wyrok uzasadnienie - Sąd Okręgowy w Koninie

Sygnatura akt III U 597/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Konin, dnia 15-10-2014 r.
Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący - Sędzia – SO Anna Walczak- Sarnowska
Protokolant: Starszy sekretarz sądowy Lila Andrzejewska
przy udziale
po rozpoznaniu w dniu 9-10-2014r. w Koninie
sprawy D. S.
z udziałem płatnika składek D. K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.
o podleganie ubezpieczeniom
na skutek odwołania D. S.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.
z dnia 29-04-2014r. znak: (...) decyzja nr (...)
1. Oddala odwołanie
2. Odstępuje od obciążania odwołującej kosztami zastępstwa procesowego.
Sygnatura akt III U 597/14
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. Inspektorat w T. decyzją nr (...) z dnia 29.04.2014 r. stwierdził, że D.
S. nie podlega od dnia 14.11.2013 r. ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu jako
pracownik (...) D. K..
W uzasadnieniu organ rentowy stwierdził, że przeprowadził postępowanie wyjaśniające w zakresie zasadności
zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych D. S. od 14.11.2013 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę
w firmie (...) należącej do D. K., gdyż stała się ona w krótkim czasie od podpisania umowy o pracę niezdolna do
pracy będąc w ciąży. Organ rentowy zaznaczył, że D. S. została zatrudniona od 14.11.2013 r. na stanowisku asystentki
animatora imprez w pełnym wymiarze czasu pracy z płacą
w wysokości minimalnego wynagrodzenia, początkowo na okres próbny, a następnie na czas określony od 15.12.2013
r. do 31.08.2014 r. Podano, że od 23.12.2013 r. D. S. przebywa na zwolnieniu lekarskim, będąc w ciąży i od dnia
3.02.2014 r. do 13.03.2014 r. pobierała zasiłek chorobowy a od 14.03.2014 r. zasiłek macierzyński.
Organ rentowy wskazał, że pomimo oświadczeń D. S. oraz D. K., iż istnieją dokumenty poświadczające wykonywanie
pracy przez D. S. nie zostały one przedłożone. Dodatkowo organ rentowy zaznaczył, że bezpośrednio przed zgłoszeniem
odwołującej do ubezpieczenia ani po przejściu D. S. na zwolnienie lekarskie nie było w firmie (...) innego pracownika
lub innej osoby zgłoszonej do ubezpieczenia, a fakt zatrudnienia jej w 6 miesiącu ciąży nie znajduje uzasadnienia po
stronie firmy (...).
Z uwagi na powyższe organ rentowy uznał, że zamiarem stron stosunku pracy była chęć uzyskania świadczeń z
ubezpieczenia społecznego i zawarcie umowy o pracę było czynnością pozorną.
Odwołanie od powyższej decyzji wniosła D. S., która wskazała, że wykonywała swoje obowiązki pomimo tego, że była w
ciąży. Podkreśliła, że jej praca polegała na pracy przy komputerze oraz w terenie na polu do gry w paintball. Zaznaczyła,
że zajmowała się układaniem programu i scenariuszy do gry, tworzeniem bazy firm do których wysłano ofertę firmy,
czyszczeniem sprzętu, odzieży oraz sprzątaniem pola do gry. Dodatkowo zaznaczyła, że o tym, iż wykonywała swoją
pracę może zaświadczyć jej mąż K. S., który zawoził ją na pole paintballowe, gdyż jeszcze wówczas nie posiadała
dokumentu prawa jazdy.
W konsekwencji D. S. wniosła o pozytywne rozpatrzenie odwołania.
Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od odwołującej kosztów zastępstwa procesowego wg
norm przepisanych, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji, że rzeczywistym celem zawarcia
umowy nie była realizacja przez odwołującą obowiązków pracowniczych, ale uzyskanie prawa do świadczeń z
ubezpieczenia społecznego. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił, że odwołanie nie wniosło
żadnych okoliczności mogących mieć wpływ na zmianę stanowiska organu rentowego wyrażonego w zaskarżonej
decyzji.
Sąd ustalił i zważył, co następuje :
D. K. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) D. K., której przedmiotem jest organizowanie gier zespołowych
typu „paintball”. Przedmiotowa działalność prowadzona jest od 1.03.2009 r. przy czym w okresach od 1.12.2009 r.
– 31.03.2010 r., 1.11.2010 r. – 31.03.2011 r., 01.11.2011 r. – 01.04.2012 r., 01.11.2012 r. – 30.04.2013 r. była ona
zawieszona.
Do dnia 13.11.2013 r. jedyną osobą zgłoszoną do ubezpieczeń społecznych był D. K..
W dniu 13.11.2013 r. została zawarta pomiędzy pracodawcą D. K. a odwołującą D. S. umowa o pracę na okres próbny
od dnia 14.11.2013 r. do 14.12.2013 r. na stanowisku asystentki animatora imprez w pełnym wymiarze czasu pracy z
wynagrodzeniem miesięcznym wynoszącym 1.600 złotych.
Do zakresu obowiązków D. S. miało należeć : ułożenie programu imprezy gry w paintball, pisanie scenariuszy gry
w paintball, przygotowanie potrzebnych materiałów do dekoracji pola paintball, czyszczenie sprzętu, przygotowanie
sprzętu do gry, czyszczenie odzieży ochronnej, przygotowanie odzieży do gry, czyszczenie kasków ochronnych,
markerów i przygotowanie ich do gry, sprzątanie pola paintball po skończonej grze, opieka nad powierzonym przez
pracodawcę mieniem, odbieranie telefonu firmowego, prowadzenie kalendarza zapisów na gry paintball, tworzenie
bazy klientów, do których można dostarczyć ofertę firmy. Odwołująca miała wykonywać powierzone jej czynności w
godzinach od 8.00 do 16.00 w okresie od poniedziałku do piątku.
Podejmując zatrudnienie D. S. znajdowała się w szóstym miesiącu ciąży, o czym poinformowała przyszłego
pracodawcę w chwili ubiegania się o zatrudnienie. Posiadała zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak
przeciwwskazań do pracy na stanowisku asystentki animatora imprez.
W chwili podejmowania zatrudnienia wskazała, że ukończyła technikum ekonomiczne, liceum ogólnokształcące oraz
szkołę policealną uzyskując kwalifikacje technika bhp. Legitymowała się doświadczeniem zawodowym w charakterze
sprzedawcy.
Po upływie okresu próbnego została zawarta w dniu 13.12.2013 r. pomiędzy D. S. a D. K. umowa o pracę na czas
określony od dnia 15.12.2013 r. do 31.08.2014 r. na tym samym stanowisku i wynagrodzeniem jak poprzednio.
Niezmieniony pozostał zakres obowiązków odwołującej.
W dniu 1.01.2014 r. doszło do zmiany warunków umowy o pracę z dnia 13.12.2013 r. poprzez zmianę wynagrodzenia
odwołującej na kwotę 1.680 złotych.
W okresie zatrudnienia D. S. nie było innej osoby zatrudnionej przez pracodawcę.
Od 23.12.2013 r. D. S. przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą. Od 3.2.2014 r. do 13.03.2014 r. pobierała
zasiłek chorobowy a od 14.03.2014 r. zasiłek macierzyński. Po przejściu odwołującej na zwolnienie lekarskie nie została
zatrudniona żadna inna osoba, która wykonywałaby jej obowiązki.
W okresie od 1.10.2013 r. do dnia 31.12.2013 r. odwołująca posiadała również zawartą z firmą (...) Sp. z .o.o. w K.
umowę zlecenia.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie częściowo zeznań odwołującej D. S. oraz świadka K. S., a także na
podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego.
Zeznaniom odwołującej Sąd dał wiarę jedynie częściowo, tj. w zakresie faktu zawarcia umowy o pracę oraz zakresu
obowiązków odwołującej, albowiem zeznania w tej części znajdują oparcie w rzeczowym materiale dowodowym
znajdującym się w aktach organu rentowego. Sąd nie podzielił jednakże twierdzeń, aby D. S. rzeczywiście realizowała
powierzone jej obowiązki w okresie od zawarcia umowy o pracę aż do chwili przejścia na zwolnienie lekarskie. Za
wyjątkiem zeznań odwołującej oraz świadka nie przedstawiono żadnych dowodów na poparcie tych twierdzeń, a
okoliczności wykonywania przez odwołującą pracy można było bez większych trudności wykazać za pomocą np.
dokumentów, skoro już na etapie postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym odwołująca oraz D. K.
wskazywali, że posiadają sporządzone przez D. S. scenariusze gry i bazy firm do których były wysyłane oferty. Ponadto
odwołująca nie przedstawiła żadnych dowodów na to, iż w okresie jej zatrudnienia rzeczywiście odbywały się spotkania
gry w paintball. Doświadczenie życiowe wskazuje, iż częstotliwość organizowania tego typu gier znacząco maleje w
okresie jesiennym i zimowym, a świadczy o tym chociażby fakt, iż we wcześniejszych latach D. K. na okres od listopada
do marca zawieszał prowadzenie swojej działalności.
Dodatkowo w sprawie nie została wykazana konieczność zatrudnienia odwołującej, co także wskazuje na
nieprawdziwość twierdzeń odwołującej w zakresie faktycznej realizacji stosunku pracy. Z akt sprawy wynika bowiem
niezbicie,
że zarówno przed zatrudnieniem D. S., jak i po jej przejściu na zwolnienie lekarskie pracodawca nikogo nie zatrudniał
na jej stanowisko. Zachodzi również sprzeczność w stanowisku odwołującej, która w życiorysie podała, że posiada
prawo jazdy kat. B, w sytuacji gdy w odwołaniu wskazała, że była zawożona przez męża na plac gry, bo jeszcze wówczas
nie posiadała prawa jazdy.
Wszystkie te okoliczności nie pozwalają podzielić zeznań odwołującej we wskazanym zakresie.
Sąd jedynie częściowo uwzględnił zeznania świadka K. S., odmawiając dania wiary jego zeznaniom co do zawożenia
odwołującej na teren gry z przyczyn podanych powyżej.
Rzeczowy materiał dowodowy nie budził wątpliwości Sądu, nadto nie był kwestionowany przez strony. W tym miejscu
zaznaczyć jednak należy, że sam fakt istnienia umowy o pracę, nie może świadczyć o skutecznym nawiązaniu stosunku
pracy.
Istotą sporu w przedmiotowym postępowaniu było rozważanie, czy odwołująca D. S. posiada tytuł prawny do objęcia
jej ubezpieczeniami społecznymi jako pracownik u prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) D. K..
Zgodnie z treścią przepisów art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. Nr 1442 j.t.) pracownik objęty jest obowiązkowymi ubezpieczeniami:
emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym.
Zgodnie z art. 13 pkt 1 powołanej ustawy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym powstaje od dnia
nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych
spoczywa na płatniku składek (art. 36 ust. 2 ustawy), którym jest pracodawca (art. 4 pkt 2 lit. a ustawy).
Na podstawie art. 86 ust. 2 ustawy systemowej Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach przeprowadzanych kontroli
może między innymi ustalać zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego oraz prawidłowość i rzetelność obliczania,
potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wpłat, do których pobierania obowiązany jest Zakład. Może
więc badać fakt zawarcia umowy o pracę oraz jej ważność, celem stwierdzenia objęcia pracownika ubezpieczeniami
społecznymi (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2005 r. sygn. akt III UK 200/04, publ. LEX nr 155677).
Natomiast na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w
zakresie indywidualnych spraw dotyczących zgłaszania do ubezpieczeń społecznych.
Osoba kwestionująca stanowisko organu rentowego zawarte w wydanej po przeprowadzeniu postępowania
kontrolnego decyzji zobowiązana jest nie tylko do podważania trafności poczynionych przez organ rentowy ustaleń,
ale również – nie ograniczając się wyłącznie do polemiki z tymi ustaleniami – winna, zgodnie z treścią przepisu art.
6 k.c., wskazać na okoliczności i fakty znajdujące oparcie w materialne dowodowym, z których możliwym byłoby
wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych ze stanowiskiem zaprezentowanym w odwołaniu.
Tymczasem analiza całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego i to zarówno osobowego, jak i
rzeczowego prowadzi do wniosku, że odwołująca zadaniu temu nie sprostała.
Z akt sprawy wynika bowiem, że odwołująca D. S. pomimo nawiązania od dnia 14.11.2013 roku stosunku pracy z D.
K. nie przystąpiła do wykonywania obowiązków wynikających z umowy o pracę.
Okoliczność ta zatem prowadzi do wniosku – jak trafnie uznał pozwany organ rentowy – że umowa o pracę pomiędzy
odwołującą a pracodawcą zawarta została dla pozoru: wyłącznie w celu objęcia jej obowiązkiem ubezpieczenia
społecznego, tym bardziej, że w dniu nawiązania stosunku pracy odwołująca była już 6 miesiącu ciąży, o czym już
wówczas wiedziała. Dodatkowo do dnia 31.12.2013 r. D. S. wykonywała na podstawie umowy zlecenia prace na rzecz
firmy (...) Sp. z o.o. w K. co w świetle zasad doświadczenia życiowego czyniło w zasadzie niemożliwym wywiązywanie
się w pełnym zakresie z obowiązków płynących ze stosunku pracy zawartego z D. K..
Wprawdzie sam fakt, że zawierające umowę o pracę strony kierują się wyłącznie objęciem pracownika ubezpieczeniem
społecznym nie może skutkować nieważnością takiej umowy. Także dążenie przez kobietę w ciąży do podlegania
pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu nie może być uznane za sprzeczne z prawem, skorzystanie bowiem z
ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę,
niemniej niezbędne jest wykazanie realizowanie postanowień umowy.
Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 83 § 1 k.c. zdanie pierwsze oświadczenie woli złożone jest dla pozoru wtedy, gdy
z góry powziętym zamiarem stron jest brak woli wywołania skutków prawnych, przy jednoczesnej chęci wprowadzenia
innych w błąd co do rzekomego dokonania określonej czynności prawnej. Gdy pod pozorowaną czynnością prawną
nie kryje się inna czynność prawna, mamy do czynienia z tzw. pozornością zwykłą.
W judykaturze przyjmuje się przy tym, że nie jest istotne, czy strony zawierające umowę o prace miały realny
zamiar wzajemnego zobowiązania się : pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do zapewnienia pracy i
wynagrodzenia za nią – lecz, to, czy zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany (vide: wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 13 czerwca 2006 roku, II UK 202/05, publ. LEX nr 1001204; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2001
roku, II UKN 244/00, publ. LEX nr 55418; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2006 roku, II UK 164/05, publ.
LEX nr 192461).
W tym miejscu wskazać jednocześnie należy, że zgodnie z treścią przepisu art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku
pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem, w miejscu i czasie przez pracodawcę wyznaczonym, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za
wynagrodzeniem. Celem zatem i zamiarem stron umowy o pracę winna być faktyczna realizacja treści stosunku pracy
w granicach zakreślonych umową, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba
ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego ze
świadczenia pracy.
Według zaś art. 8 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za pracownika uważa się osobę pozostającą w
stosunku pracy, czyli zatrudnioną przez pracodawcę. Przyjęcie, że dochodzi do powstania stosunku pracy, niezależnie
od tego, czy pracownik do pracy przystąpi, obalone jest ustalenie, że pomimo zawarcia umowy nie nastąpiło
zatrudnienie pracownika. Dlatego w sytuacji, gdy po zawarciu umowy o pracę pracownik podejmie pracę i ją wykonuje,
a pracodawca godzi się na to, nie można mówić o pozorności i przeciwnie – pozorność występuje w przypadku nie
realizowanie przez pracownika czynności pracowniczych.
Transponując powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić trzeba – jak wskazano na wstępie –
że pozwany organ rentowy słusznie zakwestionował ważność umowy o pracę z dnia 13.11.2013 r. a następnie z dnia
13.12.2013 r. jaką zawarli D. S. oraz D. K..
Z zeznań odwołującej oraz powierzonego jej zakresu obowiązku wynika,
że miała ona wykonywać prace polegające na przygotowywaniu scenariuszy do gry i uczestniczyć w spotkaniach
w terenie. Z kolei z rzeczowego materiału dowodowego nie wynika, aby powierzone jej czynności rzeczywiście
wykonywała. Pomimo twierdzeń odwołującej oraz D. K. o istnieniu materialnych dowodów co do efektów jej pracy
nie zostały one przedstawione i to wbrew wezwaniu ze strony organu rentowego. Również w toku postępowania przed
Sądem nie zostały one dołączone. Pomimo prawidłowego wezwania nie stawił się na termin rozprawy D. K. i nie
wyjaśnił okoliczności dotyczących zatrudnienia odwołującej.
Jak prawidłowo wskazał, w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy – na ważność umowy wpływa także
brak rzeczywistej potrzeby zatrudnienia odwołującej D. S.. D. K. w oświadczeniu złożonym przed organem rentowym
uzasadniał konieczność zatrudnienia odwołującej enigmatycznym stwierdzeniem o zwiększonych obowiązkach, nie
określając chociażby ich rodzaju. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na to, iż okres zatrudnienia D. S. przypadał
na miesiące listopad – grudzień, co jak słusznie zauważył organ rentowy jest w działalności prowadzonej przez D. K.
okresem „martwym” o czym świadczy zawieszanie przez niego prowadzonej działalności w poprzednich latach.
Sąd nie mógł pominąć również tego, iż odwołująca już w momencie zawierania umowy o pracę znajdowała się w 6
miesiącu ciąży i przy zakresie czynności jakimi miała się zajmować, do których należały także prace wymagającego
pewnego nakładu sił (sprzątanie placu gry, czyszczenie sprzętu, odzieży) uzasadnione są wątpliwości co do tego, aby
odwołująca mogła z uwagi na swój ówczesny stan zdrowia rzeczywiście je wykonywać.
Wreszcie należy zauważyć, iż przed zatrudnieniem odwołującej jak po przejściu jej na zwolnienie lekarskie, D. K. nie
zatrudniał innych pracowników, co także czyni niewiarygodnymi twierdzenia o konieczności i zasadności zatrudnienia
przez niego odwołującej.
Sąd wprawdzie zauważa fakt, iż wysokość wynagrodzenia odwołującej ukształtowana została na poziomie płacy
minimalnej, tym nie mniej o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń
społecznych decyduje faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a
wynikających z art. 22 § 1 k.p, a te w świetle powyższych okoliczności nie zostały przez odwołującą wykazane.
Konkludując stwierdzić trzeba, że brak jest podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, wszelkie zaś wywody odwołującej
zawarte w uzasadnieniu wniesionego odwołania uznać trzeba jedynie za polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem
zawartym w zaskarżonej decyzji z dnia 29.04.2014 r.
W związku z powyższym Sąd w oparciu o przepis art. 47714 § 1 kpc oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.
O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 102 kpc gdyż sprawa nie wymagała prowadzenia szczegółowego
postępowania dowodowego. Stan faktyczny wynikał wprost z dokumentacji znajdującej się w aktach organu
rentowego. Dodatkowo
za odstąpieniem od obowiązku zwrotu kosztów procesu organowi rentowemu przemawiała sytuacja ekonomicznej
pozwanej tj. konieczność utrzymania dwójki dzieci przy braku uzyskiwania przez odwołującą oraz jej męża stałych
dochodów.
SSO Anna Walczak – Sarnowska