Budapeszt, 11 października 2016 r. Biuletyn Ekonomiczny nr 10

Budapeszt, 11 października 2016 r.
Biuletyn Ekonomiczny nr 10/2016
1. Podstawowa stopa procentowa bez zmian. Rada Monetarna Węgierskiego Banku Narodowego
(MNB) nie zmieniła wysokości podstawowej stopy procentowej, pozostawiając ją na poziomie 0,9%.
2. W lipcu 2016 roku produkcja przemysłowa odnotowała spadek r/r na poziomie 4,7% (po
wyeliminowaniu czynników kalendarzowych o 0,1%). W stosunku do poprzedniego miesiąca, po
wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wskaźnik produkcji był niższy w lipcu
2016 roku o 0,4% r/r. Wolumen eksportu produktów przemysłowych obniżył się w lipcu o 5,0% r/r, a
sprzedaży krajowej produktów przemysłowych o 5,8% r/r. (KSH)
3. Ceny artykułów konsumpcyjnych w sierpniu 2016 roku były niższe w stosunku do cen z sierpnia
2015 roku o 0,1%. Ceny żywności były wyższe o 0,6%, przy czym olej spożywczy zdrożał o 7,8%,
cukier o 24,3%, żywność sezonowa: ziemniaki, świeże warzywa, owoce o 6,4%, staniały natomiast
mleko o 4,6%, mięso wieprzowe o 11,6%, jaja o 5,5%. Przeciętnie o 1,9% zdrożał alkohol i wyroby
tytoniowe. W porównaniu z poziomem sprzed roku koszty energii dla gospodarstw domowych były
niższe o 0,1%, zaś ceny paliw obniżyły się o 11,4%. Ceny odzieży zdrożały o 0,6%, usług o 1,1%, ceny
dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku pozostały niezmienne. W stosunku do poprzedniego miesiąca
ceny artykułów konsumpcyjnych w sierpniu 2016 roku obniżyły się o 0,4%. (KSH)
4. W okresie czerwiec-sierpień 2016 roku bezrobocie na Węgrzech spadło do 4,9% r/r (i było o 1,7%
niższe r/r). W badanym okresie liczba bezrobotnych stanowiła 227 tysiące osób i była o 77 tys. osób
niższa niż rok wcześniej. W grupie wiekowej 25-54 lat bezrobocie spadło o 1,5% r/r i wyniosło 4,3%,
w grupie wiekowej 55-64 skurczyło się o 1,4% do 4,0%, a wśród osób młodszych (15-24 lat) wyniosło
12,8% i obniżyło się o 5,4% w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku. Spośród ogółu
bezrobotnych 49,3% poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres przebywania
bez zatrudnienia wynosił 18,6 miesięcy. (KSH)
5. W okresie czerwiec-sierpień 2016 roku zatrudnionych (w wieku 15-74 lat) na Węgrzech było 4.386
tysiące osób, co oznacza o 135 tysięcy osób więcej niż rok wcześniej (wzrost o 3,2%). W badanym
okresie na rynku pierwotnym zatrudnienie znalazło 129,6 tys. osób więcej r/r (w sumie pracuje na
nim 4 040,3 tys.), w ramach programu prac publicznych przyjęto do pracy 4,3 tys. osób więcej r/r (w
sumie pracuje w nich 230,8 tys.), a o 1,6 tys. r/r osób wzrosła liczba Węgrów pracujących za granicą
(w sumie oficjalnie pracuje zagranicą 114,8 tys.). Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 lat
wzrósł do 67,1% (o 2,5% r/r). (KSH)
6. W okresie styczeń-lipiec 2016 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym etacie, bez
uwzględnienia osób zatrudnionych w ramach prac publicznych, wzrosła na poziomie gospodarki
narodowej o 6,4% r/r i wyniosła 272.400 HUF, przy czym w sektorze prywatnym średnia płaca brutto
wzrosła o 5,2% (do 274.800 HUF), a w sferze budżetowej o 10,0% (do 269.100 HUF). Średnia płaca
netto w gospodarce narodowej (liczona bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 7,5% r/r i
wyniosła 171.500 HUF. (KSH)
7. W lipcu 2016 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były niższe o 2,3% w stosunku do lipca 2015
roku. Ceny sprzedaży krajowej w lipcu spadły o 3,5% r/r, a sprzedaży na eksport o 1,7% r/r. (KSH)
8. Węgierski przemysł budowlany odnotował w czerwcu 2016 roku spadek o 16,2% w porównaniu z
czerwcem 2015 roku, w porównaniu z poprzednim miesiącem po wyeliminowaniu czynników
sezonowych i kalendarzowych odnotowano wzrost o 7,5%. W czerwcu produkcja budynków wzrosła
się o 7,4% r/r, a wykonanie robót budowlanych innego typu spadło o 36,8% r/r. W stosunku do
czerwca 2015 roku w czerwcu 2016 roku portfel nowych zamówień na roboty budowlane był wyższy
o 13,3%, a skumulowana liczba zamówień na koniec miesiąca była wyższa o 15% r/r. (KSH)
9. W okresie styczeń-lipiec 2016 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 53.703 mln EUR (wzrost
o 1,9% r/r), a importu 47.658 mln EUR (wzrost o 0,2% r/r), co oznacza, że - dodatnie dla Węgier saldo obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie 6045 mln EUR (wzrost o 899 mln EUR r/r).
(KSH)
10. W lipcu 2016 roku wolumen obrotów handlu detalicznego wzrósł o 2,9%, a po wyeliminowaniu
czynników kalendarzowych wzrósł o 4,0% r/r. Wartość obrotów handlu detalicznego (w tym również
internetowego i wysyłkowego) w czerwcu 2016 roku wyniosła 851 mld HUF. (KSH)
11. W stosunku do lipca 2015 roku ceny produktów rolnych wzrosły w lipcu 2016 roku o 1,2%, przy
czym ceny upraw roślinnych wzrosły o 1,2% r/r, a zwierząt żywych i produktów pochodzenia
zwierzęcego o 1,1%. (KSH)
12. Korekta danych makroekonomicznych za 2015 rok. Centralny Urząd Statystyczny (KSH)
zmodyfikował dane dot. wzrostu PKB w ubiegłym roku na 3,1% (wcześniej 2,9%). Wartościowo OKB
wyniósł 33 999 mld HUF. Deficyt budżetowy w ubiegłym roku wyniósł 534 mld HUF, co odpowiada
1,6% PKB. KSH, powołując się na dane banku centralnego MNB, podał, że zadłużenie na koniec 2015
roku wyniosło 25 402 mld HUF, czyli 74,7% PKB. Analitycy zwracają uwagę, że zadłużenie państwa w
wyniku korekty KSH wzrosło jedynie o 8 mld HUF, z czego wnioskują, że władze węgierskie nie
przyjęły stanowiska Eurostatu na temat klasyfikacji Eximbanku i nie przesunęły klasyfikacji tego
państwowego banku wsparcia eksportu do sektora budżetowego (chodzi o wartość paruset
miliardów forintów, co wpływa na dane dotyczące zadłużenia z poprzednich lat).
13. Nadwyżka budżetowa w sierpniu. W sierpniu węgierski budżet odnotował nadwyżkę rzędu 190,8
mld HUF (rok wcześniej w tym samym miesiącu deficyt wynosił 20,8 mld HUF). W pierwszych ośmiu
miesiącach 2016 roku łączny deficyt (274 mld HUF) osiągnął 36% założonego na cały rok (761,6 mld
HUF). Nadwyżka wynika z kwoty przekazanej przez KE do węgierskiego budżetu (153,1 mld HUF) oraz
dodatkowych wpłat CIT. Rząd chce ewentualne rezerwy przeznaczyć na jesienny program ożywiania
gospodarczego.
14. Zmiana struktury zadłużenia. Dzięki spłacie w październiku obligacji denominowanych w EUR na
kwotę 177 mld HUF na koniec 2016 roku proporcja zadłużenia dewizowego w stosunku do całości
długu spadnie do 26% (jeszcze w 2011 roku wynosiła 52%, a na koniec 2015 roku 35%). Takie
działania mają spowodować, że Węgry zbliżą się do poziomu innych państw regionu..
Najważniejszym wydarzeniem 2016 roku, które mocno obniżyło wskaźnik długu dewizowego, była
spłata ostatniej raty kredytu zaciągniętego w 2008 roku w Międzynarodowym Funduszu Walutowym
i Komisji Europejskiej.
15. S&P podniósł rating Węgier do kategorii inwestycyjnej. Agencja Standard & Poor’s podniosła w
połowie września 2016 roku rating dla Węgier powyżej progu zalecanego do inwestycji – z BB+(B) do
kategorii BBB-(A3), z perspektywą stabilną. Analitycy spodziewali się co najwyżej poprawy
perspektywy, a nie podwyższenia całego ratingu. Media przypominają, że pod koniec 2011 roku
agencja S&P była właśnie tą drugą, która zaklasyfikowała Węgry do kategorii nieinwestycyjnej
(„śmieciowej”), odgradzając tym samym węgierski rynek państwowych papierów wartościowych od
tych inwestorów, których polityka biznesowa nie pozwalała na inwestowanie w papiery
zaszeregowane do tej kategorii (liczy się w ich przypadku zgodny werdykt co najmniej dwóch z trzech
największych agencji ratingowych – Fitch, Moody’s i S&P). Tym razem, jak stwierdził minister
gospodarki M. Varga, to właśnie znów za sprawą decyzji S&P - wraz z majowym podniesieniem
ratingu przez Fitch - Węgry faktycznie powracają do kręgu krajów zalecanych do inwestycji. S&P
uzasadniła podwyższenie klasyfikacji poprawiającymi się perspektywami budżetowymi, wzrostu
gospodarczego i mniejszą ekspozycją kraju na zagrożenia z zewnątrz. Agencja zakłada w następnych
latach (2016-19) średnio 2,5% dynamikę wzrostu gospodarczego (zamiast prognozowanych
wcześniej 2%) i podkreśla, że jednocześnie zmniejszać się będzie poziom zadłużenia oraz
zapotrzebowanie brutto na finansowanie z zewnątrz. S&P zwraca uwagę, że Węgry od 2009 roku nie
wykazały deficytu bilansu płatniczego. Agencja pozytywnie ocenia redukcję proporcji długu w
walutach obcych w całości zadłużenia i malejącego znaczenia podmiotów zagranicznych na rynku
węgierskich państwowych papierów wartościowych. Agencja spodziewa się, że do 2019 roku rząd i
MNB (bank centralny) zdecydują się na dalszą stymulację wzrostu. Wszystko to czynione będzie
jednak przy mocnym zobowiązaniu rządu do utrzymania niskiego deficytu, który także w następnych
latach pozostanie w okolicach 2% PKB, podobnie jak w br. (ok. 1,8%). W odniesieniu do budżetu
agencja widzi ryzyko w dalszych zakupach przedsiębiorstw przez państwo, ale także w możliwym
‘budżecie wyborczym’ przed wyborami parlamentarnymi w 2018 roku oraz ewentualnie
ponadplanowymi kosztami państwowych inwestycji (np. Paks2). S&P zwraca uwagę na presję
podwyżki wynagrodzeń oraz brak siły roboczej w niektórych sektorach i podkreśla, że od 2015 roku
koszty węgierskiej siły roboczej wzrosły o 4%, co było szóstym najwyższym tempem w UE. Wskazuje
też na to, że ceny nieruchomości najszybciej rosły w UE właśnie na Węgrzech (w I kw. 2016 roku o
15% r/r), głównie za sprawą dotacji do zakupu mieszkań CSOK oraz ożywienia gospodarki po kryzysie
lat 2008-09. Agencja ratingowa nakreśla równocześnie jakie wydarzenia mogłyby spowodować
dalsze zmiany ratingu. I tak, podwyższenie klasyfikacji nastąpić mogłoby w sytuacji szybszej redukcji
zadłużenia przy równoległej obniżce wydatków na odsetki i obsługę długu. Obniżenie klasyfikacji
nastąpić może natomiast jeśli istotnie pogorszy się dyscyplina budżetowa i odwróci się trend redukcji
zadłużenia lub też pojawią się poważne zagrożenia, jak np. ryzyka z zewnątrz. Po opublikowaniu
ratingu M. Varga wyraził przekonanie, że w listopadzie br. trzecia znacząca agencja ratingowa, czyli
Moody’s również przywróci klasyfikację zalecaną do inwestycji. Uważa jednocześnie, że rynki dawno
wyprzedziły werdykty agencji. Na poprawę wyników makroekonomicznych gospodarki zwrócił też
uwagę przewodniczący rady budżetowej Á. Kovács, który zaznaczył, że na ich podstawie korekta
klasyfikacji mogła nastąpić już w ciągu ostatnich trzech latach. Zjawisko braku zmian ratingów
tłumaczy szybką reakcją agencji na zmiany negatywne i bardzo powolnym procesem odbudowy ich
zaufania. Min. M. Varga dodał, że w 2016 roku deficyt budżetowy powinien znaleźć się poniżej progu
2% PKB. Nie wykluczył, że z uwagi na łatwiejsze finansowanie Węgry wyemitują w 2017 roku
obligacje denominowane w EUR lub w USD, nie tracąc jednak ogólnego celu obniżki proporcji długu
dewizowego w ramach ogólnego zadłużenia. W wyniku podwyżki ratingu szybko wzmocnił się forint
(z 310 do 308 HUF/EUR).
16. MFW obniżył prognozę wzrostu gospodarczego. W opublikowanej najnowszej jesiennej prognozie
(World Economics Outlook) Międzynarodowy Fundusz Walutowy obniżył prognozę wzrostu
węgierskiego PKB na rok bieżący do 2% (w kwietniu prognozował 2,3%), a na 2017 rok przewiduje
2,5% (co odpowiada poziomowi szacunku kwietniowego). Po ubiegłorocznym spadku cen
konsumpcyjnych o 0,1% w 2016 roku ceny wzrosną o 0,4%, a w kolejnym o 1,9%. W kwietniowej
prognozie MFW kalkulował jeszcze swoje prognozy z założeniem 0,5% inflacji na 2016 rok i 2,4% na
rok 2017. Nadwyżka bilansu płatniczego w br. wynieść ma 4,9% PKB, w przyszłym roku 4,6% PKB (po
4,4% PKB w 2015 roku). W kwietniu zapowiadano odpowiednio 5,4% i 5,2%. Stopa bezrobocia w br.
obniży się do 6%, w 2017 roku – do 5,8%, po poziomie 6,8% w 2015 roku. W wiosennym szacunku
organizacja zapowiadała jeszcze odpowiednio 6,7% i 6,5%.
17. Prognoza inflacyjna banku centralnego. Eksperci Węgierskiego Banku Narodowego (MNB)
spodziewają się, że wzrost PKB w br. wyniesie 2,8%, a w przyszłym roku 3%. Obydwie dane są
identyczne jak w prognozie czerwcowej, co oznacza, że bank centralny jest nadal najbardziej
optymistycznym prognostą na rynku. Zdaniem analityków MNB konsumpcja gospodarstw domowych
będzie szybsza niż zakładano, osiągnąć może 5% - równolegle do wzrostu wynagrodzeń, które rośną
szybciej, niż zakładano z uwagi na to, że w szybszym tempie rośnie też zatrudnienie. Bank centralny
założył wspomnianą dynamikę gospodarki przy malejącym poziomie inwestycji, których sytuacja jest
interesująca: MNB obniżył swą prognozę na br. z -2% do -4,2%, ale jest to i tak bardzo optymistycznie
założenie biorąc pod uwagę, że w I półroczu doszło do spadku rzędu 15,4%. Tutaj dostrzec można
największe ryzyko w prognozie na bieżący rok - jeśli spadek inwestycji wyniesie 6-7%, co wydaje się
bardziej realistycznym założeniem, wówczas prognoza wzrostu gospodarczego obniżyłaby się o 0,40,5%, co harmonizowałoby z innymi prognozami. Mniejszy, niż się spodziewano popyt na CSOK
(dotacje na zakup mieszkań), wyższe wpływy budżetowe i mniejsze wydatki na obsługę zadłużenia
doprowadziły do tego, że bank centralny widzi, w porównaniu z prognozą czerwcową, większe pole
manewru w budżecie – w br. deficyt może wynieść 1,4-1,5% PKB, co w stosunku do 2% założonego
celu oznacza pole manewru rzędu 170-180 mld HUF. MNB stał się odczuwalnie ostrożniejszy co do
otoczenia gospodarczego w 2017 roku. Spodziewany wzrost popytu zewnętrznego obniżył z 2,1 do
1,6% PKB, co odbiło się też na prognozach eksportowych - w 2017 roku spodziewane jest tylko 5,2%
wzrostu eksportu. Od nadmiernego spowolnienia dynamiki wzrostu uratować może jednak
węgierską gospodarkę konsumpcja gospodarstw domowych oraz inwestycje mieszkaniowe ludności,
a także nowa fala inwestycji przemysłu motoryzacyjnego (sama produkcja ożywi gospodarkę dopiero
w latach 2018-20). Z powodu powolnego rozkręcania się inwestycji unijnych w bieżącym roku
inwestycje państwowe spowolnią wzrost PKB, w przyszłym roku zaś przyspieszą w porównaniu z
poprzednią prognozą. 3%-owy próg inflacyjny osiągnięty zostanie w połowie 2018 roku.
Dane
faktyczne z
2015 roku
Czerwcowa
prognoza na
2016 rok
Wrześniowa
prognoza na
2016 rok
Czerwcowa
prognoza na
2017 rok
Wrześniowa
prognoza na
2017 rok
-0,1
0,5
0,4
2,6
2,3
Eksport
8,4
6,3
6,5
6,4
5,2
Import
7,8
6,6
6,4
6,7
6,5
PKB
2,9
2,8
2,8
3,0
3,0
Rachunek bieżący bilansu
płatniczego
5,0
5,6
6,2
5,2
5,4
-2,0
(-1,6) –(-1,8)
(-1,4)–(-1,5)
-2,4
(-2,1)–(-2,3)
Bezrobocie
6,8
5,8
5,2
5,3
4,8
Przeciętne płace brutto w
sektorze konkurencji
3,9
5,3
5,3
5,8
6,0
Wskaźnik cen
konsumpcyjnych
Bilans ESA (w % PKB)
18. Prognoza GKI na lata 2016-17. Wg Instytutu Badań nad Gospodarką (GKI) dynamika wzrostu
gospodarczego węgierskiej w br. w porównaniu z poprzednim rokiem jest słaba, choć w porównaniu
do I połowy roku oczekiwane jest przyspieszenie w drugiej połowie roku. GKI nie modyfikuje swojej
prognozy wzrostu PKB w br.: 2%. Inflacja prawie całkowicie znikła, a w II półroczu deficyt budżetowy
– częściowo w związku z planami ożywiania gospodarki – będzie nieco wyższy, nadwyżka zewnętrzna
zaś może być mniejsza niż w I połowie roku z powodu spowolnienia poprawy proporcji wymiany
handlowej, a w międzyczasie rozpocznie się powolny wzrost cen. W przyszłym roku głównie za
sprawą rozpoczęcia wypłat środków unijnych tegoroczny poważny spadek inwestycji zastąpiony
zostanie ich wzrostem, podczas gdy rosnąca w tym roku bardzo szybko konsumpcja tylko nieco
spowolni. Biorąc pod uwagę podwyższenie ratingu Węgier do kategorii inwestycyjnej przez kolejną
agencję GKI podwyższyło swą prognozę wzrostu PKB na przyszły rok do 2,7%. W przyszłym roku
inflacja nieco wzrośnie. Z powodu spowolnienia wzrostu, a także ze względu na wybory w 2018 roku
rozpoczęły się wiosną w polityce gospodarczej ciche zmiany pogarszające równowagę.
Kontynuowane jest przy aktywnym udziale państwa przekształcanie stosunków własnościowych i
rynków. Jednocześnie wzrost gospodarczy oparty na taniej sile roboczej oraz na lojalnej wobec rządu
nowej warstwie przedsiębiorców jest coraz słabszy. To zjawisko decydenci dopiero zaczynają
zauważać, ale jeszcze przez kilka lat mogą unikać zajęcia się nim na poważnie, bo tymczasowo skutki
łagodzi rozpoczęty nowy cykl wypłat z unijnego budżetu na lata 2014-20. W wyniku wzrostu płac
brutto o 6%, redukcji stawki PIT 1% oraz inflacji 0,5% w 2016 roku płace realne wzrosną o ok. 7%. To,
wraz ze wzrostem zatrudnienia, zmniejszającymi się ociążeniami kredytowymi gospodarstw oraz
zwiększającą się skłonnością do zakupów uprawdopodabnia 4,5% wzrostu konsumpcji. Z powodu
przestarzałego systemu edukacji oraz podejmowania pracy za granicą w wielu zawodach
zaobserwować można brak siły roboczej, co pociąga za sobą presję podwyższania płac. W sektorze
budżetowym presja na podwyższanie zamrożonych od wielu lat płac wzmacniana jest też przez
zbliżające się wybory. Równocześnie w wielu miejscach duży problem sprawia podwyższenie nawet
płacy minimalnej. W 2017 roku spodziewać się można kontynuacji tegorocznych tendencji,
natomiast lekki wzrost inflacji może obniżyć dynamikę płac realnych poniżej 5%. Konsumpcja
wzrośnie o 4%. W przypadku kredytów na zakup nieruchomości suma pobranych kredytów może już
w tym roku znów przewyższyć sumę kredytów spłacanych, w przypadku wszystkich rodzajów
kredytów dla gospodarstw wzrost spodziewany będzie dopiero w przyszłym roku. 11-procentowa
dynamika akumulacji środków trwałych w 2014 roku spowolniła w 2015 roku do 2%, a w bieżącym
roku po 15% spadku w I połowie roku, GKI przewiduje spadek w skali roku o 10%. Choc przeciętne
koszty kredytowe inwestycji nieco zmalały w rezultacie tzw. kredytowych programów
prowzrostowych banku centralnego (MNB) oraz oddziaływania środków unijnych, to nadal są jeszcze
wysokie (w szczególności w świetle malejącego wskaźnika cen produkcyjnych). Przeważająca część
przedsiębiorstw natomiast wcale nie zamierza zaciągać kredytów. Choć małe i średnie firmy zdolne
do rozwoju mają w miarę tani dostęp do środków finansowych, to jednak ich część obawia się zbyt
szybkiego wzrostu, by nie stać się następną ofiarą państwowego przeobrażania rynku. W bieżącym
roku motorem wzrostu jest jednoznacznie konsumpcja, GKI podwyższa tutaj swą prognozę z 4% do
4,5%, podczas gdy w przypadku inwestycji zamiast wcześniej zakładanych 8% spodziewa się spadku o
10%. W przyszłym roku w rezultacie rozkręcania się aktywności inwestycyjnej finansowanej ze
środków unijnych, lekkiego ożywienia inwestycji biznesowych i z powodu nieznacznie tylko
spowalniającej dynamiki konsumpcji tempo wzrostu może przyspieszyć do 2,7%, a więc nieco wyżej
niż to wcześniej zakładało GKI. Spożycie krajowe w br. wzrośnie nieco mniej (1,6%) niż dynamika
PKB, natomiast w przyszłym roku zwiększy się o 3,2%. Produkcja przemysłowa brutto w 2016 roku
prawdopodobnie ledwo przekroczy 2%, w 2017 roku natomiast spodziewać się można już dynamiki
rzędu 3,5%. Z powodu niskich wypłat środków unijnych ten rok dla przemysłu budowlanego będzie
już nie do uratowania. Budowa mieszkań rośnie, lecz jej 5% udział w całości produkcji budowlanej
powoduje, że nie jest ona znaczącym elementem. Głównym problemem jest to, że w I połowie roku
inwestycje sektora budżetowego zmalały o połowę. GKI w 2016 roku spodziewa się 20% spadku
produkcji budowlanej. W przyszłym roku znacznie się zwiększą wypłaty unijne, więc w 2017 roku
można spodziewać się nawet 8-10% wzrostu. Z punktu widzenia rolnictwa pogoda w 2016 roku była
sprzyjająca, wartość tego sektora w I połowie roku wzrosła o 10,8% i w całości roku również
spodziewać się można podobnej dynamiki. W 2017 roku po wzroście w 2016 roku kompensującym
spadek z 2015 roku spodziewać się można technicznie stagnacji – czy będą to niewielkie wzrosty, czy
spadki zdecyduje pogoda. Wartość sektora usług w 2016 roku wzrośnie znacznie szybciej od
przeciętnej, prawie o 3,5%, po czym w 2017 roku rosnąć będzie na poziomie średniej. W obu latach
szybciej rosnąć będą usługi biznesowe. Według prognozy GKI węgierski eksport w 2016 roku rosnąć
będzie w tempie identycznym jak import, nieco wolniej (6-7%) niż w poprzednim roku (8,6%), a w
2017 roku 7% dynamika eksportu odstawać będzie o 1% od importu. Liczba zatrudnionych, mimo
obserwowanego w licznych przypadkach braku siły roboczej, w 2016 roku rośnie o 3% dzięki
względnie dobrej koniunkturze w niektórych branżach, pozytywnemu oddziaływaniu wzrostu płac na
osoby dotychczas nieaktywne oraz na część zatrudnionych w ramach programów prac publicznych,
dalszemu wybielaniu się szarej strefy, w wyniku zwiększenia skali zatrudniania w ramach programów
prac publicznych oraz w konsekwencji dalszego dynamicznego wzrostu emigracji zarobkowej. W
poprzedzającym wybory 2017 roku rząd prawdopodobnie będzie próbował doprowadzić do wzrostu
zatrudnienia o dalsze 2%, co uzasadnione jest też lekkim przyspieszeniem wzrostu gospodarczego.
Stopa bezrobocia od połowy 2016 roku obniżyła się do ok. 5% i w 2017 roku będzie się ona
kształtowała na podobnym poziomie. Jest to statystycznie piąty najniższy wynik w Unii Europejskiej,
ale rzeczywista sytuacja jest znacznie gorsza, bo liczba zatrudnionych w programach prac
publicznych jest równa liczbie bezrobotnych (w II kwartale ok. 230 tysięcy), a do tego dochodzi
jeszcze podobnie jak w innych krajach regionu kilkusettysięczna rzesza osób zatrudnionych za
granicą, których węgierskie władze zaliczają do osób zatrudnionych w kraju. Będące problemem w
całym regionie Europy Środkowo-Wschodniej oddziaływanie państw „starej” Unii, które zasysają siłę
roboczą, pojawiło się na Węgrzech nieco później, niż w pozostałych krajach regionu, lecz w
warunkach zastoju gospodarczego ujawniło się gwałtownie. Ponieważ już co najmniej pół miliona
Węgrów pracuje za granicą, brak wykwalifikowanej siły roboczej ogranicza dalsze możliwości wzrostu
gospodarczego. Utrzymanie wykwalifikowanych osób pozostałych w kraju wymusza i w sektorze
prywatnym i w państwowym znaczne podwyżki płac, podczas gdy jednocześnie tylko niewielka część
osób zatrudnionych w ramach programu prac publicznych jest w stanie znaleźć pracę w sektorze
prywatnym. Co więcej, w przypadku prac sezonowych i dorywczych praca w ramach programów
publicznych ma wręcz działanie negatywne. Znaczna część zatrudnionych w programach publicznych
zostaje „zamrożona” w systemie, który coraz bardziej przeszkadza w korzystaniu z rynkowych ofert
pracy. Jakość bankowego portfolio oraz dochodowość sektora się poprawia, lecz do zwiększenia PKB
zdoła się on przyczynić dopiero w przyszłym roku. W tym roku przestanie maleć skumulowana
wartość kredytów przedsiębiorstw, podczas gdy w przypadku gospodarstw spodziewać się można
podobnego trendu tylko w zakresie kredytów na zakup nieruchomości. Całkowita wartość
skumulowana kredytów gospodarstw prawdopodobnie dopiero w 2017 roku dokona zwrotu w
kierunku wzrostu. Przejście na własność węgierskiego kapitału większej połowy sektora bankowego,
w niezbyt przejrzysty sposób zmieniająca się rola państwa i nadzoru bankowego stanowią czynniki
ryzyka. Deficyt obrotów pieniężnych budżetu w wyniku wzrostu dochodów oraz obniżenia się w
porównaniu z poprzednim rokiem wydatków związanych z dopłatami unijnymi jak dotychczas
kształtuje się korzystnie, lecz wiosną 2016 roku rozpoczęły się zmiany pogarszające równowagę.
Modyfikacja budżetu, pojawienie się koniecznych wydatków oraz zapowiedzi uchwalenia jesienią
pakietu stymulującego popyt luzują tegoroczne procesy budżetowe, natomiast podwyższenie
założonego na 2017 rok deficytu budżetowego o 0,7% oraz przeciągający się z poprzedniego roku
wpływ jesiennego pakietu stymulującego luzować będzie przyszłoroczne procesy budżetowe. Na
podstawie powyższych czynników GKI prognozuje na 2016 rok, nieco wyższy od założonych 2%,
deficyt rzędu 2,3%. W przyszłym roku, przedwyborczym, deficyt również będzie odbiegał od
zaplanowanych 2,4% - wyniesie co najmniej 2,5% PKB, ale z pewnością nie osiągnie 3% progu.
Zadłużenie państwa się obniży, tempo redukcji i w 2016 roku, jak i w 2017 roku osiągnie nakazane
przez unijną formułę zadłużenia 0,8%, w wyniku czego po poziomie 75,3% PKB pod koniec 2015 roku,
spodziewać się należy odpowiednio 74,5% PKB oraz 73,7% PKB. W jesiennych miesiącach 2016 roku
powoli rozpocznie się wzrost cen, pod koniec 2016 roku oczekiwać można 1% inflacji, przeciętnie w
całym roku 0,5%, która w 2017 roku podskoczy do 1,5%. Aktualna stopa bazowa na poziomie 0,9%
może pozostać w mocy nawet do końca 2017 roku. Przeciętnie w całości roku GKI oczekuje nieco
mocniejszego (312 HUF/EUR) kursu euro, niż przewidywał wcześniej (315 HUF/EUR), a w 2017 roku
kurs ma oscylować wokół 315 EUR/HUF. Bieżący bilans płatniczy i kapitałowy Węgier od 2009 roku z
roku na rok wykazuje stale rosnącą nadwyżkę, która w 2015 roku osiągnęła 9,5 mld EUR. Poziom ten
w 2016 roku, mimo poprawiającego się bilansu obrotów handlowych, a w konsekwencji
zmniejszającego się napływu środków unijnych, obniży się do 7,7 mld EUR, po czym w 2017 roku
mimo lekkiego spadku nadwyżki zagranicznych obrotów handlowych, w wyniku ponownego
zwiększenia dynamiki wypłat unijnych prawdopodobnie znów znajdzie się powyżej poziomu 8 mld
EUR. W minionych siedmiu latach skumulowana wartość kapitału na Węgrzech - poza
dokapitalizowywaniem sektora bankowego przez banki-matki węgierskich oddziałów – jako
pochodna ruchów międzynarodowych pozostała bez zmian. W bieżącym roku w pierwszych siedmiu
miesiącach napłynęło do kraju 0,8 mld EUR, co wskazuje na zahamowanie wycofywania kapitału (lub
nacjonalizacji). W następnych latach rozwój projektów Mercedesa w Kecskemét może dać lekki
impuls dla dalszego napływu kapitału zagranicznego.
19. Gazociąg BRUA. Podczas wrześniowego posiedzenia ministrów grupy roboczej w Budapeszcie CESEC
(Central Eastern and South-Eastern European Gas Connectivity) podpisano umowę o wartości 179
mln EUR dotyczącą wsparcia budowy bułgarsko-rumuńsko-węgiersko-austriackiego korytarza
gazowego o roboczej nazwie BRUA. Korytarz ma umożliwić od 2019 roku transport 1,75 mld m³ gazu,
a od 2021 roku - 4,4 mld m³ (roczne zapotrzebowanie Węgier, to 8-9 mld m³). W CESEC (powstał w
lutym ub.r. po zatrzymaniu projektu South Stream) uczestniczą: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Grecja,
Rumunia, Słowacja, Słowenia, Węgry, Włochy oraz Komisja Europejska.
20. Nowa strategia w gospodarce. Węgierski minister spraw zagranicznych i handlu Péter Szijjártó
zapowiedział jej ogłoszenie jesienią br. z uwagi na fakt, że „rozwój gospodarki węgierskiej powinien
wejść w nową fazę, następnym celem będzie przyciągnięcie na Węgry branż przemysłowych
napędzanych przez innowacje oraz badania i rozwój”. Podkreślił konieczność wejścia gospodarki
Węgier do „kategorii wyższej wartości dodanej”. Stwierdził, że gospodarka globalna przechodzi
poważne przeobrażenia, w epoce cyfryzacji wiele przedsiębiorstw dokonuje znacznej zmiany
technologii, dlatego też od przyszłego roku węgierski system stymulacji inwestycji zawierać będzie
nowe elementy, których celem będzie przede wszystkim wspieranie zmiany technologii tutejszych
firm, by w nowych warunkach były nadal konkurencyjne i były w stanie zachować miejsca pracy. Od
1 stycznia 2017 roku firmy wspierające mobilność pracowniczą korzystać będą mogły z nowych ulg
podatkowych (bez opodatkowania można będzie np. dotować maksymalnie do 15 HUF/km kosztów
dojazdu pracownika do pracy, a koszty mieszkania pracownika można będzie odliczyć od podstawy
opodatkowania).
21. Planowane ulgi podatkowe dla start-upów. Ministerstwo Gospodarki Narodowej zapowiedziało, że
rząd planuje wesprzeć ulgą podatkową przedsiębiorstwa inwestujące w start-upy, tak by
początkujące firmy innowacyjne uzyskały dostęp do ok. 40-60 mld HUF. W ślad za praktyką
niemiecką podmioty inwestujące w węgierskie start-upy mogłyby otrzymać zwrot CIT w wysokości
25% wartości zainwestowanej – według obliczeń w rezultacie wejścia tego rozwiązania w życie od
stycznia przyszłego roku firmy inwestujące mogłyby otrzymać ok. 10-15 mld HUF. Ulgę podatkową
wykorzystać można byłoby w roku dokonania inwestycji oraz w trzech następujących po nim latach,
w równych częściach, rocznie do wysokości 20 mln HUF. W ramach nowej regulacji dokładnie
określone ma zostać pojęcie start-upu, uprawniające do wykorzystania ulgi podatkowej - do tej
kategorii należałyby firmy działające od co najwyżej trzech lat, o przychodach nieprzekraczających
100 mln HUF, zatrudniające mniej niż 20 osób. Wymogiem miałoby być również nieposiadanie przez
przedsięwzięcie udziałów czy akcji w innych spółkach. Wymogiem dla wykorzystania ulgi podatkowej
miałby być brak zaległości wobec fiskusa, a działalność gospodarcza inwestorów powinna przynosić
zyski w kraju.
22. Dystrybucja środków unijnych cyklu 2014-20. Wg podsekretarza stanu w kancelarii premiera G.
Dányiego w obecnym budżetowym cyklu unijnym wartość współfinansowanych przez UE projektów
osiągnęła już poziom 3 221 mld HUF (dot. tych przetargów, gdzie już zawarto umowy). Jak podał,
system instytucjonalny zdolny jest kwartalnie do zaciągnięcia ok. 1 000 mld HUF nowych
zobowiązań, co oznacza - biorąc pod uwagę, że siedmioletnie ramy dla Węgier to kwota niemal 9 000
mld HUF, że za mniej więcej sześć kwartałów realnym stanie się zakończenie procesu podejmowania
decyzji odnośnie wszystkich środków unijnych przyznanych Węgrom (wybory zaplanowane są na
wiosnę 2018 roku). Dányi uściślił, że nie oznacza to całości wypłat, a jedynie decyzji, a ponieważ
okres trwania większości projektów wynosi od 8 do 52 miesięcy, tak więc pozostanie jeszcze sporo
środków do wypłacenia w latach 2019-20. Aktualnie kwota wszystkich ogłoszonych przetargów
nowego cyklu budżetowego wynosi 5 819 mld HUF, która do końca br. ma podskoczyć do 7 900 mld
HUF (88% siedmioletniej kwoty), tak by do połowy 2017 roku móc rozpisać całą kwotę.
23. Brak siły roboczej realnym problemem na Węgrzech. Według wiceprezesa Krajowego Związku
Pracodawców i Przemysłowców problem braku siły roboczej stał się powszechny zarówno na
poziomie branż, jak i terytorialnie, podczas gdy jeszcze niedawno dotyczył tylko niektórych sektorów
oraz zachodnich regionów kraju. Brak wykwalifikowanej siły roboczej jego zdaniem może się z roku
na rok powiększać – głównie z powodów demograficznych. Zwrócił uwagę jednak na to, że Węgry
posiadają jeszcze wewnętrzne zasoby – osoby zatrudnione w ramach programów prac publicznych
oraz zbyt dużą rzeszę pracowników budżetowych, których można byłoby przekwalifikować na
potrzeby sektora konkurencji.
24. Wg Komisji Europejskiej spadła skala oszustw zw. z VAT. Według raportu KE w ciągu jednego roku
skala oszustw na podatku VAT zmalała o ponad 4% - z 22,24% w 2013 roku do 17,95% w 2014 roku.
To trzeci wynik w Unii Europejskiej. Największą rolę odegrało wprowadzenie wymogu połączenia
online kas fiskalnych w handlu detalicznym z serwerami urzędu skarbowego. Dane za 2015 rok będą
najprawdopodobniej korzystniejsze, bo obowiązek przekazywania danych z kas fiskalnych w czasie
rzeczywistym wprowadzono dopiero we wrześniu 2014 roku. W 2015 roku ruszył też elektroniczny
system kontroli drogowego ruchu towarowego (EKÁER), co także powinno wpłynąć na ograniczenie
skali oszustw podatkowych.
25. Pogorszenie się konkurencyjności Węgier - ranking WEF. W najnowszym rankingu World Economic
Forum Węgry zajęły bardzo daleką, bo aż 69. pozycję. Analitycy wskazują, że w 2001 roku Węgry były
jeszcze na 29. miejscu, a w 2006 roku – na 38., co oznacza dość dynamiczny i niepokojący trend
spadkowy. Główne słabości Węgier znajdują się w systemie instytucjonalnym i zdolności do
innowacji, są także problemy z infrastrukturą oraz rynkiem finansowym. Spośród dwunastu
badanych wskaźników (zaplecze instytucjonalne, infrastruktura, środowisko makro, służba zdrowia i
edukacja podstawowa, szkolnictwo wyższe i zawodowe, wydajność rynku towarowego, wydajność
rynku siły roboczej, rozwój rynku pieniężno-kapitałowego, zaplecze technologiczne, rozmiar rynku,
kompleksowość biznesowo-gospodarcza, innowacje) wśród krajów regionu (Bułgaria, Czechy,
Chorwacja, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia) Węgry były najsłabsze w czterech kategoriach:
zaplecze instytucjonalne, szkolnictwo wyższe i zawodowe, zaplecze technologiczne, kompleksowość
biznesowo-gospodarcza. W wyniku komentarzy po opublikowaniu rankingu minister gospodarki
Mihály Varga zapowiedział, że przedstawi rządowi propozycję utworzenia Rady Konkurencyjności,
mającej się składać z przedstawicieli sfery biznesu, edukacji i administracji.
26. Rząd będzie dotował zakup samochodów elektrycznych. Resort gospodarki zapowiedział, że w
bieżącym roku przeznaczy 2 mld HUF (ok. 28 mln zł) – a w przyszłym roku już 3 mld HUF (ok. 42 mln
zł) – na dotowanie zakupu samochodów osobowych oraz mniejszych pojazdów użytkowych o
napędzie elektrycznym. Do otrzymania dotacji uprawnione miałyby być osoby fizyczne, prawne,
przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, samorządy lokalne i zawodowe oraz jednostki budżetowe.
Szeroki będzie też zakres konstrukcji finansowania – obok zakupu dotacją objąć też można będzie
różnego rodzaju umowy leasingowe. Rząd zamierza sfinansować 21% ceny sprzedaży brutto (tj.
wartość VAT, którego stawka wynosi 27%, co stanowi 21,26% ceny brutto), do wysokości maksimum
1,5 mln HUF (ok. 21 tys. zł). Dotacja udzielana będzie na zakup tylko nowych pojazdów, nie droższych
niż w sumie 15 mln HUF (ok. 210 tys. zł), co wyklucza pojazdy z najwyższej półki np. marki Tesla. Do
konkursu o przyznanie dotacji przystąpić można już od końca października (szczegóły na stronie emobi.hu). Według obliczeń analityków, zważywszy że w ubiegłym roku sprzedano na Węgrzech ok.
95 tys. pojazdów, a w pierwszych ośmiu miesiącach br. wzrost sprzedaży wyniósł 26,1%, spodziewać
się można zakupu w sumie 120 tys. pojazdów oraz biorąc pod uwagę wysokość dotacji
przeznaczonych na bieżący i przyszły rok w ramach nowego programu w br. z dotacją może zostać
zakupione ok. 1350 pojazdów, a w przyszłym roku ok. 2000. Równolegle w ramach programu
wspierania elektromobilności im. Ányosa Jedlika trwa też program dla węgierskich samorządów
lokalnych, którego celem jest poszerzenie krajowej sieci stacji napełniania baterii pojazdów
elektrycznych, na co rząd przeznaczył do końca br. 1,25 mld HUF (ok. 17,5 mln zł). O jednorazową
bezzwrotną dotację ubiegać się może każdy samorząd z liczbą mieszkańców przekraczającą 15 tys.,
jeżeli inwestycję zamierza przedsięwziąć na nieruchomości stanowiącej własność komunalną. Z
dotacji samorządy zainstalować mogą 2x11kW (1,38 mln HUF) i 2x22 kW (2,47 mln HUF) kolumny
szybkiego ładowania oraz kolumnę błyskawicznego ładowania 42 kW (3,2 mln HUF). Według obliczeń
resortu gospodarki w kraju może dojść do instalacji ok. 500 stacji.
27. Walka z nielegalnymi grami hazardowymi. Parlament uchwalił nowelizację dotychczasowych
przepisów o grach hazardowych online. Projekt, który złożyło Ministerstwo Gospodarki Narodowej,
znacznie rozszerza uprawnienia węgierskich władz. Po uchwaleniu obecnej nowelizacji powstaje
możliwość tzw. blokowania finansowego danej strony internetowej, co oznaczać będzie, że przelewy
graczy nie docierałyby na konto firmy oferującej nielegalne hazardowe gry internetowe, gdyż
usługodawca (operator) finansowy nie wykonywałby zleceń graczy. Ponadto w celu likwidacji
nielegalnego rynku nowymi przepisami drastycznie podwyższono też niektóre grzywny. Ministerstwo
argumentowało, że zagraniczni organizatorzy gier hazardowych online nie płacą podatków do
węgierskiego budżetu od swych dochodów uzyskiwanych z Węgier, w wyniku czego powodują
rocznie straty dla węgierskiego budżetu rzędu 10-20 mld HUF. Organizatorzy nie współuczestniczą
też w kosztach leczenia osób uzależnionych od gier i są nieosiągalni dla węgierskiego nadzoru nad
grami hazardowymi i losowymi oraz dla władz zajmujących się walką z praniem brudnych pieniędzy.
Na podstawie obowiązujących wcześniej przepisów przeciwko ponad 350 stronom internetowym
urząd podatkowy wydał prawomocną decyzję blokującą.
28. Zawieszenie przetargu na autobusowe usługi przewozowe podczas remontu metra w Budapeszcie.
Komisja ds. Zamówień Publicznych zawiesiła trwający przetarg ogłoszony przez miasto Budapeszt na
świadczenie autobusowych usług przewozowych w czasie planowanego remontu linii metra M3 w
węgierskiej stolicy. Przyczyną zawieszenia są zarzuty ministra rozwoju narodowego Miklósa Sesztáka
dotyczące warunków przetargu ustalonych przez Budapeszt – m.in. wymaganych terminów dostaw –
które sprawiają, że państwowa firma Volánbusz ma mniejsze szanse na zwycięstwo w przetargu.
Volánbusz zamawia autobusy w węgierskiej montowni Mabi-Busz (marka Modulo).
29. Chiny kupią wybrane węgierskie art. rolno-spożywcze. Minister rolnictwa S. Fazekas oraz Z.
Qinrong, przedstawiciel choińskiego AQSIQ podpisali trzy porozumienia, umożliwiające eksport
węgierskiego mleka i żywych koni do Chin. Pierwszym z nich jest oświadczenie ws. bezpieczeństwa
żywności, w którym węgierski system urzędowego nadzoru został uznany za odpowiedni, a pozostałe
dwa to postępowania ws. eksportu produktów mlecznych i żywych koni. Wg ministra podpisane
porozumienia pozytywnie wpłyną na wielkość węgierskiego eksportu art. rolno-spożywczych do Chin
(w zeszłym roku eksport wyniósł 46 mln EUR przy 8 mld EUR łącznego eksportu produktów rolnospożywczych).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
Wzrost PKB (%)
Produkcja przemysłowa (%)
Inflacja (%)
Bezrobocie (%)
2009
-6,3
-17,7
4,2
10,0
2010
1,2
10,5
4,9
11,2
2011
1,7
5,4
3,9
10,9
2012
-1,7
-1,7
5,7
10,9
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH), r/r
Opr.: Wydział Polityczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie
2013
1,5
1,4
1,7
10,2
2014
3,5
7,6
-0,2
7,1
2015
2,9
7,5
-0,1
6,8
2016
2,6 (II kw.)
-4,7 (VII)
-0,1 (VIII)
4,9 (VI-VIII)