Rospuda - Home.pl

Materiały opracowane w ramach projektu „Prawa człowieka – perspektywa globalna.
Scenariusze zajęć dla dzieci i młodzieży” dofinansowanego przez Ministerstwo
Edukacji Narodowej
Zrównoważony rozwój a prawa człowieka
Opracowanie scenariusza: Gabriela Lipska
Konsultacje metodyczne: Joanna Góral – Wojtalik
Rospuda
Scenariusz zajęć dla gimnazjum
Zajęcia można realizować na lekcjach przedmiotowych1: wiedza o społeczeństwie.
Czas: 45 min
Główne zagadnienia zajęć
– zrównoważony rozwój a prawa człowieka
Cele zajęćPo zakończeniu zajęć uczeń powinien:
– potrafić wskazać przykład działań dotyczących zrównoważonego rozwoju na
przykładzie Polski,
– analizować teksty i informacje prasowe,
– potrafić rozróżnić grupy społeczne, które powinny uczestniczyć w dialogu
o zrównoważonym rozwoju,
– być świadomy złożoności kwestii zrównoważonego rozwoju.
Metody i techniki pracy
agencja prasowa, praca z tekstami, dyskusja, praca w grupach, praca w parach
Kluczowe pojęcia
zrównoważony rozwój, prawa człowieka, interesy, potrzeby
Środki dydaktycznetablica, kreda, kartki papieru do robienia notatek, długopisy, markery, kredki, stare
plakaty lub duże arkusze papieru, markery, taśma klejąca
Literaturawww.unece.org/env/pp Your right to a healthy environment. A simplified guide to
the Aarhus Convention on Access to Information, Public Participation in decision
making and Access to Justice in Environmental matters
www.dolinarospudy.pl
www.ekonsument.org.pl
www.gazetawyborcza.pl
www.mos.gov.pl
http://www.unic.un.org.pl/prawa_czlowieka/dok_powszechna_deklaracja.php
http://www.mos.gov.pl/mos/publikac/Raporty_opracowania/konwencja_arhus.html
www.greenpeace.org.pl
Za Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego
oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dostępne na http://bip.men.gov.pl/akty_projekty.php#20081223.
1
Copyright Polska Akcja Humanitarna
Zrównoważony rozwój a prawa człowieka
Przebieg zajęć
Czas
Co trzeba zrobić?
Materiały
Uwagi
Na tydzień przed zajęciami poproś uczniów, by poszukali w Internecie
lub innych źródłach informacji na temat Rospudy i sprawy budowania
tam obwodnicy.
5 min
Zapowiedz uczniom temat lekcji. Powiedz, że są pracownikami agencji
prasowej i ich zadaniem jest w ciągu 2 minut zdobyć jak najwięcej
informacji na temat Rospudy. Uczniowie swobodnie chodząc po sali
zadają kolegom i koleżankom pytanie: co wiesz o Rospudzie? i robią
notatki.
kartki do notowania,
długopisy
5 min
Poproś uczniów by usiedli w parach i porównali swoje notatki oraz
wybrali te, które się nie powtarzają. Następnie poproś o podzielenie
się informacjami na temat Rospudy. Informacje zapisuj na tablicy. Jeśli
uczniowie podają opinie, a nie fakty, zapisuj je w osobnej kolumnie. Na
koniec ćwiczenia poproś chętnego ucznia o odczytanie listy faktów.
Zwróć uwagę uczniów na różnice między faktem a opinią.
tablica, kreda
5 min
Podaj uczniom krótką informację na temat Rospudy. Zapytaj uczniów
kto ich zdaniem był zaangażowany w tę sprawę (lista może zawierać
różne grupy: mieszkańców, działaczy organizacji ekologicznych,
naukowców, polityków z Polski i z UE, przedsiębiorców). Następnie
rozdaj uczniom pocięte na paski notki prasowe. Poinformuj uczniów,
że każda z notek prezentuje stanowiska grup ludzi, których dotyczyła
kwestia Rospudy. Poproś uczniów by odnaleźli osoby , które mają tę
samą notkę i usiedli razem. Następnie poproś uczniów by przeczytali
uważnie notkę i podkreślili ich zdaniem najważniejsze informacje.
Materiał pomocniczy nr 2
długopisy
10 min
Gdy uczniowie są już gotowi, poproś by przedstawili różne
prezentowane stanowiska. Narysuj na tablicy schemat zawierający
hasła: obywatele, firmy, państwo. Możesz dać uczniom chwilę na
zastanowienie i przedyskutowanie pytań w parach zanim będą
odpowiadali na forum.
tablica, kreda
Lista pytań:
– Jakie interesy/potrzeby ma każda z grup?
– Czy są one wspólne? Dlaczego tak jest?
– Co można zrobić by grupy poznały swoje interesy i potrzeby?
10 min
W zależności od odpowiedzi uczniów uzupełnij ostatni punkt
– opowiedz uczniom o 3 podstawowych prawach, których spełnienie
umożliwia realizację działań w zgodzie z ideą zrównoważonego rozwoju:
prawie do informacji, prawie do uczestnictwa w podejmowaniu decyzji
i prawie do sprawiedliwości społecznej – czyli dochodzenia swoich praw
przed sądem.
10 min
Na koniec zajęć poproś uczniów by zastanowili się jak mógłby wyglądać stare plakaty lub
proces pracy nad obwodnicą w dolinie Rospudy z uwzględnieniem
duże arkusze papieru,
3 praw wspomnianych w poprzednim ćwiczeniu. Uczniowie prezentują markery, taśma klejąca
swoje pomysły w formie plakatów. Po skończeniu pracy rozwieszają
plakaty tak by wszyscy mogli się z nimi zapoznać.
Zrównoważony rozwój a prawa człowieka
Plakaty można wykonać
wykorzystując odwrotną
stronę starych plakatów.
Copyright Polska Akcja Humanitarna
Materiały pomocnicze
Materiał pomocniczy nr 1
Prawa człowieka a ochrona środowiska
Poprawa jakości życia w skali globalnej oznacza wprowadzenie w życie mechanizmów i działań, które zapewnią,
że każda osoba będzie cieszyła się godnym życiem w społeczeństwie, gdzie wszystkie jej prawa są respektowane.
Rozwijanie się społeczeństw w sposób zgodny z ideą zrównoważonego rozwoju oznacza aktywny udział obywateli
w podejmowaniu decyzji. Dzięki temu osoby, których zmiany bezpośrednio dotyczą, mają możliwość decydowania
o ich kierunku i przebiegu. Aktywne uczestnictwo jest możliwe wtedy, gdy obywatele są świadomi i poinformowani. Wiedzą czego dotyczy zmiana, która ma nastąpić, znają jej konsekwencje. Ważne jest również to, że ich opinie
są wysłuchane i brane pod uwagę, a także to, że mogą wykorzystać istniejące mechanizmy legislacyjne, które
chronią ich prawa, jak również dochodzić tych praw przed sądem. Przez aktywną partycypację, dostęp do informacji środowiskowej i sprawiedliwości społecznej w kwestiach rozwoju realizowane są prawa zawarte w Powszechnej
Deklaracji Praw Człowieka:
Artykuł 8
Każdy człowiek ma prawo do skutecznego odwoływania się do kompetentnych sądów krajowych przeciw czynom
stanowiącym pogwałcenie podstawowych praw przyznanych mu przez konstytucję lub przez prawo.
Artykuł 13
Każdy człowiek ma prawo swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania w granicach każdego Państwa.
Artykuł. 19
Każdy człowiek ma prawo do wolności posiadania, poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji.
Artykuł 21
Każdy człowiek ma prawo do uczestniczenia w rządzeniu swym krajem bezpośrednio lub poprzez swobodnie wybranych przedstawicieli.
Artykuł 22
Każdy człowiek ma jako członek społeczeństwa prawo do ubezpieczeń społecznych; ma również prawo do urzeczywistniania – poprzez wysiłek narodowy i współpracę międzynarodową oraz zgodnie z organizacją i zasobami
każdego Państwa – swych praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, niezbędnych dla jego godności i swobodnego rozwoju jego osobowości.
Art. 23
Pkt 2 Każdy człowiek, bez względu na jakiekolwiek różnice, ma prawo do równej płacy za równą pracę.
Artykuł 24
Każdy człowiek ma prawo do urlopu i wypoczynku, włączając w to rozsądne ograniczenie godzin pracy i okresowe
płatne urlopy.
Artykuł 25
Każdy człowiek ma prawo do stopy życiowej zapewniającej zdrowie i dobrobyt jego i jego rodziny, włączając w to
wyżywienie, odzież, mieszkanie, opiekę lekarską i konieczne świadczenia socjalne, oraz prawo do ubezpieczenia na
wypadek bezrobocia, choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa, starości lub utraty środków do życia w inny
sposób od niego niezależny.
Copyright Polska Akcja Humanitarna
Zrównoważony rozwój a prawa człowieka
Materiał pomocniczy nr 2
Wycinki prasowe
KOMISJA EUROPEJSKA
Budowę obwodnicy Augustowa przez unikatowe torfowiska może zatrzymać Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Niewykluczone, że decyzję podejmie w ciągu najbliższych kilkudziesięciu godzin. Wniosek o wydanie nakazu
wstrzymania prac w dolinie złożyła Komisja Europejska. – Zwracanie się do ETS z prośbą o nakaz wstrzymania prac
to nie jest coś, co robimy co dzień. Przed sprawą Rospudy zrobiliśmy tak tylko raz. Rospuda jest w tej chwili dla nas
najważniejsza – powiedziała „Gazecie” Barbara Helfferich, rzeczniczka prasowa unijnego komisarza ds. środowiska
Stavrosa Dimasa.
EKOLODZY
W obronie doliny Rospudy podpisało się w liście do prezydenta Lecha Kaczyńskiego 150 tys. osób. W tym czasie inwestor, białostocki Oddział Generalnej Dyrekcji Budowy Dróg i Autostrad, miał już decyzję o warunkach zabudowy.
Wkrótce uzyskał też zgodę ministra środowiska, a 9 lutego 2007 r. – pozwolenie na budowę. Mimo spektakularnego
protestu ekologów Budimex rozpoczął pierwsze prace.
Organizacje ekologiczne i rzecznik praw obywatelskich zaskarżyli więc do sądu środowiskowe warunki zgody na
budowę trasy przez dolinę Rospudy. Zarzucili, że jest to decyzja sprzeczna z dyrektywami europejskimi, nie zawiera
właściwej oceny wpływu inwestycji na obszar Natura 2000 ani rozwiązań alternatywnych. Grozi Polsce postępowaniem przed Komisją Europejską.
PRZEDSIĘBIORCY
Komunikat w sprawie obwodnicy Augustowa
W związku z licznymi docierającymi do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad głosami dotyczącymi
przedsięwzięcia polegającego na budowie obwodnicy Augustowa w ciągu drogi krajowej nr 8, prezentujemy wszelkie decyzje administracyjne uzyskane w toku przygotowania przedmiotowego przedsięwzięcia.
Jednocześnie, dementując często pojawiające się stwierdzenia o braku rzetelnych analiz porównawczych wariantów
przebiegu obwodnicy, prezentujemy oceny oddziaływania na środowisko, opinie i ekspertyzy, na których oparto
wybór wariantu przewidzianego do realizacji. Przebieg przewidywały miejscowe plany zagospodarowania, a wybrany wariant jest optymalny, poparty analizami i wieloletnimi badaniami.
MIESZKAŃCY AUGUSTOWA
Przez miasto przejeżdża cały tranzyt ze wschodu. Codziennie setki tirów rozjeżdżają nasze drogi. W wypadkach
drogowych giną ludzie, tu nie jest bezpiecznie, obawiamy się o swoje życie. Budowa obwodnicy to jedyne wyjście,
żeby przekierować ruch tirów, które zagrażają naszemu życiu. Co nam po pięknej przyrodzie jeśli możemy stracić
życie.
KOMISJA EUROPEJSKA
Komisja Europejska zdecydowała się również wystąpić do Trybunału z wnioskiem o wydanie decyzji o natychmiastowym wstrzymaniu prac budowlanych do czasu wydania werdyktu, który może zapaść najprawdopodobniej za
półtora roku. Mamy nadzieję, że w wypadku wydania tej decyzji, rząd Polski uszanuje ją i wstrzyma prace. W przypadku przegranej, Polska poniesie ogromne koszty związane nie tylko z karami nałożonymi przez Trybunał, ale
również z zerwaniem niedawno podpisanego kontraktu z firmą „Budimex”. Społeczeństwo powinno jak najszybciej
dowiedzieć się, kto w takim przypadku poniesie odpowiedzialność za podjęcie niewłaściwych decyzji.
PROFESOR
Widziałem podobne ekosystemy w Rosji, na Ukrainie, na Białorusi, w Mandżurii i Tybecie. Żeby zobaczyć coś, co
zachowało się w zbliżonym, tak pierwotnym stanie jak Rospuda, trzeba się wybrać na wschodnią Syberię. Na zachód od Uralu nie ma nic podobnego – mówił „Gazecie” Hans Joosten, specjalista od ekologii torfowisk i profesor
na uniwersytecie w Greifswaldzie.
Raz na zawsze Polacy i Europejczycy stracą możliwość patrzenia na miejsce, które wygląda jak kawałek Europy
sprzed setek, jeżeli nie tysięcy lat. Rospuda to część naszej europejskiej historii i nasze dziedzictwo.
Zrównoważony rozwój a prawa człowieka
Copyright Polska Akcja Humanitarna
POLACY
Według badań CBOS 41 proc. Polaków uważa, że zachowanie przyrody jest ważniejsze od modernizacji. Z kolei
24 proc. wybiera postęp (budowa dróg, rozwój przemysłu). Umiarkowane stanowisko wobec takiej alternatywy
zajęło 27 proc. badanych. CBOS zbadał też stosunek do budowy obwodnicy Augustowa przez Dolinę Rospudy.
Tylko co piąty Polak (19 proc.) chce, by była budowana w wariancie popieranym przez rząd, przecinającym cenne
przyrodniczo torfowisko. 62 proc. Polaków chce, by je ominęła. 17 proc. odpowiada, że nie ma wystarczającej
wiedzy, by zająć jednoznaczne stanowisko. Podobne wyniki dał sondaż PBS dla „Gazety” z 26 lutego.
EKOLODZY
Greenpeace zdaje sobie sprawę z potrzeby wybudowania obwodnicy Augustowa, ale forsowanie jej budowy w dzisiejszym kształcie wcale nie zagwarantuje szybkiego jej ukończenia z powodu szczupłości środków finansowych
z budżetu państwa oraz licznych problemów natury prawnej. Bez wsparcia finansowego Unii inwestycja ta może
ciągnąć się kolejnych kilkanaście lat – z drugiej strony, ryzyko nałożenia na Polskę kar finansowych jest bardzo
realne. Zamiast tego wystarczyłoby drogę poprowadzić nieco na północ i połączyć z obwodnicą Suwałk.
Greenpeace sprzeciwia się niszczeniu środowiska naturalnego na całym świecie. Jest także przeciwny krótkowzrocznemu niszczeniu polskiej przyrody. Zdaniem Greenpeace’u zwiększenie natężenia ruchu pojazdów na chronionych
terenach Zielonych Płuc Polski jest niepotrzebne i szkodliwe. Jest to także zagrożenie dla całego regionu, którego
przyszłość uzależniona jest od zachowania unikatowego ekosystemu.
Źródła:
http://wyborcza.pl/0,79163.html Już jutro do Doliny Rospudy może wjechać sprzęt ciężki – kończy się okres lęgowy ptaków.
http://wyborcza.pl/1,76842,4352457.html Augustów idzie na wojnę, ekolodzy stanęli obozem
http://wyborcza.pl/1,76842,4352457.html Rządzący oblali egzamin z Rospudy
http://wyborcza.pl/1,83128,4353295.html Postanowienie Prezesa Trybunału Sprawiedliwości WE z 18. lipca 2007 r.
(sprawa Doliny Rospudy)
http://www.rp.pl/artykul/234583.html Trasa przez Rospudę bez pozwolenia na budowę
http://www.greenpeace.org/poland/press-centre/dokumenty-i-raporty/cbos-rospuda
http://www.greenpeace.org/poland/kampanie/via-baltica-nie-t-dy-droga
Copyright Polska Akcja Humanitarna
Zrównoważony rozwój a prawa człowieka