D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Sygn. akt I ACa 513/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 listopada 2013 r.
Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny
w składzie następującym:
Przewodniczący:
SSA Ryszard Iwankiewicz
Sędziowie:
SA Wiesława Kaźmierska
SA Agnieszka Sołtyka (spr.)
Protokolant:
sekr. sądowy Justyna Kotlicka
po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2013 r. na rozprawie w Szczecinie
sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej we W.
przeciwko B. S. i P. S.
o zapłatę
na skutek apelacji pozwanych
od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie
z dnia 28 marca 2013 r., sygn. akt I C 192/11
I. oddala apelację,
II. nie obciąża pozwanych kosztami zastępstwa procesowego powódki
w postępowaniu apelacyjnym.
Wiesława Kaźmierska Ryszard Iwankiewicz Agnieszka Sołtyka
Sygn. akt I ACa 513/13
UZASADNIENIE
Powód (...) S.A. z siedzibą we W. domagał się zasądzenia od pozwanych B. S. i P. S. solidarnie na swoją rzecz kwoty
139.712,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 129.188,55 zł od dnia 31.03.2009 r. do dnia zapłaty i od kwoty
10.524,43 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód w dniu 31.03.2009
r. nabył od (...) Bank S.A. we W. wierzytelność wobec pozwanych w kwocie dochodzonej pozwem z tytułu niespłaconej
należności z umowy kredytu z dnia 16.05.2008 r. nr (...) (poprzednio nr (...)) zawartej między pozwanymi a (...) Bank
S.A.. Wezwanie do zapłaty należności skierowane przez powoda do pozwanych okazało się bezskuteczne.
Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa zarzucając w pierwszej kolejności, że powód nie wykazał, iż faktycznie
nabył wierzytelność od kredytodawcy pozwanych. Wskazali nadto, że celem zabezpieczenia ewentualnych roszczeń
banku (...) S.A. z tytułu mowy kredytu nr (...) z dnia 16.05.2008 r. w dniu 13.05.2008 r. została zawarta umowa
przewłaszczenia na zabezpieczenie pojazdu samochodowego marki A. (...). W myśl tej umowy w dniu następnym
po dniu, w którym minął okres wypowiedzenia umowy kredytu, na Bank przeszła własność w/w pojazdu. Nadto,
celem realizacji § 2 ust. 6 umowy kredytowej z dnia 16.05.2008 r. ustanowiono cesję praw z polisy AC w (...)
S.A. nr (...). Pozwani zarzucili, że wystąpienie z pozwem o zapłatę w sytuacji, gdy istnieje możliwość zaspokojenia
roszczeń poprzez realizację już istniejących uprawnień, stanowi nadużycie prawa -art. 5 k.c. Podkreślili także, że
obowiązek współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania w równym stopniu obciąża wierzyciela i dłużnika i przy
ocenie wymaganej w tym zakresie powinności każdego z nich przyjmuje się jednakowe kryteria. Współdziałanie
pozwanych wobec poprzednika prawnego powoda przejawiało się między innymi w tym, że informowali go pisemnie
o fakcie braku posiadania samochodu na skutek przestępstwa i możliwości dochodzenia przez wierzyciela roszczeń
z polisy AC. Współdziałanie natomiast pozwanych wobec powoda przejawiało się w tym, że informowali go, iż przez
zbywcę wierzytelności zostały dokonane zabezpieczenia wierzytelności umożliwiające szybkie zabezpieczenie roszczeń
powoda, jednocześnie mało uciążliwe i kosztowne dla dłużników.
Wyrokiem z dnia 28 marca 2013 roku Sąd Okręgowy w Koszalinie zasądził od pozwanych B. S. i P. S. solidarnie na
rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą we W. kwotę 139.712,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 129.188,55 zł od
dnia 31 marca 2009 do dnia zapłaty i od kwoty 10.524,43 zł od dnia 17 stycznia 2011 do dnia zapłaty oraz zasądził od
pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 10.603 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny;
W dniu 16.05.2008 r. pozwani zawarli z bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. (dalej: Bank) umowę kredytu
nominowanego nr (...), na mocy której Bank udzielił pozwanym kredytu w kwocie 87.157,89 zł nominowanego do
franka szwajcarskiego na warunkach określonych w Umowie z przeznaczeniem na zakup pojazdu samochodowego
marki A. (...), rok prod. 2006, nr podw./nadw.: (...). § 2 ust. 6 tej umowy stanowił m.in. że zabezpieczeniem spłaty
kredytu są m.in. przewłaszczenie pojazdu na Bank oraz cesja praw z umów ubezpieczenia AC pojazdu. Wcześniej, w
dniu 13.05.2008 r. pozwana zawarła z Bankiem umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie oraz cesji praw z polisy
AC, w której pozwana oświadczyła, że jest właścicielem pojazdu samochodowego marki A. (...), rok prod. 2006, nr
podw./nadw.: (...) o wartości rynkowej 120.000 zł. Mocą tej umowy pozwana przeniosła na Bank udział w prawie
własności pojazdu w części 49/100. W umowie przewłaszczenia postanowiono, że w razie m.in. upływu okresu
wypowiedzenia umowy kredytu, na Bank przejdzie pozostała część udziału w prawie własności pojazdu. Nadto, w
myśl tej umowy, w celu zabezpieczenia wierzytelności Banku wobec kredytobiorcy z tytułu umowy kredytu, pozwana
przelała na Bank swoje wierzytelności z tytułu umowy ubezpieczenia Auto-Casco. Rubryki w umowie przewłaszczenia
przeznaczone do wpisania nazwy ubezpieczyciela, daty zawarcia umowy AC i numeru polisy nie zostały wypełnione.
Umowę przewłaszczenia podpisał również pozwany, który oświadczył, że wyraża zgodę na przewłaszczenie pojazdu
A. (...).
W dniu 15.05.2008 r. została wystawiona polisa nr (...) przez (...) S.A. stwierdzająca m.in. ubezpieczenie w/w
samochodu A. (...) Auto-Casco na sumę ubezpieczenia 120.000 zł w okresie ubezpieczenia 15.05.2008 r. – 14.05.2009
r.
Samochód A. (...) o nr nadw.: (...) był przedmiotem umowy komisu zawartej w dniu 9.05.2008 r. pomiędzy osobą
posługującą się imieniem i nazwiskiem R. N. a komisantem L. K.. Umowę komisu z L. K. zawarł również w dniu
5.05.2008 r. P. Ł., jej przedmiotem był samochód J. (...) o wartości 129.500 zł. Oba pojazdy formalnie nabyła pozwana
od L. K.: J. w dniu 9.05.2008 r. – za cenę 130.000 zł, A. w dniu 13.05.2008 r. – za cenę 120.000 zł. Samochód marki
J. (...) został nabyty przez pozwaną również na kredyt, który został zaciągnięty w dniu 2.05.2008 r. w banku (...) S.A.
Pozwani nie weszli w posiadanie zakupionych przez siebie pojazdów. W związku z powyższym zawiadomili
prokuraturę o możliwości popełnienia przestępstwa na ich szkodę. Prokuratura Okręgowa w Koszalinie prowadzi
śledztwo w sprawie o sygn. V Ds. 4/09, którego przedmiotem są między innymi czyny popełnione na szkodę
pozwanych. W toku śledztwa ustalono m.in. że P. Ł. i K. G. współdziałali z T. S., który wykorzystując zdjęcia innych
aut oraz poświadczające nieprawdę wyceny sporządzone przez rzeczoznawcę, w rzeczywistości oferował do sprzedaży
auta uszkodzone. Nabywcy, w przekonaniu o dobrym stanie samochodów, jakkolwiek bez osobistego ich obejrzenia,
byli zachęcani do sfinansowania zakupów w drodze kredytowania. W dniu 26.09.2008 r. samochód J. (...) będący
przedmiotem umowy sprzedaży na rzecz pozwanej został ujawniony przez funkcjonariuszy policji na terenie komisu
w K. z widocznymi licznymi uszkodzeniami. Samochód ten został odebrany przez pozwaną na podstawie zezwolenia
wydanego przez Komendanta Miejskiego Policji z dnia 18.11.2009 r.
Pozwani w dniu 10.10.2008 r. zgłosili do ubezpieczyciela samochodu A. (...) – (...) S.A. zdarzenie szkodowe – kradzież
pojazdu. Pismem z dnia 3.11.2008 r. (...) S.A. poinformował pozwaną listem poleconym o odmowie przyznania
odszkodowania z uwagi na to, że wskazane przez pozwanych w zgłoszeniu zdarzenie miało miejsce w dniu 9.05.2008 r.,
zaś umowa ubezpieczenia została zawarta na okres 15.05.2008 r. – 14.05.2009 r. Skoro umowa ubezpieczenia została
zawarta po zdarzeniu to, jak wskazał ubezpieczyciel, zdarzenie to nie może być objęte ochroną ubezpieczeniową. W
piśmie pozwana została również poinformowana o możliwości dochodzenia roszczeń także na drodze sądowej.
Pozwani początkowo spłacali kredyt zaciągnięty na podstawie umowy kredytowej z dnia 16.05.2008 r. Definitywnie
zaprzestali spłacać raty kredytu w marcu 2009 r. Pismem z dnia 22.10.2008 r. skierowanym do banku
(...) S.A. pełnomocnik pozwanej poinformował Bank, że pomimo podpisania umowy kredytowej pozwana nie
otrzymała samochodu. Dodał, że pozwana złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa oraz zgłosiła szkodę
do ubezpieczyciela pojazdu – (...) S.A. W piśmie wskazano, by Bank zaspokajał swoje roszczenia bezpośrednio od
ubezpieczyciela pojazdu. Podobnej treści pismo pełnomocnik pozwanej wystosował do Banku w dniu 15.12.2008 r.
(pismo nosi datę 9.12.2008 r.).
W dniu 31.03.2009 r. pomiędzy bankiem (...) S.A. a powodem – (...) S.A. została zawarta umowa sprzedaży
wierzytelności obejmująca m.in. wierzytelność przysługującą Bankowi względem pozwanych z tytułu umowy kredytu
z dnia 16.05.2008 r. o nr (...) opiewającą na wyliczoną na dzień 27.03.2009 r. kwotę 139.712,98 zł, w tym 129.188,55
zł – kwota należności głównej. W myśl pkt. 5.1 tej umowy, wraz z wierzytelnościami przeszły na rzecz kupującego
wszelkie związane z nimi prawa, w szczególności roszczenia o zaległe odsetki. Pkt. 5.3 umowy cesji stanowił natomiast,
że prawa, wierzytelności i roszczenia Banku względem dłużników wynikające z zabezpieczeń ustanowionych do
wierzytelności zostaną przekazane na kupującego z chwilą zapłaty ceny sprzedaży. Pismami z dnia 6.04.2009 r.
dotychczasowy wierzyciel - bank (...) S.A. zawiadomił oboje pozwanych o dokonanej cesji wierzytelności na rzecz
powoda. Powód wezwał pozwanych do zapłaty należności. Wezwanie okazało się bezskuteczne.
Po dokonaniu takich ustaleń Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie. Wskazał, że powód
wykazał dokumentami złożonymi w sprawie, że wstąpił w prawa banku (...) S.A., wynikające z zawartej z pozwanymi
w dniu 16.05.2008 r. umowy kredytu nr (...) (poprzednio nr (...)) na zakup pojazdu samochodowego marki A. (...),
rok prod. 2006, nr podw./nadw.: (...) – na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 31.03.2009r.
Odnosząc się do zarzutu braku współdziałania przez powoda oraz jego poprzednika prawnego przy wykonywaniu
zobowiązania przez nieskorzystanie z możliwości zaspokojenia swoich roszczeń poprzez zaspokojenie się z
przewłaszczonej na zabezpieczenie rzeczy lub zgłoszenie, w związku z kradzieżą przewłaszczonego samochodu,
roszczeń do ubezpieczyciela pojazdu – na podstawie cesji praw z umowy ubezpieczenia AC dokonanej na
kredytodawcę przez kredytobiorców- Sąd uznał zarzut ten za niezasadny. Wskazał Sąd, że przewłaszczenie ruchomości
na zabezpieczenie ma za cel zabezpieczenie wierzytelności (causa cavendi). Wykluczył równocześnie Sąd tego rodzaju
wykładnię umowy w przedmiocie przewłaszczenia na zabezpieczenie, zgodnie z którą kredytobiorca przenosiłby
własność rzeczy celem pokrycia swego długu z umowy kredytowej, kredytodawca zaś przyjmowałby to świadczenie
na poczet spłaty kredytu. Wskazał, że taka kwalifikacja prawna stosunku stron upodobniałaby go do stosunku
sprzedaży, w którym udzielenie kredytu byłoby zapłatą ceny. Podkreślił Sąd, że nie można natomiast skutku umorzenia
zobowiązania z umowy kredytowej łączyć wprost z zawarciem umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie, która
ma inny cel. Wskazał równocześnie, że zaspokojenie wierzytelności z przewłaszczonej rzeczy może być przy tym
dokonane w różny sposób, np. poprzez zbycie tej rzeczy, oddanie jej osobie trzeciej do odpłatnego korzystania
lub inne nią rozporządzenie. Nie jest też wyłączone zatrzymanie rzeczy przez wierzyciela jako jej właściciela
i zarachowanie wartości rzeczy na poczet zabezpieczonej wierzytelności. Dodał jednak, że w każdym wypadku
zaspokojenie wierzyciela z przewłaszczonej rzeczy następuje nie z chwilą nabycia przez wierzyciela własności rzeczy,
ale z chwilą dokonania czynności powodującej zaspokojenie się wierzyciela z tej rzeczy i prowadzącej do umorzenia w
całości lub w części zabezpieczonej wierzytelności. Odnosząc te rozważania do niniejszej sprawy Sąd meriti stwierdził,
że pomimo, iż wskutek niewywiązania się przez pozwanych z warunków umowy kredytowej, poprzednik prawny
powoda stał się właścicielem przewłaszczonego pojazdu to, z przyczyn od niego niezależnych, nie mógł on podjąć
żadnej czynności w celu zaspokojenia się z przewłaszczonej rzeczy. Pojazd ten, na zakup którego został udzielony
kredyt przez Bank, nie wszedł bowiem nawet w posiadanie pozwanych, którzy powiadomili organy ścigania o
możliwości popełnienia przestępstwa na ich szkodę i do dnia orzekania nie został odnaleziony.
Odnośnie nieskorzystania przez powoda z prawa zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi pojazdu w związku z cesją praw
z umowy ubezpieczenia AC dokonanej na Bank przez pozwanych Sąd podniósł, że szkodę tę zgłosili bezpośrednio
pozwani w dniu 10.10.2008 r. Ubezpieczyciel – (...) S.A., odmówił wypłaty odszkodowania z uwagi na to, że wskazane
w zgłoszeniu przez pozwanych zdarzenie – kradzież pojazdu, miało miejsce przed zawarciem umowy ubezpieczenia. W
ocenie Sądu I instancji, wiarygodność dokumentów przedłożonych przez (...) S.A. nie budziła wątpliwości. Dokumenty
te nie były też kwestionowane przez pozwanych. W tej sytuacji zupełnie niewiarygodne okazały się zeznania
pozwanych, gdzie twierdzili, że przyczyną odmowy przyznania odszkodowania było scedowanie uprawnień z polisy
AC na rzecz Banku. Mając powyższe na uwadze, brak było w ocenie sądu podstaw do czynienia powodowi skutecznego
zarzutu, że nie zgłosił szkody ubezpieczycielowi pojazdu w celu realizacji uprawnień wynikających z zabezpieczenia
kredytu, skoro szkodę tę już zgłosili pozwani, a zajęte w wyniku zgłoszenia stanowisko ubezpieczyciela nie było przez
pozwanych kwestionowane. Końcowo stwierdził Sąd, że pozwani nie przedstawili żadnych argumentów, wyliczeń,
czy dowodów na okoliczność, w jakim stopniu realizacja przez powoda uprawnień wynikających z ustanowionych
zabezpieczeń kredytu wpłynęłaby na wysokość roszczenia powoda. W szczególności, pozwani nie pokusili się nawet
o wskazanie wartości przewłaszczonego samochodu na dzień postawienia kredytu w stan wymagalności w związku z
zaprzestaniem spłaty kredytu. Kwoty, którą ewentualnie powód mógłby uzyskać w następstwie sprzedaży samochodu
w celu zaspokojenia swego roszczenia lub którą ewentualnie powód mógłby uzyskać od ubezpieczyciela pojazdu
pozwani nie przedstawili przed wytoczeniem pozwu ani w niniejszej sprawie do potrącenia z wierzytelnością powoda.
Sąd zwrócił także uwagę, że zgodnie z ustaleniami poczynionymi przez Prokuraturę Okręgową w Koszalinie, wartość
pojazdu przewłaszczonego na zabezpieczenie najprawdopodobniej byłaby znacznie niższa od roszczenia powoda
dochodzonego pozwem. Z ustaleń tych wynika bowiem, że wbrew przeświadczeniu pozwanych, którzy nabyli w tym
samym czasie dwa samochody klasy premium, o wysokiej jakości i bezusterkowości nabywanych pojazdów, które
to przeświadczenie zostało u nich wywołane przez okazanie im zdjęć innych samochodów (pozwani nie widzieli
w rzeczywistości kupowanych aut) oraz poświadczających nieprawdę wycen sporządzonych przez rzeczoznawcę, w
istocie przedmiotem sprzedaży były auta uszkodzone.
Mając na względzie powyższe okoliczności, w ocenie Sądu I instancji, brak było podstaw do twierdzenia, że powód
korzystał w niniejszej sprawie ze swoich uprawnień niezgodnie z ich społeczno – gospodarczym przeznaczeniem i
zasadami współżycia społecznego.
Dodatkowo Sąd wskazał, że umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie oraz cesji praw z polisy AC z dnia 13.05.2008
r., na którą powołują się w niniejszej sprawie pozwani w ogóle nie precyzuje, z tytułu jakiej umowy ubezpieczenia
Auto-Casco, zawartej z jakim zakładem ubezpieczeń, w jakim dniu i stwierdzonej jaką polisą przelewa pozwana na
rzecz poprzednika prawnego powoda swoje wierzytelności. Przewidziane w umowie z dnia 13.05.2008 r. miejsca
na wpisanie w/w danych pozostały niewypełnione. W związku z powyższym budziło wątpliwości Sądu, czy prawa
pozwanej z umowy ubezpieczenia AC stwierdzonej polisą nr (...) wystawionej przez (...) S.A. w dniu 15.05.2008 r.
zostały w istocie scedowane na poprzednika prawnego powoda.
Dodał na końcu Sąd, że powództwo było kwestionowane przez pozwanych co do zasady, nie było natomiast
kwestionowane co do wysokości. W tej sytuacji brak było podstaw do korygowania wysokości dochodzonego przez
powoda roszczenia.
Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd uwzględnił powództwo w całości, na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy z
dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz. U. 2012.1376 ze zm.) oraz art. 366 § 1, 369, 370, 509 § 1 i 2 i art.
481 § 1 i 2 kc.
O kosztach Sąd orzekł, w pkt. 2 wyroku, na podstawie art. 108 §1 kpc w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc oraz na podstawie art.
105 § 2 kc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.
Z rozstrzygnięciem tym nie zgodzili się pozwani, którzy zaskarżyli wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili
naruszenie:
a) art. 5 k.c. - poprzez jego nieuzasadnione niezastosowanie, a w konsekwencji uwzględnienie powództwa w całości
w sytuacji, gdy roszczenie powoda w związku z zaistnieniem wyjątkowych okoliczności (kradzież i brak wejścia
w posiadanie pojazdu, na zakup którego zaciągnięto sporny kredyt bankowy; niewystąpienie przez powoda i jego
poprzednika prawnego do ubezpieczyciela pojazdu (...) S.A. pomimo przewłaszczenia pojazdu na jego rzecz; bardzo
trudna sytuacja majątkowa pozwanych) sprzeczne jest z zasadami współżycia społecznego,
b) art. 354 § 1 i 2 k.c. - poprzez jego nienależyte zastosowanie, polegające na nieuwzględnieniu przez Sąd orzekający
w I Instancji, iż wierzyciel obowiązany jest do współdziałania przy wykonaniu zobowiązania w sposób odpowiadający
jego celowi społeczno-gospodarczemu, zasadom współżycia społecznego i ustalonym zwyczajom, co na gruncie
okoliczności faktycznych niniejszej sprawy skutkować winno wystąpieniem do ubezpieczyciela (...) S.A. z roszczeniem
odszkodowawczym w związku z kradzieżą przewłaszczonego na rzecz powoda samochodu marki A. (...) z 2006 r.,
c) art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, polegające na ocenie całokształtu
zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a w
konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń faktycznych polegających na uznaniu że:
- roszczenie powoda względem ubezpieczyciela na podstawie polisy ubezpieczenia AC byłoby bezzasadne, ponieważ
zdarzenie powodujące szkodę (kradzież) miało miejsce w dniu 9 maja 2008 r., zaś umowa ubezpieczenia zawarta
została na okres od 15 maja 2008 r.,
- pozwani nie kwestionowali negatywnego stanowiska (...) S.A.,
- z uwagi na powyższe brak jest podstaw do czynienia powodowi skutecznego zarzutu, że sam nie zgłosił ani nie
dochodził naprawienia szkody od (...) S.A.
podczas gdy w rzeczywistości -jak wynika ze zgromadzonych w sprawie dowodów oraz ustaleń faktycznych Sądu
I instancji, pozwani nabyli pojazd marki A. (...) dopiero w dniu 13 maja 2008 r., a więc zdarzenie powodujące
szkodę nie mogło powstać przed tą datą, a stanowisko ubezpieczyciela jest oczywiście nieprawidłowe; pozwani
nie mieli możliwości skutecznego kwestionowania stanowiska (...) S.A. oraz skutecznego domagania się wypłaty
odszkodowania z uwagi na fakt, iż przedmiot umowy ubezpieczenia wraz ze wszelkimi związanymi z nim
uprawnieniami, został przewłaszczony na rzecz poprzednika prawnego powoda, (...) Bank S.A., a następnie scedowany
na rzecz powoda ; ani powód, ani jego poprzednik prawny nie podjęli jakichkolwiek działań wobec (...) S.A. w celu
uzyskania odszkodowania bądź też ustalenia, czy roszczenie odszkodowawcze jest zasadne.
Wskazując na takie zarzuty apelacyjne pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa
w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego
za obie instancje, według norm przepisanych. Nadto wnieśli o nieobciążanie pozwanych kosztami postępowania
apelacyjnego niezależnie od wyniku sprawy.
W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że w ocenie pozwanych w niniejszej sprawie zaistniał wyjątek, który winien
skutkować skorzystaniem przez Sąd z klauzuli zasad współżycia społecznego i oddaleniem powództwa w oparciu o
treść art. 5 k.c., ponieważ w konkretnych okolicznościach sprawy, wyjaśnionych w toku postępowania dowodowego,
roszczenie powoda uznać należy za nadużycie prawa podmiotowego. Pozwani zarzucili, iż powstanie wierzytelności
przysługującej poprzednikowi prawnemu powoda było w rzeczywistości efektem przestępstwa oszustwa dokonanego
na szkodę powodów przez P. Ł., K. G. i T. S.. Działając na szkodę pozwanych, osoby te doprowadziły ich do
niekorzystnego rozporządzenia mieniem, polegającego m.in. na zakupie pojazdu A. (...) (rok produkcji 2006 r., nr
podwozia (...), nr rej. (...)), który nigdy nie został pozwanym wydany. Zakup sfinansowany został z kredytu bankowego
zaciągniętego w (...) Bank S.A., do czego sprawcy namówili pozwanych oraz reprezentowali ich w przygotowawczych
czynnościach bankowych. Zabezpieczeniem kredytu było przewłaszczenie zakupywanego pojazdu na rzecz banku.
Sprawa jest przedmiotem śledztwa toczącego się pod sygn. akt V Ds. 4/09. Podkreślili w związku z tym apelujący,
że powstanie wierzytelności po stronie powoda związane było bezpośrednio z dokonaniem przestępstwa na szkodę
pozwanych.
Dodali apelujący, że zachowywali się lojalnie wobec powoda oraz jego poprzednika prawnego. I szczegółowo
poinformowali bank o zaistniałym zdarzeniu, wnosili też o rozłożenie należności na raty oraz o odroczenie spłaty
kredytu, podnosząc iż nie są w stanie jednorazowo spłacić zadłużenia. Ponadto pozwani wielokrotnie występowali do
powoda, aby swoje roszczenie zaspokoił z przysługującego mu roszczenia odszkodowawczego z tytułu umowy polisy
AC zawartej przez pozwanych z (...) S.A.
Zarzucili też apelujący, że nieskorzystanie przez powoda z możliwości zaspokojenia swoich roszczeń od
ubezpieczyciela pojazdu uznać należy za przejaw braku współdziałania wierzyciela przy wykonaniu zobowiązania, co
narusza dyspozycję art. 354 k.c.
W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od Pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów
procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje;
Apelacja jest bezzasadna, gdyż zarzuty w niej podniesione nie zasługują na uwzględnienie.
W apelacji podniesiono dwojakiego rodzaju zarzuty, zarzut naruszenia prawa procesowego i zarzut naruszenia
prawa materialnego. W pierwszej kolejności sąd odwoławczy skupił się zatem na zarzucie naruszenia prawa
procesowego, gdyż dopiero prawidłowo ustalony stan faktyczny może stanowić podstawę do rozstrzygnięcia o
zasadności powództwa. W tym zakresie apelujący zarzucili naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez naruszenie zasady
swobodnej oceny dowodów, polegające na ocenie całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób
sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a w konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń faktycznych.
Odnosząc się do tak postawionego zarzutu wskazać należy, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233
§ 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to
bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest
natomiast wystarczające przekonanie o innej - niż przyjął sąd - wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej
ocenie przez skarżącego. W judykaturze powszechnie przyjmuje się, że zarzucenie naruszenia zasady swobodnej
oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na
podważeniu podstaw tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (zob. wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, LEX nr 52347; z dnia 2 kwietnia 2003 r., I CKN 160/01,
LEX nr 78813; z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 274/03, LEX nr 164852; z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 393/03,
LEX nr 585758). Jeżeli bowiem z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne
i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1
k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć
wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy
wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie
uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena
dowodów może być skutecznie podważona (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN
817/00, OSNC 2000/7-8/139). Konieczne jest tu więc wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu,
w szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów,
uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając (tak Sąd Najwyższy m.in. w
orzeczeniach z dnia: 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, LEX nr 52753; 12 kwietnia 2001 r.
Przenosząc te rozważania natury ogólnej na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić trzeba, że apelujący nie podają,
jakie dokumenty zebrane w sprawie wskazują na to, że kradzież pojazdu objętego przewłaszczeniem nastąpiła w
innej dacie, niż wskazywana w piśmie ubezpieczyciela odmawiającym przyznania odszkodowania tj. 9 maja 2008r.
W szczególności zaś apelujący nie podają daty tej kradzieży, a nadto w apelacji sami wskazali, że dokładnej daty
przestępstwa jeszcze nie ustalono (k.560). Nie wskazują też apelujący dowodów, z których wynika, że kwestionowali
negatywne stanowisko (...) S.A., nie wykazali nadto, by ubezpieczyciel odmówił przyjęcia ich roszczeń jedynie z
tego faktu, że dokonali cesji praw wynikających z umowy ubezpieczenia na powoda. Wreszcie, co najważniejsze,
pozwani nie wykazali w tej sprawie, by w istocie doszło do kradzieży ubezpieczonego pojazdu, a tylko takie zdarzenie
objęte zostało ochroną ubezpieczeniową. Sami bowiem pozwani wielokrotnie wskazywali, że nigdy nie weszli w
posiadanie pojazdu A. (...) z 2006r, na zakup którego zaciągnęli kredyt u poprzednika prawnego pozwanego. W
takiej sytuacji trudno jest mówić o dokonaniu kradzieży tego pojazdu na ich szkodę, a jedynie można wnioskować o
dokonaniu przestępstwa innego rodzaju, w wyniku którego pozwani zostali pokrzywdzeni. To jednak jest przedmiotem
postępowania toczącego się pod sygnaturą V Ds. 4/09. Dlatego też Sąd Apelacyjny uznał, że ustalenia faktyczne
dokonane w niniejszej sprawie przez Sąd Okręgowy w zakresie istotnym dla jej rozstrzygnięcia są prawidłowe
i ustalenia te przyjmuje za własne bez potrzeby ich powtarzania. Podziela też ocenę prawną zgłoszonego do
rozstrzygnięcia żądania.
Przechodząc zatem do zarzutu naruszenia art. 354 k.c. wskazać należy, że zobowiązania stron umowy kredytowej
były co do zasady takie, że bank udzielił pozwanym kredytu, a pozwani- jako kredytobiorcy mieli ten kredyt spłacić.
Poza sporem jest to, że bank ze swego zobowiązania wywiązał się, jak i to, że pozwani zaprzestali spłaty kredytu.
Okoliczność, że dokonano przewłaszczenia na zabezpieczenie, jak i cesji z umowy ubezpieczenia pojazdu nie może
spowodować, że roszczenie o zapłatę niespłaconych rat kredytu nie może być dochodzone. Skoro bank, ani powód nie
wszedł w posiadanie pojazdu A. (...), to oczywistym jest, że z tego pojazdu w żaden sposób zaspokoić się nie mógł, zatem
nie uzyskał żadnych środków, które, choćby w części, zliczyć mógłby na spłatę kredytu. W tym zakresie podzielić należy
także w całości stanowisko Sądu Okręgowego wskazujące na istotę i cel przewłaszczenia na zabezpieczenie. Wskazać
także w tym miejscu należy na pismo pełnomocnika powodów z dnia 9 grudnia 2008r (k. 77) będące odpowiedzią na
wezwanie banku udzielającego kredytu do wydania pojazdu. Wynika z niego wprost, że pozwani nigdy nie otrzymali
pojazdu i stwierdzają, że niemożliwym jest wydanie go na żądanie banku. Co do niewystąpienia przez powoda i jego
poprzednika prawnego do ubezpieczyciela pojazdu - (...) S.A. to podkreślić należy, że w niniejszej sprawie pozwani
nie wykazali, by wystąpiło zdarzenie objęte ochroną ubezpieczeniową. Apelujacy tym samym nie wykazali, by powód
mógł skutecznie zgłosić żądanie wypłaty odszkodowania, gdyż wystąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę w okresie
objętym ochroną ubezpieczeniową z polisy, której cesji na poprzednika prawnego powoda dokonali. W szczególności
pozwani nie podważyli dowodami przeciwnymi ( np. wniosek o wypłatę odszkodowania, czy zgłoszenie szkody) tych
informacji co do daty tego zdarzenia – 9.05.2008r.- zawartych w piśmie (...) odmawiającym wypłaty odszkodowania
ze względu na fakt, że utrata pojazdu nastąpiła przed zawarciem umowy ubezpieczenia AC. Umowę tę zawarto bowiem
dnia 15.05.2008r, a z treści pisma (...) (k.538) wynika, że zgłoszono do ubezpieczyciela zdarzenie z dnia 9 maja 2008r.
W tym miejscu dodać też należy, że sami apelujący wskazują w apelacji, że nigdy nie weszli w posiadanie pojazdu,
a dokładnej daty przestępstwa jeszcze nie ustalono. Tym samym nie wykazali, że zdarzenie wyrządzające szkodę
nastąpiło w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową. To zaś uniemożliwiało powodowi uzyskanie odszkodowania z
umowy ubezpieczeniowej objętej cesją. Z tych względów zarzut naruszenia art. 354 k.c. jest niezasadny.
Bezzasadny jest też zarzut naruszenia art. 5 k.c. Powód w tym procesie realizuje prawo, które mu przysługuje, a
jego postępowanie nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Od daty zaprzestania spłaty kredytu –
marzec 2009r. wierzyciel oczekiwał dwa lata na dalsze spłaty, a wobec bierności pozwanych wystąpił do sądu. Takie
działanie nie jest nadużyciem prawa. Wskazać też należy, wbrew stanowisku zawartemu w apelacji, że powstanie
wierzytelności powoda nie było związane z przestępstwem, lecz było skutkiem zawarcia przez pozwanych z bankiem
umowy kredytowej.
Z tych wszystkich względów apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu, o czym na podstawie art. 385 k.p.c.
orzeczono w punkcie I wyroku.
Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego wydano na podstawie art. 102 k.p.c. i na taka decyzję sądu wpływ
miała trudna sytuacja majątkowa pozwanych oraz fakt, że do niniejszego procesu doprowadziła sytuacja, w której
pozwani stali się ofiarami oszustwa.
W. Kaźmierska R. Iwankiewicz A. Sołtyka