ską, Kraków 1997. S. Zajączkowski, Podbój Prus i ich kolonizacja

Transkrypt

http://grzbiet.pl/ksiazki/ilustrowana-historia-wojen-i-bitew-polskich
Przykładowy rozdział książki: Ilustrowana historia wojen i bitew polskich
J. Wyrozumski, Królowa Jadwiga. Między epoką piastowską a jagielloń
ską, Kraków 1997.
S. Zajączkowski, Podbój Prus i ich kolonizacja przez Krzyżaków, w: Dzieje
Prus Wschodnich, Toruń 1935.
S. Zajączkowski, Pafska a Zakon Krzyżacki w ostatnich latach Władysława
Łokietka, Warszawa 1929.
S. Zakrzewski, Bolesław Chrobry Wielki, Lwów 1925.
I. Zarębski (red.), Dzieje Małopolski w tysiącleciu, Kraków 1966.
W. Zatorski, Pierwszy najazd Mongołów na Polskę w roku 1240-1241,
Przegląd Historyczno-Wojskowy, 1937,9.
Z. Zielonka, Henryk Prawy, Katowice 1982.
B. Zientara, Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 2005.
B. Zientara, Mieszko III i jego czasy, Warszawa 2005.
B. Zientara, Sprawy pruskie w polityce Henryka Brodatego, ,,Zapiski Histo
ryczne", 41, 1976.
B. Zientara, Polityczne i kościelne związki Pomorza z Polską za Boleslcrn:a
Krzywoustego, "Przegląd Historyczny", 61, 1970.
L. Zygner, Grunwald, w: M Derwich (red.), Polska. Dzieje CJWi!izacji
i narodu, Warszawa 2003.
P. Żmudzki, Studium podzielonego królestwa. Książę Leszek Czarn_v. War
szawa 2004.
S. Żółkiewski, Początek i progres wojny moskiewskiej. Warszawa 1966.
Z. Żygulski, Bitwa pod Orszą, w: Monarchia Jagiellonów. Warszawa
2003.
Z. Żygulski, Hetmani Rzeczypospolitej, Kraków 1994.
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Wojna domowa z seniorem zakończona najazdem cesarza Konrada III
(1142-1146) .........................................................................................................
Walki polsko-ruskie ( 1139-1145) .......................................................................
Wyprawy cesarza Fryderyka l Barbarossy ( 1157 i 1173) ...................................
Walki z Prusami ( 1146-1147, 1163, 1166) ..........................................................
Wojna pomorsko-duńska ( 1173) .........................................................................
Walki polsko-ruskie ( 1180-1190) .. ...... .. .............. ...... .. ... .. .......... .... .... .. .. ............
Wojna pomorsko-duńska ( 1184-1186) ................................................................
Walki polsko-pruskie (1186, I 192-1193, 1194) ..................................................
Walki polsko-ruskie ( 1187-1189) .......................................................................
Wojna domowa ( 1195) .. ... .. ... ... ... .. .. .. .. .. ... ... ..... ... .. ... ... .. ... ............ ............. ... .. .....
Interwencja na Rusi Halickiej ( 1198-1199) ........................................................
WIEK XIII ..............................................................................................................
Walki polsko-ruskie (1205-1206) .......................................................................
Pierwsza wojna lubuska (1209-1211) .................................................................
Interwencja duńska na Pomorzu ( 1210-1211) ....................................................
Śląskawojnadomowa(1213) .............................................................................
Wojna polsko-węgierska o wpływy w Haliczu ( 1214-1218) ..............................
Walki mazowiecko-pruskie ( 1217-1235) ............................................................
Druga wojna lubuska (1225-1230) .....................................................................
Wojna mazowiecko-śląska (1228) .......................................................................
Wojna śląsko-wielkopolska ( 1233-123 7) ...........................................................
Pierwsze walki krzyżacko-pruskie ( 1234-1240) .. .... ... .... .. ... .................... .... ... ...
Wojny pomorsko-krzyżackie ( 1236-1248) .........................................................
Walki mazowiecko-ruskie ( 1236-123 7) ..............................................................
Pierwsze wojny mazowiecko-krzyżackie ( 1240-1257) ......................................
Pierwszy najazd mongolski w latach 1240-1241 ................................................
Wojna małopolsko-mazowiecko-ruska ( 1243-1245) ..........................................
Wojna małopolsko-mazowiecka ( 1246) ..............................................................
Trzecia wojna lubuska ( 1238-1239) ........ ...........................................................
Walki prusko-mazowieckie ( 1243-1244) ............................................................
Czwarta wojna łubuska i utrata Lubusza ( 1248-1255) .......................................
Wojny śląskie ( 1248-1253) .................................................................................
Wojna polsko-czeska ( 1249-1253) ............................................................. ........
Pierwszy okres wojen brandenbursko-prusko-wielkopolskich
(1251-1260) ........................................................................................................
Wojna pomorsko-krzyżacka o Zantyr ( 1253) ...... ......................................... ..... ..
Wojny mazowiecko-rusko-jaćwieskie ( 1254-1257) ...........................................
Wojna o kasztelanię lądzką ( 1259) ......................................................................
Drugi najazd mongolski ( 1259-1260) .................................................................
Walki litewsko-mazowieckie ( 1260-1278) .........................................................
Wojny małopolsko-ruskie o Lubelszczyznę ( 1264-126 7) ..................................
Drugi okres wojen brandenbursko-pomorsko-wielkopolskich ( 1266-1278) ......
Wojna śląsko-małopolska ( 1271-1274) ..............................................................
33
34
34
35
35
37
39
39
40
40
41
43
43
43
44
45
45
45
47
47
4i
48
49
51
51
52
57
57
58
58
58
59
5ll
60
60
60
ól
ól
64
65
65
67
458
SPIS TREŚCI
5
Wojny Mieszka l z Rusią Kijowską (950-981) ................................................... 5
Wojna Mieszka l z Wieletarni (963-970) ............................................................ 5
Wyprawa Sasów na Polskę (972) ........................................................................ 7
Wyprawa cesarza Ottona II przeciwko Mieszkowi I (979) ................................. 8
Wojny z wikingami (980-988) ............................................................................ 9
Wojna polsko-czeska (985-990) ......................................................................... 9
Walki polsko-połabskie (983-997) ...................................................................... lO
\VIEK X..................................................................................................................
WIEKXI ................................................................................................................. II
Pierwsza wojna Bolesława I z cesarzem Henrykiem II (l 002-1 O13) .................
Druga wojna Bolesława l z cesarzem Henrykiem II (1007-1013) .....................
Trzecia wojna Bolesława l Chrobrego z cesarzem Henrykiem II Świętym
(l o15-1 o18) ............... ...... ... .. .. ...... .. .. .. .. .. .. .. .... .... .. .. .. .. ...... .. .. ... .. ...... .......... .........
WyprawanaRuś(l017-1022) ............................................................................
Wojna polsko-niemiecka (l 028-1031) i polsko-ruska ( 1030-1031) ..................
Czeskie i pomorskie uderzenie na Polskę (1038) ................................................
Wojna Kazimierza I Odnowiciela z Miecławem (1047) .....................................
Wojna polsko-czeska (l 047-1 050) .....................................................................
Wojna polsko-czeska i polsko-pomorska (l 059) ................................................
Wojna polsko-węgierska (l 060) ..........................................................................
Walki polsko-pomorskie (l 063-1064) ................................................................
Polskie interwencje na Rusi (l 068-1069 i l 076--1 077) ......................................
Wojny polsko-czeskie (l 070-1 080) ....................................................................
Interwencja polska na Węgrzech (l 077) .............................................................
Wojna polsko-pomorska (l 090-1092) ................................................................
Wojna domowa (l 093-111 O) ...............................................................................
Ił
12
13
15
17
18
18
19
20
20
20
20
21
21
21
22
WIEKXII ............................................................................................................... 25
Pierwszy etap wojen Bolesława III Krzywoustego z Pomorzanami
(1102-1109) .........................................................................................................
Walki Bolesława III Krzywoustego z Prusami (Ił 07-1115) ..............................
Walki polsko-czeskie (1108-1110) ......................................................................
Wojna Bolesława lii Krzywoustego z cesarzem Henrykiem V (Ił 09) ...............
Druga faza wojen Bolesława III Krzywoustego z Pomorzanami
(1112-1117) .........................................................................................................
Trzecia faza walk Bolesława III Krzywoustego z Pomorzanami
( 1119-1129) .... .. .. .... .. .. .. .. ... .. .. .. .. .. ..... .. ..... .. .... .. ...... .. .. .. .. .... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .... .. .... .. ..
Walki polsko-ruskie 1120-1126 .. .. .. .... .. .... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .... ..
Wojna Bolesława III Krzywoustego z koalicją węgiersko-czeską
(1132-1134) .........................................................................................................
Walki polsko-ruskie ( 1135-113 7) ... ............................... .....................................
25
26
27
28
29
30
31
32
32
457
WIEKXV ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooOOooOOOOoooo·•oo•ooooooooooooooo•····oooooooooooooOOoooo.J09
Wojna litewsko-krzyżacka w latach 1401-1404 00 oooo 00 0000 000000000000 00 0000 00 0000000000 00 00 000 l 09
Pierwsza wojna moskiewska Witolda (1404-1406) oooooooooo,oooooooooooooooooooooooooooooooo.I09
Druga wojna moskiewska Witolda ( 1407) oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo l 1O
Trzecia wojna moskiewska Witolda (l 408) 00 oooooooooooo 00 00 00 00 0000 000000 00 0000000000 0000 000000 00 l 10
Wielka wojna ( 1409-1411) oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo. III
Wojna polsko-krzyżacka, tzw. głodowa (1414) ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooll4
Wielki najazd tatarski i zniszczenie Kijowa ( 1416) OOOOOOoooooooooooooooooooooooooooooooooooooo l l 5
Łupieżcze wyprawy Tatarów (1421-1424) ooooooooooooooooooooooooooooooooOOooooooooooooooooooooooo l 15
Wojna polsko-krzyżacka, tzw. go lubska ( 1422) oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo 115
Wojna z Pskowem i Nowogrodem (1426-1428) oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo.JJ6
Wojna ze Świdrygiełłą, tzw. łucka ( 143 l) OOOOooOOooooooooooooooooooooooooooOOoooooooooo.,ooooooooooo 117
Wojna z Mołdawią(l431-1433) oooooooooooooooooo .. oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo .. oo.ll9
Wojna polsko-krzyżacka ( 1431) OOOOOOOOOOOOoooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo ........ oooo 120
Wojna między Zygmuntem Kiejstutowiezeru a Świdrygiełłą ( 1432) oooooooooooooooo. 120
Wojna Polski z Krzyżakami i Zygmunta Kiejstutowicza ze Świdrygiełłą
(1433-1434) o0000oo0ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooool22
Najazdy tatarskie (1433-1435) oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo0000oooooooooooooooooo ..... 124
Wojna litewsko-krzyżacka (1435) oooooooooooooooooooooooooooooooo-oooooo .......... oooooooooooo .. oo ..... 124
Najazd tatarski Sid Achmeta ( 1438) ...... oo ...... oo .. oo ............ oo .................................. 126
Wojna polsko-czeska ( 1438) ......................................................... 00 .................... 127
Wojna domowa (1439) ............................................................ 00 .......................... 128
Litewsko-mazowiecka wojna o Podlasie (1440-1444) ...................................... 00 128
Wojny z Moskwą ( 1442-1445) ........................................................................... 128
Walki z Tatarami (1442-1447) .................. oo .............................................. 00 ........ 129
Wojna chrześcijańsko-turecka ( 1442-1444) ............ 00 ......................................... 131
Interwencje mołdawskie (1447-1448) ................................................................ 133
Wojna Kazimierza IV Jagiellończyka z koalicją: Michała Zygmuntowicza.
Tatarów zawołżańskich i Moskwy (1448-1449) .................................. 00 ............. 134
Walki z Mołdawią (1450-1455) .......................................................................... 135
Wojny z Sid Achmetem i Tatarami zawołżańskimi (1450-1454) ....................... 137
Walki moskiewsko-litewskie ( 1451-1480) ......................................................... 139
Wojna o księstwo oświęcimskie ( 1453-1454) .......... 00 ........................................ 139
Wojna trzynastoletnia ( 1454-1466) ........................ 00 ................................ 0000 ...... 140
Najazd Tatarów zawołżańskich ( 1457) ........................ 00 .......................... 00 ......... 146
Początek konfliktu polsko-tureckiego ( 1465-14 76) .................... 00 ...................... 14 7
Najazd Tatarów zawołżańskich ( 1469) ............ oo .......... oo .................... 00 ............... 150
Wojna polsko-węgierska o tron czeski ( 1471) .................................................... 150
Pierwsza wojna polsko-węgierska z Maciejem Korwinem ( 1471-1472) .............. 151
Pierwsze najazdy Tatarów krymskich ( 1471-1474) ............................................ 152
Nieoficjalna wojna polsko-węgierska ( 147.2-1474) ............................................ 153
Wojna wannińska ( 1472) .......... 00 ........................................................................ 154
Druga wojna polsko-węgierska z Maciejem Korwinem ( 1474) ......................... 154
Wojny polsko-litewskie z Turcją i Tatarami krymskimi ( 14 75-1481) ................ 156
Wojna o sukcesję głogowską (1476-1482) ......................................................... 157
Wojna tzw. popia, księża, klesza (1478-1479) .................................................... 157
460
Wojna o księstwo wrocławskie (l 277) ................................................................
Wojna mazowiecko-ruska (l 279) ........................................................................
Wojna małopolsko-halicka (l 280- l 28 l) .......... ..................................................
Najazdy litewskie na księstwa Piastów (l 282- l 287) ................ .........................
Wojna małopolsko-mazowiecka ( 1285-1286) ....................................................
Trzeci najazd mongołski ( 1287-1288) ................................................................
Wojna o Kraków ( 1288-1289) ............................................................................
Wojny śląskie ( 1290) ...........................................................................................
Najazdy litewskie (l 290- l 296) ...........................................................................
Wojna czesko-małopolska ( 1291-1292) .............................................................
Wojna czesko-wielkopolsko-brandenburska (l 296- l 300) .................................
68
68
69
70
72
73
75
76
76
77
77
WIEKXIV .............................................................................................................. 79
Wojna polsko-ruska o Lubelszczyznę (l 302) ...................................................... 79
Wojna Łokietka z Wacławem II w Małopolsce (1304-1306) ............................. 79
Najazdy litewskie ( 1300-1307) ........................................................................... 80
Wojna o Pomorze Gdańskie ( 1306-1311 ) ................. ........... ... ................. .... .. ..... 80
Wojna małopolsko-śląska o Kraków ( 1311-1312) ............................................. 81
Wojna przeciwko Głogowczykom o Wielkopolskę (l 313-1314) ....................... 81
Wojna wielkopolsko-brandenburska (l 316-1321) .............................................. 82
Ostatnie najazdy litewskie (l 321- l 324) ............................................................. 82
Wojna polsko-brandenburska (l 326) ................. ................................................. 83
Wojna polsko-mazowiecka ( 1327) ...................................................................... 83
Wojna polsko-krzyżacka o ziemię dobrzyńską (1328-1329) ........ ...................... 84
Wojna polsko-krzyżacka ( 1330) .......................................................................... 84
Wojna polsko-krzyżacka (l 33 l) ............................... ...... ..................................... 86
Wojna polsko-krzyżacka o Kujawy ( 1332) ......................................................... 88
Wojna polsko-śląska ( 1332) ................................................................................ 89
Wojna o Ruś Halicko- Wołyńską (l 340- l 356) .................................................... 90
Wojna o Wschowę ( 1343) ................................................................................... 92
Wojna polsko-czeska (1345-1356) ..................................................................... 93
Wojna polsko-mołdawska (1359) ........................................................................ 95
Wojna polsko-litewska (l 366-1368) ................................................................... 95
Wyprawa litewska (1370) .................................................................................... 96
Wojny z Władysławem Białym (1373-1377) ...................................................... 96
WojnaoBełziChełm(l376-1377) .................................................................... 97
Walki polsko-węgierskie o Mołdawię (1377) ...................................................... 98
Wojna domowa w Wielkopolsce ( 1382-1385) ..................................................... 98
Walki Siemowita IV o tron krakowski (l 383-1385 )....................... ..................... 99
Wojna o Połock i Orszę ( 1386-1387) .................................................................. l 00
Wojna polsko-węgierska o Ruś ( 1387)................................................................. l Ol
Wojna polsko-krzyżacka w latach l 388-1398 ..................................................... l 02
Wojna Władysława II Jagiełły z Władysławem Opolczykiem (l 39 l- l 396) ....... l 03
Wojna ze Smoleńskiem i Riazaniem ( 1394- l 395) .............................................. 104
Krucjata przeciwko Złotej Ordzie ( 1396- l 399) ................................................. l 05
459
wojna z Turcją ( 1616-1617) ............................................................... 261
Wojna o Inflanty (1617-1618) ............................................................................. 261
Wojna polsko-turecka ( 1620-1621 ) .................................................................... 262
Wojna o Inflanty ( 1621-1622) ............................................................................. 268
Wojna o Inflanty ( 1625-1627) ............................................................................. 269
Powstanie Żmajły ( 1625) .................................................................................... 270
Polsko-szwedzka wojna o Prusy (1626-1629) .................................................... 271
Wojna polsko-rosyjska o Smoleńsk ( 1632-1634) ............................................... 282
Wojna polsko-turecka ( 1633) .............................................................................. 289
Powstanie kozackie ( 1635-1638) ........................................................................ 291
Początek powstania Bohdana Chmielnickiego- do ugody zborowskiej
(1648-1649) ........................................................................................................ 293
Powstanie Bohdana Chmielnickiego- od złamania ugody zborowskiej
do ugody żwanieckiej ( 1649-1652) .................................................................... 300
"Współdziałanie" tatarsko-polskie (1649-1666) ................................................ 308
Wojna polsko-rosyjska (1654-1655) ................................................................... 310
Początek wojny polsko-szwedzkiej -"potopu" ( 1655) ...................................... 317
Wojna polsko-szwedzka ( 1656) .......................................................................... 324
Wojenne wrzenie na Rusi (1656-1659) .............................................................. 332
Najazd wojsk siedmiogrodzko-szwedzkich ( 1657) ............................................. 333
Dalszy ciąg wojny polsko-szwedzkiej ( 1657) ..................................................... 336
Koniec wojny polsko-szwedzkiej ( 1658-1660) .................................................. 339
Wojna polsko-rosyjska ( 1658-1667) ................................................................... 341
Wojna domowa, czyli rokosz Lubomirskiego (1666) ......................................... 355
Pierwsze walki z Tatarami 388 w drugiej połowie XVII wieku ( 1667) ................ 356
Wojna polsko-kozacko-tatarska o Bracławskie i Ukrainę ( 1670--1671) ............... 357
Wojna polsko-turecka ( 1672-1676) .................................................................... 359
Wojna chrześcijan z Turkami ( 1683-1684) ......................................................... 377
Wojny polsko-tureckie o Mołdawię ( 1684-1699) ............................................... 386
Wojna polsko-turecka w 1698 ............................................................................. 390
Niedoszła
WIEK XVlll ........................................................................................................... 395
Wielka Wojna Północna ( 1700-1721) ................................................................. 395
Wojna o sukcesję polską ( 1733-1736) ................................................................ 402
Konfederacja barska ( 1768-1772) ...................................................................... 406
Wojna polsko-rosyjska zwana też wojną w obronie Konstytucji 3 maja
(1792) ·················································································································· 418
Powstanie kościuszkowskie ( 1794) ..................................................................... 428
PODSTAWOWA LITERATURA WYKORZYSTANA W PRACY ................. .435
Polsko-litewska wojna z Turcją i Tatarami o wybrzeże czarnomorskie
(1484-1485) ........................................................................................................ 158
Walki polsko-tatarskie ( 1487) ............................................................................. 160
Walki .,głodowe" z Tatarami ( 1488-1497) .......................................................... 163
Wojny polsko-mołdawskie ( 1488-1494) ............................................................ 165
Wojna polsko-węgierska ( 1490-1492) ................................................................ 166
Wojna litewsko-moskiewska (1492-1494) ......................................................... 168
Wojna z Mołdawią w latach 1497-1499 ............................................................. 170
Pierwszy najazd turecki na Polskę ( 1498) ........................................................... 173
WIEK XVI .............................................................................................................. 175
Wojna litewsko-moskiewska ( 1500-1503) ......................................................... 175
Najazdy tatarskie ( 1500-1508) ........................................................................... 176
Wojna polsko-mołdawska o Pokucie, czyli "krwawe swaty" ( 1502-151 O) ........ 179
Pierwsza wojna moskiewska Zygmunta l Starego ( 1507-1508) ........................ 181
Walki z Tatarami (\510-15\9) ............................................................................ 183
Druga wojna moskiewska Zygmunta l ( 1512-1522) .......................................... 185
Działania polskich kaprów ( 1517-1522) ............................................................ 190
Wojna pruska, czyli ostatnia wojna z zakonem krzyżackim ( 1519-1522) ......... 191
Okres słabszych najazdów tatarskich ( 1524-1575) ............................................ 193
Wojna polsko-mołdawska o Pokucie ( 1530-\531) ............................................. 195
Trzecia wojna moskiewska Zygmunta I Starego (1534-1537) .............. ,............ 197
Wojny polsko-mołdawskie o Pokucie (\535-1538) ............................................ 199
Wypady panów polskich do Mołdawii (\ 538-1577) .......................................... 200
Wojna o Inflanty w latach 1557-1570 ................................................................. 202
Starcia polskich i duńskich okrętów ( 1571) ........................................................ 207
Wojna gdańska (1576--1577) ............................................................................... 209
Pierwsza wojna moskiewska Stefana Batorego (1577-1578) ............................. 211
Druga wojna moskiewska Stefana Batorego (1578) ........................................... 213
Trzecia wojna moskiewska Stefana Batorego (1581-1582) ............................... 215
Wojna z arcyksięciem Maksymilianem (1587-1588) ......................................... 218
Powstanie kozackie Krzysztofa Kosińskiego (1591-1593) ................................ 221
Pierwsza wyprawa okrętów ZygmuntaliiWazy do Szwecji ( 1593) .................. 222
Powstanie kozackie Semena Nalewaj ki (1594-1596) ......................................... 224
Wojna polsko-turecka o Mołdawię ( 1595) .......................................................... 225
Druga, trzecia i czwarta wyprawa okrętów Zygmunta III Wazy
do Szwecji ( 1598-1599) ...................................................................................... 226
Wojna przeciwko Michałowi Walecznemu ( 1598-1600) .................................... 227
Piąta wyprawa okrętów polskich do Szwecji ( 1599) .......................................... 230
WIEK XVII ............................................................................................................ 233
Wojny polsko-szwedzkie w latach 1600-1609 ................................................... 233
Prywatne wyprawy magnatów do Mołdawii ( 1606--1616) ................................. 238
Walki z Tatarami (1605-1647) ............................................................................ 239
Dymitriady ( 1604-1609) ..................................................................................... 24 7
Wojna polsko-moskiewska ( 1609-1618) ............................................................ 250
461
wił swoje wojska, Korwin zrezygnował z uderzenia. Polacy zajęli kilka
zamków, m.in. Turocz, Iłów, Michałów i Ubień. Maciej obległ zameczki
i czekał, aż Polacy przekonają się, że nie otrzymają posiłków. Wówczas
skapitulowali i odeszli do Polski.
Pierwsze najazdy Tatarów krymskich (14 71-14 74)
Sojusz polsko-krymski zawiązany przez Kazimierza IV Jagiellończy
ka i Hadżi Gireja trwał także za jego syna, Nur Dewleta. Kiedy jednak ten
został usunięty z chańskiego tronu w 1469 r. i zastąpiony przez Mengli
Gireja, rozpoczęły się najazdy Tatarów krymskich na państwo polsko-li
tewskie. Pierwszy najazd, stosunkowo niewielki, miał miejsce w 1471 r.
na południową część Podola koronnego. W 1473 r. Tatarzy krymscy za
puścili się po raz pierwszy pod Kijów. Odwetowa wyprawa rycerstwa
rusko-polskiego spadła na pogranicze mołdawsko-litewskie. W sierpniu
1474 r. miała miejsce duża wyprawa Ajdara, syna Hadżi Gireja. 7 tys.
Tatarów szlakiem kuczmańskim przeszło przez Bracławszczynę i wpa
dło na Podole koronne, pustosząc rejon Kamieńca Podolskiego. W bliżej
nieznanym miejscu Tatarzy rozdzielili się na dwie grupy. Jedna poszła
na północ szlakiem kuczmańskim i przekroczyła granice Wołynia. Tata
rzy oblegli Zbaraż, gdzie zamknął się z rycerstwem Wasyl Wasylewicz
Zbaraski, który zginął w pożarze. Tymczasem Tatarzy ruszyli na zachód.
Sforsowali Seret i Strypę, kierując się na Pomorzany, ominęli Dunajów,
podeszli pod Lwów, a potem pod Gliniany. Przy tym niemiłosiernie pu
stoszyli tereny, przez które przechodzili. Mieli ponoć 20 tys. jasyru! Do
piero wówczas przeciwko nim wyruszyło pospolite ruszenie, dowodzone
przez starostę lwowskiego Rafała Jarosławskiego i belskiego Pawła Ja
sieńskiego. Tatarzy unikając bitwy w polu rozpoczęli pospieszny odwrót.
Druga grupa uderzyła na Ruś Czerwoną, pustosząc Ruś Halicką i okolice
Halicza, po czym zarządziła odwrót. Tymczasem pospolitacy lite\\·scy
zebrani pod dowództwem starosty bracławskiego księcia Czartoryskiego
i starosty kijowskiego Marcina Gasztołdowicza zamiast przeciąć drogę
powracającym grupom, rozeszli się do domów.
Zasadniczym efektem najazdów Tatarów krymskich było odepchnięcie
Litwy od Morza Czarnego. Jeszcze w 1469 r. tereny między ujściami
Dniestru i Dniepru należały do Litwy. Sypano wzdłuż morza kopce gra
niczne. W 1471 r. Tatarzy ostatecznie odepchnęli Litwę znad brzegów
152
hołd lenny cesarzowi Ferdynandowi I Habsburgowi. Kolejne wyprawy
zorganizowane przez Raresza na Pokucie miały przede wszystkim cha
rakter łupieżczy. W 1535 r. stanął mu na drodze strażnik polny koron
ny Mikołaj Sieniawski z 4-tysięcznym wojskiem. Raresz się wycofał.
W grudniu 1535 r. wpadł na Pokucie w celach łupieżczych i szybko się
wycofał. W lutym 1536 r. Raresz ponownie splądrował Pokucie. W 153 7
r. szlachta zebrała się pod Lwowem z planem ruszenia na Mołdawię.
Ale doszło do "wojny kokoszej". Dopiero oddziały królewskie Mikołaja
Sieniawskiego wpadłszy do Mołdawii spaliły Botoszany i Czerniowce.
Raresz w odwecie ruszył do Polski na Podole na początku 1538 r. Znisz
czył Jagiełnicę i Czarnokoziniec. W 1538 r. polska jazda dotarła do za
marzniętego Seretu. l lutego 1538 r. Polacy stanęli do bitwy nad rzeką.
Mikołaj Sieniawski dowodził prawym skrzydłem, a Andrzej Tęczyński
- na lewym. Polacy doznali klęski. Musiała być znacznych rozmiarów.
skoro zginęło podobno tysiąc Polaków. W 1538 r. hetman Jan Tarnowski
ruszył raz jeszcze z wojskiem na Mołdawię. Zdobył Chocim i obsadził
polską załogą. Hospodar za cenę pokoju zrezygnował z roszczeń do Po
kucia, które wracało ostatecznie do Polski. Nieposłusznego hospodara
sułtan jednak wygnał, w jego miejsce osadzając Stefana V. rozpoczyna
jąc w ten sposób maksymalne eksploatowanie Mołdawii. Wykorzystując
to jeszcze w 1538 r. Turcy zajęli Tehinię, budując w jej miejscu zamek
Bendery. Turcy oderwali także część Mołdawii. tzw. Budziak. wcielając
go do swojego państwa. Mołdawia w ten sposób stała się księstwem ka
dłubowym bez dostępu do morza, wciśniętym pomiędzy Polskę i Turcję.
Gdy w 1538 r. Turcy postawili pograniczną twierdzę Bender, czym osta
tecznie ustalili granicę z Rzeczypospolitą
Wypady panów polskich do
Mołdawii
(1538-1577)
Kiedy na polskich kresach w siłę rosły rody możnowładcze. docho
dziło do związków rodzinnych z sąsiadami mołdawskimi. Skutkowało to
prywatnymi wyprawami polskich panów mających na celu pomoc moł
dawskim krewnym. które często były w sposób nieformalny uzgadniane
z królami polskimi. Zaczęło się jednak od wypadu mołdawskiego na Bar.
13 lutego 1550 r. pobił ich starosta barski Bernard Pretwicz. Hospodar
tłumaczył się, że był to odwet - z rozkazu sułtana - za najazd Pretwicza
na Dzikie Pola. Zaczęły się wzajemne polsko-mołdawsko-tureckie oskar200
Morza Czarnego, ponieważ zaczęli
lngulca, lngułu, Bohu i Dniestru.
zajmować
okresowo ujścia Dniepru,
Nieoficjalna wojna polsko-węgierska
(14 72-14 74)
Mimo zawarcia rozejmu polsko-węgierskiego na pograniczu w dalszym
wojna. Zwolennicy Kazimierza IV Jagiellończyka panowali
nad kilkoma zamkami na Słowacji (Rzewiszcze, Breżnica, Cieplice, Ro
zenberk, Stropków) i czekali na odsiecz. Gdy okazało się, że jej nie bę
dzie, Maciej Korwin zdobył cztery z nich. Jedynie Jan Biały w Stropkowie
panował nad okolicą sięgającą Koszyc. Bojąc się jednak kolejnych akcji
na Słowacji, Maciej Korwin zorganizował dywersję na Śląsku. Książęta
popierający Korwina zaatakowali posiadłości książąt popierających Ka
zimierza IV Jagiellończyka. Udało się im nawet zdobyć Rybnik. Starosta
krakowski Jakub Dębieński odbił jednak miasto. Zimą 14 73 r. Korwin
przybył do Brna z 4 tys. żołnierzy z zamiarem zajęcia Kutnej Hory i spu
stoszenia ziem po Pragę. Wiosną 1473 r. zawarto kolejny rozejm polsko
-w-ęgierski, ale wojna nieoficjalnie toczyła się dalej. We wrześniu najem
nicy opłaceni z polskiej kasy wkroczyli na górne Węgry. Stropków wpadł
ponownie w polskie ręce. Najemnicy i część nieopłaconych żołnierzy (ok.
4 tys. ludzi) bronili się w kilku miejscowościach (Humienne, Koszyce)
oraz założyło kilka obwarowań na górach i wzniesieniach (m.in. Suko
wiec, na zachód od Koszyc), Modrej Górze (na wschód od Humiennego),
Zborov (na północ od Ondawskich Wierchów), na wzgórzu koło Bar
diowa). Oficjalne odżegnywanie się króla polskiego od akcji pozwoliło
oficjalnie wystąpić przeciw buntownikom. Węgrzy mając do dyspozycji
1-2 tys. ludzi idąc z Preszowa zdobywali kolejno: wzgórze pod Bardio
wem, Koszyce, Humienne, Modrą Górę i Bukowiec. W ten sposób Maciej
Korwin zdołał oczyścić tereny słowackie z oddziałów polskich.
Przygotował następnie, już oficjalnie, akcję odwetową. W styczniu
1474 r. do Polski wkroczyło 6 tys. żołnierzy podzielonych na dwie nierów
nej wielkości grupy. Pierwsza, większa, przeszła mało znanym szlakiem
zupełnie niezabezpieczonym (Bardiov, Zborov, dolina Ondawy, przełęcz
Beskid, Ożenna, Krempna, Kąty, Wisłok do Żmigrodu).To ostatnie miasto
i zamek zostały zdobyte. Stąd też wychodziło kilka następnych najazdów
łupieżczych w różnych kierunkach, m.in.: Dukla, Krosno, Kołaczyce,
Frysztak, Dębowiec, Brzostek i Tuchów, Pilzno. Druga, mniejsza, grupa
ciągu trwała
153

ską, Kraków 1997. S. Zajączkowski, Podbój Prus i ich kolonizacja

Transkrypt

Podobne dokumenty

Mrzonki o "wojnie błyskawicznej" Dziennikarz angielski pisze

Kalisz 23 września 2

Codzienność mieszkańców Torunia w latach pierwszej wojny

LONDYN 666

Lekcja 17. Temat: Wielka wojna i sprawa polska. 1. I wojna

Zagadnienia j.angielski 2013

Wojna i pokój w stosunkach polsko

trzy wojny światowe

zagadnienia język angielski