Podkarpackie Miejsca Pamięci Narodowej jako

Podkarpackie Miejsca Pamięci Narodowej
jako ewentualne propozycje do programu wycieczek edukacyjnych
zgodne z wytycznymi MEN z dn. 25.04.2007r.
Doceniając znaczenie wiedzy o miejscach pamięci narodowej oraz wartości jakie ona
niesie szczególnie dla młodego pokolenia - Podkarpacki Klub Instruktorów Krajoznawstwa
działający przy Regionalnej Pracowni Krajoznawczej Oddziału PTTK w Rzeszowie
przygotował dokument opracowany przez zespół instruktorski, nawiązujący do materiału
MEN pt. „Miejsca Pamięci Narodowej. Program wycieczek edukacyjnych dla dzieci
i młodzieży. Podróże historyczno-kulturowe w czasie i przestrzeni”.
Instruktorzy PKIK mają nadzieję, że przygotowana przez nich propozycja ujęcia
w planowaniu wycieczek edukacyjnych(szkolnych) miejsc pamięci narodowych odnoszących
się do terenu Podkarpacia będzie ważnym elementem budzenia i utrwalania pamięci
historycznej szczególnie wśród uczniów szkół podkarpackich. Przedstawiona poniżej
podkarpacka lista miejsc pamięci narodowej ma układ chronologiczno-problemowy, który
nawiązuje do cytowanego wcześniej kanonu ogólnopolskiego, zawartego w piśmie MEN
„Miejsca Pamięci Narodowej. Program wycieczek edukacyjnych dla dzieci i młodzieży”.
1. Piastowski rodowód czyli w poszukiwaniu źródeł państwowości polskiej (Szlakiem
Piastowskim).
-Przemyśl – fundamenty przedromańskiej rotundy oraz książęcego palatium na wzgórzu
zamkowym.
2. Polska murowana Kazimierza Wielkiego
-Zamek w Przemyślu oraz Sanoku
3. Wolni z wolnymi – równi z równymi. Fenomen polskiej tolerancji czyli śladami
przybyszów i innych narodów tworzących Rzeczypospolitą.
-Kresy – Lwów (liczne zabytki tworzące niepowtarzalną charakterystykę miasta, będącego
mieszanką kultur: polskiej, ruskiej, ormiańskiej i żydowskiej).
-Leżajsk – ohel cadyka Elimelecha, kirkut w Lesku.
4. Pod znakiem Orła i Pogoni. Jagiellońska idea Rzeczypospolitej Narodów.
-Lwów,
-Żółkiew (związana z postaciami: hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego
oraz króla Jana III Sobieskiego i jego syna Jakuba).
-Korzeniów, w pow. dębickim – głaz pamiątkowy ku czci żołnierzy Czarnieckiego z lat 16561658 – najstarszy grób wojenny na Podkarpaciu.
5. Rzeczypospolita – przedmurzem chrześcijańskiej Europy.
-Kresy - Zbaraż, Chocim, Żółkiew.
-Cieszanów(epizody z historii wojny polsko kozackiej 1648, polsko-szwedzkiej 1655 oraz
bitwy z zagonem tatarskim Jana III Sobieskiego w 1672r.)
6. Byliśmy pierwsi w Europie. Dziedzictwo Konstytucji 3-go Maja
-Przemyśl (kamień pamiątkowy poświecony Twórcom Konstytucji 3-go Maja na wzgórzu
zamkowym)
-tablica upamiętniająca Konstytucję na ścianie Katedry Rzeszowskiej.
7.Żywią i bronią czyli pod Naczelnikiem Tadeuszem Kościuszką
-Rzeszów – pomnik T. Kościuszki,
-Połaniec – kopiec Kościuszki usypany w dwusetną rocznicę Uniwersału Połanieckiego.
8. Dał nam przykład Bonaparte czyli Polacy pod napoleońskimi orłami
-Wrzawy pow. tarnobrzeski, pomnik ku czci żołnierzy ks. Józefa Poniatowskiego z 1809r.
9. Powstańczym szlakiem insurekcji 1863r.
-pomnik Powstańców Styczniowych na Starym Cmentarzu w Rzeszowie
-tablica ku czci Marcina Bolerowskiego w Rzeszowie
- Huta Krzeszowska pow. niżański– mogiła 21 powstańców na cmentarzu parafialnym.
10. Szlakiem czynu niepodległościowego 1914-1918.
-Kresy - Stanisławów, Czerniowce, Zadwórze, Kostiuchnówka,
-Krosno-pomnik Nieznanemu Żołnierzowi 1918-1920 na Cmentarzu Komunalnym
11. 1918-odzyskana Niepodległość
-Kresy – Lwów-cmentarz Obrońców Lwowa
-Pomnik Leopolda Lisa Kuli w Rzeszowie
-Pomnik Orląt Przemyskich w Przemyślu
-Pomnik kapelana I Brygady Legionów ppłk. Stanisława Żytkiewicza w Boguchwale
12. Przełomowy rok 1920
-Zadwórze/k. Lwowa, Lwów
13. Wrześniowy heroizm
-Komarno-Buczały k./ Lwowa, pomnik-nagrobek na mogile 100 osób, ofiar bombardowania
niemieckiego.
-Borownica pow. przemyski-pomnik poległych żołnierzy 17 pp. i ich dowódcy płk. Leona
Kotarby.
14. Pamięć o zbrodniczym ciosie w plecy
-Lwów-pomnik żołnierzy polskich w rejonie Zboisk/k. Lwowa
15. Walczący naród – Polskie Państwo Podziemne i Armia Krajowa
-Tablica poświęcona żołnierzom AK przy ulicy Batorego w Rzeszowie
-pomnik AK przy ul. Szopena w Rzeszowie
-mogiła 17 żołnierzy AK na Cmentarzu Komunalnym w Przemyślu
-kwatera żołnierzy 39 Placówki AK z Boguchwały poległych w czasie Akcji „Burza” w
1944r.
16 Pamięć Powstania Warszawskiego
-Banica/k. Gładyszowa pomnik ku czci lotników polskich niosących pomoc powstańcom
warszawskim a zestrzelonych w 1944r.
17. Śladami kaźni narodu polskiego
-Leżajsk – pomnik upamiętniający pacyfikację ludności miasta przez Niemców w 1943r.
-Kresy-Huta Pieniacka-krzyż ku czci ofiar rzezi dokonanej na Polakach przez oddział SS
Galizien 22 lutego 1944r.
-Pustków /k. Dębicy-Góra Śmierci teren byłego obozu pracy
-Warzyce – cmentarz w miejscu egzekucji Polaków i Żydów
-Trzebuska – obóz NKWD dla zatrzymanych żołnierzy AK pomnik, miejsce martyrologii
Polaków.
-Bór-pomnik w miejscu straceń
-Rzeszów pomnik„10 palców” przy ulicy Partyzantów
-Rzeszów pomnik w miejscu egzekucji Polaków na Staroniwie.
18. Opór wobec komunistycznego zniewolenia
-Rzeszów-tablica upamiętniająca porozumienia ustrzycko-rzeszowskie przy placu Ofiar Getta
-tablica na rzeszowskiej Farze
-nagrobek z tablicą w Kuryłówce –pamięci kpt. J. Zadzierskiego „Wołyniaka”
19. Sanktuaria
-Dębowiec, Borek Stary, Miejsce Piastowe, Niechobrz, Rzeszów, Dukla, Strachocina.
20. Muzea wybitnych Polaków
-Żarnowiec(M. Konopnicka), Bobrka(I. Łukaszewicz), Komańcza(prymas Tysiąclecia S.
Wyszyński),Dubiecko(I. Krasicki).
21. Muzea oraz centra historii i kultury
-Bóbrka Muzeum Przemysłu Naftowego,
22. Główne ośrodki intelektualne
- Akademia Lwowska, Uniwersytet Jana Kazimierza, Liceum Krzemienieckie, Politechnika
Rzeszowska, Uniwersytet Rzeszowski
23. Najważniejsze nekropolie
-Rzeszów Stary Cmentarz
-Przemyśl Cmentarz Główny przy ul. Słowackiego
-Krosno Stary Cmentarz przy ul. Krakowskiej
Opracował i przygotował zespół:
Jan Kazimierz Brodziński
Urszula Szymańska-Kujawa
Stanisław Flis
Artur Wiktor