5. Zasady wprowadzenia żywności genetycznie zmodyfikowanej do

5. Zasady wprowadzenia żywności genetycznie zmodyfikowanej do obrotu w UE
Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1829/2003 nie można wprowadzać organizmów genetycznie
zmodyfikowanych przeznaczonych do obrotu jako żywność i/lub pasze jeżeli nie są one objęte
unijnym zezwoleniem oraz jeżeli nie zostały spełnione warunki wskazane w tym zezwoleniu. Ww.
rozporządzenie określa wymagania dotyczące przebiegu procesu autoryzacji dla określonego GMO.
Podczas procedury komitologicznej największą rolę odgrywa Komisja Europejska, która wydaje
ostateczną decyzję o dopuszczeniu do obrotu (czyli autoryzacji) określonego GMO. Procedura
wygląda następująco:
1. Wniosek o autoryzację jest składany do kompetentnych władz państwa członkowskiego. W
Polsce jest to Główny Inspektorat Sanitarny. Na wniosek składa się obszerna dokumentacja,
w tym opis metodyki i wyniki badań potwierdzających, że dane GMO z przeznaczeniem do
obrotu jako żywność nie wywiera szkodliwego wpływu na zdrowie ludzi, zwierząt lub
środowisko naturalne.
2. Władze kraju powiadamiają Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) o
otrzymaniu wniosku. EFSA jest odpowiedzialna za przeprowadzenie oceny naukowej, analizy
ryzyka dla środowiska oraz bezpieczeństwa dla zdrowia ludzi i zwierząt, określonej we
wniosku modyfikacji.
3. EFSA publikuje streszczenie wniosku na swojej stronie internetowej i przystępuje do oceny
naukowej dostarczonych danych. W trakcie oceny odbywają się trzymiesięczne konsultacje
(poprzez stronę internetową Komisji Europejskiej), podczas których każdy kraj może zgłaszać
swoje uwagi. EFSA ma 6 miesięcy na wydanie opinii i przekazanie jej do wnioskodawcy,
Komisji Europejskiej oraz państw członkowskich. Po usunięciu danych poufnych, np. danych
patentowych, jest ona udostępniana opinii publicznej. Jednocześnie każdy może zgłaszać
swoje uwagi do Komisji Europejskiej w ciągu 30 dni od daty publikacji opinii na stronie
internetowej Komisji Europejskiej.
4. Komisja Europejska po ukazaniu się opinii EFSA, przygotowuje w ciągu 3 miesięcy projekt
decyzji na wprowadzenie określonego GMO z przeznaczeniem na żywność i/lub pasze.
Projekt decyzji jest następnie przedkładany do konsultacji i głosowany na posiedzeniu Stałego
Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz (Standing Committee on Plants, Animals, Food
and Feed - SCPAFF) – w sekcji: genetycznie zmodyfikowana żywność i pasze oraz ryzyko
środowiskowe. Ponieważ wśród państw członkowskich UE są zarówno zwolennicy jak i
przeciwnicy GMO, podczas głosowań na forum Komitetu dotychczas nigdy nie została
osiągnięta większość kwalifikowana, która jest wymagana by ww. decyzja została przyjęta lub
odrzucona.
Przyjmowanie decyzji odbywa się zgodnie z tzw. procedurą komitologiczną a wydawanie opinii
Stałego Komitetu polega na głosowaniu, w którym każdy z krajów, zgodnie z obowiązującymi w UE
zasadami, dysponuje określoną ilością głosów, przy czym kraje o największej liczbie ludności mają
najwięcej głosów (od 1 listopada
2014 r. obowiązuje nowy system głosowania – oparty na tzw. podwójnej większości, wiążący się z
uwzględnianiem liczby obywateli poszczególnych państw członkowskich., przekładający się na udział
procentowy głosu danego państwa w puli głosów – głos Polski reprezentuje 7,62% populacji Unii). Do
wydania pozytywnej (przyjęcia) lub negatywnej (odrzucenia) opinii Stałego Komitetu potrzebna jest
tzw. większość kwalifikowana (65% populacji Unii przy minimum 16 państwach członkowskich
głosujących za przyjęciem aktu prawnego). W przypadku decyzji mających na celu zezwolenie na
wprowadzenie do obrotu żywności i/lub pasz genetycznie zmodyfikowanych podział stanowisk wśród
państw członkowskich powoduje, że dotychczas nie udało się nigdy osiągnąć większości
kwalifikowanej ani za przyjęciem ani za odrzuceniem decyzji Komisji, tzn. nie dochodziło do
ostatecznego rozstrzygnięcia na forum Komitetu.
5. W przypadku braku opinii Komitetu projekty decyzji są przekazywane do tzw. komitetu
odwoławczego, w którym również zwykle nie dochodzi do rozstrzygnięcia (nie ma większości
kwalifikowanej ani za poparciem ani za odrzuceniem decyzji, gdyż państwa głosują z reguły
tak samo jak w Stałym Komitecie). Zgodnie z kompetencjami, Komisja w przypadku braku
rozstrzygnięcia w głosowaniu może ostatecznie przyjąć decyzję (i przyjmuje). Informacja o
dopuszczeniu do obrotu określonego GMO jest następnie publikowana w Unijnym Rejestrze
Genetycznie Zmodyfikowanej Żywności i Paszy zamieszczonym na stronie Komisji
Europejskiej pod następującym linkiem:
http://ec.europa.eu/food/dyna/gm_register/index_en.cfm.
Decyzje dopuszczające określoną modyfikację genetyczną do obrotu są wydawane wyłącznie na okres
10 lat. Po tym okresie przedsiębiorca musi złożyć kolejny wniosek o ponowną autoryzacje. Przy
odnawianiu takiej decyzji brane są pod uwagę nowe dane naukowe, które mogły pojawić się w
trakcie obowiązywania decyzji.
Jeśli dla określonego GMO zostanie przyjęta przez Komisję Europejską decyzja na wprowadzenie do
obrotu GMO z przeznaczeniem na żywność/pasze, obowiązuje ona we wszystkich państwach
członkowskich, w tym w Polsce.