Gospodarka wodociągowa i kanalizacyjna w województwie

URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE
OPRACOWANIA SYGNALNE
Lublin, czerwiec 2015 r.
Kontakt: [email protected] Tel. 81 533 20 51, fax 81 533 27 61
Internet: http://www.stat.gov.pl/lublin/index_PLK_HTML.htm
Gospodarka wodociągowa i kanalizacyjna
w województwie lubelskim w 2014 roku
Całkowita długość eksploatowanej sieci wodociągowej w województwie lubelskim wynosi
20863,7 km i stanowi 7,1% długości sieci w Polsce. W poszczególnych powiatach województwa
układ długości sieci w podziale na obszary miejskie i wiejskie jest zróżnicowany i tak aż 86,6 %
sieci wodociągowej znajduje się na terenach wiejskich. W 2014 roku w województwie lubelskim
oddano do eksploatacji 280 km sieci wodociągowej rozdzielczej, tj. o 69 km więcej niż w 2013 r.
Największa rozbudowa tej sieci miała miejsce w powiatach: lubelskim (47,0 km), hrubieszowskim
(45,2 km) oraz podobnie jak w roku ubiegłym, w powiecie bialskim (22,9 km). Najniższą dynamiką
rozwoju sieci poniżej 1 km charakteryzowały się gminy powiatu ryckiego (0,5 km), janowskiego
(0,7 km) i włodawskiego (0,8 km). Osiągnięty poziom inwestycji uplasował województwo
lubelskie na 8 miejscu w skali kraju pod względem długości oddawanych do eksploatacji nowych
sieci wodociągowych, z udziałem wynoszącym 5,8 %.
Rys.1 Sieć wodociągowa oddana do eksploatacji
km
600,0
500,0
400,0
300,0
200,0
100,0
0,0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
lata
średnia krajowa
lubelskie
Pozytywnym efektem nowych inwestycji oraz modernizacji starych sieci wodociągowych
jest stałe zmniejszanie strat wody, w ostatnich 3 latach o 1,8 % przy odnotowanych w 2014 r. 3145
awariach sieci wodociągowej.
1
Tabl. 1 Efekty rzeczowe inwestycji wodociągowych i kanalizacyjnych
Polska
Wyszczególnienie
2013
Sieć oddana do eksploatacji w km:
wodociągowa
kanalizacyjna
Budynki podłączone do sieci:
wodociągowej
kanalizacyjnej
Woj. lubelskie
2014
2013
2014
4549
7335
4804
9960
258
214
281
380
95745
131597
99478
148630
5756
4372
6597
6284
Jednym z efektów rozbudowy sieci wodociągowej są nowe podłączenia budynków,
jednakże ich liczba nie jest bezpośrednio związana z nowymi inwestycjami, ponieważ rozbudowa
przyłączy odbywa się również na już istniejących odcinkach sieci rozdzielczej. W 2014 r.
w województwie lubelskim najwięcej budynków mieszkalnych podłączono do sieci wodociągowej
w powiatach lubelskim (1912), bialskim (708) i chełmskim (457), natomiast najmniej
w powiatach janowskim (21) oraz w miastach powiatowych Chełmie (42) i Zamościu (44).
tys.szt.
12,0
Rys.2 Nowo oddane przyłącza wodociągowe do budynków mieszkalnych
9,7
10,0
8,0
8,6
6,5
7,3
6,0
6,5 6,1
4,0
4,0
8,3
6,1
4,5
5,5
6,1 6,2
7,2
7,1
5,8 6,0
6,6 6,2
2013
2014
3,4
2,0
0,0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
lata
średnia krajowa
lubelskie
Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej w ostatnich latach miała wpływ na
uruchomienie nowych
źródeł
zasilania bądź
rozbudowę już
istniejących ujęć
wody.
W województwie lubelskim źródłem zaopatrzenia wodociągów sieciowych są zasoby wód
podziemnych, z których pochodzi 65,5 % wody dostarczonej do gospodarstw domowych
i indywidualnych gospodarstw rolnych.
Zużycie wody w gospodarstwach domowych jest zróżnicowane w poszczególnych
województwach i uwarunkowane przede wszystkim poziomem urbanizacji i wyposażeniem
2
w wodociągi sieciowe. W ciągu minionych kilku lat na przeciętne zużycie wody, szczególnie
w miastach, miały wpływ m.in.: zastosowanie nowych technologii związanych z instalowaniem
dokładniejszych wodomierzy oraz edukowanie społeczeństwa na temat oszczędzania wody.
Wysoko zurbanizowane województwa zachodniej i środkowej Polski (mazowieckie, wielkopolskie,
łódzkie), w których funkcjonują duże aglomeracje miejskie posiadające dobrze rozwiniętą sieć
zaopatrzenia ludności w wodę, charakteryzują się zużyciem wody przekraczającym średnią krajową
wynoszącą 31,1 m3 na 1 mieszkańca. Dla porównania w 2014 r. mieszkaniec województwa
lubelskiego zużył średnio 26,7 m3 wody, tj. o ponad 4 m3 mniej niż przeciętny mieszkaniec Polski.
W województwie lubelskim w stosunku do poprzedniego roku średnie zużycie wody
w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca pozostało na tym samym poziomie.
Rys.3 Zużycie wody w gospodarstwach domowych
w województwie lubelskim w 2014 r.
BIAŁA
PODLASKA
łukowski
bialski
radzyński
parczewski
rycki
lubartowski
włodawski
puławski
łęczyński
LUBLIN
CHEŁM
świdnicki
opolski
chełmski
lubelski
krasnostawski
kraśnicki
hrubieszowski
ZAMOŚĆ
janowski
zamojski
województwo
lubelskie
26,7 m3
biłgorajski
tomaszowski
na 1 mieszkańca w m3
poniżej 20
24
28
32 i więcej
W 2014 r. w województwie lubelskim nie odnotowano dużych wzrostów lub spadków
zużycia wody w gospodarstwach domowych. Spośród 24 powiatów jedynie powiat łukowski
przekroczył zużycie wody 32 m3 w przeliczeniu na jednego mieszkańca, dołączając tym samym do
miasta powiatowego Lublin, w którym zużycie wody wyniosło 35 m3. Wzrost zużycia wody
3
wystąpił w 14 powiatach przekraczając 0,5 m3 tylko w powiatach łęczyńskim, kraśnickim
i ryckim. W pozostałych 10 powiatach odnotowano niewielkie spadki zużycia wody na jednego
mieszkańca w gospodarstwach domowych, w tym w powiecie bialskim o 1,4 m3 oraz w powiecie
tomaszowskim o 1,1 m3. Powiaty chełmski, hrubieszowski i zamojski, pomimo nieznacznego
wzrostu zużycia wody w przeliczeniu na jednego mieszkańca, nadal charakteryzują się bardzo
niskim jej zużyciem z wodociągów sieciowych. W 2014 r. wynosiło ono odpowiednio 19,1 m3,
19,0 m3 i 15,2 m3. Główną przyczyną takiego stanu jest słabo rozwinięta sieć wodociągowa na ich
terenie oraz korzystanie przez mieszkańców z własnych studni głębinowych. W miastach
na prawach powiatu, podobnie jak w Lublinie, zużycie wody w gospodarstwach domowych
w przeliczeniu na 1 mieszkańca pozostało na podobnym poziomie jak w 2013 r. i wyniosło w Białej
Podlaskiej 28,0 m3 , w Chełmie 26,2 m3, w Zamościu 27,6 m3.
W województwie lubelskim charakterystyczną cechą gospodarki wodno-ściekowej jest
nadal zbyt wolny w stosunku do potrzeb, rozwój sieci kanalizacyjnej. W 2014 r. na terenie
województwa oddano do eksploatacji 379,9 km sieci kanalizacyjnej, tj. o 77,4 % więcej niż roku
2013, lecz o 19,2 % mniej niż w roku 2012. Pod względem dynamiki jej rozwoju wyróżniały się
powiaty kraśnicki (54,1 km), biłgorajski (53,7 km) oraz miasto Lublin (34,4 km). Pomimo,
że w latach 2012-2014 długość sieci kanalizacyjnej zwiększyła się o 1064,4 km, to jednak
w stosunku do innych województw tempo jej przyrostu utrzymywało się na niższym poziomie.
W konsekwencji w 2014 r. Lubelszczyzna zajęła 10 miejsce w kraju pod względem długości sieci
kanalizacyjnej. Odnotowana w 2014 roku liczba awarii sieci kanalizacyjnej wyniosła 3744.
Rys. 4 Sieć kanalizacyjna oddana do eksploatacji
km
700,0
600,0
500,0
400,0
300,0
200,0
100,0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
średnia krajowa
lubelskie
.
4
2012
2013
2014
lata
Jednym z efektów rozbudowy sieci kanalizacyjnej są nowe podłączenia budynków.
Analogicznie do sieci wodociągowej liczba przyłączy kanalizacyjnych nie jest bezpośrednio
związana z nowymi inwestycjami w sieć kanalizacyjną, ponieważ rozbudowa przyłączy odbywa się
również na już istniejących odcinkach sieci sanitarnej. W 2014 roku na terenie województwa
lubelskiego najwięcej budynków mieszkalnych podłączono do tego typu sieci w powiatach
lubelskim (1414), biłgorajskim (691), łukowskim (425) i ryckim (689), natomiast najmniej
w powiatach janowskim (12), hrubieszowskim (24), łęczyńskim (39) i w mieście Chełmie (39).
Rys. 5 Nowo oddane przyłącza kanalizacyjne do budynków mieszkalnych
tys.szt.
12,0
10,9
10,0
8,0
6,9
5,7
6,0
4,0
7,6
7,0
6,3
5,0
4,0
8,2
7,2
5,9 5,9
3,8
9,3
8,7
8,4
6,3
5,5
4,4
3,4
2,0
lata
0,0
2005
2006
2007
2008
2009
lubelskie
2010
2011
2012
2013
2014
średnia krajowa
W 2014 r. w województwie lubelskim ogólnospławną siecią kanalizacyjną odprowadzono
38,1 hm3 ścieków bytowych z gospodarstw domowych oraz budynków użyteczności publicznej.
Szacuje się, że na terenie województwa z ogółu budynków mieszkalnych 26,9 % jest podłączonych
do sieci kanalizacyjnej. Pomimo systematycznej rozbudowy sieci kanalizacyjnej w dalszym ciągu
większa część gospodarstw domowych, szczególnie na terenach niezurbanizowanych, korzysta
ze zbiorników bezodpływowych i oczyszczalni przydomowych. Pozytywnym aspektem gospodarki
ściekowej jest fakt, iż w województwie lubelskim wszystkie odprowadzane siecią kanalizacyjną
ścieki kierowane są do oczyszczalni.
Poziom wyposażenia w sieci wodociągowe i kanalizacyjne województwa lubelskiego jest
niższy w porównaniu z innymi województwami. Dobre wyposażenie niektórych powiatów
w kanalizację wiąże się z konsekwentnym finansowaniem przez gminy inwestycji w infrastrukturę
ochrony środowiska w odniesieniu do Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
Jednym z powodów powolnego rozwoju infrastruktury kanalizacyjnej w województwie lubelskim,
jak i w kraju, jest brak celowości jej rozbudowy na terenach, na których zaludnienie lub działalność
5
gospodarcza nie są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane
i przekazywane do oczyszczalni lub końcowego punktu zrzutu. Na tego typu obszarach racjonalne
jest inwestowanie w budowę oczyszczalni przydomowych lub zbiorników bezodpływowych.
Równie istotnym powodem wpływającym na tempo i skalę inwestycji kanalizacyjnych są
zróżnicowane możliwości finansowe gmin i przedsiębiorstw komunalnych. W porównaniu z 2013
rokiem udział budynków wyposażonych w sieciowe instalacje wodociągowe zwiększył się o 1,8 %
przy podobnym tempie wzrostu średniej krajowej. W 2014 roku największy udział budynków
podłączonych do sieci wodociągowej (powyżej 90%) występował w powiatach biłgorajskim,
lubartowskim, łęczyńskimi łukowskim, a najmniejszy (poniżej 65%) w powiatach hrubieszowskim,
zamojskim i w mieście Chełmie.
Tabl. 2 Wybrane wskaźniki z zakresu gospodarki wodociągowo-kanalizacyjnej
Polska
Wyszczególnienie
2013
Lubelskie
2014
2013
2014
Gęstość sieci w km/100km2:
wodociągowej
kanalizacyjnej
92,0
42,5
93,5
45,7
81,9
22,0
83,0
23,6
Wyposażenia budynków w instalacje sieciowe w %:
wodociągowe
kanalizacyjne
86,4
45,3
86,3
46,8
79,4
25,9
79,7
26,9
W 2014 r. w porównaniu do roku 2013 na terenie województwa lubelskiego zanotowano
wzrost wyposażenia budynków w sieciowe instalacje kanalizacyjne o 5,4 %, który był identyczny
ze średnią krajową. Nie uwzględniając miast na prawach powiatu, najwięcej budynków
wyposażonych w urządzenia kanalizacji sieciowej (powyżej 30%) znajdowało się w powiatach
bialskim, biłgorajskim, lubartowskim, puławskim, parczewskim i włodawskim. Najmniejszy udział
budynków wyposażonych w instalacje sanitarne (poniżej 15%) odnotowano w powiatach
lubelskim, opolskim i zamojskim. W województwie lubelskim występują ogromne dysproporcje
w wyposażeniu w urządzenia kanalizacji sanitarnej pomiędzy miastem i wsią. W 2014 r.
na obszarach wiejskich udział budynków podłączonych do sieci kanalizacyjnej wynosił zaledwie
12,2% i był czterokrotnie mniejszy niż udział budynków podłączonych do sieci wodociągowej.
W 2014 roku w województwie lubelskim inwestycje nie spowodowały znacznego wzrostu
gęstości sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Na 100 km2 przypadało 83,0 km sieci wodociągowej,
przy 93,5 km w kraju. Zanotowany w województwie wzrost gęstości tego typu sieci o 1,1 km był
niższy niż średnia w Polsce, która wyniosła 3,2 km. W układzie przestrzennym największe
zagęszczenie sieci (poza miastami na prawach powiatu) występuje w powiatach lubelskim,
6
łęczyńskim i świdnickim, natomiast najmniejsze na terenach powiatów biłgorajskiego,
janowskiego, włodawskiego i zamojskiego.
Rys.6 Gęstość sieci wodociągowej w województwie lubelskim w 2014 r.
BIAŁA
PODLASKA
łukowski
bialski
radzyński
parczewski
rycki
lubartowski
włodawski
puławski
łęczyński
LUBLIN
CHEŁM
świdnicki
opolski
chełmski
lubelski
krasnostawski
kraśnicki
hrubieszowski
ZAMOŚĆ
janowski
zamojski
województwo
lubelskie
83,0
km/100 km2
biłgorajski
tomaszowski
w km/100 km2
poniżej 60
80
100
120 i więcej
Znaczne dysproporcje gęstości sieci wodociągowej i kanalizacyjnej pomiędzy miastami
i wsią wiążą się z rozproszeniem zabudowy oraz brakiem ekonomicznego uzasadnienia budowania
sieci kanalizacyjnych. Na przestrzeni ostatnich lat różnice te jednak stopniowo zmniejszają się,
na co istotny wpływ mają: inwestycje dofinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013 oraz czynniki
środowiskowe, społeczne, techniczne i ekonomiczne. W województwie lubelskim na 100 km2
przypada 23,6 km sieci kanalizacyjnej przy 45,7 km w kraju. Zanotowany w województwie wzrost
gęstości sieci kanalizacyjnej o 1,6 km jest niższy od średniej dla Polski, która wyniosła 3,2 km.
Największe zagęszczenie sieci kanalizacyjnej (poza miastami na prawach powiatu) występuje
w powiecie puławskim, a następnie w powiatach biłgorajskim, lubartowskim, łęczyńskim
7
i świdnickim, natomiast najmniejsze w powiatach chełmskim, hrubieszowskim, janowskim,
opolskim, parczewskim i zamojskim.
.
Rys. 8 Gęstość sieci kanalizacyjnej w województwie lubelskim w 2014 r.
BIAŁA
PODLASKA
łukowski
bialski
radzyński
parczewski
rycki
lubartowski
włodawski
puławski
łęczyński
LUBLIN
CHEŁM
świdnicki
opolski
chełmski
lubelski
krasnostawski
kraśnicki
hrubieszowski
ZAMOŚĆ
janowski
województwo
lubelskie
23,6
km/100 km2
zamojski
biłgorajski
tomaszowski
w km/100 km2
poniżej 15
25
35
45 i więcej
Wnioski:
1. Rozwój infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej województwa lubelskiego systematycznie
postępuje, chociaż w dalszym ciągu pozostaje na niższym poziomie w porównaniu z innymi
województwami w kraju.
2. Sieć kanalizacyjna charakteryzuje się mniejszą gęstością niż sieć wodociągowa, zarówno na
terenach miejskich, jak i wiejskich.
3. Rozbudowa kapitałochłonnej sieci kanalizacyjnej nie nadąża za rozwojem sieci wodociągowej.
8
4. Na terenach wiejskich o niskiej koncentracji ludności budowę sieci kanalizacyjnej zastępuje się
systemami rozproszonymi w postaci przydomowych oczyszczalni ścieków.
5. Rozwój infrastruktury kanalizacyjnej utrudnia brak wystarczających własnych zasobów
finansowych gminnych jednostek komunalnych, co uniemożliwia pozyskiwanie przez nie
środków z funduszy strukturalnych.
6. Brak sieci kanalizacji sanitarnej w gminach wiejskich wpływa na zanieczyszczenie wód
powierzchniowych i podziemnych.
7. Pozyskana woda na cele bytowe pochodzi z głębinowych ujęć wody.
Opracowanie:
Ilona Wnuk – Ośrodek Statystyki Gospodarki Mieszkaniowej i Komunalnej
Prosimy o podanie źródła przy publikowaniu danych Urzędu Statystycznego w Lublinie
9