wadach układu moczowo-płciowego, III - prawnych i medialnych aspektów
w medycynie, IV - chirurgicznych stanów
zapalnych brzucha, V - nagłych stanów
brzucha w nowotworach, VI - urazów
Aspekty urazowe na XXXIII Międzynarodowym Sympozjum Chirurgów Dziecięcych
"Nagłe stany chirurgiczne brzucha u dzieci"
układu trawiennego, VII - urazów układu
moczowo-płciowego, VIII - nagłych stanów
brzucha dawniej i dziś. Sesje plakatowe
poszerzały tematy sesji referatowych: IX nagłe stany w wadach jamy brzusznej, X nagłe stany brzucha w nowotworach, XI chirurgiczne stany zapalne brzucha, XII tematy różne w stanach nagłych brzucha.
Dwie sesje referatowe VI i VII dotyczyły
tylko urazów brzucha.
Sesji VI przewodniczyli: doc. W. Dębek,
prof. L. Pleva, prof. A. Perejaslov, doc. A.
Bysiek, doc. E. Gawrych, prof. W. Szejbak.
Na rozpoczęcie sesji doc. Wojciech
Dębek przedstawił wykład wprowadzający
na temat urazów układu trawiennego (ryc.
5). Następnie doc. G. Skotnicka-Klonowicz
z Łodzi wygłosiła referat “Epidemiologia
nagłych stanów chirurgicznych brzucha w
praktyce Oddziału Klinicznego Medycyny
Ratunkowej USK Nr 4 UM w Łodzi”.
Podkreśliła, że stany pourazowe są najczęstszą przyczyną zgłoszeń dzieci do SOR przed
nagłymi stanami chirurgicznymi brzucha na
innym podłożu. Najczęstszym powodem
hospitalizacji dzieci była obserwacja brzucha w kierunku zapalenia wyrostka robaczkowego, rzadziej ostre zapalenie wyrostka
robaczkowego, które leczone operacyjnie,
objawy pylorostenozy oraz przypadki
“ostrej” moszny.
Zespół z Republiki Czeskiej - dr R.
Madeja i prof. L. Pleva przedstawił problemy urazów jamy brzusznej u dzieci leczonych w Centrum Traumatologii Uniwersyteckiego Szpitala w Ostrawie (ryc. 10).
Wskazano na konieczność sprawnego
udzielenia pomocy lekarskiej pacjentowi na
poziomie przedszpitalnym - w tym szybkiego i bezpiecznego transportu do SOR oraz
podjęcia optymalnej dla chorego decyzji
diagnostyczno-leczniczej w szpitalu. Referujący podkreślili szczególne trudności w
przypadkach dzieci z uszkodzeniami narządów jamy brzusznej będących składową
ciężkich obrażeń mnogich.
Praca nt. “Pourazowe uszkodzenia
123
narządów jamy brzusznej - analiza wyników
leczenia” pod kierunkiem prof. A. Kamińskiego i dr M. Daniel powstała w oparciu o
doświadczenie kliniczne warszawskiego i
siedleckiego ośrodka chirurgii dziecięcej,
anestezjologii i pediatrii. Autorzy podali, że
najczęściej dochodzi do urazów narządów
miąższowych: nerek i wątroby, rzadziej
trzustki, a ponadto że w blisko 80% przypadków leczenie zachowawcze jest wystarczające i daje dobre wyniki.
Zespół prof. A. Jankowskiego z Poznania przedstawił referat nt. “Urazy jamy
brzusznej wymagające pilnej interwencji u
dzieci”. W pracy podano algorytm postępowania w ciężkich obrażeniach tej okolicy
ciała. Na podstawie własnego materiału
klinicznego ustalono wskazania do pilnej
interwencji operacyjnej: krwawienie wewnętrzne niemożliwe do opanowania zachowawczego, przebicie powłoki brzucha,
perforacja przewodu pokarmowego, rozległe pęknięcie narządu miąższowego.
Prof. M. Kitka z Kliniki Chirurgii Urazowej Szpitala Uniwersyteckiego w Koszycach (Słowacja) przedstawił problemy
związane z obrażeniami śledziony (ryc. 8).
Podkreślił znaczenie badań obrazowych
(USG, CT i MRI) w wyborze rodzaju leczenia i monitorowania jego skutków. Dzięki
temu wielu chorych jest skutecznie leczonych zachowawczo. U części pacjentów
wykonuje się zabiegi oszczędzające śledzionę z uwagi na jej rolę w procesach odpornościowych organizmu i ryzyko zespołu
OPSIS.
Interesujący referat o ostrych zespołach
brzusznych będących wynikiem urazów
sportowych u dzieci wygłosił dr M. Miodek
z Łodzi. Podał, że urazy sportowe są czwartą
przyczyną obrażeń jamy brzusznej po
wypadkach komunikacyjnych, pobiciach i
upadkach z wysokości i ich liczba stale
wzrasta. Najczęściej notuje się stłuczenia
powłoki brzucha. Rzadziej dochodzi do
obrażeń narządów wewnętrznych: wątroby,
śledziony, nerek, trzustki. Wiele urazów
124
Paweł Osemlak
powstaje podczas jazdy na rowerze, nieco
rzadziej dochodzi do nich podczas sportów
kontaktowych.
Sesji VII przewodniczyli: prof. W. Urbanowicz, prof. Cz. Szymkiewicz, prof. M.
Kitka, prof. B. Mackiewicz i dr P. Mańkowski.
Wykład wprowadzający nt. “Urazy
układu moczowo-płciowego” wygłosił prof.
Wiesław Urbanowicz (ryc. 7). Następnie
jego zespół z Kliniki Urologii Dziecięcej
CM UJ w Krakowie przedstawił 3 referaty
szczegółowo omawiające uszkodzenia
nerek, moczowodów i cewki moczowej u
dzieci. W okresie 14 lat leczono blisko 187
pacjentów z obrażeniami nerek, spośród
których jedynie 16% wymagało operacji w przeważającej liczbie przypadków zastosowano leczenie je oszczędzające. Zabiegi wykonywano często z użyciem laparoskopii i noża ultradźwiękowego. Przedstawiono również sposoby odtworzenia
ciągłości przerwanych moczowodów po
różnych urazach - w tym jatrogennych.
Zwrócono uwagę na postępowanie w
przypadkach tępych uszkodzeń cewki.
Dr P. Wolak z Kielc przedstawił odległe
wyniki leczenia 3 dzieci z obrażeniami
nerek III i IV stopnia wg AAST. Pacjenci
byli leczeni zachowawczo, a scyntygrafia
wykonana 6 miesięcy po urazie wykazała
dobre rezultaty. Autorzy wnioskują na
podstawie materiału klinicznego, że niektórzy pacjenci z ciężkimi uszkodzeniami
nerek mogą uniknąć operacji pod warunkiem stabilizacji ich stanu ogólnego oraz
zapewnienia funkcji układu moczowego.
Prof. A. Jankowski z Poznania przedstawił epidemiologię urazów układu moczowego, omówił diagnostykę oraz sposoby
zaopatrzenia uszkodzeń nerek, moczowodów, pęcherza i cewki moczowej (ryc. 9).
Podkreślił konieczność długoterminowej
obserwacji pacjentów ze względu na
możliwość odległych, poważnych powikłań.
Na zakończenie sesji P. Osemlak z Lublina omówił przypadki dzieci z rzadkimi
postaciami obrażeń układu moczowego:
rozerwanie podwójnej nerki, pęknięcie
prostej torbieli nerki, pęknięcie nerki z
ubytkiem kielicha i miedniczki, oderwanie
moczowodu od miedniczki. Udokumentował korzystne wyniki leczenia, które
przeprowadzono w odpowiednim czasie z
użyciem technik rekonstrukcyjnych i
mikrochirurgicznych.
Sesji XII - plakatowej “Tematy różne w
stanach nagłych brzucha” przewodniczyli:
prof. A. Jankowski, doc. A. Bysiek i prof.
V. Szejbak.
Zespół prof. A. Chilarskiego z Łodzi
przedstawił własne doświadczenia w leczeniu 3 dzieci z pourazowymi torbielami
trzustki. Pacjentów leczono przezskórną
punkcją i drenażem torbieli z dobrymi
wynikami wczesnymi i odległymi. Według
autorów takie postępowanie jest skuteczną
i bezpieczną alternatywą wobec agresywnego leczenia operacyjnego, które bardziej
obciąża pacjenta i chirurga.
Koledzy z ośrodka wrocławskiego pod
kierunkiem prof. J. Czernika omówili
problemy w diagnostyce i leczeniu dziecka
z pęknięciem zaotrzewnowej części dwunastnicy po tępym urazie brzucha. Diagnostyka kliniczna wskazywała wstępnie na
krwiaka śródściennego dwunastnicy, stłuczenie trzustki i krwiaka okołonerkowego.
Narastanie ostrych objawów brzusznych
skłoniło do rewizji operacyjnej. Zaopatrzono 2 miejsca perforacji dwunastnicy. W
9 dobie po zabiegu zaistniała konieczność
rewizji z powodu ponownej perforacji.
Miejsce pęknięcia zaszyto i zamknięto
kanał odźwiernika. Wykonano zespolenie
żołądkowo-czcze z odżywczą jejunostomią
w celu stworzenia warunków do gojenia
dwunastnicy. Leczenie było powikłane
ropniem zaotrzewnowym wymagającym
drenażu i intensywnej antybiotykoterapii.
Aspekty urazowe na XXXIII Międzynarodowym Sympozjum Chirurgów Dziecięcych
"Nagłe stany chirurgiczne brzucha u dzieci"
125
Ryc. 1. Goście i współorganizatorzy Sympozjum (od lewej): dr Adam Borowicz - Dyrektor
SPSK 1 w Lublinie, dr Jerzy Szarecki - Dyrektor DSK w Lublinie, prof. Andrzej Drop Prorektor do Spraw Klinicznych i Kształcenia Podyplomowego AM w Lublinie, dr Marek
Wójtowicz - Dyrektor Oddziau Lubelskiego NFZ, reprezentanci Wojewody, Marszaka,
Prezydenta Miasta Lublina
Ryc. 2. Prof. Jerzy Osemlak otwiera XXXIII
Międzynarodowe Sympozjum Chirurgów
Dziecięcych
Ryc. 3. Prof. Czesław Stoba wygłasza wykład
wprowadzający „Nagłe stany brzucha dawniej
i dziś”
126
Paweł Osemlak
Ryc.. 4. J.E. Arcybiskup ks. prof. Józef
Życiński kieruje słowo pasterskie do
uczestników Sympozjum..
Ryc. 5. Doc. Wojciech Dębek w trakcie
wykładu wprowadzającego na temat urazów
układu trawiennego.
Ryc. 6. Z sali obrad (od lewej): doc. Małgorzata Baka-Ostrowska - Konsultant
Krajowy Urologii Dziecicej, prof. Wiesław Urbanowicz, dr Barbara Skoczylas-Stoba,
prof. Kazimierz Łodziński
Aspekty urazowe na XXXIII Międzynarodowym Sympozjum Chirurgów Dziecięcych
"Nagłe stany chirurgiczne brzucha u dzieci"
Ryc. 7. Prof. Wiesław Urbanowicz wygłasza
wykład wprowadzający “Urazy układu moczowo-płciowego”
127
Ryc. 8. Prof. Miroslav Kitka z Koszyc przedstawia problemy związane z obrażeniami śledziony u dzieci
Ryc. 9. Prof. Andrzej Jankowski przedstawia
epidemiologię urazów układu moczowego
Ryc. 10. Dr Roman Madeja przedstawia: “Problemy urazów jamy brzusznej u dzieci leczonych w Centrum Traumatologii Uniwersyteckiego Szpitala w Ostrawie”
128
Paweł Osemlak
Ryc. 11. Prof. Janusz Bohosiewicz, Przewodniczący PTChD – podsumowanie aspektów
naukowych Sympozjum
Ryc. 12. Prof. Jerzy Czernik, Konsultant Krajowy Chirurgii Dziecięcej – podsumowanie
aspektów klinicznych Sympozjum
Ryc. 13. Wspólna kolacja, Dwór Anna w Jakubowicach. Chirurdzy dziecicy z Białorusi, wśród
nich prof. Wiktor Kowalczuk - Grodzieński Państwowy Uniwersytet Medyczny, prof. V.I. Averin
– Państwowy Białoruski Uniwersytet Medyczny w Mińsku
Aspekty urazowe na XXXIII Międzynarodowym Sympozjum Chirurgów Dziecięcych
"Nagłe stany chirurgiczne brzucha u dzieci"
Zespół z Zakładu Diagnostyki Radiologicznej DSK w Lublinie pod kierunkiem
prof. P. Wieczorka wskazał na wartość i
konieczność wykonywania badania USG u
dzieci po urazie okolicy brzucha, opierając
się na licznym materiale. Kliniczna ocena
ultrasonograficzna zależy w dużym stopniu
od: stanu pacjenta, doświadczenia badającego, rodzaju i rozległości uszkodzenia,
czasu od momentu urazu. Badanie USG
zajmuje naczelne miejsce w diagnostyce
obrazowej uszkodzeń jamy brzusznej już
na wstępie hospitalizacji jak również
podczas monitorowania przebiegu leczenia.
W pracy z Kliniki Chirurgii Dziecięcej i
Pracowni Radiologii CM UJ w Krakowie
przedstawiono ciężkie powikłania po
trepanobiopsji szpiku u dwojga dzieci
leczonych z powodu zmian nowotworowych. W jednym przypadku doszło do
uszkodzenia naczyń biodrowych zewnętrznych, a w drugim do powstania krwiaka
zaotrzewnowego. Takie powikłania zdarzają się wyjątkowo rzadko, ale ze względu
na zagrożenie życia należy o nich pamiętać.
Sympozjum zostao podsumowane pod
wzgldem naukowym, klinicznym i towa-
129
rzyskim przez Przewodniczcego Polskiego
Towarzystwa Chirurgów Dziecicych - prof.
Janusza Bohosiewicza i Konsultanta Krajowego Chirurgii Dziecicej - prof. Jerzego
Czernika.
W trakcie Sympozjum odbyło się zebranie Zarządu Głównego PTChD, a następnie uroczysta kolacja w Dworze Anna w
Jakubowicach Konińskich k/Lublina (ryc.
13).
Obrady Sympozjum zbiegły się z uroczystościami obchodów X-lecia Samodzielnego
Publicznego Dziecięcego Szpitala Klinicznego im. prof. Antoniego Gębali w Lublinie.