WYROK UZASADNIENIE - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w

Sygn. akt III AUa 7/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 grudnia 2015 r.
Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Jolanta Hawryszko
Sędziowie:
SSA Barbara Białecka (spr.)
SSO del. Gabriela Horodnicka - Stelmaszczuk
Protokolant:
St. sekr. sąd. Katarzyna Kaźmierczak
po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2015 r. w Szczecinie
sprawy F. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.
o przywrócenie renty
na skutek apelacji ubezpieczonego
od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 12 listopada 2013 r. sygn. akt VI U 339/12
1. zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że przyznaje F. S. prawo do renty z tytułu
częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 stycznia 2012 roku do 31 grudnia 2016 roku,
2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz F. S. kwotę 30 zł (trzydzieści złotych) tytułem
zwrotu opłaty od apelacji.
SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Gabriela Horodnicka
- Stelmaszczuk
Sygn. akt III AUa 7/14
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 28 lutego 2012 r.,(...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu F. S.
prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony i wniósł o przyznanie wnioskowanego świadczenia. Wskazał, że
stan jego zdrowia się pogarsza.
W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy domagał się oddalenia odwołania, wskazując, że Komisja Lekarska
orzeczeniem z dnia 15 lutego 2012 r. uznała ubezpieczonego za osobę zdolną do pracy.
Wyrokiem z dnia 12 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim – Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych oddalił odwołanie ubezpieczonego.
Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony urodził się (...), ma wykształcenie zawodowe – malarz budowlany, do tej pory
pracował jako murarz, konserwator urządzeń melioracyjnych, malarz, pracownik grupy remontowo – budowlanej,
pracownik produkcji, pracownik utrzymania ruchu.
Rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy pobierał do 31 grudnia 2011 r., a ponowny wiosek o jej przyznanie
złożył 27 grudnia 2011 r.
Z ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji wynika, że u ubezpieczonego rozpoznano nadciśnienie tętnicze bez
powikłań narządowych, zmiany zwyrodnieniowo – przeciążeniowe kręgosłupa lędźwiowego, zmiany zwyrodnieniowo
– dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego, zespół bólowy kręgosłupa, zmiany zwyrodnieniowe kolan z cechami
chondromalacji rzepek, stan po operacji radykalnej lewego ucha środkowego z powodu przewlekłego zapalenia,
obustronny niedosłuch – prawostronny odbiorczy małego stopnia, lewostronn, mieszany znacznego stopnia.
Sąd Okręgowy ustalił, że schorzenia kardiologiczne, ortopedyczne, neurologiczne i laryngologiczne nie czynią
ubezpieczonego niezdolnym do pracy.
Sąd Okręgowy wydał wyrok powołując się na przepisy art. 102 ust. 1, art. 107, art. 12 i art. 13 ustawy o
emeryturach i rentach z FUS i wskazał jednocześnie, że w sprawie istotnym było ustalenie, czy u ubezpieczonego
po 31 grudnia 2011 r. nadal istnieje częściowa niezdolność do pracy. Poziom kwalifikacji ubezpieczonego należało
ocenić z racji zdobytego wykształcenia i wykonywanych w jego dotychczasowym życiu prac. W celu ustalenia
spornych okoliczności Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych kardiologa, ortopedy, laryngologa i medycyny pracy,
a więc biegłych o specjalizacjach odpowiadających schorzeniom występującym u ubezpieczonego. Biegli zgodnie
stwierdzili, że ubezpieczony jest zdolny do pracy zgodnej z posiadanym wykształceniem. Stwierdzone u niego zmiany
zwyrodnieniowo – przeciążeniowe kręgosłupa lędźwiowego i zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne kręgosłupa
szyjnego, zmiany zwyrodnieniowe kolan nie powodują istotnego naruszenia sprawności organizmu. Nie występują
objawy korzeniowe ubytkowe. Istniejący u ubezpieczonego lewostronny niedosłuch znacznego stopnia przy dobrze
słyszącym uchu prawym nie upośledza socjalnej wydolności słuchu. Ubezpieczony słyszy i rozumie mowę potoczną
Nie stwierdzono zaostrzenia przewlekłego stanu zapalnego ucha środkowego lewego. Nie stwierdzono również
narządowych powikłań nadciśnienia tętniczego – utrwalone dysrytmie serca, aktywna choroba wieńcowa, powikłania
nerkowe i mózgowe nadciśnienia tętniczego oraz niewydolność serca. Nadto Sąd Okręgowy wskazał, że poprzednio
ubezpieczony był niezdolny z przyczyn kardiologicznych (nadciśnienie tętnicze z zajęciem serca), obecnie występuje
u niego stabilizacja hemodynamiczna. Nie powinien wykonywać pracy ciężkiej, wymagającej dźwigania znacznych
ciężarów w trybie ciągłym, pracy w hałasie. Może wykonywać pracę malarza, pracownika remontowo – budowlanego
na wysokości do 3 m, konserwatora urządzeń melioracyjnych, pracownika produkcji i utrzymania ruchu.
Ubezpieczony nie zgodził się z tą opinią, wskazując że występujące u niego schorzenia w postaci niedosłuchu na
lewe ucho, liczne zwyrodnienia i przyjmowanie leków na serce uniemożliwiają mu wykonywanie pracy. Nadto ma
zaplanowany zabieg obu stawów biodrowych i oczekuje na operację 3 kręgów (przepukliny). W związku z wniesionymi
zastrzeżeniami Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego neurologa, który stwierdził, że występujący u ubezpieczonego
zespól bólowy szyjny i lędźwiowy w przebiegu zmian zwyrodnieniowych bez patologicznych objawów neurologicznych
(w obrębie centralnego i obwodowego układu nerwowego) nie powoduje niezdolności do pracy. Ubezpieczony nie
wniósł zastrzeżeń do tej opinii, dopiero na rozprawie w dniu 12 listopada 2013 r. stwierdził, że się z nią nie zgadza.
Sąd Okręgowy dał wiarę opiniom biegłych, uznając je za jasne, logiczne i spójne. Analiza wszystkich okoliczności
w sprawie w ujęciu aspektów medycznych i socjalnych wskazuje, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.
W ocenie Sądu I instancji ubezpieczony nie sprostał obowiązkowi udowodnienia, że występujące u niego
schorzenia uniemożliwiają mu wykonywanie pracy, zaś samo występowanie schorzeń, przyjmowanie leków, leczenie
rehabilitacyjne, korzystanie z porad i pomocy lekarzy nie powoduje, ani nie dowodzi jeszcze niezdolności do pracy.
Z powyższym wyrokiem nie zgodził się ubezpieczony, który w apelacji domagał się ponownego przyznania
renty. Zakwestionował prawidłowość wydanych przez biegłych opinii. Wskazał, że znajduje się pod stalą opieką
kardiologiczną, oczekuje na operacje bioder.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja ubezpieczonego okazała się uzasadniona i doprowadziła do postulowanej zmiany zaskarżonego orzeczenia.
Sąd Apelacyjny, widząc potrzebę uzupełnienia materiału dowodowego postanowił dopuścić w pierwszej kolejności
dowód z uzupełniającej opinii biegłych ortopedy i lekarza medycyny pracy, którzy mieli ustosunkować się do
okoliczności zawartych w karcie informacyjnej przedłożonej przez ubezpieczonego. Biegła medycyny pracy w opinii
uzupełniającej, po przeanalizowaniu powtórnym dostępnej dokumentacji wskazała, że nie stwierdza upośledzenia
ruchomości w stawach biodrowych, a badany nie skarżył się do tej pory na te dolegliwości. Poprzednie orzeczenia
o długotrwałej niezdolności do pracy nie wynikały z upośledzenia funkcji układu ruchu. Biegła medycyny pracy nie
zmieniła swojej opinii. Biegły ortopeda, ze względu na stan zdrowia, nie był w stanie uzupełnić opinii. Z opinią biegłej
medycyny pracy nie zgodził się ubezpieczony, wskazując że po przebytej operacji nie jest w stanie pracować, ma
większe nadciśnienie, bóle kręgosłupa stały się większe, jak również nastąpiło pogorszenie słuchu.
W związku z dalej występującymi wątpliwościami, co do tego, czy stan zdrowia ubezpieczonego czyni go niezdolnym
do pracy, Sąd Apelacyjny dopuścił dowód z łącznej opinii nowego składu biegłych sądowych z zakresu ortopedii i
medycyny pracy, którzy mieli uwzględnić dane zawarte w karcie leczenia szpitalnego, jak też ustosunkować się do
poprzednich opinii biegłych sadowych oraz orzeczenia komisji lekarskiej ZUS. Biegli rozpoznali u ubezpieczonego
alloplastykę stawu biodrowego prawego w 2014 r., zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego lewego, nadciśnienie
tętnicze IIo WHO, zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych i stawów kręgosłupa, osłabienie słuchu, przebyte
leczenie operacyjne ucha lewego oraz otyłość. Biegli jednoznacznie orzekli, że badany jest częściowo okresowo od
1.01.2013 r. niezdolny do pracy do 31.12.2016 r. ze względu na znaczne upośledzenie sprawności układu ruchu
– stawów biodrowych. Biegli, po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną z akt sprawy, po przeprowadzeniu
badania sądowo – lekarskiego i po analizie dokumentacji, wniosków z badania podmiotowego i przedmiotowego,
uznali, że sprawność i nasilenie zmian zwyrodnieniowych lewego stawu biodrowego istotnie ograniczają sprawność
ubezpieczonego, a z tego powodu badany jest niezdolny do pracy cięższej fizycznie, którą dotychczas wykonywał. W
opinii uzupełniającej biegli wskazali, że wnioskodawca jest nadal częściowo niezdolny do pracy po 31.12.2011 r. do
31.12.2016 r.
Zastrzeżenia do opinii wniósł organ rentowy, który wskazał, że we wcześniejszej opinii innego zespołu biegłych nie były
rozpoznane schorzenia stawów biodrowych. Dotychczasowa niezdolność powodowana była nadciśnieniem tętniczym
z zajęciem serca, a stan zdrowia ubezpieczonego się poprawił.
Sąd Odwoławczy dopuścił dowód z opinii uzupełniającej, w której biegli wskazali, że oceniali stan kliniczny w
odniesieniu do przeprowadzonej operacji alloplastyki. W ich ocenie sprawność układu ruchu uniemożliwia F. S.
pracę zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Również i z tą opinią nie zgodził się organ rentowy, domagając się
przeprowadzenia uzupełniającej opinii biegłego ortopedy.
Na rozprawie apelacyjnej w dniu 8 grudnia 2015 r. dopuszczony został dowód z ustnej uzupełniającej opinii biegłych
ortopedy i lekarza medycyny pracy. Biegli podtrzymali swoją opinię i datę, od której ubezpieczony jest niezdolny
częściowo do pracy. Biegły ortopeda wskazał, że z punktu widzenia ortopedycznego, zmiany zwyrodnieniowe stawów
biodrowych występowały u ubezpieczonego już dużo wcześniej. W dokumentacji znajduje się zdjęcie rentgenowskie
z 2008 r., które obrazuje, że już w tej dacie u ubezpieczonego widoczne były początkowe zmiany zwyrodnieniowe
stawów. Mimo, że wtedy jeszcze nie powodowały one u ubezpieczonego niezdolności do pracy, to mając na uwadze
charakter wykonywanej przez niego pracy, uznać należało, że zmiany te postępowały szybko i już w 2010 r.
powodowały częściową niezdolność do pracy. Na pewno można mówić o niezdolności do pracy spowodowanej
tymi schorzeniami już od początku 2012 r. Potwierdza to również fakt wykonania w 2014 r. operacji. Zmiany
musiały ograniczać ruchy, występowały przykurcze stawów. Powodowały niezdolność do pracy nawet, jeśli była
ona orzeczona z innych względów. Opinię podtrzymała również biegła medycyny pracy. Wskazała, że po operacji
są szanse na odzyskanie zdolności do pracy, jednakże najpierw konieczna jest rehabilitacja. Biegli nie potrafili
powiedzieć, dlaczego wcześniej schorzenia ortopedyczne nie były brane pod uwagę. Wskazali jednak, że poprzedni
biegli zbagatelizowali te schorzenia, bo wcześniej niezdolność orzekano ze względu na układ krążenia. Wskazali, że
podczas wywiadów przeprowadzanych na potrzeby sporządzenia opinii w toku postępowania przed sądem pierwszej
instancji, ubezpieczony skarżył się na bóle bioder.
Sąd Apelacyjny, po dokładnym zapoznaniu się ze wszystkimi opiniami biegłych i materiałem dowodowym
zgromadzonym w sprawie, uznał, że zasadnym jest przyznanie ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu częściowej
niezdolności do pracy na okres od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2016 r.
Wskazać należy, iż w postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy, a co za tym idzie również weryfikacja
orzeczeń lekarzy orzeczników, wymaga zasięgnięcia wiadomości specjalnych. Przy czym oceny niezdolności do pracy
nie można dokonywać w oparciu jedynie o opinie lekarzy leczących ubezpieczonego. Podstawowym więc dowodem
w sprawach o rentę jest dowód z opinii biegłego. Z istoty i celu tego rodzaju dowodu wynika, że jeśli rozstrzygnięcie
wymaga wiadomości specjalnych, dowód z opinii jest konieczny. W takim wypadku sąd nie może poczynić ustaleń
sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym
materiale dowodowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1974 r. II CR 748/74, Lex 7618). Sąd ocenia
opinie biegłych pod kątem ich logiki, spójności oraz tego, czy odpowiadają one na postawione tezy dowodowe. Nadto,
ocena wiarygodności i mocy dowodów jest podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia,
a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy
uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami
prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego rozumowania.
Sąd drugiej instancji, zgodnie z art. 382 k.p.c., orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej
instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Z powyższego unormowania wynika, że sąd apelacyjny jako sąd drugiej
instancji nie ogranicza się do kontroli zaskarżonego wyroku, lecz rozpoznaje sprawę merytorycznie, tzn. samoistnie
ocenia zebrany w niej materiał. W związku z tym, że Sąd Apelacyjny przyjął odmienne rozstrzygnięcie niż sąd pierwszej
instancji, obowiązany był do dokonania własnych ustaleń faktycznych, które uzasadniałyby zastosowaną podstawę
prawną rozstrzygnięcia i wyjaśniały wątpliwości wynikające ze stanowisk prezentowanych przez strony.
Sąd Odwoławczy dał wiarę opinii biegłych sporządzonej na etapie postępowania apelacyjnego. Opinia ta została
wydana na podstawie dotychczas zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji, po badaniu ubezpieczonego. Pogląd w
niej przedstawiony Sąd Apelacyjny w pełni podzielił i uznał, że opinia spełnia wszelkie wymogi stawiane przez przepisy
prawa, a więc jest spójna, logiczna i odpowiada na pytania postawione w tezie dowodowej. Wnioski wynikające z opinii
nie nasuwają zastrzeżeń, są konkretne. Opinia zawiera opis rozpoznanych schorzeń oraz wnioski końcowe.
We wcześniejszym okresie ubezpieczony pobierał rentę ze względu na schorzenia natury kardiologicznej. Nie ulega
wątpliwości, że nastąpiła w tym zakresie pewna poprawa. Powołani przez Sąd I instancji biegli skupili się przy
orzekaniu o niezdolności do pracy, na schorzeniach, które uprzednio spowodowały przyznanie świadczenia. Pominęli
zupełnie schorzenia, które uniemożliwiały ubezpieczonemu dotychczasową pracę. Trafnie zauważyli biegli powołani
na etapie postępowania odwoławczego, że ubezpieczony już wcześniej skarżył się na bóle kończyn dolnych, kolan
i bioder. Biegły ortopeda dokładnie wyjaśnił charakter i stopień nasilenia zmian zwyrodnieniowych obu stawów
biodrowych. Zwrócił uwagę, że w dokumentacji medycznej znajdują się zdjęcia z 2008 r., które świadczą o początku
zmian zwyrodnieniowych bioder.
W ocenie Sądu Apelacyjnego zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych powodują u ubezpieczonego częściową
niezdolność do pracy od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2016 r., a więc w okresie, na jaki wskazali biegli. Zmiany
te rozwijały się u ubezpieczonego w szybkim tempie i po 31 grudnia 2011r. były na tyle dolegliwe, że uniemożliwiały
ubezpieczonemu sprawne poruszanie się. Ubezpieczony skarżył się na te schorzenia, co jednak nie zostało wzięte pod
uwagę przez lekarzy orzeczników uznających ubezpieczonego za zdolnego do pracy, jak też przez biegłych wydających
opinię w toku postępowania pierwszoinstancyjnego. Zauważyć należy, że zmiany te okazały się na tyle poważne, że
ubezpieczony przeszedł operację wszczepienia stawu biodrowego. Planowana była również operacja drugiego stawu
biodrowego.
Sąd Odwoławczy ocenił wpływ rozpoznanych u ubezpieczonego schorzeń na możliwość wykonywania przez niego
pracy i uznał, że zwyrodnienia stawów biodrowych uniemożliwiają ubezpieczonemu podjęcie pracy zgodnej z jego
kwalifikacjami, a więc na stanowiskach pracownika fizycznego – murarza, malarza. Zaznaczyć należy, że schorzenie
to nie stanowi nowej okoliczności w sprawie, gdyż już wcześniej ubezpieczony skarżył się na bóle bioder i trudności
w poruszaniu się.
Reasumując, Sąd Odwoławczy oceniając stan zdrowia ubezpieczonego w odniesieniu do przesłanek warunkujących
niezdolność do pracy wskazanych w art. 12 oraz 13 ustawy emerytalnej, uznał iż F. S. jest osobą częściowo niezdolną
do pracy od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2016 r.
Tak argumentując Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go
decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
O zwrocie opłaty od apelacji Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 36 ustawy z dnia 28
lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych(Dz.U.2014.1025 j.t.)
SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Gabriela Horodnicka
- Stelmaszczuk