Zmysł powonienia

Izabela Chojnicka
Węch (Olfactory System)
Zmysł umożliwiający rozpoznawanie
substancji chemicznych znajdujących się w
otoczeniu
1 z najstarszych zmysłów
Znaczenie
2.
Ostrzeganie o niebezpiecznych substancjach w otoczeniu,
lokalizacja źródła
Dobór właściwych pokarmów (ich jakość i świeżość), udział
w procesie wydzielania śliny i soku żołądkowego pod
wpływem przyjemnych zapachów żywności,
3.
Udział w percepcji wrażeń smakowych,
4.
Uczucie komfortu psychicznego,
5.
Źródło przeżyć i odczuć estetycznych, zachowań
emocjonalnych i seksualnych,
6.
Samokontrola stanu higienicznego
7.
Droga docierania istotnych informacji społecznych
(rozpoznanie matki przez noworodka, dziecka, odruch
ssania)
1.
Seiberling KA., Conley DB., 2004
Traczyk WZ., Trzebski A., 2001.
Szlak
Substancje chemiczne wiążą się z
receptorami komórek kanałów nosowych
opuszka węchowa
węchomózgowie
Brak pośrednictwa wzgórza
Neuroscience 3rd edition, str. 338
Neuroscience 3rd edition, str. 343 (A after Anholt, 1987; B after Firestein et al., 1991.)
Transdukcja sygnału
Neuroscience 3rd edition, str. 345 (Adapted from Menini, 1999.)
Neuroscience 3rd edition, str. 347 (After Mombaerts, 2001.)
Przetwarzanie informacji węchowej
Neuroscience 3rd edition, str. 338
Różnice indywidualne
wrażliwość na octan izoamylu (banany) posiada
tylko ok. 75% populacji w Europie
cykl mentruacyjny - synchronizacja
ciąża
trening 2/3 ludzi było w stanie z zawiązanymi
oczami wytropić i przejść 10-metrową krętą
ścieżkę ułożoną z rozpylonego zapachu czekolady
Ilościowe zaburzenia węchu
hiperosmia - nadwrażliwość węchowa,
hiposmia – osłabienie węchu,
anosmia – utrata węchu na grupy
zapachów, 2-3% populacji
Janczewski G., 2005
wikipedia
Jakościowe zaburzenia węchu:
parosmia - odczuwanie nieprawdziwych
zapachów
kakosmia- nieprzyjemne złudzenia
węchowe
pseudoosmia - błędne odczuwanie
zapachu (złudzenia węchowe)
fantosmia - halucynacje węchowe
agnosmia - utrata zdolności rozpoznawania
znajomych zapachów
Wiek
Spadek wrażliwości zmysłu
powonienia wraz z wiekiem
Neuroscience 3rd edition, str. 341 (After
Murphy, 1986)
Płeć
Aktywacja różnych części podwzgórza u ♀ i u ♂ po
ekspozycji mieszanki zapachowej zawierającej
estrogeny
albo angrogeny
Neuroscience 3rd edition, str. 342 (From Savic et al., 2001.)
Zaburzenia węchu
Choroba Alzheimera
Choroba Parkinsona
Choroba Creutzfeldta-Jakoba
Schizofrenia
Depresja
Zaburzenia jedzenia
Cukrzyca
Niewydolności kory nadnerczy
Choroba Cushinga
Niedoczynność tarczycy
Akromegalia
Narząd lemieszowo-nosowy (VNO) u ludzi
Feromony
Badanie na grupie 482 pacjentów obojga płci w
wieku 18–79 lat
VNO u 221 badanych (46,3%)
Częściej u ♂
Neuroscience: 8%
Rapiejko P., Zielnik-Jurkiewicz B., Jurkiewicz D., 2005
Bibliografia
1. Bałczewska E., Nowak A., Zaburzenia smakowe – dysgeusia . Borgis - Nowa
Stomatologia 1-2/2000, s. 3-8
2. Janczewski G.: Węch i jego zaburzenia. W: Janczewski G. (red): Otolaryngologia
praktyczna. Tom I, Via Medica, Gdańsk 2005: 225-232
2. Neuroscience 3rd edition
3. Rapiejko P., Zielnik-Jurkiewicz B., Jurkiewicz D.: Vomeronasal organ occurrence in
adult humans. Ann. Universit. Marie Curie-Skłodowskiej Sectio D Medicina, 2005,
60(Suppl.XVI,4) : 447-450.
4. Seiberling KA., Conley DB.: Aging and olfaction and taste function. Otolaryngol Clin N
Am. 2004,37:1209-1228
5. Traczyk WZ.: Czucie i percepcja. W: Traczyk WZ., TrzebskiA.(red): Fizjologia
człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. PZWL, Warszawa 2001.
6. http://pl.wikipedia.org/wiki/W%C4%99ch
Dziękuję za uwagę