prawa człowieka - Joanna Wieczorek
Transkrypt
prawa człowieka - Joanna Wieczorek
PRAWA CZŁOWIEKA Konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela w Rzeczypospolitej Polskiej Art.30. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Konstytucja RP Katalog konstytucyjnych wolności i praw Zasady ogólne: • nienaruszalność, poszanowanie i ochrona godności człowieka, • prawo do wolności, • równość wobec prawa, • zakaz dyskryminacji, • równość praw kobiet i mężczyzn, • prawna ochrona mniejszości narodowych. Wolności i prawa osobiste: • prawna ochrona życia, • zakaz poddawania kogokolwiek eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnej zgody zainteresowanego, • zakaz tortur, jak też okrutnego i poniżającego traktowania oraz karania, • nietykalność i wolność osobista, • prawo do odszkodowania za bezprawne pozbawienie wolności, • prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania karnego, • zakaz działania prawa wstecz, • zasada domniemanej niewinności, • prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd, • prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym, • prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, • wolność i ochrona tajemnicy komunikowania się, • ochrona danych osobowych, • wolność poruszania się po terytorium państwa oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu, • wolność opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, • zakaz wydalenia obywatela z kraju, • zakaz ekstradycji, • prawo powrotu obywatela do kraju, • wolność sumienia i religii, • wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. PRAWA CZŁOWIEKA Konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela w Rzeczypospolitej Polskiej Wolności i prawa polityczne: • wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich, • wolność zrzeszania się w partiach politycznych, związkach zawodowych, organizacjach pracodawców, stowarzyszeniach, fundacjach i innych dobrowolnych organizacjach, • prawo dostępu obywateli do służby publicznej, • prawo obywatela do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej i dotyczących osób pełniących funkcje publiczne, • prawo obywatela do wybierania Prezydenta RP, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, • prawo obywatela do udziału w referendum, • prawo składania petycji, skarg i wniosków w interesie publicznym, własnym lub osoby trzeciej za jej zgodą. Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne: • prawo do własności oraz prawo dziedziczenia, • wolność działalności gospodarczej, • wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy, • obowiązek państwa zwalczania bezrobocia, • prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, • prawo pracownika do dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów, • prawo obywatela do zabezpieczenia społecznego, • prawo obywatela do ochrony zdrowia, • prawo obywatela do nauki, • prawo do autonomii szkół wyższych, • obowiązek państwa pomocy rodzinie i ochrony macierzyństwa, • obowiązek państwa ochrony praw dziecka, • wolność twórczości artystycznej, badań naukowych, nauczania, • wolność korzystania z dóbr kultury, • obowiązek państwa ochrony środowiska, • obowiązek państwa zaspokajania potrzeb mieszkaniowych obywateli, • obowiązek państwa ochrony konsumentów, użytkowników, najemców. PRAWA CZŁOWIEKA Konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela w Rzeczypospolitej Polskiej Ochrona konstytucyjnych praw i wolności człowieka i obywatela Konstytucja gwarantuje następujące środki ochrony wolności i praw: • prawo do wynagrodzenia za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej, • prawo do dochodzenia swych roszczeń przed sądami, • prawo do zaskarżenia orzeczenia lub decyzji wydanych w pierwszej instancji, • prawo do wniesienia skargi konstytucyjnej do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności przepisu z Konstytucją, na podstawie którego wydano ostateczne orzeczenie, • prawo wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskich. Ograniczenia praw i wolności występujące w Konstytucji RP • Art.31.3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. • Z powodu obywatelstwa – wszędzie tam, gdzie w Konstytucji użyto słowa obywatel, dane prawo tylko jemu przysługuje. • Ograniczenia praw politycznych dotyczą też osób ubezwłasnowolnionych i osób pozbawionych praw publicznych albo wyborczych prawomocnym orzeczeniem sądowym. • Z powodu wieku – dotyczy to przede wszystkim biernego prawa wyborczego. • Z powodu wprowadzenia stanu wojennego, wyjątkowego oraz w czasie klęski żywiołowej.