I`iio I 80,4.

/ I ' i i o I 80,4.
o
o
Wydaimie III zmkelome
B 375915
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE
15
Rozdział 1
POLSKI SYSTEM BANKOWY
1.1.
1.1.1.
1.1.2.
1.1.3.
1.1.4.
1.2.
1.2.1.
1.2.2.
1.2.3.
1.2.4.
1.3.
1.3.1.
1.3.2.
1.3.3.
1.3.4.
1.4.
1.4.1.
1.4.2.
1.4.3.
1.4.4.
1.5.
1.5.1.
1.5.2.
System bankowy jako cząść systemu
finansowego
Instytucje finansowe i ich rola w gospodarce
Kapitały instytucji finansowych
Zależność instytucji finansowych od zaufania publicznego
Konkurencja i współpraca między instytucjami finansowymi
Obecny polski system bankowy
Ewolucja polskiego systemu bankowego
Nowe podstawy prawne polskiego systemu bankowego
Obecny kształt polskiego systemu bankowego
Typy banków
Nadzór bankowy
Skład i organizacja Komisji Nadzoru Finansowego
Nadzór a bezpieczeństwo depozytów
Reglamentacja działalności banków przez Komisję Nadzoru Finansowego
Postępowanie w przypadku trudnej sytuacji banku
Narodowy Bank Polski
Historia Narodowego Banku Polskiego
Organizacja i podstawowe zadania NBP
Kredyty NBP i polityka stóp procentowych
Emisja papierów wartościowych i operacje otwartego rynku
Banki komercyjne w polskim systemie bankowym
Zysk jako cel działania banku
Liczba banków komercyjnych
17
18
19
20
21
23
25
25
27
28
29
31
31
32
33
35
37
37
38
39
41
42
42
44
SPIS TREŚCI
1.5.3.
1.5.4.
1.6.
1.6.1.
1.6.2.
1.6.3.
1.7.
1.8.
1.8.1.
1.8.2.
1.8.3.
1.8.4.
1.9.
1.9.1.
1.9.2.
1.9.3.
Zróżnicowanie banków komercyjnych
Struktura własności banków
Banki spółdzielcze
Cel działania banków spółdzielczych
Najnowsza historia banków spółdzielczych
Zasady działania banków spółdzielczych
Kasy oszcządnościowo-kredytowe
Instytucje i przedsiębiorstwa wspierające polski system bankowy
Związek Banków Polskich
Krajowa Izba Rozliczeniowa
Biuro Informacji Kredytowej
Bankowy Fundusz Gwarancyjny
Polski system bankowy a Unia Europejska
Standardy prawne Unii Europejskiej
Proces dostosowania polskiego prawa bankowego do standardów Unii
Problem dostosowania polskich banków do walki konkurencyjnej
w ramach Unii
45
46
50
50
51
54
55
56
56
57
57
58
58
59
61
62
Rozdział 2
PRZEDSIĘBIORSTWO BANKOWE
2.1.
2.1.1.
2.1.2.
2.1.3.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.
2.2.3.
2.2.4.
2.3.
2.3.1.
2.3.2.
2.3.3.
2.3.4.
2.3.5.
2.4.
2.4.1.
2.4.2.
2.4.3.
2.5.
Bank jako specyficzna forma przedsiębiorstwa
Specyfika banku w dziedzinie prawa i księgowości
Czynności bankowe
Outsourcing bankowy — przenoszenie czynności bankowych poza
bank
Organy kierownicze banku
Najważniejsze organy kierownicze
Walne zgromadzenie akcjonariuszy
Rada nadzorcza banku
Zarząd
'
Centrala i sieć terenowa banku
Funkcje zarządcze centrali banku
Dochodowe funkcje centrali banku
Planowanie rozwoju
Sieć placówek terenowych
Placówki partnerskie
Pracownicy banku
Polityka kadrowa
Wielkość zatrudnienia
=. .
Zmiana struktury zatrudnienia
Operacje i produkty bankowe
64
65
65
66
67
69
69
70
72
73
75
75
76
77
78
80
81
81
82
83
84
SPIS TREŚCI
2.5.1.
2.5.2.
2.6.
2.6.1.
2.6.2.
2.6.3.
2.7.
2.7.1.
2.7.2.
2.7.3.
Operacje bankowe
Produkty bankowe
Marketing bankowy
Podstawy strategii marketingowych
Program marketingowy
Wizerunek banku
Bankowe grupy kapitałowe
Korzyści z utworzenia bankowej grupy kapitałowej
Przedsiębiorstwa wchodzące w skład grup kapitałowych
Obecny kształt bankowych grup kapitałowych
85
86
88
88
88
90
91
91
92
94
Rozdział 3
POLITYKA AKTYWÓW
I PASYWÓW BANKU
3.1.
3.1.1.
3.1.2.
3.1.3.
3.1.4.
3.2.
3.2.1.
3.2.2.
3.3.
3.3.1.
3.3.2.
3.3.3.
3.3.4.
3.3.5.
3.4.
3.4.1.
3.4.2.
3.5.
3.5.1.
3.5.2.
3.5.3.
3.5.4.
3.6.
3.6.1.
3.6.2.
3.6.3.
3.6.4.
Bilans banku
Bilanse opracowywane przez banki
Pasywa banków
<
Aktywa banków
Układ bilansu
Kreacja pieniądza i koncentracja kapitałów przez bank
Kreacja pieniądza przez bank
Koncentracja kapitałów
Transformacja pieniądza w czasie
Proces transformacji pieniądza w czasie
Złota reguła bankowa
Reguła osadu we wkładach
Cykle depozytowe
Bankowa polityka zwiększania stabilności lokat
Struktura stóp procentowych i dochodowość operacji bankowych
Opłacalność wzrostu napływu pieniądza
Średni koszt pozyskania pieniądza przez bank
Zysk banku i jego osiąganie
Wynik na podstawowych operacjach bankowych
Obliczanie zysku netto
Ocena sytuacji banku
Wskaźniki ROA, ROE i analiza Du Ponta
Zysk, płynność i ryzyko
Najważniejsze typy ryzyka banku
Ryzyko utraty płynności
Współzależność między zyskiem, ryzykiem i płynnością
Sekurytyzacja aktywów
96
96
96
97
99
100
101
101
101
102
102
104
104
105
106
108
108
108
110
110
111
113
113
115
115
116
119
120
8
SPIS TREŚCI
Rozdział 4
KAPITAŁY WŁASNE BANKU
4.1.
4.1.1.
4.1.2.
4.2.
4.2.1.
4.2.2.
4.2.3.
4.2.4.
4.3.
4.4.
Skład i wielkość kapitałów własnych
Podział kapitałów własnych
Udział kapitałów własnych w pasywach
Rola i funkcje kapitałów własnych banków
Funkcja finansowa kapitałów własnych
Kapitały własne jako zabezpieczenie depozytów
Kapitały własne a normy ostrożnościowe
Włączanie zysków do kapitałów własnych
Kapitał akcyjny banku
Kapitały zapasowe i rezerwowe
122
122
122
124
126
126
127
128
129
130
131
Rozdział 5
KAPITAŁY OBCE
WYKORZYSTYWANE PRZEZ BANK
5.1.
5.2.
5.2.1.
5.2.2.
5.2.3.
5.2.4.
5.3.
5.3.1.
5.3.2.
5.3.3.
5.3.4.
5.4.
5.4.1.
5.4.2.
5.4.3.
5.4.4.
5.4.5.
5.4.6.
5.5.
5.5.1.
5.5.2.
5.6.
5.6.1.
Rola kapitałów obcych w banku
Depozyty klientów
:
Udział depozytów w finansowaniu działalności banku
Znaczenie depozytów gospodarstw domowych dla banków
Rachunki depozytowe
Typy rachunków depozytowych
Lokaty bieżące
Charakterystyka lokat bieżących
Oprocentowanie rachunków bieżących
Rachunki bieżące jako źródło „taniego pieniądza"
Rezerwy obowiązkowe i podatki od depozytów bieżących . . . . . .
Depozyty terminowe
Cechy charakterystyczne depozytów terminowych
Oprocentowanie depozytów terminowych
Kapitalizacja odsetek
Lokaty strukturyzowane
Depozyty oszczędnościowe
Rezerwa obowiązkowa i podatki od depozytów terminowych . . . .
Depozyty walutowe
Oprocentowanie depozytów walutowych
Dochodowość depozytów walutowych
Lokaty międzybankowe bierne
Podstawowe funkcje lokat międzybankowych
133
133
134
134.
134
135
137
138
138
140
141
142
142
142
143
144
145
146
146
146
147
148
149
149
SPIS TREŚCI
5.6.2.
5.6.3.
5.7.
5.7.1.
5.7.2.
5.7.3.
5.7.4.
5.8.
5.8.1.
5.8.2.
Mechanizm lokat międzybankowych
Korzyści z pozyskiwania lokat międzybankowych
Emisja papierów wartościowych dłużnych przez bank
Bankowe papiery wartościowe dłużne
Bony bankowe
Obligacje bankowe
Certyfikaty depozytowe
Ryzyko stopy procentowej
>
Ryzyko stopy procentowej przy operacjach pasywnych
Ryzyko przy operacjach aktywnych
150
151
152
152
153
154
154
155
156
156
Rozdział 6
AKTYWA BANKOWE
6.1.
6.2.
6.2.1.
6.2.2.
6.2.3.
6.3.
6.3.1.
6.3.2.
6.4.
6.4.1.
6.4.2.
6.4.3.
6.4.4.
6.4.5.
6.5.
6.5.1.
6.5.2.
6.5.3.
Skład aktywów
Aktywa pracujące i niepracujące
Podział aktywów banków i przedsiębiorstw produkcyjnych
Aktywa niepracujące
Aktywa pracujące
Kredyty i ich znaczenie dla gospodarki banku
Kredyty — najważniejszy składnik aktywów
Wskaźniki roli kredytów
Bankowe inwestycje w papiery wartościowe
Najważniejsze typy papierów wartościowych
Inwestycje w bony skarbowe
Płynność i koszty obrotu papierami skarbowymi
Marża zysku na papierach wartościowych
Bankowe inwestycje w akcje przedsiębiorstw
Inne operacje aktywne
Lokaty międzybankowe czynne
Bankowy obrót wekslowy
Faktoring
158
158
159
159
161
162
163
163
164
166
166
167
168
169
170
171
171
172
174
Rozdział 7
UDZIELANIE I SPŁATA KREDYTÓW
7.1.
7.1.1.
7.1.2.
7.1.3.
7.2.
Prawne podstawy działalności kredytowej
Kredyt a pożyczka
Umowa kredytowa
Kredyt bez umowy
Ryzyko kredytowe
176
176
176
177
179
180
10
7.2.1.
7.2.2.
7.3.
7.3.1.
7.3.2.
7.3.3.
7.3.4.
7.3.5.
7.3.6.
7.3.7.
7.3.8.
7.4.
7.4.1.
7.4.2.
7.4.3.
7.4.4.
7.4.5.
7.5.
7.5.1.
7.5.2.
7.5.3.
7.5.4.
7.5.5.
7.5.6.
7.6.
7.6.1.
7.6.2.
7.6.3.
7.6.4.
7.7.
7.7.1.
7.7.2.
7.7.3.
7.8.
7.8.1.
7.8.2.
7.8.3.
7.9.
7.9.1.
7.9.2.
7.10.
SPIS TREŚCI
Czynniki zwiększające ryzyko
180
Inflacja a ryzyko kredytowe
182
Procedury kredytowe
183
Selekcja klientów dzięki procedurom kredytowym
183
Segmentacja klientów
184
Charakterystyka procedur kredytowych
185
Dokumentacja kredytowa klienta
187
Zdolność kredytowa
\
190
Weryfikacja dokumentacji kredytowej
190
Analiza wskaźnikowa i credit-scoring
193
Decyzja kredytowa i monitoring kredytu
195
Zabezpieczenia kredytów
196
Typy zabezpieczeń
196
Zabezpieczenia osobiste, weksel własny in blanco, poręczenia i gwarancje
198
Zabezpieczenia rzeczowe, przewłaszczenie, zastaw i hipoteka . . . . 200
Ubezpieczenie kredytu i cesja polisy ubezpieczeniowej
203
Problem realnej wartości zabezpieczeń
203
Koszt kredytu, oprocentowanie i prowizja
-206
Minimalny i maksymalny koszt kredytu
206
Oprocentowanie kredytu
207
Prowizja kredytowa
210
Inne koszty kredytu
211
Zasady obliczania marży kredytowej
212
Podatki a koszt kredytu
214
Zasady spłaty kredytu
214
Rozkład spłat i plan spłat
214
Wpływ karencji rat kredytowych na koszt kredytu
215
Wpływ typu rat kredytowych na koszt kredytu
219
Kredyt refinansowy i konsolidacyjny
220
Kredyty w sytuacji nieregularnej (złe kredyty)
220
Wielkość złych kredytów
220
Konsekwencje niespłacenia kredytu dla kredytobiorcy i dla banku . . . 222
Ogólne zasady postępowania banku przy złych kredytach
224
Windykacja kredytów
225
Polubowne przejmowanie zabezpieczeń
225
Bankowy tytuł egzekucyjny i egzekucja komornicza
226
Rezultaty windykacji dla banku
227
Restrukturyzacja kredytów
228
Umowy restrukturyzacyjne
-.
228
Rezultaty restrukturyzacji kredytów
229
Sprzedaż należności kredytowych, sekurytyzacja
230
SPIS TREŚCI
11
Rozdział 8
RODZAJE KREDYTÓW
8.1. Polityka portfela kredytowego
8.2. Podstawowe typy kredytów
8.2.1. Podział kredytów ze względu na okres kredytowania
8.2.2. Kredyty złotowe i walutowe
8.2.3. Kredyty gotówkowe i bezgotówkowe . . . v-. ..._
8.2.4. Kredyty w rachunku bieżącym i w rachunku kredytowym
8.2.5. Kredyty komercyjne i preferencyjne
8.2.6. Podział kredytów ze względu na ich przeznaczenie
8.3. Kredyty gospodarcze
8.3.1. Kredyty obrotowe
8.3.2. Kredyty inwestycyjne
8.3.3. Kredyty pomostowe
8.3.4. Kredyty w rachunku bieżącym dla przedsiębiorstw
8.4. Kredyty dla ludności
8.4.1. Wzrost znaczenia kredytów dla.ludności
8.4.2. Prawne zasady udzielania kredytów konsumpcyjnych
8.4.3. Kredyty ratalne
8.4.4. Kredyty samochodowe
8.4.5. Kredyty w rachunku bieżącym dla ludności
8.4.6. Kredyty gotówkowe
8.4.7. Kredyty lombardowe
8.5. Kredyty budowlano-mieszkaniowe
8.5.1. Charakterystyka kredytów budowlano-mieszkaniowych
8.5.2. Kredyty budowlane
8.5.3. Kredyty mieszkaniowe
8.6. Kredyty preferencyjne
8.6.1. Mechanizm kredytu preferencyjnego
8.6.2. Ekonomiczne znaczenie kredytów preferencyjnych
8.7. Funkcje kredytowe kart płatniczych
8.8. Zmiana struktury kredytów
8.8.1. Rola kredytów gospodarczych
8.8.2. Kredyty dla małych i średnich przedsiębiorstw
231
231
232
232
233
234
235
235
235
236
237
238
240
241
244
244
245
246
247
248
249
249
250
250
251
253
256
256
258
259
260
260
260
Rozdział 9
OPERACJE R O Z L I C Z E N I O W E
9.1. Cechy charakterystyczne operacji pośredniczących
9.2. Rozliczenia gotówkowe i bezgotówkowe
9.2.1. Charakterystyka operacji rozliczeniowych
262
262
263
263
12
SPIS TREŚCI
9.2.2.
9.2.3.
9.3.
9.3.1.
9.3.2.
9.3.3.
9.3.4.
9.4.
9.4.1.
9.4.2.
9.4.3.
9.4.4.
9.5.
9.5.1.
9.5.2.
9.6.
9.6.1.
9.6.2.
Rozliczenia gotówkowe
264
Rozliczenia bezgotówkowe
264
Rozliczenia krajowe
265
Polecenie przelewu
265
Polecenie zapłaty
266
Rola Krajowej Izby Rozliczeniowej w rozliczeniach międzybankowych 267
Rozliczenia finansowe między bankami
268
Transfery zagraniczne
269
Operacje zagraniczne
269
Polecenie wypłaty
270
Banki-korespondenci
271
SWIFT
272
Operacje akredytywy i inkasa dokumentowego
273
Mechanizm akredytywy dokumentowej
273
Inkaso dokumentowe
274
Czeki i karty płatnicze jako instrumenty rozliczeniowe
275
Charakterystyka i typy czeków
275
Karty płatnicze . . .
276
Rozdział 10
POŚREDNICTWO BANKÓW
W OBROCIE PAPIERAMI W A R T O Ś C I O W Y M I . . . . 279
10.1.
10.1.1.
10.1.2.
10.1.3.
10.2.
10.3.
10.4.
10.4.1.
10.4.2.
10.4.3.
10.5.
10.5.1.
10.5.2.
Bankowe operacje papierami wartościowymi
Bankowość inwestycyjna
Typy papierów wartościowych
Cena i oprocentowanie papierów dłużnych
Pośrednictwo banków w sprzedaży papierów skarbowych . . . .
Zarządzanie portfelem papierów wartościowych klienta . . . . .
Pośrednictwo w emisji papierów wartościowych dłużnych przedsiębiorstw i gmin
Rozwój emisji papierów dłużnych przedsiębiorstw
Korzyści emitenta i straty systemu bankowego
Korzyści banku-subemitenta
Pośrednictwo w emisji akcji przedsiębiorstw
Rola subemitenta akcji
Gwarancje sukcesu emisji
279
279
280
281
281
283
285
285
286
287
288
288
289
Rozdział 1 1
I N N E O P E R A C J E P O Ś R E D N I C Z Ą C E B A N K Ó W . . . . 291
11.1.
Gwarancje bankowe
291
SPIS TREŚCI
11.1.1.
11.1.2.
11.1.3.
11.1.4.
11.1.5.
11.2.
11.2.1.
11.2.2.
11.3.
11.4.
11.4.1.
11.4.2.
11.4.3.
11.4.4.
13
Mechanizm gwarancji
Typy gwarancji
Gwarancje kredytowe
Gwarancje zabezpieczające zapłatę za towary i usługi
Gwarancje przetargowe (wadialne)
Operacje walutowe
Różnice kursowe
Ryzyko kursowe
Operacje kasowo-skarbcowe
Operacje bankowe związane z instrumentami pochodnymi
Podstawowe typy transakcji pochodnych
Transakcje terminowe
Transakcje opcyjne
Warranty
291
293
293
294
294
295
295
296
297
. . . 298
299
300
300
301
Rozdział 1 2
NOWE TECHNOLOGIE
A PRACA BANKÓW
12.1.
12.1.1.
12.1.2.
12.2.
12.2.1.
12.2.2.
12.2.3.
12.3.
12.3.1.
12.3.2.
12.3.3.
12.3.4.
12.4.
303
Problemy związane z rewolucją informatyczną
Trudności i zagrożenia związane z informatyzacją banków
Podpis elektroniczny
Informatyka a organizacja pracy w banku
Przyspieszenie obiegu informacji w banku
Informatyka w bankowej sprawozdawczości i kontroli
Funkcje komputerów
Bankowość poza bankiem
Bankomaty i karty płatnicze
Home banking
Bankowość internetowa
Operacje bankowe wykonywane za pomocą telefonu komórkowego
Wirtualne banki
LITERATURA
;
303
303
304
305
305
306
306
307
307
308
309
311
312
314